19 Eylül 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 8

| i (Başı 1 incide) imiz ve Hariciye Vekâleti Vek an Menemeneloğlu da hazır bu- ardı, encümenlerin projeler üzerin ışıp iki mazbata hazırlamış ol- vaktin darlığı yüzünden! bunları zapta imkân bulunamadığı ve okutulacağını söyledi. Bunun üze. rine Naşit Uluğ, hükümetten gelen lâ yihalarla muhtelit ecilmenin hazırla. dığı mazbatayı okudu. Encümen, 14 ve 17 Eylül anlaşma larını, esas fikirler bir olduğu için bir da birleştirmişti. Anlaşmala- Müdafaa Vekili General Kâ- Ii B. Numan Rifat Menemencio hün da huzuriyle tetkik edildiği Cümhuriyet hükümetinin diğer alâ- kalr devletleri böyle bir anlaşmaya vâsıl olmasının milli menfaat bakımın dan takdire değer bulunduğu bildirili- yordu. Bundan sonra kanunlar okundu ve Hariciye Vekâleti Vekili B. Numan Menemencioğlunun teklifi üzerine her iki projenin müstac İle müzakeresi kabul edildi. Numan Menemenci. v oğlu Kürsüde undan sonra Numan Menemenci oğlu kürsüye gelerek çok dikkate de- Zer bir nutula Akdeniz anlaşması hak kında etraflı izahat verdi. Menemen- eloğtu .bu nutkunda dedi ki: Muhterem arkadaşlar, İspanyada bir seneyi mütecaviz bir zama nberi cereyan eden kanlı hâ d seler hepimizin teessürle takip ede İz bir facia Dalini almıştır. isteren ve bütün devletleri yakkuza sevkeden İspan- arbi son aylarda bir de Akdenizde ticaret gemilerinin emni- yet ve masuniyeti meselesini ortaya çıkardı. Bir aydan kısa bir zamanda ya dahili zin talarda muhtelif bayrakları taşıyan ticarei gemilerinin yayri insani bir gekilde torpillenmesi, bu hususta müş ek tedbi, ittihazmı âmir görün- ere ve Fransa hükü - eri bir top - i aldılar. «bet eden üç Karadeniz sahildarı devletin mu- rahhasları 10 eylülde Cenevre civa- rında Nyon şehrinde toplandılar. Mev müzakere, hüviyetini bildirmek- 1 harbiyede bülunan ve beynelmilel kabul edil mi haricinde gayri insani 0 ene icra eden denizaltı gemilerinin dele halinde bulunan devletlere alt t vüz etmelerini z etmekti Bu volda hareket eden denizaltı m inin pirate telâkki edilere ken- da muamele ya n teklifin Zuu #izin hareki bu harek gusul mu âliniz olduğu üzere tâ 19 asrın ortalarına kadar korsan- aları açık denizler- selbetmiş ve milletlerin biribirilerile olan tleri sıklaşarak medeniyet bütün insaniyetin müşterek bir malı olduktan sonra aradaki Tabiri en iyi yolları olan açık denizleri ferit tecavüz vakalarından temiz mek kati bir halini almıştı. ve piratlık vah 1856 da Paris muahedesinde kor- ganlığın ilgası teyit edilmiş ve umu- mi hukuku düvel kaideleri de pirat- liğin menini esas olarak kabul etmiş ve tatbiki her devietir kendi kanun larına bırakmıştı. O zamandanberi en müessir şeklin- de tatbik edilmiş olan bu hüküm ve Kaideler sulh zamanlarında denizleri piratlık denilen bu kurunu vüstal te- cavüzlerden kurtarmıştır. Ancak ba zan sulh zai nda da öyle fiili horp hareketleri olur ki, bunlar piratlığın tam vasıflarını irae etmiyen ve neti- celeri itibariyle ayni zararları müeddi olan vakalar şeklinde tecelli eder. Ve devletleri tedafüi tedbirler ittihazına ve bu hareketleri doğrudan doğruya piratlık telâkki etmiye sevk ve icbar X eder. vet kararı arbinden tâ Çanakkale | ağrıma kadar muhtelif nok-| tı Akdeniz ve | Bugünkü hâdiselerin bir benzerini 1573 tarihinde vukua gelmiş görüyo- ruz. Yine İspanyada bu tarihte çıkan ihtilâf münasebetiyle açık deniz em- İyetini tehdit eden vakayi cereyan etmiş ve devletleri bu tehditleri iku edenlere karşı piratlık ahkâmıni tat- bika mecbur etmişti. Nyon konferansı de mesnedini bu hukuku düvel prensiplerinde, tarihin bu misalinde ve ayni zamanda da 1930 ve 1936 senelerinde tahtelbahir harplerinin tanzimine dair Londrada akd ve imza edilen bir mukavele ve onu mileyyid prose verbal ahkâmında bulmuştur. Türkiye Cümhuriyetinin yüksek meclisince kabul ve tasdik olunan 3— 27 mumaralı kanun ile, iltihak etmiş olduğu 1936 Londra prose verbali de- nizaltr gemilerinin bir takım tedbirle re müracaat etmeksizin ticaret gemi» lerini batıramıyacağını ve bu hususta deniz üstü gemilerinin tâbi olduğu hü kümlere tebaiyet etmesi lâzım gelece- ğini müeyyid bulunmaktadır. Nyon Anlaşmasının Mühim Esasları Nyon konferansı, Ispanya hâdisa- İtr dolayısiyle hali harbin vücudünü kabul etmemek ve İspanyada müca- dele halinde bulunanlara muharip hukuku tanımamakla beraber Lon- dra anlaşmaları esaslarını bu piratlık harekâtına kargı ittihazı her devletin salâhiyeti cümlesinden olan tedabir ile mezcederek İspanya işlerine ade- mi müdahale prensipini İspanyada hali mücadelede olan taraflârdan gayri devletler gemilerinin masuni- yetini temin edecek usullere istinat ettirerek tespit ve kabul etmiş bulu nuyor. 14 eylülde Türkiye delegesi Hari- ciye Vekili Dr. Arasın İngiltere, Bul- garistan, Mısır, Fransa, Yunanistan, Romanya, Sovyetler Birliği ve Yu - goslavya murahbaslarile birlikte im- za etmiş olduğu Nyon anlaşması ) sek tasvip ve tasdikinize arzedilmiş- tir, Bu anlaşma biraz evvel bahsetti- gım piratlık vakalarma karşı âkitle- rin mütesanit olarak (hareketlerini temin eden birkaç prensip madde - sinden sonra slmacak tedbirlerin hii- Gil cereyanı ne yolda vuku bulaca- ğını gösteren hükümleri ihtiva etmek tedir. Bu hükümlere göre, garbi Ak- denizde — Tirehyen mmtakası ha- riç olmak üzere emniyetin müra- kabesi karasuları dahilinde ve açık denizde İngiliz ve Fransız filolarma bırakılmış ve şarki Akdenizde de nın murakabesi her sahil- dar devletin kendisine ve açık deniz- lerde Adriyatik müstesna olmak üzere ahkâmmın tatbik! gene İngi- liz ve Fransız filolarma verilmiştir. İngiliz ve Fransız IFilolarına Müzaheret esasmı | Gösterilecek Akdenizin şarkmds bu filolar hare kâtta bulundukları esnada sahildar devletlerden bunlarm malik oldukla rı vesait derecesinde bazı güna mü. gaheret görecekler © ve bilhassa bu devletlerin karasuları içine kadar pirat gemisini