11 Temmuz 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

» RR aşmaya e asezefi konferansın taraftar görünmekle bes ŞERİ TAN Gündelik Gazete BAŞMUHARRIRI Ahmet Emin YALMAN TAN'ın hedefi: Haberde, fi” kirde, her şeyde temiz, dü- rüst, samimi olmak, kariin Bazetesi olmıya calısmaktır. — — a amaaa İ GÜNÜN MESELELERİ Elele ve Hep Beraber m Şehir hepimizin şehridir. Onun Tiz Ve alâkadar olmıya mecburuz. p, ciediye reis vekili, halkı ve mat- matı elbirliğile ve hep beraber ça. mek ae m hepimizi Şehir pisse, bunda hepimizin ka ti vardır. ege bir sirkinleşiyorsa, bunda be- İye kadar şehirlinin de kusuru Sİ ema ev gibidir. Içinde oturan- £ hep beraber evi temiz” tutmıya ve ou tirmiye çalışmazlar. *a, evin temiz ve güzel kalmasma yoktur geri evimiz gibi benimsemeliyiz. pokağa atılan çöpten, etrafa yayı. bei Pislikten, pencerelerden sokak Di, dökülen pis sulardan dolayı be- ye kadar biz de mesulüz. Şehir Alkı belediye İle elele vermedikçe şehri kurtarmak mümkün değildir. a, bun için belediye rets vekilinin bu t veti hem halkı, hem matbuatı mü- Ve etmiş, hem de onlara vazife- rini hatırlatmıştır, . Yeni Bir Ekonomik Konferansa Doğru ii üç ay evvel ingiliz ve Fran. Van Zeeland üç Avrupa ricale görüm sel bütün memleketleri tema- sa geldi, Avrupanm a aldık» tan sonra Şimali Amerika, Cümhurre- İsi ilede görüşmek üzere Amerika; Kİİ, Şimdi tekrar Avrupaya ve Gi) leketine dönmüş bulunuyor. Bu temas Ve İstişareleri ve böyle bir konferans, un icap ettiren sebepler şunlar. na hâlâ muztariptir. Avrupa silâh yarışı, bütçeyi harap yiyor. Bütün devletler bütçe açığı bir karşılaşıyorlar, Hicbiri mütevazin bütçe yapamıyor, in milletler arasındaki iktisadi ç önasebetler de gayri tabi, Clearing, maz injentemant kayıtları, döviz ag kült, e saire gibi tahdit ükti- letle, önasebetleri güşleşliriyor, Pül- teni arasında bir Hetikadi müvazene bi etmek mümkün olmuyor, Bu da daya devletleri iktisaden müskül va- bap düşürüyor ve dülmyamm tktisadi hranmı uzatıyor, Amerika da rufiat ve mesut deği, eda da on milyon işsiz yar, Hükü- yet bitüm bu işsizleri bakmıya mee- Ba $ 0 uğraştıkça açık büyüyor. Bi attan da dahilde smıf kavgası — güne keskin bir hal alıyor, e ba sebeplerle silâhlanan Avru- “ siz Amerika ile birleşerek ikisi. yaç, Ftası bir hal çaresi aramak ihti, “1 duyuyorlar, Avrupa silâhlan. zi klan vaz geçerek parasını daha de 16 İmar işlerine sarfedecek, hu- b arasındaki kayıtları kald'rarak Sari münasebetlere inkişaf serbesti. halledilmesi lâzımgelen | meseleler bunlardır. * Fakat Ingiltere, zahirde böyle bir TAN Amerika. bu Yenidünya, iktısadi buhran yüzünden yepyeni bir âlem ol- muştur. Amerika, için için bir ihtilâle hazırlanır gibi görünen bir memle- ket olmuştur. Bu itibarla kuvvetli bir göz Amerikada çok mühim şeyler görür. Arkadaşımız Sabiha Zekeriyanın Nevyorktan yeni gönderdiği şu mektup, kuvvetli bir adesenin özlü mahsullerini taşıyor (x) YAHUDİ KAVGASI rr; amaa Nevyorktan ? nion Sauare'da Polon- U ya Yahudilerine yapı- lan mezalimi protesto için nü- mayiş var. Gazeteler günler- denberi bu nümayişin tafsilâtı- nı veriyorlar. Polonyada Ya- hudi bir kasapla bir polis arün sında çıkan kavgada, polisin ölümü birçok kanlı hâdiselere sebep olmuş. Adi bir mahke- me vakası olan bu hâdisenin yüzlerce Yahudinin ölümüne sebebiyet vermesi, bütün dün- ya Yahudilerile beraber Ame- rikan Yahudilerini de sinir- lendirdi, N umayisi. Yahudi. Hak Ko- mitesi tertip ediyor. Ayni