15 Haziran 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 8

Harici Si Rusya ile (Başı 7 incide) ri Kiçe sayacak kadar tecavüz fikirle- Fİ gösterirlerse en nihayet Cemiyeti Akvama iltica etmekten de geri kal- muyacağız. Bugün oradaki vaziyet Ce miyeti Akvamın kabul ettiği, tesbit ettiği esaslar dehilinde emniyetin hüs nü tatbiki, Cemiyeti Akvamı teşkil e. den bukadar milletin müşterek kefa- leti ve taahhüdü altındadır. Hatay Anlaşması ve Suriye Milleti Sükünetle söylediğim bu sözlerin behemehal ve hulüs ile tatbik olunma 8 için kâfi mileyyideler mevcuttur, milletimiz de Suriye halkına karşı ba. kiki teveccüh ve muhabbetle mahımu! dür. Ben, bu vadide Suriye belkma karşı Türklerin hassasiyetini göster. nek için kıymetli fırsatlardan istifade ettim. Şimdi o mevzuda tekrar hara: Tetle söz söylemek için ahval ve gera- İten kâfi derecede teşvik gördüğümü söyliyemem. Amma kanaatim o dür ki milletler hakiki menfaatlerini niba, yet siyaset adamlarma ibrsm ve İc bar edeceklerdir. (bravo sesleri, alkış lar). Türkiye - Suriye Hududu Üzerinde Hudut üzerinde, Türkiye — Suriye hududu Üzerinde çıkan hâdiseler bir- takım muhabereleri intaç etti, Ve on- Jar dahi ilk temaslardan aorra İyi bir yolu girdi. Ümiğimiz zaten esasta emniyetin mevcut olması prensibinde hiçbir ihtilâf yoktur. Mesele bunun iyi tatbiki için Fransa ricali ile biz ay ni kanaat ve ciddiyetle bu işi takip et mek kararındayız. Hülâse arkadaşlarım, Fransa ile münasebatımızda hususi meseleler bahtiyar bir surette tatbik edildikten #onra yeni bir inkişaf devrinin, büyük bir emniyet havasınm hüküm sürece- .Eini ümit etmek ve ümidimizi huzuru. nuzda söylemek bize hususi bir haz vermektedir. » Balkan Müttefiklerimiz İle Münasebetlerimiz Balkan devletleriyle münasebetleri. mizin bütün millet tarafından malüm Dört devlet aramızda açık muahede e onun hükümleriyle bir sulh davası için bağlıyız. Yakm bir zamanda ben Ve Dr. Aras Balkan müttefiklerimizin 'payitahtlarını beraber veya ayrı, ayrı görmek bahtiyarlığına nail olduk. Memleketimize karşı müttefiklerimiz tarafından gösterilen tevecelih ve mu habbot bütün dünyanm dikkat bedecek sıcaklıkta idi. Bu memleket Yugoslaryadan, Yunanistandan ve İRomanyadan gördüğü sıcak tezahil- Katı ayni hararetle karşıladı. (Alkış- y. Zayıflık Sözlerine İnanmayınız Arkadaşlarım, dört Balkanlı dev- İletin ayrı ayrı cephelerinden dolayı vakit, vakit görülen hususi politika” arı onların Balkan antantı taahhüt. Yeri üzerinde vaziyetlerinin befif veyu zayıf olduğunu zannettirecrk propa- Mi gandalara sebebiyet vermektedir. Bu. Mğnu görüyoruz, ama buna inanmayın MEn yakın temasiarımızla anlıyoruz ki, 'dört Balkan devleti kemlilerini bir- estiren sulh idealinde san'imi ve sâ- #İVaziyetine Gelince Bu'geristan komşumuzun, evvelce İde bir iki münasebetle huzurunuzda irzettiğim Balkenda sülhu muhafaza hak ve diğer komsularile Iyi müna- ibetlerini artırmak için gösterdiği eri biz yakından ve en #salâhiy: izlerden işittik Bulga- istan