1 Ekim 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

P ——— 1-10-936 ——— SON HABER Ingiltere şiddetli tedbirler alıyor Filistinde Filistindeki İngiliz Filistind£ İngiliz Başkumandanı Londrd, 30 (Radyo - TAN) — Y©-| ni Filitin Başkumandanı General “Dill4 e fevkalâde salâhiyetler veren karârname neşrolunmuştur. Filist.ın fevkalâde komiseri Sir Vokap, di - lediği takdirde bu salâhiyetleri a.rttıv racaktır. Generale verilen salâhışîet- ler örfi idare ilânından daha mühim- gdir. General istediği takdirde San- Bür koyacak, limanları kontrol _'—'dğ' cek, muvasalâtı ele alacak, bütün i- malâtı müsadere edecek, askeri mah- kemeler açacak ve b mahkemelerin verdiği hükümler kat'i olacaktır. T Diğer taraftan sulh ve uzlaşma için de çalışılmaktadır. Filistin grevini idare eden komitenin bugünkü top- lantısma, Arabistan, Şarki Erden hü kümdarlarının murahhasları da işti - rak ettiler. Yemen ve Irak murahhas- Jarı da gelecek içtimalarda hazır bu- hmacaklardır. Tneriltana muhalefat HAderi —Mictar lAtle bugün, müstemlekât nazırı ile Filistin meselesini görüşmüştür. : Çarpışmalar Kudüs, 30 (A.A.) — İIngiliz asker- leri ile Arap gönüllüleri arasında çok giddetli bir çarpışma olmuştur. İn- gilizler bu çarpışmada tayyare - kul- lanmışlardır. Tahmin — olunduğuna göre, Araplardan 20 kişi ölmüş ve bir gok kişi yaralanmıştır. İngilizlerin zayiatı üç yaralıdır. Şiddetli tedbirler Londra, 30 (A.A.) — Salâhiyettar mahafil, Filistinde örfi idare ilân e- dilmekle, Arap liderlerinin zevahiri kurtarmak için grevlere ve karışık- lıklara komşu devletlerden birinin hükümdarını hakem nasbetmek Su- retiyle nihayet vermeleri imkâni sel- bedilmemiştir, diyorlar. Ancak Araplar barış temeyülleri göıteı-miyecek olurlarsa, İngiltere hü kümeti çok Siddetli tedbirler almaya azmetmiştir. Filistine, mevcude ilâ- rak asker göndermek suretiyle başlıyan süel hâreket, sükütu iade e- decek bir çare bulununcıya kadar de- vam edecek, olmazsa, sükün zorla te sis olunacaktır. ._’—_ İngiltere ilebir mu kavele imzalandı Londra, 30 (A.A.) — Anadolu a- mm hususi muhabiri bildiriyor: Karabükte kurulacak demir - çelik fabrikaları için 23 Haziran 1936 da Ankarada imzalanmış mali araniman mucibince, talip Şirketle esaslarmı tes pit meşrut kontuvar mukavelesi bu- gün Franite House binasında H. A. Brassert ant Coltd. ve iktısat müste- şarı Kurdoğlu tarafmdan imzalan- mıştır. İmza merasiminde sefaretimiz er- kânı, Export Credit umum müdürü Mr. Nixon, muavini Sommerville Smith, Five Bugs denen beş büyük İngiliz bankacı mümessilleri ve City iş ve finans âlemine mensup mühim zevat hazır bulunmuş ve müteakiben Brassert tarafından ayni zevatın ha- zır bulunduğu bir ziyafette Mr. Nixon tarafından bilhassa, dostane ve Tür- kiyenin sermaye ve iş adamlarına ar- ve ola fevkalâde selâhiyetler verildi Ba/Şkumandanına le KÜÇÜK HARİCI HABERLER akhalin adasındaki petrol kuyularını işletmek üzere bir Japon firmasiyle Rusya ara- sında bir itilâf imzalanacaktır. a oskovada bulunan Afgan Harbiye Nazırı motörlü Rus kuvvetlerini ve topçu kıt'a- larmı teftiş etmiştir. »— unanistanda hava general - lerinden Reppas tekaüde sevkedilmiştir. Bu general İzmire çıkan Yunan ordusu başkuman- danlarından — General Papulası idam ettiren divanı harbin reisi idi. » tina Üniversitesinin yüzün- cü yıldönümü yakında bü- yük merasimle kutlanacaktır. # Budapeşte. 