24 Ocak 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

Yazan: Ali Haydar Mithat No, 55 İK iryeste ve Viyana yoliyle Parise vardığım zaman Ha- reket ordusu İstanbulu almış, Sul- tan Hamit hal'olunmuş ve Girit meselesi ülevli bir safhaya girmiş- ti. Fransa Başvekili B. Klemansoyü eskidenberi tanıyordum. Ziyareti- De gittim. Beni Dahiliye Nezaretin- deki dairesinde kabul etti. Bir iki umumi sözden sonra lâkırdıyı der- hal Girit me: ine çevirdi veşu sözleri söyledi: — Yünanistanla olan #htilâfını- zın dostane bir şekilde hallini Fran $a çok arzu eder, Bu yola gidecek olursanız mali yardımlarımızı da e- sirgemeyiz. Size büyük muaveneti- miz dokunabilir. Böylece Yunanis- tanla beraber Fransanın da dostlu- ğunu kazanmış olursunuz. Bunu si» ze en açık ve samimi surette söy- Tüyorum. — Bu sözleriniz hususi olarak mı söylenmiştir? Bunları tekrar etmem için bana izin veriyor mu- sunuz? — Dostlarınıza ve Türkiyede hü kümeti idare edenlere bir tavsi- yem şeklinde bildirlmek üzere size bunları söylüyorum. F ransa Dahiliye Nezaretinden çıktığım zaman gazeteciler yolumu bekliyorlardı. Bunlar ara- sında Neve Freio Preisse gazetesi- nin Paris muhabiri B. Frik Haver yardı. Kendisini eskidenberi tanı- yordum. Girit meselesi “hakkında Klemansonun ne söylediğini serdi ben de Klemanso ile konuştukları mızı olduğu gibi anlattım ve Kle- mansonun fikrine kendimin de ta- mamile iştirak ettiğimi söyledim. Ertesi gün Viyana gazetesi, be- nim Girit meselesinde Klemanso- Dun fikrine iştirak ettiğimi büyük bir başlıkla yazdı. Bu beyanat üze- rine Hariciye Nazırı Rifat Paşadan bir telgraf aldım. Sözlerimi tekzip etmemi istiyordu. Bunu yapmıya Tüzum görmedim. Çünkü Yunanis- tan ile anlaşmak siyasetinin bizim için yegâne doğru yol olduğuna can dan kani bulunuyordum. Nitekim hâdiseler bu kanaatin doğru oldu- ğunu gösterdi. Türkiye ile Yuna- nistan her iki taraf için tabii hedef olan dostluğa ve ittifaka kestirme yoldan gidecek yerde bu tabii neti- ceye her iki tarsf için zararlı ve dolambaçlı yollardan nihavet ver- diler, 909 temmuzunda Avrupadan İstanbula döndüm. Niyetim Şöyle idi: Ittihat ve Terukki Cemi- yetine girmemek, fakat hükümetin başında bulunanlarla ve cemiyeti i- dere edenlerlde candan iş birliği yapmak... Bu kararıma sebep te şu idi : Bü- tün hatâlarına rağmen memlekette İş görecek ve milletin iyiliğini is- tiyecek İttihat ve Terakkiden baş- ka elddi bir kuvvet yoktu. Talât Bey ve arkadaşları fikrinde istik- 14) sahibi br adam diye bana dam- gü vurmuşlardı. Bana fena gözle bakmıyorlar, fakat işlerin hususi şekillerinden beni mümkün olduğu kadar uzak tutuyorlardı. 31 Mart vakası öyle bir vaka #di ki memleketin birliğini ve iyi- liğini istiyenleri bir araya topla- ması ve siyasi ihtirasların varlığını ortadan kaldırması mutlaka lâzım- dı, “Bu vakaya Rtihat ve Terakki- nin hatâları ve basiretsizliği sebep oldu veyahut Abdülhamit doğru- dan doğruya fesat çıkardı. diye toptan bir hüküm vermek doğru değildir. İsabetli bir kanaate varmak için Memleketin o zamanki halini düşün mek İcap eder: Ortada otuz senelik bir istibdada alışmış, o sayede hük münü geçirmiş, ondan nimet gör- wüs bir emt vardı Rin