hiz.mle husus! bir muahede bağlı olduğu gibi, Yugoslavya İle hususi bir muahede ile bağlıdır. içinde Hatay için yapılan anlaşmanın ümidindeyim. Esasen Hatipler gibi © dost iki memleketin hududu üzerinde | olmıyan hemen hiçbir safhası yoktur, | yasetimiz Dostumuz Sovyet aramızda hiçbir mesele yoktur Bulgaristan, Yunanistan ve Roman - ye ile mücasebetlerini de bu hale ge- tirmek karasmıda oldi: söylemiş- tir. bu arzularını Türkeye yalnız toş- vik eder ve elinden geldiği kadar tes- hil eder. Siphe yok ki, Salkarlarda Bulgaristanla diğer komşuları ara“ sında sak dostluk havasının tee sils etmesi ve bütün Ba'kar devlet lerinin söyledikleri gibi elddi ve iyi niyetli bir dostluk sulhü için bir mes- nettir. Hassas Mevzuları Hepimiz Biliyoruz Bulgerrsimla aramızia, şindi te ferrüa'a zirmek istemiyörüm mille nizin hassas olduğu mevzular ma- İlimd'ır. Aremuzdaki münssebetlerde yekdiğ »rimirin hassas moktalarma, dikkat elmekte ve iyi Jostluğu inki- saf ettirmekte menfaştlerimiz oldur Sunu müsmude ettik, Görüyorsunur ki, bütü esaslar, devletler arasmdı söz olarak ketedilen bütün mesafeler İ hayır ve ileridir. Buaum iyi bir su - vette tarbil:nin her iki memleketin menfaati o'duğunu takdir ediyor ve İtakip ediy Yuz. Milletler Cemiyeti Karşısıda Türkiye Arkadıs'sr. size cemiyeti akvam Üzerinde gö Üşlerimizi de söylemek is terim Bu müsesesenin kavveti ve zâfı son zamanlı mübalâğu edi'niştir, Kuvve tins mavan!ar büyük dava arm ve bü- yük mewe'erin kolaylıkla filli ve ka- halled"ediimesini bek- ir. Bu, HWizumundan fazla restliktir ZAfıvı ileri eü- 4 hiçbir faydası olmadığını inat verme - e“ Buhir Böy İe zann*tmc4 te ba! esla Fendi hakiki ölçüsü dah'linde görmemek - renler on tir. Cemiyeti Akvam bugtn onun hulru- kan ve filew haricinde bulunan Aev- ellerin farliyatindan marcus bolun- makla biyük bir mahrumiyet ve 21» yıflık içindedir, Buna şüphe yok. Ha- ricinde bulunanların devletlerin kıy- mefli ve beraber müşterek çılışma - larmi cemiyet! akvamda birleştirme leri bu müessesenin beynelmilel su:h İideal! için haiz olduğu yüzsek otori- İk yı çok kuvvetlendirecek, idesl bir ekle sokacaktır. Buns. şüphe yok - tur, Bunu temenni ederim. Cemiye?i Akvamın Beynelmilel Kıymeti Ancük bugünkü hali ile cemiye akvam az bir kıymette değildir. Bü * yük bir ehemmiyet ve b'iyük bir kıy* mettedir, Milletlerin şu kadar çok milletin muayyen sulh hedeflerinde birleşmiş oldukların: söylemeleri, dünya için, beşeriyet için esaslı bir mesnet teşkil eder. (Alkışlar). Ondan sonra Obu kadar milletin mesul ricalinin vakit, vakit buluşarak biribirlerini görüp anlamaları öz görülecek bir fayda de- ğildir ve nihayet bazı kıymetli tec rübeler göstermiştir ki, cemiyeti ak- vam beynelmilel! meseleleri mütaler ve bazı #hvalde iyi çareler bulmak | çin kiymetli bir vasıtadır ve nihayet cemiyeti akvamm beynelmilel sulh İ- çin çizmiş ulduğu idesl herkesin ta- hakkukuna yardım etmesi temenni olunan bir idealdir, Bunun'a Türkiye, biz, cemiyeti akvamın lehinde