günde, ayni saatte umum Yahudi mektep talebeleri de Madison Sju- are'da toplanıp, Broadway'ı yürü- Faber, hakikatte yan çiziyor. Çünkü © dominyonlarile iktisadi ve ticari mü hasebatmı © şekilde tanzim etmistir ki. diğer milletlerin muhtaç oldukları haa serbestiliğe onun ihtiyacı yok. Bu sebeple bu konferansın toplan- mast İhtimali de pek azdır. yerek geçecek, Union Sgüare'daki nümayişçilerie birleşecekler. Ha- tipler, kürk işçileri, beynelmilel Unyon reisi Ben Gold, Opinion wecmuksmin başmuharriri Jâmes Waterman, Komünist Partisi teşki. lâtçısı D. Amter, Union Suare alabildiğine geniş bir. meydan, Meydanın ortasında dört tarafmdan. merdivenlerle Gi- kılan, etrafı parmaklıklı bir mey- dan daha. George Washington'un üç metre yükseklikte bir mesnet üzerinde atlı heykeli var. Saat dört buçuk. Halk akın 8- kın geliyor. Güneşin altmda cayır cayır Yanıyoruz, Bir ağacım altm- da bir rahleye oturdum. İşinden yorgun argın. çıkıp gelenler, gö” Züslerini açmışlar, kılı göğüsleri- De sİcİM Sicim akan terleri sil- yorlar, D emir parmaklıklı meydanm ötesinden şarkı sesleri dü- yuluyor. Herkes birer birer 0 ta- rafa koşuyor. Nümayiş orada. Kızgın günesin altında yana. yana Yahudi kızlarının ibranice şarki larını dinliyoruz, Sokağın ortasma uzun çubuklara takılmış levha lan o Breast — Sitowsk, faşis. alıp sıraya “geçiyor. Bunları mu- kaddes bir bayrak gibi başlarının üzerinde taşıyorlar, Leyhulara ba- kıyorum “Polonya Yahudilerine müsavi hak isteriz.” “Polonya mu- hacirlerine yardım isteriz.” “Po- lonvadaki mezalimin durdurulma- sını isteriz.., “Kahrolsun pogrom. lar - Yahudi düşmanları” “Yahudi gocuklarma yardım ediniz". Meydan etrafında genç, kadın, erkek ellerindeki kumbaraları uzâ- tıyorlar: İspanyaya yardım... Gön- Minlizden ne koparsa veriniz, Eller kumbarulara uzanıyor... Mektep ta lebeleri ellerindeki mecmualerı, ki- tapları satıyorlar... Hep İspanya- ya, Polonyadaki Yahudi mezalimi- n6 ait meçmualar, broşürler... Meydanm ortasında kapalı iki otomobil... Her otomobilin Gzerin- de ikişer oparlör var. Hatip oto- mobilin içinden konuşuyor. Yüzü- | Amerika Sokaklarında Faşizme Karşı Yumruklar Sıkılıyor papaya ad Yazan: nasa); Sabiha Zekeriya / MM enn ör nr ür nnd nü göremediğim için konuşanın kim olduğunu bilmiyorum. Ciğeri kopacakmış gibi bağırıyor: pon pogromlar tekrar faaliyete geçtiler. Polanya- nm en büyük şehirlerinden biri 0- lan Bresst.Sitowsk, fa- şistlerin, zalimlerin, Yahudi evle- rini, dükkânların yağma ettikleri bir harp meydanına döndü, Faşizm memleketlerinde, antiseminizm alabildiğine yürüyor. Faşizm, İkti- sadi iflâsını, aç köylünün, halkın göründen #üklamak İçin, mesuli, yeti Yahudilerin sırtına yüklüyor. Polonyada 300000 Yahudi var. Bunlarm 210.000 i pis mahalleler- de, harap evlerde, karanlık izbe- lerde, tiç alle bir odada olmak şar- tile yaşıyorlar... Sefaletin, açlığın em koyusile başbasa Ş, Polonya” açsa; Yahudiler de bera- ber açtır. Hükümet bunun iktisadi mesuliyetini Yahudilere — yükle mekle, cahil kafaları aldatabilir. Hükümet pogromlarla beraber. dir. 300,000 Yahudinin Polonyada tufeyli olduğunu söyliyerek halki o tahrik ediyor, bütün antisemi- nik teşkilâta, matbuata o yardım ediyor. Üniversitelerdeki faşist t- lebeyi kendi arkadaşlarına bhücü 'k ediyor. Düşmanlarına karşı kendini müdafaa eden me sum Yahudileri, hapse tıkıyorlar. Mütecavizler, katiller, kollarını sel kıyarak gesiyorlar. Bütün bunler, Tramvaylar hâlâ kalabalık. bö- Lik istifi gibi, Fakat biz buna çok tan alıştık. Biraz da başka şeyler” den bahsedelim: Kaysı, armut, © rik mevsimindeyiz. Karpaz da bol. taştı. Fakat fiyatlar arasındaki UY gunsuzluk, almış yürümüş, Ayni cins armut Balıkpazarında 15, Ka- raköyde 25, Beyoğlunda 35, Şisli- de 40 kuruştur. Iki kiloluk bir kar- pux Balıkpazarmdan Şişliye doğru yol aldıkça fiyatlar da merhale ia merhale yüzde on yükselir. o Yeni Vali vekili Istanbalu temiz- lemiye söz verdi. Sokakları parti pi- rıl yapacak, tordan ve çöpten kur» taracak, Fakat çöpleri nereye dö- kecek? Edirnekapıdan göyle desa rıya çıkıldığı zaman, öbek öbek yi- çocuklar cırıt oynıyarak, süprüntü içinden işe yarıyacak öteberi arar- lar, Ve bunları ararken de bir yi- ğın mikrop alıp hasta olurlar. e Yaz geldi, mektepler tatil, ç0- cuklar sıcaktan evde duramıyor, sokaklara fırlıyorlar. Tramvayla- rm arkaları hâlâ haylaz çocukların oyuncağıdır. Tozlu, topraklı sokak- larda yavrularımız güya eyun oY- nayıp eğleniyorlar, Banlar için her mahallede temiz bir oyun bahçesi kurmak açaba o kadar müşkül bir DÜŞMANLIĞI a — (LE) / Okuyucu İ mektubu Cs Ür. Son günlerde gazetelerimizin çöp v8 temizlik işlerinden bahsetmesi, Üs- man Beyde Hacı Mansur sokağında oturan bizleri de biraz ümide düşür- dü. Bizim temizlik itibarile vaziyeti çü uğrar; bize amud olan sokağa da her gün çöp kamyonu gelir; fakat bizim kısmımıza - yani sokağın diğer günlerce evlerinde saklar ve o taaf, füne katlanmak mecburiyetinde kalır lar. Dün bizim başımıza bir hal gele di, Akman et, bir hsta neticesi kok muş ve yenmez bir halde, Evin içi leş kokusu; çöpcü bugün yok, belki yö mül et. Fakat işin asıl feci: Sokağın temiz çöp istasyonu halimi alıyor. ı Amerika s0”x"'arında böyle riimayiş sahnelerine sık sık tesadüf edilir antiseminik, faşist — teşkilâtların bükümet tarafından organize edil- diğine delildir. olonyada Yahudilere yapı lan mezalim bütün dünya- nip vicdanını muztarip etmelidir. Bilhassa Yahudiler buna lükayt kalmamalıdırlar. Bunu bütün dün- ya Yahudileri protesto etmelidir- ler; Bu protesto, sadece nümayiş” lerden, teskilâtların kararlarından ibaret © kalmamalıdır. o Antisemi. nizm ve fsşizme karşı mütemedi ve muttarit bir cereyan açmalıyız. Biz yarım milyon Amerika Ya- budileri, Amerika hükümetinden gördüğümüz hürriyet ve müsava- tın bütün dünya Yahudilerine teş- mil edilmesini istiyoruz. Bunun re- alize edilmesi için Roosevelt'e mih- racaat ediyor, ve mlldahalesini di- liyoruz. Biz, yarım milyon Ameri- ka Yahudisi, Amerikada Yahüdile- 1 gösterilen müsamahadan 'aşist Amerikalılar müs- in Amerikaltlara, bü- tün dünyada Yahudilere müsavi iş midir? Geçen sene karar verilmişti: İlk mektepler tatil günlerinde de açık bulundurulacak ve çocuklar sokak- larda oynamaktan o menedilecekti. Mektepler gerçi açık, fakat ço- cuklar da hülâ sokaklarda yuvar- lanıp duruyorlar. . Ihtikâr: Var mı, yok mu? Bu bil. meceyi halletmek o kadar yüç ol masa gerektir. hak veren hükümetlere, Sovyet Rusyaya, İngütereye, Türkiyeye teşekkür ediyoruz, Ayni zamanda hürriyet ve de- mokrasiyi seven Amerikan efkârı umumiyesinin bu faclalara karşı sı yükseltmesini istiyoruz. Po- lonyadaki son hâdisede 30 Yahudi ölmtiş 430 Yahudi yaralanmıştır. Polonya sokaklarında akan masum Yahudi kanının durdurulması için bütün insanlığın harekete gelmesi lâzımdır.” Hatiplerin biri susup biri başlı- yor... Biz kızgın güneşin altında, cehennemde şeytanm elindeki a- levli