30—Hükümet her nevi siyasi toplantıları ve Y LN leri Ş General “Dill,, in karargâhı Assamblede Habeş ve Ispanyaişlerig örüşüldü NEGÜS NE İSTİYOR ? Cenevre, 30 (Radyo - TAN) — Assambhlede Küçük Antant namı - na söz söyliyen Çekoslovak Hariciye Nazırı Krofta, Küçük Antantın her şeyden evvel Milletler Cemiyetine is- tinat ettiğini söyledi. Uana sonra Habeş muranhnası be- yanatta bulundu ve iktısadi mahi - yetteki zecri tedbirlerin kâfi gelme- diğini, bunların istilâya engel ola - dıktan başkâ Mğü cisekeirlü gazlar kullanmağa sevkettiğini an - lattı. Habeş murahhası iki ay sonra Habeşistanda katliâmım yeniden baş- Iryacağını ve İtalyanım çete tanıdığı Habeş istiklâl müdafilerini imhaya uğraşacağnı, İmparatorun buna mâni olmak için bir takım fedakârlıkları göze almıya razı olduğunu söyledi. Bir beyanattan Negüs'ün İtalyan istilâsını tanımak mukabilinde Ha- beşistanın istilâya uğramıyan kısım- larında hüküm — sürmek istediği anlaşılmıştır. Fakat Roma, impara- tor ile müzakerata girşmeyi gülünç bulmaktadır. Şu da var ki henüz işgal olunamı- yan Göller mıntakası İtalyaca istim- lâke en münasip ülke sayılmaktadır. ISPANYA ÂSİLERİNE KİM YARDIM ETMİŞ Assamblede İspanya *riciye nazırı, İtalya, Almanya ve Portekizin Ispan- ya âsilerine nasıl yardım ettiklerin! gösteren vesikaları bugün Milletler Cemiyetine vermiştir. Bu vesikalar, âsilere verilen tayyare, tank vesair silâhlarını İspanyaya nasıl sevkolun- duğunu anlatmaktadır. İspanya heyeti, bu muhtırayı geri almıştır. Çünkü bu muhtrranım Mil- letler Cemiyeti tarafından — neşri usul bakımından bir takım müşkül- lerle karşılaşmakta idi. Muhtıranın başka bir yol ile neşri temin oluna- e i İtalya ile Almanyanın İspanya asilerine yaptık- ları yardım hakkında Cenevrede bir takım ifşaat ortaya atıldı. Assamblede İtalya ile Almanya- yı itham eden meşru İspanya hü- kümeti Hariciye Nazırı Del Vayo Goredeki yeni Habeş ordusu ku- caktır. mandanlarından Ras İmru Amerikada 1000 kaçakçı tutuldu Vaşington, 30 (A.A.) — Bir bas- kınm neticesinde binden fazla kaçakçı yakalanmıştır. 160 bin dolar kıyme- tinde afyon ve alkol stokları müsade- re edilmiştir. zettiği büyük emniyetten bâhis bir nutuk irat edilmiş ve B. Keti namına söylenen ayni vadideki sözler bunu takip etmiş ve F. Kurdoğlu tarafın- dan mukabele edilmiştir. Bir köyümüzde 28 ev yandı Çankırı, 30 (A.A.) — Bir yangın neticesinde İlgazın Çomar köyünde 28 ev yanmıştır. Yangında T0 yaş- larında bir kadınla birkaç hayvan yanmıştır. Yanan evlerden eşya kur- tarılamamıştır. “ Atina ,, vapuru Atina, 30 (Hususi) — Almanların yaptıkları ve adımnı Atina koydukları yeni ve büyük bir yolcü vapuru se- ferlerine başlamış ve bugün Pire li- TAN | kınca endişelerde çok mü yıldönümü... Bir dönüm noktası “19 Eylül 1931 cumartesi Sünü, İngiltere Bankasının banknOotlarını altın olarak ödemek mecburiyeti ,, fedildi. 21 Eylül pazartesi günü in. giltere, altın esasından ayrıldiğinı bij. tün âleme ilân etti. Bu tarih İngiliz iktısadi hayatı icin bir dönüm noktası bulmuştur. 