takip (edebilmek ve gene sahildarların irae edecekleri li- manlardan istifade eyleyebilmek hek larma malik olacaklardır. Anlaşmanm tatbikatı esnasında bir İ yanlışlığa meydan vermemek için â- İ kit devletlerin denizaltı gemileri Ak- denizde bazi kayıtlara tâbi olarak sey rüsefer edebileceklerdir. yan bu anlaşma her âkidin bir aylık mütekaddim ihbar ile çekilmesi im- künmi derpiş etmekte ve bu tâkdirde diğer bir herhangi âkide de bu çekil. me gününden evvel haber vermek sü retiyle ayni zamanda taahhüdatıns niheyet vermek hakkını bahşeylemek tedir, Nyon anlaşmasınm sekizinci mad - İ desi mucibince bu anlaşma ile baynel milel taahhüdata hiçbir veçhile hal gelmemekte olduğunu ayrıca kayd, mek isterim. Arkadaşlar, “Nyon anlaşmasının imzası esnesin da bu anlaşmada yer bulmamış olan diğer bazı noktaların müzakeresine devam edilerek müzeyyel bir itilâf da- Nihayet, müddetle mukayyet olmı| TAN Meclis, Nyon anlaşmasını tasvip etti Kamutayın dünkü toplantısından bir intıba Meclisin fevkalâde olarak içti- maa daveti üzerine Ankaraya gelen mebuslar Ankarr istasyonunda ha akdine çalışılacağı tekarrür etiniş tir, Bu ikinci anlaşma da birincisinin eczayı mütemmimesineğn olmak Üze- re bu gece Cönevrede ayni devletler murahhasları tarafından imza edildi, İşte yüksek meclisinizden tetkik ve İtasdikini rica ettiğim ikinci metin de | budur. Denizaltı piratlığının, denizüstü ge milerile tayyarelere de teşmilini İs- hdaf eden bu itilâfname “Nyon, an. lasmasının hudut ve esasları dahilin- de ve memleketimize ayni mükellefi» yetleri tahmil eder şekilde akit ve im za edilmiştir. Cümhuriyet hükümetinin, büyük meclisinizce tasvip edilmiş olan siya- setine uygun telâkki ettiğimiz Nyon anlaşmasile müzeyyel Cenevı masını kabul ve tasdik buyurmanızı rica ederim. İBaşvekil, Tarihi Nutkunu Söylüyor Numan Menemencloğlundan Fevkalâde içtimada hazır bulun- mak üzere Ankaraya dönen kadın mebuslarımız ra Başvekil İsmet İnönü kürsüye gel den korkuları artıyor. İspanya me- ngi bir şekilde bitse Ts- panyol milletinin mefruz tarafdarla rınm hepsini mütehayyir etmesi pek muhtemeldir. Fakat, mesele bitinciye kadar Avrupa krizlere maruz görünü yor, Hâd Vaziyet Sulh | Xa Çevrilmiştir n denizalularınn . faaliyeti iye kadar geçen krizlerin en şid detlisini bize ihzar etti. Fransa ve İn gilterenin davetinde ve Nyon anlaş-| masında mündemiç olan azim ve ka- rar ile beraber geniş (anlaş - ma fikri hd ve gergin vasiyeti sulh yoluna çevirmiye muvaffak olmuştur. | Bunu müşahede etmek Avrupa İçin bir nefes imkânı vermiştir. Muhterem arkadaşlar, Akdenizde ve Avrupada bir harp patlamasını biz Türkler bü- yük bir facia addediyoruz. (Bra- vo sesleri) Türkiyenin doğrudan doğruya ve ilk sahnede bahis mevzuu olmadığı meseleler ö- nünde iken böyle bir dehşetten bahsedişim bir Avrupa harbini insanlar için de hepimiz için de felâket saydığımdandır. Avrupa bugünkü vasıtalar önünde bir ya- rım avuç kadar yerdir