ve a- leyhinde ileri sürülen bütün noktala- rı düşünerek onun faydalı bir müss- #ese olduğuna, onun esaslar; dahilin- de siyaset takip etmek isterliğimize hulüs ile ve şuur ile kani olduğumu» İ zu göstermiş oluyorum. Hiçbir Devletle İhtilâfımız Yok Arkadaşlar, başında söylediğim gi- bi siyasi münasebetlerimizder bah - sederken komaularmızla münasebet- leri ayrı ayrı mevzuubahis ettim, Kom şu olmadığımız devletlerle de müna- sebelerimiz çok iyi ve dostanedir. ve Rüştü Aras Diyor ki: (Başr 6 nerda) Şarkla Tranın, Afganın, Irakın, Mi sırın belli başlı matbuatınm ve garp” te hemen bütün Avrupanın Yakm şark işlerine de sütun ayırahilen ga- zetelerinin neşriyatını bu meyanda zikretmeliyim, i Büyük Atanın !Direktifleri Derhal asıl şu ciheti huzurmuzda İ mintetle kaydetmeliyim ki, maruza- İtamın başımdan itibaren bu saydığın İâmillerin üstünde Bilyük Önderin her işte olduğu gibi aydınlatıcı büyük di- rektif ve irşadr ve lüzum oldukça di rektiflerinin tatbikatmda lütufkâr müdahaleleri kati, müessir olmuştur. diyebilirim ki, Fransa ile aramızda ötedenberi İ- çin için devam ederek son senede hât bir surette meydana çikan Sancak İ- şi ihtilâfı bu maruzatımda gükran İ- le kaydettiğim avamil ve hissiyat sa yesinile Fransa — Türkiye dostluğu- nu daha çok kuvvetlendiren bir imti- han z0miri olmuştur, (Bravo sesleri, alkışlar), Arkadaşlarım, Ellerinizde bulunan muahede me - binleri karşılıklı alman taahhütlerin mâna ve şümulünü kâfi sarahatle İ fade etmektedir. Bunları Hütfen tas -| Vİp buyurmanız istirham ederim İ Fransada Mali Vaziyet Londra, 14 (A,A.) — Daliy Teleg raph gazetesi, Vransa para seviyesi- nin muhafazası için endişe duyu'du- Bunu, günkü ihtiyat miktarınm pek ade, azaldığını ve Frahsahm bü - yük bir sermaye kaçışı arifesinde bu- | lunduğunu yazmaktadır. — — ———— hiçbir memleketle esaslı hiçbir ihti - lâfımız yoktur. Bunu memnuniyetle kaydettikten sonra bugün bütün dün yanm sulh davası ile meşgul olduğu nu, Gilletlerin beynelmilel suthün i- daresini sağlam esaslara istinat et tirmek için ne gibi tedbirler bulmak Tâzım geldiğini aradıklarını söyledim, | Beynelmilel sulhün devir ve sağlı esaslar üzerinde bulunması çareleri | araniyor, Henliz bulunmuş değildir Memleketimizin sulh için çok ciddi arzulu olduğunu bilmekle beraber, ö- | nun, beynelmilel sulhün sarsılmaz bir takım esaslara bağlanmamış olduğu- nu dzİma düşinmesinde ve bilmesin. de zaruret ve İizum görmekteyini.Ba sözleri onun için söylüyorum. (Brevo İ sesleri), Biz Sulh Davasına Temelden Bağlıyız Biz sulh davasında hakiki ve &a - mimi bir hâdim vaziyetindeyiz. Ker- di vesnitimizin, faaliyet sahamızın da hilinde beynelmilel sulhün muhafaze- sına çalışırız. ve Türkiyenin hayır ve | menfaatini sulhta bularak onun da- ima muhafaza edilmesi temennisin. | deyiz, Arkadaş'ar, bu noktanın siyasi zih niyetimiz olarak anlaşılmasını iste « rim. Biz, beynelmilel sulhün Türki - yeden uzak ve bizim hudutlarımızdan gok ayrı yerlerde de bozulmasını Ken- di