28 Eylül 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

... .esasesezzee Yıldızdan San Remoya ,YAZAN: 5. S. . Sait Mollaya Gönderilen | - Mektupta Nleğ: Vardı? Bu ihanet kafilesinden, ilk defa 'olarak Romanyaya kaçan (Sait Molla) orada âdeta kendine yarip bir poz vermişti. diğerlerinden evvel kaçmasını, $0- refli bir rüçhan gibi telâkki ede- yek, diğer firari partisinin Hderli- Zi makamına geçmek istemişti. Sait Mollanm bu hali; herkesten ziyade Gümülcüneli Ismailin hoşu- ha gitmemişti. Esasen bu adam, tabiatin bir garibesi idi. Fettan, küs- tah, düzenbaz bir adam olan Gümül cüneli, esasen her şeyin zeytinyağı gibi üste çıkmayı seven bir ruha malikti, #grutiyetin ilk günlerinde bir (biç) ten ibaret iken, © Yüttihat ve Terakki Cemiyeti) nin — ©n hatâlı bir hareketi olmak Üzere zorla adam edilmiş, ve kısa bir zü- « man sonru da cemiyete karşı yap- tığı ihanetle bu gafletin acı cezala- © ri çekilmişti. Fırka teşkil, etmiş; arkadaşlari- Je geçinememişti.. Hürriyet ve Iti- lâf fırkasına girmiş. Fırkanın Ji- derliğine göz dikerek, asıl Hderlere bile tahakküm etmek istemişti, Bu ruhte alan bir adamın, Sait Mollaya “kavuk sallamıyacağı pek bedihi idi. Halbuki Sait Molla, Istanbulda “(ingiliz Muhipler Cemiyeti) gibi fa a) rol oynamış bir partinin riyase- tinde bulunmaktan cesaret alarak; “ simdi de vatan haricinde yeni bir fesat partisi teşkil etme; (yeni cümhuriyetçi Türkleri devireceğim) diye - tıpkı İstanbulda yaptığı gibi Padişahtan, İngilizlerden, Yunanlı- lardan çekmeyi kafasına yer- Ayrı ayrı haris ve hasis ruhlara malik olan bu iki ada, Roman- © Ya gibi fasliyet sahası dar bir yer- de, şiddetle çarptşacakları, çok ta- bil idi, Bu da, gedikmemişti. Gi meli Ismail Bey ile es- “bak Dahiliye Nazırı Mehmet Ali B. “Arasında, azçok bir anlaşma mevcut ji, Mehmet Ali Bey, ötekilere na- aran daha sakin, daha sessiz, daha mütedil olmakla beraber, o da ayrı “bir hursa malikti. ç İşeri senelerinde, uzun zaman - (Papas Fru) nun parasile ve di irektifi ile nesriyatta bulunan Meh met Ali Bey, şimdi de memleket ha- 'Ticinde bir gâzete çıkararak neşri- Yatta bulunmak.. böylece Ingilizle- Ye yaranarak, kendine bir varidat memba: bulmak fikrinde idi. İşte, Ayrı hırslar menfa- (âtler peşinde koşan, ve biribirlerine zıt karakterler taşıyan bu üç şah- 'siyetin; (siyaset yapmak) için bir tek masays oturdukları zaman, bi- Tibirlerile çarpışacakları, pek tabii TE «Bunların ceplerinde ve keselerin- de birer mikdar paraları olduğu i- n, heniz midelerinin feryatlarını sıra gelmemişti. Kiraz Paşa du azgok "dünyalığa ma Pakat diğerleri, Romanya top na ayak bastıklarının, üçün- ve beşinci günlerinde büyük bir «uk ve zaruretle karşılağıvermiş B w kafileden birkaç gün evvel Romanyaya kaçan Rumlar “Ermeniler, derhal birer işe sarıl rd. Paraları olanlar birer dü! ve tezgâh açmışlar; olmıyan- ir da isciliğe, ameleliğe sarılmışlar , Kimseye mühtaç olmadan ha- » kazanmıya başlamışlardı. Fakat; koskoca hayatlarını dedi “kodularla ve lâklaklarla geçirmiş o h Beyler ve Paşalar, elleri cep- de olarak Köstence ve Bükres iklarında dolaşmıya başlamış- nlemiy 119 İkuponu 30 kupona mukabil bir cilt (300) kuruştur. Başkalarınm keselerinden geçin - meye alışmış olan adamlar, ev- velâ sağa sola