ki, yeni bir patlamadan bütün medeniye- tini kül altında gömmek ihtimali vardır. Bu memleketin mesul bir vazifedarı ve beynelmilel müna- sebette insanların müşterek saa- detine inanmış bir insan alarak bir harbe mâni olmak için eli- mizden geleni yapmıya mecbur olduğumuzu zannediyoruz. (Bra vo sesleri, alkışlar) yon anlaşmasında bulunan kor- aleyhindeki mücadele fikri, iştirak etmiyen yakım ve ir yerde tenkide uğrama ıcışlır, Sivasi, itilâflarm, neticesi ö | lan itirazlarda bile konsanlığı tasvip | Ankara, 18 (A.A.) — Nyon anlaş- masına müzeyyel itilâfname metni berveçhi atidir; Akenizde denizaltı gemileri tarafın dan ika olunan korsanlık fiillerine karşı hususi müşterek tedbirler hak- kındaki kararları havi olarak 14 eylül 1937 tarihinde Nyon'da imza olunan anlaşmada, iştirak eden devletler, leri tarafından ika olunan bu gibi Pilere karşı ilerde müşterek tedbirler ittihazı imkânmı muhafaza ettikleri- İni ve şimdi bu gibi tedbirlere tevessül etmek münasip olduğunu nazarı dik- kate alarak, hükümetleri tarafından usulü dairesinde mezun bulunan aşa- gıdaki imzalar sahipleri 17 eylül 937 tarihinde Cenevrede toplanıp derhal meriyete girecek olan berveçhiati hü- di ve sik sık alkışlanan ve “bravo” sesleri ile karşılanan şu tarihi nütku nu söyledi; yon anlaşması Akdenizde kor - sanlık aleyhine manen ve maddeten Akit devletlerin tesanüdünü ve teşriki mesaisini ifade eder. Karadeniz ve Akdeniz devletleri davetliler ve âkit- ler meyanımdadır. Almanya dahi da vet edilmiştir. Davet için teşebbiis 4- vletlerin diğer bazı devletlerin iştirak etmemesi haline teessüf ct- meleri bem bizim hissiyatımıza ter- ceman olmuş, hem davet eden devlet» lerin geniş bir anlaşma istihseli için arzularmın samimi olduğunu naza - rımızda teyit etmiştir. (Alkışlar). Korsanlık aleyhinde bir mücadele anlaşması masum bir bâdisedir ki, tabii ve rahat haller içinde fazla dik» kati çekmiyecekti. Fakat Nyon an- laşmasının umumi dikkat ve hassa- siyeti üzerinde toplaması, akdolundu- ğu zaman gergin ve nazik şartlar İ- çinde buluhmasındandır. Ispanya meselesi uzadıkça, tarafla- kümleri kararlaştırmışlardır: 1 — Işbu itilâfname, Nyon anlaş- masını tamamlar ve onun mütemmim betizli addolunur, İ 2 — işbu itilâfname İspanyada mü cü halinde bulunan taraflardan hiçbirine ait olmıyan bir ticaret gemi sine karşı Akdenizde bir denizüstü gemisi veya hava gemisi tarafından deniz muharebesi hukuku düveli ile musaddak olup 22 nisan 1930 tarihi Londra muahedenamesinin dördüncü kısmında tâdat ve 6 teşrinisani 986 tarihinde Londrada imza edilen proto kol ileteyit olunan insaniyet prensip. lerini nazarı itibara almaksızm bir denizüstü veya hava gemisi tarafın- dan yaprlan bileümle hücumlar hak- kında tatbik olunur, 3 — Nyon anlaşmasına tevfikan açık denizde ticari söyrisefainin hi. mayesine iştirak eden ve birinci mad dede zikredilen şerait dairesinde ya- pılan bir hücuma şahit olan her de- gemisi, rm ve mefruz