1929 Teşrinievvelinde Amerikada İktısadi buhranın kopması ve borsanIN inhi | lâle uğraması ve bir de 1933 te A | manyada milli sosyalistlerin İktigara geçmesi istisna edilince Son Senele . rin tarihinde İngilterenin altın hak. kmdaki kararı kadar mühim hâgiş. yoktur. Dünya yüzünde milletlerden coğu birer birer İngilterenin arkasmdan geldi. 1936 Eylülünde Fransa, Holan. da ve İsviçreden başka allına sagık memleket kalmamıştı. 1936 senesinde, altına sadik kalan memleketlerden başka bütün Memje . ketlerdeki istihsalât 1929 BeviYesini geçmiştir. İngilterede iş bulup ça şanların miktarı 1931 Eylülünde 9,338,000 iken 1936 Ağustosunda 10,961,000 miktarma çıkmıştır. Bugün Londranın ve diğer ekser İngiliz şehirlerinin etrafında Yeni yiy. lâlardan, yollardan, fabrikala,.dan mağazalardan, sinemalardan Mürek | kep yeni âlemler kurulmuştur. », kadar doğru yol tutulduğuna bunlar canlı şahitlerdir. İlk telâşın sebepleri Halbuki bu fikir ilk ortayâ atıldı. ğı zaman ortalıkta büyük bib telâ başgöstermişti, Âdeta endişeden kı. yametler kopmuştu. Bütün Memle ket uzün müddet böyle bir gidişe kar. şı durmuştu.. Acaba neden? 1931 Eylülünde toplanan mütehas. sıslar komisy da kıymetin ©x on derecesinde düşürülmesi bile - edilmemişti. Komisyon içinde ba noktada tam ittifak vardı. Diğer hij tün Ingilizler de İngilterenin altm ,,, sından ayrılmasımın hem kendi Te leketleri, hem de bütün dünya ici, felâket olacağını zannediyOrlara, Bu kanaati teyit edecek birtok g, liller gösteriyorlardı. Garibi Şü ki «5 | ki tecrübeler€ ve mantıki €Saslara göre bu delillerin hepsi insanâ doğy gibi görünüyordu. Fakat bugünden geriye dO8ru ha. â _3 Oldu- ğunü görüyoruz. Öğrendiğimiz derg. ler, bu meselelerdeki eski Kökleşmiş fikirleri yıkacak mahiyettedir. Kat'i hükümler vermek için beş ge. nelik zamanın kısa olduğu Ve tam hir ticari devrin bunun içine sIğMIYaca ğ iddia edilebilir. Fakat herhalde gı | rasi aşikârdır ki İngiliz lirasINIn altm esasından ayrlması dünya İÇİN bir fe. lâket olmamıştır. Muvaffakıyetin sebepleri Bu muvaffakıyetin elde edilmesin. de başlıca iki âmil vardır: Birincisi bütçemizi mütevâzİn bu - lundurmak için cidden büyük emel ve itinalar göstermemizdir. Ikinci âmili hiç kimse beklemiy »y. du: İngiliz lirası düşünce hef Mem. leketin enflâsyona doğru Bideceği zannedilmiştir. Halbuki bu YIl tutu). mamış, İngilterenin: hariçtet Müba . yaalarının azalması birçok Memle . ketlerde bilâkis deflâsyona dOğru gi. dilmesine sebep olmuştur. BU vadi. deki hakiki netice, beklenen Mantıki neticenin tamamile ziddı olmuştur, Sonra diğer bir nokta: İngiliz Hra. smm düşmesi üzerine ihracâtm ço- galacağı, fakat dahilde feha İ&sirler görüleceği zannediliyordu. Hakikat bunun aksinedir. İhracata olan tesir hafiftir. İngiliz lifasmın düşmesinin hariçte bazı zararlI neti . celeri de görülmüştür. Fakat dahil. de fiyatların lira olarak yükselmesi hususundaki ilk cereyan gelip Beçtik. ten sonra büyük faydalar belirMiştir. İngiltere Bankası üzerine olan altm tazyikinin ortadan kalkması Ve pa- manına gelmiştir. ranın ucuzlaması, memlekette İktısa- Ingiliz lirası altın esa- sından nasıl a Ingiltereîdî bl_l_ ayrılmanın beşinci yıldönümünü tes'it ettiler Frank altın esasından ayrılmazdan birkaç gün evvel İngilterede bir yıldönümü tes'it edildi: İngiliz lirasının altın esasından ayrılmasının beşinci ——— —— yrıldı İngilterenin bu beş Sen : z €nede geçirdiği übeyi Econo- mist gazetesi şöylece hülâsa e%iiîror'ıgl yataığ di faaliyet doğrumuş, işsizliği azalt- mıştır, Döviz anarşisini kaldırmak için Altın esasından uzaklaşan her memleket, İngilterenin tecrübesine benzer tecrübeler geçirmiştir. Eğer her memleket parasının seviyesini kendi iktısadi bünyesine göre kat'i 0- larak tesbit ettikten sonra paraların birbirine karşı olan kıymeti millet- lerarası bir anlaşma ile taayyün e- derse ve döviz anarşisi ortadan kal- kacak olursa milletlerarası ticaret artar, işsizlik azalır ve harici siya - setteki menfi tazyik ve tesadüm Or- tadan kalkar. Bizim beş senelik tecrübemiz o ka- dar aşikâr ve kat'idir ki altına tek - Tar dönmek ne ameli surette düşünü- lebilir, ne de arzuya lâyık bir şeydir. Tahakkuku lâzım olan hedef, para- larm birbirine nisbetle tesbit edilme- sinden ve anarşinin ve emniyetsizli- ğin ortadan kalkmasından ibarettir.., Madrid hâkile yeksgL_aiüecek Asiler iki zırhlı batırmışlar Bir İtalyan Generali asilerin başına geçmiş Londra, 30 (Radyo - TAN) — İs- panyadan gelen haberlere göre âsiler General Frankoyu devlet reisi seçmiş- ler ve başkumandanlık vazifesini de ona vermişlerdir. Âsiler, Madritten 25.mil mesafede bulunduklarını haber vermektedirler Madrit hükümeti uzun bir muhasa- raya hazırlanıyor ve üç siper hattı kazmış bulunuyor. Milisler her ne pahasına olursa ol- ridi âsilere teslim etmektense kâmi- :en yakıp yıkmayı tercih etmektedir- er. Âsiler, Fastan tekrar asker getir- tiyorlar. Asi General Franko Toledü- ya girmiştir. Bir habere göre, âsi- ler Toledo ile Madrit yolu ortasındaki İllekas şehrini almışlardır. Sevilden verilen malümata göre hükümet kuv- ;etleri Toledoda 700 ölü bırakmışlar- ır. Bilboa yeniden bombardıman edil- miş ve âsilerin verdikleri malümata göre şehirde 150 ev yıkılmıştır. Asilerin halihazırda Cebelüttarık Boğazına hâkim oldukları görülü- yor, İKİ ZIRHLI BATTI Londra, 25 (Radyo - Tan) — Dün Tarifa açıklarında bir deniz muhare besi patlak vermiş asiler, hükümetin elindeki iki zırhlıyı batırmıslardır. ASİLERİN BAŞINDA BİR İTALYAN GENERALİ Londra, 30 (Hususi) — Sabah ga- zetelerinden biri İspanyanımn Majurka adasındaki İspanyol asilerinin başın- da İtalyan Generalı Rossinin bulun- duğunu ifşa etmiştir. Salâhiyettar İngiliz mahafili de bunu biliyor. Unutulmuş bir facia dirildi Yedi sene evvel Mene- mende işlenmiş cinayet İzmir, 30 (TAN muhabirinden) — Bundan yedi sene evvel Menemende ilıcalarda çalılar arasında bir ceset bulunmuş, bu bir kaza ölümü olduğu Sa—mlmxştı Fakat Adliyeye yapılan bir ihbarda bu cesedin Afyonlu Meh- m_et isminde birine ait olduğu ve bu- gün Foçada muhtarlık eden İbrahim tarafmdan öldürüldüğü bildirilmiş, muhtar İbrahim yakalanarak Adliye- ye verilmiştir. sun âsilerle muannidane bir mücade- |? leye girişeceklerdir. Müfritler Mad-|| Ses! Alâleniz, 26 Eylül Şarlo sessiz filmi sevdiği gibi ben ı_ie sessiz yer, sessiz kamara ve sessiz âlemi severim. Yalnız sessiz demekle ıssız demek istemediğimi ilâvye etme- me müsaade ediniz. Gerçi şamata, şı.