kullar s- JTereüme ve iktibas hakkı mahfuzdar,) Abdülhamidin Son Kumar Oyunu nıfı, umumi menfaati ölçü tutan mürakabeli, münakaşalı bir meşru | tiyeti elbette istemiyecekti. Diğer taraftan millet istibdattan şikâyet- çi olmakla beraber yeni rejimin imetlerini görecek kadar bir za- “ man geçmemişti. Fesat tohumu ek- mek istiyenler tarafından alda masına, gözlerinin bağlanmasına imkân vardı. bdülhamide gelince bu ada- | mın eski huyundan vazgeç- mesine bir saniye için bile ihtimal | verilemezdi. Rumeli dağlarında is- yan bayrağı açan bir avuç vatan- perverden korkmuş, onlara boyun eğmişti. Fakat onların cemiyetini ortadan kaldırmak, istibnda dön mek için fırsat kollayacaktı. Abdül hamit tahtta bulundukça memle- kette mümkün değil, meşrutiyet ta karrür edemezdi. 1908 ikinciteşrini iptidalarında Selâniğe gittiğim zaman bu fikrimi cemiyet erkânına anlattım. İçlerin de Abdülhamide itimat eden kimse yoktu. Fakat bir kısmı hal' mesele- sini muvaffakıyetle başarmak müm kün olduğuna kani değildi. Diğer kısmı cemiyetin kuvvetine emindi. Abdülhamidin Meşrutiyeti kaldır. maya cüret edebileceğine ihtimal) vermiyordu. Neticede sözüm nazarı itibara alınmadı. Cemiyet, istibdat | ta larının tahriklerine, teşvik lerine aylarca Adeta seyirei vazi - yette kaldı. Neticede 31 Mart baş. | gösterdi. Abdülhamit istibdadını ye niden ele geçirmek için son bir ku mar oynadı ve kavhersi bdülhamit kendi keyfi ida- | resini yürütmek için ber fenalığı, her cinayeti, her riyakâr- hığı göze alabilecek tıynette bir a- damdı. Fakat seciyesinin bir nok- tasında Vahdettinden bir üstünlü! göstermiştir: Kumarı kaybettiği za man Vahdettin gibi ecnebiler vası- tasile memleketten kaçmayı reddet miştir. Hal'den birkaç gün evvel Rusya sefiri kendisini ziyaret eylemiş ve Rusya çarının davetlisi sıfatile se- faret maiyet vapuruna binmesini ve Rusyaya kaçmasını teklif etmiş- tir. Abdülhamit bunu tereddütsüz- ce reddetmiştir. Bundan sonra Al | manya İmparatoru da sefaret mal- yetine memur Lorley vapurile kaç- ması hakkında haber göndermiştir. Müstebit padişah bunu da kabul et- memiştir. Abdülhamit gibi korkak, cebin, müvesvis bir adamın, otuz üç se ne vehmini kamçılayan hal" tehli- kesi karşısında; hariçten gelen im- dat tekliflerini reddetmesi inanıl mıyacak birşeydir. Bu hikâyeyi bizzat Alman sefiri Baron Mareşa- lin ağzından duyunca hayretler i- sinde kaldım. (Arkası var) İPosADA Beykozda Gece Muhabere Servisi Beykoz ve civarı, Standard gaz, de- ri, ayakkabı ve kösele fabrikaları ile Paşabahçedeki yeni şişe fabrikasile bir endüstri mıntakası halini almıştır. Bu fabrikalarda beş bine yakın ame- le çalışmaktadır. Beykozun 21 de kö yü vardır. Bu sanayi müesseselerinin ve köylerin muhabere ihtiyacını bir posta ve telgrafhane idare etmekte dir. Posta ve telgrafhane günde yal- nız sekiz saatlik bir mesai yapmak tadır. Eskiden Paşabahcede de bir posta şubesi vardı. Şimdi orası da ke pandığı için Beykoz postahanesi bu- ranın tevzi işlerini de yapmaktarır. Posta idaresi, bu cihetleri düşünerek Beykoz postahanesinde gece telgraf servisleri ihdas etmive karar ver - mistir, BELEDİYEDE : İlânların Ücretleri Tesbit Edildi Belediye afisaj