tarafdarların biribirin- a — Eğer hücum bir hava gemisi denizüstü gemileri veya hava sefine- | 19-9 -937 decek bir mütalet ri yerden işitilmemiştir. Bu um lâkki de göstermek lâzımdır anlaşma tabif ve meşru bir müâsf go nm ifedesidir. Türkiye bu anlaş sin haricinde kalan büyük devlet geniş muhitleri de kendi içeri de toplamasını temenni Nyon anlaşmasını hiçbir devlet leyhinde olmıyan bir meşru m faa vasıtası telâkki ederek, HÜLÜ met, arzedilen kanun 2. M. Meclisinin tasdik etmesini İS ve teşvik e ni olmek için, elimizden geleni YAZ mağa mecburuz., cümlesini sö) gi zaman Meclis dakikalarca #Jkif larla çinladi. Bu alkışlar, Türki Büyük Millet Meclisinin ve onun $ sında Türk milletinin sulh cn) ne kadar candan bağlı olduğumu Bİ” teren en büyük şahitti, Yeni Anlaşmalar Akti İçin Salâhiyet Başvekilimiz sözlerini bitirdiktiğ sonr reis, hükümetten gelen yeni kanun lâyihasmı okuttu. Bu Yİ ile Nyon anlaşmasının maksadı 9” latılıyor ve anlaşmanın yüklediği gi kellefiyet hududu içinde kalmak 48” | tle yel anlaşmalar akti için bül mete salâhiyet verilmesi isteniyo” du. Kanun, ittifakla kabul edi” Bu suretle muhtelif hâdiseler Kar” sında vücude getirilecek olan anli”” maların tatbiki yeni bir fevki toplantıyı icap ettirmiyecek, vekil heyeti Kamutaydan bugün aldığı hiyeti kullanarak akti tekemmül © tirecektir » Salâhiyet kanımunun kabulünğ sonra. Başvekil tekrar söz aldi Dersim hâdiseleri etrafında izabii verd. Bunu müteakıp, röyler tas edildi, Nyon anlaşmasile zeylinin hükümete salâhiyet veren kanuf! da 371 reyle kabul edilmiş ok anlaşıldı. Reis B. Abdülhalik tonda ikin” teşrin pazârtesi gühü topl > zere celseye nihayet kz sağ “Nyon Anlaşmasınd Eklenen İkinci İtilâfname Metni tarafından vâki ise, ona karşı ate$ *” çacak, b — Eğer bir denizüstü gemisi rafından vâki ise o hücuma karşı ÖR di vasıtalarile ve icabı halinde onlUf” kara, suuarr dahilinde çağınli? mümkün olan takviyeye mürsöl eyiiyerek müdahale edecektir. eg Iştirak eden devletlerden her d kendisine ait hususlarda, oi ir gemilerinin işbu itil göre hattı hareketlerini ei 2 gi ceklerdir. Ayni derecede muteber olmak ie re fransızca ve ingilizce olarak bir niisha halinde Cenevrede 17 3T de tanzim olunmuştur. Bu di ha Milletler cemiyeti kütipliği bi evrakma tevdi olunacaktır. Büyük Britanya ve Şimali irla1ö müttehit krallığı, Bulgaristan, M Fransa, Yunanistan, Romany&, ye, Sovyetler Bi Yugoslavy*” Türk Tabiiyetinden Iskat Edilenler Ankara, 18 (Tan muhabirindes) 1 Resmi izin almadan, yabancı d©* tabiiyeetine girdiklerinden dolay? © mi oğlu Abdilikadir Kemal, Diy" kirin Hasırlı mahallesinden a lu Ramazan, Konyanın Mamure hallesinden mütekait yüzbasi Mei met oğlu Muhittin: Vekiller He “ kararile Türk tabliyetinden ıskât mişlerdir. e a Romanyada 47 Kişi Mahküm Oldu Varşova, 18 (TAN) — Polon? Trodnov eyalet mahkemesi, “ Ruslar,, partisine mensup 47 ve den 7 seneye kadar muhtelif © cezalarına mahküm etmiştir.