topuza sürünmüş gibi yanıp kavruluyorüz... İkinci hatibi dinle- meye tahammülüm yol. Neredey- se, Polonya sokaklarında faşistle- rin kamçısiyle yere devrilen Yahu- diler gibi, Union Sgusre'n ortası- na yılulacağım. Halkın arasından güçlükle kendime yol açıyorum. Uzaktan önlerinde bir muzika, el- lerinde bayraklar, Yahudi talebe- leri geliyorlar. Sağda yol yok... Solda yol yok... Talebenin geçme- Gözlerimize İlişenler Hesabını yapalım: Bir kilo fasul. ye 10 kuruş, patlıcanm en babayi, Ziti 3 kuruş, pirincin kilosu 30 ku. ruş, Fakat Beyoğlunda veya sayfi- ye yerlerinde yanlışlıkla bir lokan- « taya girmeye görünüz. Bir pirzo- İn için 35, bir tabak zeytinyağlı fasulye için 20, bir tabak pilâv için 15 kuruş vereceksiniz. Bir de kom. postu ki buna da 15 kuruş, yekün yuvarlak hesap 100 kuruş, Ve emi- niz ki, karnınız da iyice doymamış- tar, Şimdi kararmızı veriniz. Ihtikâr varmı, yok mu? . Ortalık yanıp tutuşuyor. Buram nin kedisi, köpeği, tavuğu, horozu © zada, Bu çöp istasyonu bekçi kulübe- sinin tam yanında, ne bekçi aldırıyor ne Belediye, Tuhafı, tesadüfen m8 halleye uğrıyan çöpçü de orasını te mizlemeyi hiç hatırma getirmiyor. Yazın bu sıcak günlerinde Gras! bir sinek mahşeri, taaffn mentak Bu yeralt dahilindeki hıfzıssıhhayı SİZ düşününüz ve hastalıkların ortaya çıkmasına da hiç hayret etmeyiniz. Sokaklarda tükürmek bile cezayı müs telzemdir. Belediye bir memur xoyüp ta sokağı çöp istasyonu haline geti” renleri cezalandıramaz mi? si için yolu açan polisin arkasina takılıp, neresi olduğunu bilmedi ğim bir sokağa çıkar çıkmaz, sölüs ğu bir eczanede alıyor, bir limona» ta içiyorum. (Şunu da. kaydedeyim ki burada eczanelerde dondurma, Kmonsta, tuhafiye eşyasi, yemek, herşey bulunur), L imonatayı İçip serinledik- ten sonra, bütün dünyada mühim bir mesele halini alan anti seminizm hakkında karilerime biz az malümat verebilirim. Yahudi düşmanlığı ilkönce Çar Wk Rusyasmda başlamıştır. Bir Zâr manlar Rusya Yahudi düşmanlığı» nin klâşik memleketi telâkki edilir di. Bugün hür Sovyet milletlerinin bir federasyonu olan Sovyet Rus ya milli tasnifleri, düşmanlıkları kaldırmıştır. .Şimdi pogromların klâsik memleketi Nazi Almanya ol muştur, Çarlık Rusyasmda iktısadi buh- ranlar basgösterdiği zaman Yahu- di düşmanlığı artar, refah zamanla, rında sükün bulurdu. Şimdi ayni hâdise Almanya ve diğer memle- ketlerde cereyan ediyor. Almanya» da müthiş iktisadi bir buhTam var, Çiftçiler, işçiler, münevverler aç- tırlar. Almanya silâhlandıkça halk fakirleşiyor. Bu şerait altında, va- itlerini tutmıyan faşizm hükümeti bir ırk nazariyesi ortaya atarak, Yahudilerin ellerindeki malları müs sadere ediyor, memleketten kovu» yor, bütün teşkilâtlar kuvvetli bir anti seminizm propagandası yapı yorlar, Almanyada olduğu gibi, ik» tısaden buhranda olan bütün mem rümektedir, Şimdiye kadar Yahu” dilere karşı sakit kalan İtalya da- hi, Habeşistan ve İspanya harbi neticesinde buhranı artınca, anti seminizm cereyanına başvurdu. F Aşizm İrticam en koyusü, anti seminizm bu irtica v9 istibdadın bayrağıdır. Nerede f8* şizm varsa, anti seminizm var, De vetleniyorsa, faşizm geliyor de” mektir, Bütün dünyadaki anti s8 minist teşkilâtları nazi Almaty tutuyor, bunlara para veriyor! bü” yük teşkilâtları meş rettikleri broştürlerle halkım kaf” EN Yahudiler aleyhine zehirliyor” Amerikada faştzm ve anti semi (Arkası 6 merda) rın gelir, işin yoksa bekle ve talimi” leketlerde Yahudi düşmanlığı yür “gi