ııılik büro saatinde istenir bir şey- dir ama, istirahat demlerinde hafif bir yel kıpırdayışı bile adamı tedir - gin eder. Ne derlerse desinler bizim mem - leket sessiz bir memlekettir. Haddin- dfan fazla ses çıkarana rastgelmezsi- ıaız. İçeride bu kadar ses çıkârmn.mı- ğn alışmış olan vatandaşların dışarı- a patırtılarına di 3 n oğrusu can dayan- : Ben birkaç defa bizimkilerle bir ren veya vapurda seyah zevkini tattım, İnsanın ;şövlîtbeitrıîî:î îıtçil_( olsun gaflete düşüp .uyumn,sma ı;ıımkan yok gibidir. Kâh hep bir ağız- — Sabrımı gamzelerin.... Şark;smı - akortsaz olmak şartile - terennüm ederler, kâh karşılıklı kah- kahalarla müsabakalara, kâh da velev ki kompartıman ardından olsa bile er- keklere bile kulaklarmı tıkatacak ka- dar namahrem lâflar ederler. Ne di- yebilirsiniz. Parasını vermiş, seyahat ediyor. Numaralı kamaralar var, A. ma numarasız lâf edermiş. : Kaptan Paşa karışır, ni y İstanbulu, gürültü şehridir diyen- lere Bükreşi gösteririm, Bir gün o- turduğum otelin odasında dört saat mütemadiyen 12 gazete müvezziinin hep bir ağızdan ve muttasıl bağırış « larmı dinlemiştim. Sanılır ki bir şehir nekadar kala - balk ve hareketli olursa o kadar ses- H olur. Yanlış zan! Londrada sokak, ev içlerinden daha sessizdir. Anlamadığım daha doğrusu bir türlü anlatamadığım şey şudur: Ses yüksekliği, hak yüksekliği ifa- do etmez. Eski Mecelle hükümleri “Susana Söz isnat edilemez,, der ama, susan haksızdır, demez. Filmin sessizi, adamm sessizi, şelt- rin sessizi, yazı maâkinesinin sessizi, otomobilin sessizi, motörün sessizi, kunduranım sessizi hulâsa zaman her şeyin sessizini tercih ediyor. Belki de onun içindir: Adamın da sessizi makbul. B. FELEK I NASIL YAZIYORUZ ? Antakyada milli galcyıf; alevlen- di. — TAN, S0 - 9 - 1936 Türkçeden, arapça kelimelerin çıkarıl- ması istenilmişti; manalarını unutup ken- dilerini saklamak değil... Bütün bunlar, fi- kirden ziyade lâfza bağlanmamızdar, lâize perestlikten geliyor. * " Yaya yürüyenlerin hakkır — E. Talu, SON POSTA, 28 « 9 - 1936 Yürümek, istiari manalarır aa kullanılma- dığı zaman, muhakkak yeyalık gösterir. “Yaya yürümek,, müdafazsı imkânsız — bir haşivdir; zaten halk ta onu hiç bir zaman kullanmaz; “yaya gitmek,, der. * Buhran şiddetlendikçe, devletin va- gifeleri, ve halka yardımları artı'yor, halbuki varidat maküsen azalıyordu.. — Dr. Muhlis Rte, CUMHURİYET, 29 - 9 - 1936 “Bilâkis,, yerine “maküsen,, .. Ama "ma- küsen l olsa olsa çoği k, art- mak demektir. Zaten “halbuki,, den sonra "bilâkis,, de fazladır. Hepsinin yerine bir “ise,, ne kadar daha iyi olurdu! * Ben sayıkladıkça, Mecidiyeköyü yollarını asfalt yerine çirkef kaplıya- cak ve o civarda umumi bahçe yerine bataklıklar peyda olacak... — Peyami Safa, CUMHURİYET, 29 - 9 - 1936 , Bayır; M_ecîdîyeköyü yollarını kaplıyan çirkefin, o civarda peyda olan bataklıkla- rım, muharririn sayıklaması ile maküsen de, mebsüten de münasebeti yoktur. * Şimdi gğrü yorum ki resmi daire- lerde tavsiye usulüne karşı 'bir ilânı harp açılmış. — H, F., i AKŞAM, 28 - 9 - 1986 Kalemi sürçmüş deyip geçelim. .Memurı'yette iken Sdit paşamın Tü- kıfbıma tahsis edilen araba aldrrildı. Süleyman Kâni İrtem, AKŞAM, 29 - 9 - 1936 _Sait paşanın, iyeti ü kübuna tahsis edilen araba, intişalind ğ sonra aldırılmış.. — “Memuri : cümlenin başma gelince, Sait :caş:mnıktîğ.' rquriyeıi esnasınd. R: gibi bir man:::k:r?"bau elinden almmış