menfaatimize ve hayrmıza muva- fık görmeyiz. (Bravo sesleri), Nifak Siyasetinden Fayda Beklemeyiz İ Biz, memleketimizin emniyet ve si. yaetini, herhangi iki memleket ara- | sındaki nifak ve ihtilâften beklemi İ yoruz. (Bravo sesleri). Bu esaslı bir noktadır. Biz kendi memleketimizin emniyetini diğer memleketler arasın- da iyi münasebetler ve emniyet. li münasebetler bulunmasiyle pek âlâ telif olunacak, temin oluna cak itikadındayız. (Alkışlar). Onun içindir ki, diğer iki memleket ara sındaki herhangi bir nifak ve iftiraka karışamayız onun düzelmesini wteriz ve her hangi ikimemleket arasm. da nifak ve iftirak husulünü asla istemeyiz, bilâkis elimizden geldiği kadar memleketler arasında bu kabil uzuklıkların ve müsademelerin orta» dan kalkmasını temenni ederiz, Mil- letler arasında mühim bir uzuv Ve kuvvetli bir millet olarak çalışırken bizim siyasetimize delil olan, salk 0- lan esaslı fikirler ve mânevi sebepler; âmiller bu söylediğim sebeplerdir. TAN BAŞMAKALEDEN MABAAT Yüz Senelik Dersim İşi Şifa Yolunda (Başı 1 incide) cak kadar çoktur. Hepelnde az, çak Ayni devalar tavsiye ediliyor: Yol Yapmak, mektep açmak, iktınadi ted- birler almek, ağaların nüfuzunu kır. mak, korku ve vehim içinde yaşıyan halkı memlekete ısındırmak... üşünülen tedbirler ya kâğrt ü- zerinde kalmış, yahut pek sat. hİ ve baştan savma yapılmıştır. Bun- lar şakavet ruhumu kıramayınca va. kit vakit tedip hareketlerine girişil- miştir. Bu hareketlerde dalma a2 kuvvetle tertip edilmiş ve ancak ani ve mevzii bir sükünet uyandırabilmiş. tir. Böyle şuursuz ve plânsız çırpmn- malar neticesinde hastalık katiyyen hafiflememiştir. Bunun aksine olarak, zayıf tedip hareketleri ve yarım ted. birler hastalığın şiddetini artırmıştır. Dersimin içtimai ve iktesndi siması değiştirilmedikçe hastalığın sebepleri elbette baki kalacaktı. Ayni sebepler daima ayni neticeleri hâsıl edecekti. azla olarak, bir asırlık yanlış Siyaset şu fenalıkları yarat- mastar; I — Tedip hareketlerinde şakilerin köyleri ve ekinleri yakılmış, hayvan. lari zaptedilmiştir. Zatendar olaz Maişet imkânlarını, tedip hareketleri böylece bir işat daha daraltmış ve şâ. ksvete yal açan âmilleri kuvvetlendir. miştir, 2— Daima derebeylerinin elde edil. mesine çalışılmıştır. İstibdat devrinin vayeleri, nişanları, rütbeleri, ihsanla- Tu, halkı en adi köleleri ve malları gibi kullanan derebeylerine yeni birer des. tek olmuştur. 3 — En acısı güdur; Dersim halkı esâsen 'Türk iken ve türkçe söylerken bir taraftan sünnilik, kızılbaşlık da. vası, diğer taraftan daimi taarruz korkusu neticesinde Türklüğe yaban- cı düşmüştür. Kesmen dilini kaybede. rek kürtçe öğrenmiş ve kendini Kürt Zannetmiye — başlamıştır. Hariçten memleket hakkında fena emeller bes- Yiyenler, Dersim halkını daime tahil hir müttefik gözüyle bekmışlardır, A. Şalar, kendi mevkilerini devlet nüfu- zuna karşı korumak için, kölelerini memlekete düşman bir unsur haline koymıya çalışmışlar ve bu maksatla elden geleni yapmışlardır. Bir nesil