başvurmuşlar; vek tile oraya gidip yerleşen bir Iki Os manlıyı dolandırarak birkaç gün ha yatlarını sessiz sadasız geçirmiye muvaffak olmuşlardı. Fakat pek kt- sa bir zamanda iplikleri pazara çıkı İ verince, artık sefil hayatlarını rüklemek için yine siyaset çaresine başvurmuşlardı. Bu sırada Vehdettinin kayınbira deri Zeki Beyden Sait Mollâya bir mektup gelmişti. Bu mektup, Sait Mollanın Vahdettine yazdığı mektu- bün cevabı idi. Zeki Beyin mektubu, şu mealde âdi; Zatışahane buraya teşriflerini müteakip, Damat Ferit Paşayı cek bederek kendilerile görüştüler. Bu meyanda, sizin mektubunuzdan da bahsettiler. (Ferit Paşa, bundan sonra yapı- lacak siyasi teşebbüslerin hiçbir fay da temin etmiyeceğini iddia ede - rek zatı şâhaneyi, Akdeniz sahille- rinin sakin bir köşesinde ikamete, teşvik eylediler. (Tarafınızdan teklif edilen kabi: ne teşkili fikri bilâhara nazarı dik kate alınmak üzere şimdilik şunla- rin anlaşılmasına lüzum vardır: 1 — Siyesi teşebbüsata giriş- mekten maksat nedir?. 2 — Böyle bir teşebbüse girisil. " diği takdirde, ne gibi menfaatler el de edilebilir?, 3 — Bu işlerde, kimlerle teşriki moaai edile: ir? Bunların âcilen bildirilmesi sureti mahsusada rica olunur.) sit Molla de çok iyi biliyor- du ki, artık iş işten geçmiş ti. Osmanlı hilkümeti namma yapı- lacak siyaset, herkesi güldürmek - ten başka hiç bir netice vermiyecek t. Fakat Vahdettin vâmirisyazı « lan şu budalaca mektüp, onun göz lerini faltaşı gibi açmıştı. Hiç dü- şünmeden şu cevabı yollamıştı (Damat t Paşa, esasen zatı şâhaneyi iğfal etmeyi meslek edin miştir. Ve zâti şâhanenin başma gelen felâket te, onun korkakça si yasetinin neticesidir. (Bazt husus İstihbaratıma isti - naden katiyen iddia edebilirim ki, Damat Ferit Paşa, zatı şâhanenin düşmanları tarafından satın alınmış ur, (Siyasi teşebbüslerde bulunmak, katiyen lâzımdır. Ve bunun da, tam zamanıdır. (Bu teşebbüzlerden elde edilecek menfaatleri şimdiden dizip dökmek mümkün değildir. Fakat kuvvetli bir mücahede ile, kaybedilen geyle- rin kâmilen ele geçmesi çok muh- temeldir, (lik mektubumda da arzettiğim veçhile, bendeniz nefsi âcizanemi bu mücadele ve mücahede uğuruna vakfettim. Hattâ, Romanya topra- ğma ayak bastığım dakikadan iti- baren çok mühim işlere giriştim. Şimdi burada, efradı günden güne artan gizli bir cemiyetim var. Fa- kat bu teşekkülü, çok gizli tutuyo- rum. Çünkü; Romanya hükümeti- nin, hakkımızda takibat yapmasın- dan korkuyorum. (Seyyar bir hükümet teşkil etme miz, mademki şimdilik tasvibi âli- ye mazhar ölmamıştır. Ne zaman ferman buyurulursa, bendeniz o yol da da hizmete hazırım. Ancak, o xa mana kadar boş durmak doğru de- ğildir. Boş vakit geçirerek fırsatla- rı kaybedebiliriz. Alelhesap, beş bin lira gönderilmesini çok rica ederim Cenabı hak (şahidi âdil) dir ki; ben bu paranın bir saptimini bile nefsi- me hasredecek değilim, (Arkası var) Cüz Kuponu 10 kupona mukabil bir cüz 74, kuruştur. TAN Mektepler Bu Hafta Açılıyor İlk ve ortaokullarla Hise- | |İ lere, yüksek mektepler ve Üniversiteye talebe yazıl- masına devam edilmektedir. Üniversite 7 Birinciteş- rinde, yüksek mektepler 1 - 7 Biriniteşrin arasında muhtelif tarihlerde, ilkokul- lar 4 Birinciteşrin sabahı, li- selerle ortamektepler 1 Bi- rineiteşrin sabahı açılarak