için hazırladığı ta- limatnameyi Şehir Meclisinin Şubat içtima devresinde Mectise o verecek- tir. Bu talimatnameye göre, belediye hudutları içinde her sevi afiş. teşhir etmek için evvelâ harcını verip birer ruhsatiye slmak mecburidir, Ruhsa. siz afiş teşhiri hem yasak. edile cek hem bunu yapanlar belediye e- mirlerine aykırı hareket suçundan ps İra cezasına çatptırılacaklardır. Afiş teşhiri yalnız belediyenin gösterdiği yerlerle koyduğu veya koyacağı ku- lelerde olabilecektir, Tânlarm güzellik ve çirkinlik itiba- | riyle de teşhir, tâlik veya tevziine be. lediye müdahale edebilecektir. Afişaj dört grupa ayrılmıştır: A— Dükkin ve müesseselerde tâlik ve teşhir suretiyle yapılan afişaj. B — Belediyenin muhtelif mevkilerde yap tırdığı veya yaptıracağı tesisat üze rinde teşhir edilen afişaj. C — Bunun haricinde umumi yerlerde yapılan a- fişaj, D — Elden tevzi edilen ve sey- yar bir şekilde teşhir olunan mütefer rik Eİ ilânları basan matbaaların ne- ler işin, kimler tarafından ne miktar el ilânı bastırıldığını belediyeye ih- bar etmesi mecburidir. Yeni talimatnameye hir de afişaj- dan almacak ücretler için bir tarife eklenmiştir. Bu tarifeye göre, sanat ve ticaret yapılan yerlerde tâlik ve teşhir edilen ilânlar için metre mu- rabbama 2 lira almacak, ancak alına- cak paranm yekünu lâvha daha ufak ise bile hiçbir zaman üç liradan aşağı İolamıyacaktır. Elektrikle tertip edi- lenler bir misli ücrete tâbidirler, Mevcut veya sonra yapılacak tesi- satta teşhir edilecek flânlarm metre murabi haftada 40 kuruştur. An- sokaklarda ise 40 yerine 25 kuru zerinden hesap yürütülecektir. Köprü Üzerindeki alarda teşhir edilecek ilânlar ayda bir liradır. Tesisat ikmal edilinciye kadar du- sekiz ve on kuruştur, Yeşliköy, Bakır köy, Adalar, Anadolu ciheti ve Be- bekten yükarı Boğazlarda teşhir edi- lecek ilânlarda yukarıdaki fiyatlar üzerinden yüzde 30 nisbetinde ucuz luk yapılacaktır. E| ilânları renkli, resimli veya sade olduğuna göre beş yüz tanesi 100, 75 ve 50 kuruştur. Beş yüzden az olan- lardan da syni para almacaktır, Matem İlânları, sadece beş lira maktu resme tâbi olacaktır. Sanat ve ticaret edilen mahaller- den gayri umumun görebileceği yer- lerde teşhir edilecek ilânlardan sene- varlara asılacak ilânların tanesi beş, | Katırcıoğlu olan bu hânın üst katı yandı Bu büyük yangın hakkımda tahki- kata devam edilmektedir. Hanm Un- yon Sigorta Şirketine 120 bin tiraya sigortalı olduğu anlaşılmıştır. Han Mahmut Muhtar Paşa veresesine git. tir. Tahkikat etrafmda, mirasçıların u- mumi vekili olan bir zattan izahat 8 İmmıştar. Hâdiseye adliye namma el koyan müddeiumum! muavinlerinden B, Re şat, belediye fen şubesinden B. Hüse. yin Azerikan ile Eminönü emniyet â- miri B. Alinin iştirakiyle yangm ye rinde keşif yapılmış ise de yangınm nereden çıktığı kati olarak tespit e.