evvel bile Türk dilinden başka dil bil.. miyen birçok Türke Kürtlük zorla a- şılanmıştır. emlekette yeni bir varlığın te. #öellerini kuran inkılâp hükü- meti, Dersim derdine seyirci kalamaz. dı. Dersim dünkü halinde kaldıkça memleketteki ileri hareketi dalma ar kadan tehdide maruz kulacaktı. Şark, tatam bir istikrar ve emniyet kuru” lamıyacaktı. Mazideki hataları tekrar etmemek İçin senelerce uraştırmalar yapıldı ve gidilecek yol en küçük teferruatma kadar kararlaştırıldı. Bir gene evvel de tatbikata geçildi. Fena hatıralarla dolu olan Dersim İsmi atıldı, Anava- tanın tabii hayatma Veniden karışa- cak olan bu kıtaya Tunçeli ismi veril. di, Islahat hareketinin başına da bü- yük salâhiyetlerle General Abdullah geçirildi. B" kıymetli generalimiz çok geniz görüşlü ve tedbirli bir asker ve idare adamı Olduğunu Tunçelinde iş başında ispat etmiştir. Tunceli hal. kına cezalandırılack bir kabahatli değil, şifa bekliyen bir hasta gözüyle bakılmıştır. Demiryol inşaatında ve diğer sahalarda kendilerine iş bulmak için elden gelen hersey yapılmış, türlü türlü iktısadi ve içtimal tedbirlerle burasmın içtimsi #imast ilk defa ola rak değiştirilmiştir . Neticede köle #ınıfmn yüzügül müş, bunlar için İnsânen bir hayat başlarımtır. “Fakat başkalarının ser tından tufeyli hayatı geçiren ve ta. hakkilm zevkinin en koyularmı tadan 'derebekleri, bu hayırlı gidişi kesmek ve memleketi karanlığa döndürmek istemişlerdir. Ağnların bu maksatla. çıkardıkları hâdiseleri küçük tedbirlerle teskin et mek mümkündü. Fakat hükümet, bu hâdiseler fırsat bilerek ıslahat bare. ketini temellendirmek, emniyet ve is- tikrarı tam bir surette kurmak iste. miştir. Hareket esaslı şekilde hazır. lanmış ve beklenen neticeleri çok kısa zamanda vermiye başlamıştır. D ersim denilen bir asırlık müzmin derdin böylece tam bir şifaya doğru gitmesi, memleket hayatı için | —— 15.6-U5/ ZİL. 3 BAYA verir.. tir. Bu kabil vaziyette olanlarla yeni bulunan abonelerimizin abonman dairesine mirac: iş Adamlarına lere Mühim Fırsat Istanbul telefon direktör.üğünden; 1937-1938 telefon rehberi basâırılmak üzeredir, Telefon rehberi 1 aöet basflacak, abonelerimize dağıtılacak, memleketimizin büyük rile Sütün eenebi memleketlerine gönderilecektir. Buna binaen bu rebi ler en kuvvetli, en pratik ve en verimli bir propağanda vasıtası olacakti” Bu 16000 Telefon rebberi günün her saatinde binlerce zat tarafmdan el bulundurulacak, münderecatından şehirler içinde ve ecnebi memleketle”” de bulunanlar haberdar olacaklar, bu yüzden ilân veren zevat kendi yacına, icaleğine ve arzusuna göre Işini, mesleğini, mamulât ve mâhsulâtmı velhâsıl her türlü varlığını |” kese, her muhite tanıtmak için eyi bir fırsat olan Telefon rehberine M8 veriniz. Pek yakmda tab'ma başlanacak rehbere ilân vermek ve ilân şartlar * nı öğrenmek Üzere abonman dairemize müracaat buyurunuz. o (3314 Mer, fer, Tisrve Bur, — Dersim (Başı 7 inelde) iyi ve sağlam bir bütçe memleke timizin bütün faaliyeti için çok iti. mat