yeni yıl derslerine başlıya- caklardır. Bu yıl bilhassa ilk ve ortaokullarla liseler- de mektepler açılır açılmaz derslere başlanacaktır. Bu itibarla icap eden hazırlık- | lar acele bitirilmekte, kad- | rolar tamamlanmaktadır. Kartalda iki Amele Ağır Yaralandı Dün sabah Kartal civarında bir ka 7 olmuş, dinamit patlaması netice sinde iki amele ağır surette yara- lanmıştır. Hâdisenin tafsilâtı şudur: Kartal çivarmdaki taşocaklarında çalışan, ameleler dün sabah her gün &ü gibi ocaklara giderek çalışmıyâ başlamışlardır. Bir aralık büyük bir kayayı parçalamak icap etmis, ve ha zrlanan oyuğa dinamit yerleştiril - miştir. Fakat, anlaşılamıyan bir sebepten, dinamit, vaktinden evvel patlamıştır. ıvaffak olamıyan Haşim ve Zeynel isminde iki amele muhiö - if yerlerinden çok ağır sürette yar” lanmışlardır. Yaralılar, Haydarpaşa hastanesine kaldırılmışlardır, Üskü - dar müddeiumumiliği ve Jandarma, talıkikata başlamıştır. HATAYA İLK VAPUR SEFERİ Denizyolları idaresinin ilk Hatay postası, bu sabah saat onda kalka - caktır, İlk postayı Konya vapuru Yep maktadır, Bundan sonra da her haf- lar, ilâveten İskenderuna uğrıyacak lardır. Tarifede haşka bir değişiklik yapılmamıştır. Konya, İskenderunda merasimle İskenderuna yolcu mevki 21 lira 95 ku- , ikinci mevki 11 lira 83 kuruş, ü- güncü mevki de 7 lira 35 kuruştur. Arjantin Mektep Gemisi Geliyor Prezidente Sarmiento ismindeki Ar jantin mektep gemisi bir Teşrinievvel de İimanımıza gelecektir. Arjantin bahriyelileri burada meraximle kâr - şılanacaklardir. Mektep gemisi bir hafta limanımızda kalacaktır, Prezidente Sarmiento, bundan «v- vel bir defa daha limanımıza gelm İür. Büyük bir yelkenli olan bu ge- İmi, bir daha sefere çıkmıyacağından İbu seferki seyahati son gezisidir. Ar- jantine döner dönmez bahriye müze- sine kaldırılacaktır. Küçük Esnafa Para yardımı Yapılacak Esnafa yapılacak yardım şekli, bu işle uğraşan heyet tarafmdan kati 0- larak tespit edilmiştir. Benafm kendi sanatini ilerletmesi ve vaziyetini ko- ruması için ihtiyacı olan para doğru dan doğruya verilecektir. Ancak her esnâf, bu para ile yalnız sanatine lü- #umu olan eşyayı alabilecektir. Esnaf Cemiyetlerinin kitap parası olarak ayırdığı dört yüz lira ile ki - tap alınmıştır. Bu sene ilkmekteplere girecek olan esnaf çocuklarma ayba- şmdan itibaren kitapları dağıtılacak ter | tiresek teknik ve ihtarı ta salı günleri Mersine kalkan vapur» | Maarifte Teşkilât Kanunu Tasarlanan projeye göre, Maarif teşkilât kanununun değişi rilmesi etrafında tetkikler yapıldı, haber veriliyör. Bu tetkikler müspet | netice verdiği takdirde ilk, orta ve yüksek tedriset adile üçe ayrılan ted ris takelmi değiştirilecektir. Kültü - rü yüksek seviyede bulunan bazı memleketlerde olduğu gibi, bizde de şehirlerde ilk tahsil sekiz yıl olacak ve şimdiki ilk ve orta okullar birl: tirilecektir. Bu suretle sekiz yıllık 0- kulu bitiren bir talebe kabiliyet ve is tidadı tecrübeden geçirildikten ve öl çüldükten sonra elde edilecek netice ere göre, ihtisas liselerine verilecek lerdir. Teknik ve ihtisas okulları Şimdiki lise teşkilâtı yerine, tp, Ten; zirast, gibi her biri bir yüksek mekteba veya fikilteye talebe yetiş kurulacaktır. Ayrica Ünverlite veya yüksek mekteplerden birine devam et miyerek