| Yangınının Niçin ve Nasıl Çıktığı Henüz Tesbit Edilemedi şEvvelki akşam, Postanenin ârka sokağında Katırvoğlu Hanının üst katından bir yangın çıktı ve 200 odalı tamamiyle daha yapılacı Hanm üst manlı Bankası kiracıdır ve kâgir kıs- mınıh yanan turafı azdır. Diğer İki kısmı ahşaptır ve tamamen yanmış. tır, Yangınm üst katın gimal tarafın daki Mançeriye ait çuval imalâthane- sinden çıktığı zannedilmektedir. Bu dairede büyük bir soba olduğu gibi soba borusunun yanında hanın kalö- rifer bacası vardır. Yangın bacadan mı, yöksa sobadan mı çıktı? Bu cihet r, taht olduğu anlaşılmıştır. Yanan katın tavan urast Kazanei- yan isminde biri tarafından depo ola- rak kullanılmak üzere kiralanmıştır. Yangınm geç görülmesine sebep hs. nın kapalı bulunmasıdır. SEHİR PLANI: Nakil Vasıtası Plânı da Yapılacak Şehircilik mütehassısı Pröst bu de ve Istanbul için birde sirkülâsyon Projesi yapacaktır, Bu proje kara ve deniz nakil vasıtalariyle tramvayla- rm ve otobüslerin işliyebileceği yer- leri gösterecektir. B. Prostun düşün- cesine göre, Yenikapı, Gazi Bulvar: ve Gazi Köprüsünden Taksim ve di. ğer semtlere behemehal otobüs işle- tilecek, bu suretle şehrin ana damar larından birisi valnız ofabüs wa ata mobile diğeri, yani Beyazıt — Sulta- nâhmet — Karaköy — İstiklâl ca desi — Taksim yolu tramvaya ayrı lacaktır. Diğer taraftan. Boğazm iki kıyısında otobüs işletilecek, tramva- yın Bebekten yukarı çıkarılmasına izin verilmiyecektir. de metre murabaıma 300 kuruş alma caktır, Yalnız elektrikli olursa metre murabbaı 10 Tra olacaktır. lerinin cephe veya yan duvarlarında veya muhtelif yerlerinde teşhir edi- len kâğr, fotoğraf, mukavva ilânlar- dan işgal ettiği satanın metre murab bar üzerinden haftada 20 kuruş ücret almacaktır. Bunlardan elektrikle o- i caktır, fa Istanbula geldiği zaman Beyoğlu! Sinema, tiyatro ve sair temaşa yer lanların ücretlerine zam yapılmıya- | POLİSTE ğ Yere Düşürüp Kafasını Yarmışlar ! Meyva halinde 75 numaralı yazı- bane sahibi Salih, cumartesi sabahı İ Osman isminde bir seyyar satıcıya bir sandık elma satmıştır. Osman san dığı açarak satmak isterken elmala- rın çoğunun çürük olduğunu görün- ce sandığı Salihin yazıhanesine götür müş ve çürük elmaları Salihe göste- rerek: «Ben ekmeğimi bu yüzden ka- zanıyorum. Bu verdiğin çürük elma- Jları kime satacağım. Rica ederim bu herediter balta bir” Rayli VEZİN ız kavgası başlamıştır. Fakat, kavga büyümüş, Salih ile Salihin ya nında çalışan Sami ve Saminin oğlu Sadık, ite kaka Osmanı dışarı atarlar den düşmlş ve başı ağır surette yarılmış. ter. Osman, cankurtaran otomobili ile hastaneye kaldırılmış, Salih, Sami ve Sadık yakalanarak tahkikata başlan- mıştır. İki Hırsızlık “Sabıkalı Şevket Balatta mahellesinde oturan Hüseyin ismin- de bir amelenin elbiselerini çaldığın- dan yakalanmıştır. Recep, Mahmut, ve Mehmet ismin de üç çocuk Fatihte Çarşamba cad- boruları çalarak savuşurlarken yaka- lanmışlardır. La etmektedir. Yenicami Meydanı: Eli Kaan del. daki? Istanbulun İmar plânında, Yenicaminin etrafını çeviren dükânların yıktırılarak bu güzel âbidenin geniş bir saha ortasında meydana çıkması İşi de vardır. Ressamımız Münif Fehim, müstakbel Yenitamiyi şöyle tasvir dilememiştir, Bugün.Jkinci bir keşif atının üçte birinde Os- henüz tespit edilmemiştir. Yanan kat lardaki imalâthanelerin muhtelif si. gorta şirketlerine 20,000 tiraya sigor İ ken, Osman sırtüstü taşların üstüne | Karabaş desinde Belediye parkmdan kurşun! 