veren bir esastır. Yeni bütçenin nekadar sağlam mevzular üzerinde ku rulduğunu söylemek için size söyliye- yim ki, yeni bütçeyi büyük meclis 231 milyon küsur üzerinden kabul etti. Bizim 936 da tahsil ettiğimiz miktar, muvakkat olan, son, sene nihayeti hesaplarına göre 2£1 milyon Ilradır. (Alkışlar). Görüyorsunuz ki, kabul ettiğiniz bütçenin fazlasını geçen $€- ne de fillen tahakkuk ettirmiş bulu. nuyoruz. Bu memleketin iktisadi ba: yatmda tutulan yolları iyi semere ver diğini ve memleketin mütemadiyen inkişaf yolunda yürüdüğün maddi bir misal olaruk telâkki edilir ümi. dindeyim. ————————— çok mühim bir inkişaf merhalesidir. Bütün memleket, korkunç bir şaka. vet ve asilik yuvasmdan, yerli halk köleliğin en hakir şeklinden, civar halk ta mal ve canlarını daimi bir teh- dit altımda bulunduran vahşi şakilerin şerrinden kurtulmuştur. Hilkümetimizi, bu büyük davayı halletmek hususunda esaslı; tedbir ve hareketlerinden ve gimdiden vardığı muvaffakıyetli neticeden dolayı teb.) rik ederiz. Hatay işinin prensiplerimi. 7 uygun olarak halli, memleketi ha. ricen nökudur kuvyetlendirmişte Der- sim hastalığın tam bir şifa yoluna girmesi de dahilen okadar büyük bir kuvvet kaynağıdır. Ahmet Emin YALMAN Telefon Abonelerim'zin Nazarı Dikkatıne Ist: nbul telefon direktörlüğünden; .03T - 1938 telefon rehberi tab'ettirilmek üzere olduğundan halen eld8 ulunan rehberde büyük harfle, meslek srrasmda küçük ilânı bulunse #bonelerimiz 3-7-937 tarihine kadar yeni rehberde devam edip etmiyecef” lerini bildirmedikleri takdirde buna aiğ kararname mucibince Hânları yErİ rehberde de &yner neşredilerek tarifesi mücidince feretleri tahsil edilecek Hâdiseleri kilde kayıd arzusundâ buyurmaları (3313) rehbere bu şe ve Müessese- istifade etmiş olacaktır. eb iysvüs vmrerilidsescu aaa een “we pevonyn Arkadaşlar, kısa ve münferit no” talarla siyasetimizin harict, dahili umumi hatlarma işaret etmek İste” dim, Tafsilâtımı ve teferruatı müzakerelerinde etrafile bildiğiniz V* esaslı siyaset hatlarını kanastle etmek fikrindeyiz. Bizi bu bü tasvip ve teşvik ettiğinizi yüksek 1. lerinizle göstermenizi arzu ederi (Sürekli ve giddetli alkışlar). Büyüle Millet Meclisi Başvekilin V izahatını 329 reyle ve mevcudun İtİ” fâkile tasvip ederek hükümete itü” beyan etmiştir. Riyaset mi bu neticeyi bildirmesi üzerine it | şunları söylemiştir: “Arkadaşlar, yüksek itimadmı? w Zi yeni bir kuvvetle elinde t Büyük Millet Meclisi emanet ettiği ra kuvvetini bütün kebiliyetimi i bir yolda takip etmiye, tatbik bi miye çalışacağımızdan emin olabilir (Şiddetli alkışlar). Meclis Tatil © Kararı Verdi Bu müzakeröler sonunda Tesk Esasiye kanununun 14 üncü m mucibince Meclis, içtimamın her Si İne davetsiz toplanma târihi ola". kinciteşrinin birinci puzartesi « De talik edilmesi hakkında Dr. CT, Tunca tarafından verilen tAkTİf kunarak tasvip edilmiş ve Bask de “hdülhalik Renda azaları beşir renin ikinci içtima senesinin s0” ! i t : ! lantısma “nihayet. verildliöni BÖ miştir.