lise tahsilile iktifa edecek - tane bırakılacaktır. İhtisas ve teknik | ler için de şimdiki liselerden birkaç h Liselerin Yerine İhtisas Mektepleri Açılacak İlk ve Ortamekteplerin Birleştirilmesi, İlk Tahsilin Sekiz Seneye Çıkarılması Düşünülüyor ilk tahsili bitiren talebeler ihtisas okullarına verilecekler okullarında umumi malümata pek az yer ayrılacak, fakat buna mukabil diğer alâkadar derslere fazla ehem-| miyet verilecektir. Talebe, ecnebi bir / dille ihtisası içinde olan dersten ye- tiştirilecektir. Bu suretle Üniversite ve yüksek okullardan daha ver ni) neticeler elde edilebilecektir. l İhtisas okulları için ayrılacak öğretmenler | Bundan başka mevcut orta okul e öğretmenlerini de bu bakım- dan yetiştirmek için ayrıca bir proje hazırlanacak, muallimler kurslara alma rdtr. Köy okulları beşer veya stışar si- nıflı olacak, burada umumi mulümat ile birlikte bilhassa zirai işlere ehem | #miyel verilecektir. Su yon Üöğümec snr tuta ilk ve hüzürlenmamı baz dö yi için de bitirilecektir. Yeni ilk okullardan sas okullarına alınacak talebenin | yet ve seviyeleri pedagoji ensti tüsü tarafmdan ölçülecektir Yeni Şirket Vapurunun Tecrübeleri Şirketi Hayriyenin yeni yaptırdığı 75 mumarelı Kocataş vapuru, bugün himan fen heyeti tarafndan muayene edilecek ve tecrübesi yapılacaktır. İlk tecrübede geminin sürati 12,5 mil ilarak tespit edilmiştir, Şirketin fen müdürü mühendis Hermann Deilg, bir muharririmi vapur hakkında şu izahatı vermiştir — “Kocataş,, , 330 beygir kuvvetin de ve dakiknda 220 adet devir yapan bir makine ile mücehhezdir. Tekne- nin yapılmasında sarfedilen dikkat neticesinde hiç sarsıntı yapmamak - tadır. Vapur, 373 kişiliktir ve köprü- den Büyükdereye 57 dakikada gide - bilmektedir. Evvelec vapıirun 10,8 mil yapaca- ğı hesap edildiği halde tekni veri- len şekil sayesinde 12,5 mil sürat te- min edilmiştir... Şirketin sonbahar tarifesi Şirketi Hayriyenin sonbahar tari- fesi Teşrinievvelin birinden itibaren tatbik edilecektir, Yeni tarifede, yaz için konulan birçok ilâveler ve doğru postalar kaldırılmıştır. EN, İş Bulma Yerleri Şehrimizde“müstahdemin idarehane İ si, ismi altında çalişan iş bulma yer- lerinin iş dairelerine beyanname var- meleri lâzrmgelmektedir. İş kanunu mucibince bu yolda çalışanların va - #iyetleri hakkında bir talimatname çıkarılacağı haber verilmektedir. l ay Maarif Vekili Ankarada Maarif Vekili Saffet Arıkan dün Parkotelde yüksek tedrisat umum eüdürü Covadı ve Faik Reşidi ka bul ederek bir müddet görüşmüştür. Saffet Arıkan, akşam trenile An - karaya gitmiştir. Temizlik Işleri İçin Yeni Kararlar Nümüne olarak yapılan çöp araba- larına gürültü çıkarmaması için ka- uçuk ve çuha konulmuştur. Ellisi çift, yüzü tek atlı olmak üzere önümüzde- | ki yaz mevsimine kadar 150 araba ya pilâcaktır. Bunlar işe başlayınca şim diki 300 çöp arabasından yüz ellisi iskartaya çıkarılacaktır. Şehrin temizliği için sular idaresi temizlik müdür- Tüğüne ayrılan günde 300 metre mi- kâbı su, kâfi görülmemiş, bunun yas rı misli çoğaltılması istenmiştir. Bütün şehir çöplerinin denize dö- külmesi için 70 bin liraya ihtiyaç var dır. Belediye şimdilik 52 bin lira har- cyarak Beyoğlundan başka İstanbul yakasının çöplerni de denize döktü- recektir. Stajlarını Bitiren