241.938 Ankaradan Telefon ve Telgrafla emen Turizm İşleri Ankara, 23 (TAN) Türkofise bağlı olan turizm teşkilâtı genişleti- lecektir. Bu teşkilâtın umum müdür- lük haline getirilmesi ihtimali var- dır. Bu takdirde müdürlüğe eski Mat buat Umum Müdürü Vedat Nedim getirilecektir. Bundan başka, Mill Turizm Ofisi ile bir de Yüksek Tu rizm komitesi kurulacaktır. Van Üniversitesi Ankara, 23 (TAN) — Vanda kuru lacak halk üniversitesi, orta mektep mezunlarına okuyacakları şube üze- rinde bir sene müddetle ders göster- dikten sonra 2 sene de asıl meslek şubesi üzerinde çalıştıracaktır. Van üniversitesinin yedi şubesi olacaktır. Bundan başka Vanda, leyli sanat mek tepleri ve liseler de kurulacaktır. Doktorlar Arasında Yeni Tayinler Ankara, 23 (Tan muhabirinden)— Sıhhiye Vekâleti yeni bazı tayin ve nakiller yapmıştır. İstanbulda yapı: lan değişiklikler şunlardır: Fatih hükümet tabibi Rauf Tunçto- kin Beyoğlu hükümet tabipliğine, E- minönü belediye tabibi Ali Memduh Türkay Fatih hükümet tabipliğine, Uzunköprü sabık belediye tabibi Kâ- zım Başak Eminönü belediye tabipli- ine, Trabzon memleket hastanesi rontgen mütehassısı İrfan Kaysa Cer rahpaşa hastanesi rontgen mütehassı$ lığına, İstanbul Kuduz müessesesi mü tehassıslarından Sami Engez Diyar bakır kuduz müessesesi müdürlüğü ne nakil ve tayin edilmişlerdir. Beyoğlu hastanesi dahiliye mütes hassısı asistan Raşit Reşat Erdenin vazifesine nihayet verilmiştir. MEMLEKET: Bir Doğum Garibesi Erban, (TAN) — Buraya bağlı köye lerden birinde garip bir doğum va- kası olmuştur. Tabii büyüklükte iki başlı, dört kalu. dört âyaklı bir örkek besi çocuk çok yaşamayıp ölmüştür. Köy Eserleri İçin Albüm Yapılacak Gemlik (TAN) — Kaymakamlık, Cümhuriyetin kuruluşundan şimdiye kadar köylerde vücude getirilen €s€r leri gösteren bir albüm yaptırmıştır, Yeni eserler de albüme ilâve oluna cak her köyün çalışma ve ilerleme si bu albümle ölçülecektir. Tuz Buhran Kalmadı Gemlik (TAN) — Istanbuldan ve Çamaltı tuzlasından bir milyon 500 bin ikilo tuz gelmiş, bu suretle sikin t nihayet bulduğundan zeytincileri.. miz sevinmiştir. Beş bin çuval tuz daha gelmek üzeredir. Halkevi Açılacak Gemlik (TAN) — C, H. Partisin Je, başkan Ziya Kayanm reisliği af tında bir içtima aktedilmiştir. Yaka da Halkevi açdacağı cihetle kültür, ar, gösteri ve köycülük kolları için â- za ayrılmış ve bazırlıklara başlan miştir. Merkez Okuluna Bir Teberrü Gemlik, (TAN) — Her zaman şefkatini gösteren fabrikatör Vek A lemdar, merkez okuluna bin beş yüz kilo odun teberru etmiştir. —— TAKVİM ve HAVA 24 İkincikânun 1938 PAZARTESİ Gün: 31 İ Kasım: 18 Rumi; 1354 İkincikânun: 11 12,26 1749 546 1 inci ay Arabi: 1357 Zilkade: 22 Güneş: 719 — Oğle: Ikindi: 14,59 — Akşamı Yatsı: 19,49 — Temsil: YURTTA HAVA VAZİYETİ Yurdumuzda hava umumiyetle fazla ba hatlı ve yağışlı geçmiştir, Yağışlar Çanak kale, Izmir, Antalya ve havalsınde yağ mar, Bekişehir ve Konyada kar gexlinde olmuştur. Rüzgürlar Trakya ve Eğede simalden orta Anadoluda cenuptan, ve cenubi Ana doluda şarktan orta kuvvette eğmiş diğer yerler sakin kalmıştı Dün Istanbulda hava fazla bulutlu geç miş, akşam üzeri çisinti olmuştur, Sant 14 te barometre 705 milimetre İdi, hararet en çek 7 ve en az 0,2 santigrat olarak kayde