Kaptan ve Makinistler makinist stajlarmı bitirmişlerdir. Bun lar, Teşrinievvelin ilk haftası içinde İktısad Vekâletinin, Alman gemile- | rinde staja gönderdiği altı kaptan ve | Börsadali Tahkikat Bitirildi Komiserlik Ra Raporunu Vekâlete Gönderdi Kara borsacılar hakkında mali cep heden yapılan tahkikat neticelenmiş ve hazırlanan rapor Maliye Vekâleti- ne gönderilmiştir. Borsa &centaları - nın defterleri üzerinde yapılan tet - kiklerde her birinin üç, dört gi muameleleri gözden geçirilmiş, bun- lerm normal olduğu görülmüştür. Ay rıca, acentelerin kimlerin hesabma mel alıp sattıkları da araştırılmış - tır. Fakat, bu muâmelelerde hiçbir u- Sulsüzlük görülmemiştir. Borsa dışmda yapdan doğrudan doğruya vilâyet ve emni- yet müdürlüğü tarafından yapılmak tadır. Altm fiyatlarınm yükselmesi veya düşmesi, borsanın dışımda ge - çen muamelelerin neticesi olduğu için işin bu cephelerden tetkiki devam et- mektedir , Maliye Vekâleti siyasi müsteşarı B. Faik Baysal, dün borsa komiserli ğine gelerek borsa komiseri İhsan Ri fattan izahat almıştır. tahkikat, Profesörler Dönüyorlar Tarih Kurultayma iştirak elen pro fesör Pittard'ın asistanı Bayan Del - lenbach, dün akşam İsviçreye dön - İmüştür. Alman profesörü Sarre yan rm, Macar profestiri Feher ile Avus- turyalı Kopperz'de bir iki güne ka- dar memleketlerine gideceklerdir. Tarih Kurultayma iştirak etmiş 0 lan tarih muallimlerinden bir kısmı dün tarih sergisinde meşgul olmüş- lardır. Diğer bir kısmıda yerlerine dönmüşlerdir. Ay Başında de? Sabah Bir Birinciteşrinden itibaren, yak niz Beyoğlu kazasında 20, diğer vü- tün kazalarda 40 olmak üzere gehri- mizin mubtelif yerlerinde 69 sabah pazarı kurulacaktır. Bu pazaryerleri- ne ait liste bugün daimi encümen ta rafından tetkik ve ilân edilecektir. Seyyar esnafım kullanacakları el &- rabaları için açılan müsabaka dün akşam bitmiştir. Bagün, bir heyet belediyeye gönderilen nlmuneler ara sından birini seçecektir. o—— Çamlıcaya Su Tesisatı Yapılıyor Belediye sular idaresi Bağlarba- İ şmdan Çamlıcaya kadar derhal su te İsisatı yapmıya karar vermiştir. Bu - mun için Bağlarbaşımda otomatik ma inelerle bir hazine yapılacaktır. BİRKAÇ SATIRLA in sabah, Alman bandıralı Mil. voke vapurile ve Pire yoluyla şehrimize 500 seyyah gelmiştir. Sey» yahlar, gece hareket etmişlerdir. * enizyolları Idaresi, Vatan vapa- rTunu satılığa çıkarmıştır. ». elediye, Azapkapıda Valide Sa- Hihe çeşmesiyle Atik Ali Paşa camii yanmdaki çeşmenin tamiri için emir vermiştir. o diye Vekâleti kalemi mahsus müdürü Şakir Ankaraya, me- tahsillerini tamamlamak üzere yine vekâlet tarafından Almanyaya gön- derileceklerdir. Zunen şehrimizde bulunan İzmir müddelumumisi Asım da İzmire git mişlerdir. Yurtta Bugünkü Hava Yeşilköy meteoroloji istasyonun - dan aman malümata göre, bugün yur dumuzda havanın az bulutlu ve rüz- ğürların Trakya, Kocaeli, Eğe ve Or- ta Anadoluda kuvvetli, diğer yerler- de orta kuvvette esmesi muhtemel - dir, DÜNKU HAVA Dün hava akşama kadar rüzgürlt mi Rüzgâr şimali Miki - fa ay Gün:30 Hızır: 146 Recep: 21 ylül: 15 İ Arabi 1856 | Güneş: 558 — Öğle: İl lindi: 15,26 — Akşam: İyi imsâk: 12,05 1758 4,13 ten saniyede 8 metre olarak esmişti Barometre 768,1 milimetre, hararf en çok 26 en az 17,7 santigrat olar i ir