22 Temmuz 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7

MM 2.7.938 .. Montro iv z İstanbul iki gun ? büyük tezahürat e 7 TBaşı 1 incide). P şehitliğinde ihtifal ye) pa Saat 14 te Edirnekapıdaki şehitlik bidesinin önünde bir askeri müfre Yer almıştı, kadın, erkek, £9P9 #tyar büyük bir halk kütlesi şehit | Bi doldurmuş ve âbidenin etrafın *virmigti, in Getirilen çelenkler derin bir ibti la şehitler âbidesinin önüne kv - luyordu, Çelenkler arasmde n şehri nâmma belediyenin. © hi “Partisinin, Halkevlerinin. İş ban” min; Güneş kiübünün, Acil 2 liransın, ticaret ve sanayi el 1: esnaf cemiyetlerinin gönd: gehitlikteki merasime iş hin önline geldi ve çok hEPeCi” kün bugün dünyada aldığı ir hitabe söyledi. miş, di anlatmıştır. ea mühim merk ziya da Boğazlar ver : Doçent muhtelif asırlarda geçir- diği safahsti v9 önemi hakkında iza- hat erse İalebesinden Bayan Tür Gi Hikmet te birer nü- işler, gençliğin bugün duy tk Böyle nci anlatmışlar, Ata-| candan bağlılıklarını bir kere! iraman gehitlerin. yasım tul. bir yiğiti koynunda m mi praklara göz yaşı gkitmek Beldik > Büzün buraya matem havasi yaslı V bir muzikanm arkasından gevine Me Yan Meliha AYDİ, orada ine e rt büyük şehitlerimizin. ii Meni >) N takdis için bir dakika sükü” mü Bilsel etmiştir. İstanbul müftüsü Hassn 8, ret izlenim Mirkce ına bir d k halk mitinzi vardır. Biz de “lale nihayet, verilmiştir. ye Hep birlikte gidelim", Up: b . on! örün bu sözlerini müteakip Miversitede mea mera -| RÜ bir kütle halinde cümhuriye. Üniversitede te tur, Bu mert Si onuncu yıl marşını hep bir ağız- KE ma ye rl | en m gi Üntündağ, sekeri tbbiye MÜLL ye| yemeyen e EAA di profesörle? a. ttaki miting 4 ba Sap a gene bi Mm Cümhuriyet meydanmda ke ae er en mahşeri kalabalık, bu Büyük lerasime sant 16. aratır | günün huk t dan ne büy Baldığı içti arşie mar unlukla kutlulandığını is Ba kik pe ere Sali Havuzun etrafını saran-bim - leree halk, sabırsizlıkln bekleşiyor - nüniyetin zaferidi ayet bulmuş rektör Cemil lere dönerek demiştir ki: çi ge Cilmhuriyet mey in Pehminin il Şimdi gopra, ir z dr. rü S mingin yapılacağı sahada şiş kürsü” | polisler tertibat almışlar, daha mitin dn adan bir saat evvel milli ei Le a ğ Maarif Ce esen | Türk Talebe Birliği. Türk Me bir konferans ve! > miyeti, bütün gençlik ve esna e iştir ki: ordu, > bi yetleri büylik havuzun etrafını çe Dü, enberi ordür” erdir Yandığı e yavaşta ZAC, aruzun önünde bir küre bazı Bedi Bu mi şte DI, nutukların her taraftan “| Aelayekei şehitlere» mü ya al çin ayrıca bir höparlör de| ya N köşesinde can veren ii kon tedi toplantıdan isi ş dana gelen geni in büyük bir g5 | akın ege tam saat 17 de tayyabahtanberi daha bi arın SİZE | de igtirakile nie bandomnn:(ak tarik etmek terier örce halkın hep bir,ağız- içesinden ve y | marşını mütea- İn Semil Bilsel, mütarekedet dan söylediği St andan Refik Boğazların geçirdiği VASİYCÜ, Sax et | kip, sehir ve rm geçi erin ihdas © | kip. e kürsüye gelmis, 0 > üye SAYEN e. dedikten sulh kam Ade pale. yarak İLE miş i ci ra, e e yelesi BRİSA ni Birliği Başkanının Ümit ki k iştir ki: v a >> imza n sonra Milli Türk ni akşam İmza Ahmette vin Kür- hi bunlar üzerinde - heri başkan: Hüseyin Kür: ği, 7 Yapmıştır. Bir tel barış 24“ Tali çek sık sık alkışı larla dünyada | süy€ e göylevini verdi: * mantıkla.kafa ilesözle amda. kabul ettirilmesi | ten heye” Mehmet Akifin Hüseyin. parçalar 0- Vİ ek istediği durumu ve bö” bu arada şiirinden bazi sonra Kür 5 yi “ vi miş ve bir nutu' e dnyorum., ak fakültesi pro nj gören . eli ndan sonra hukuk “e enci LO | miştir. | Ayni, sözünü bitirir tay etinden Ethem Mene eti Meliha 3 ze ve İlt karl ar eği i.. > ördünüz Mü. alan o kızıl te Gördünüz ağdan venk ala: gunun kan kalenin rüzgürlarında poleni İetiklâli uğurunda canlarını derin sesleri in inkılâp der iha Aden Hıfzı Veldevin söY agi Yahedenamesinin ya i kıymeti hakkmda vere! öne in makikt an s0 rinin haki) trö zate! Hasene, yisanla İzah etmiş ları söylemiştir! | göğsünü si Madi erse e rtalarda ana e ra dün gece per yapi Atatürk, h arş Kel yal Tt e ili ulus kurtarmıştır. zaferlerimizin en miting bitmiş aferinin se vinci ki gece yaptı sonra üniversitedeki me - | ye tirak eden askerlerimiz Bakanına ve murahhas heyetimize telgraf çekileceğini bildirmiştir. Taksimde Cümhuriyet Abidesinde Beyazıttaki mitingi müteakıp, ke- sif bir halk kütlesi ve cemiyetlerle #air teşekküller, tramvay caddesini takiben Taksim meydanma gitmişler ve orada âbidenin etrafındaki halka katılmışlardır. Büyükkafii Taksimde Beyoğlu kaymakamı Daniş,nahiye müdürleri ve Parti erkânı tarafından karşılan. miştir. Herkes yerini aldıktan sonra, belediye, parti, o Halkevleri, Ticaret odası, İnhisarlar, Ünive: » Cemi- Merkez, İş, âk bankaları, Esnaf cemiyetleri, Ulusal Ekonomi ve Arttırma kurumu mümessilleri Cümhuriyet . âbidesine birer çelenk koymuşlardır. İtfaiye bandosunun çaldığı İstiklâl marşı, hep beraber söylendikten sonra mua) lim Hasene İigaz, Meliha Avni Sö- zen Beyazıt meydanında söyledikleri nutuklarmı burada da tekrarlamış » Jardir. Bandonun çaldığı İstiklâl mar şi, saygiyle dinlendikten sonra, hal- kın çoşkun tezahüratı arasında me- rasime nihayet verilmiştir. Dün geceki tezahürat Daha akşamın 18;inde işinden .Çi- kan memur, amele, genç ihtiyar bü- tün şehirliler, fener alayınm başlaya cağı Beyazıt meydanında toplanma - ya başlamışlardır. Hususi resmi bü- tün müesseseler tenvir edilmiş, halk meydanları doldurmuştur. Saat yir - miye doğru köprünün üzeri geçile - mez bir hal almış, bilhassa Beyoğlu tarafında tramvay, ootmobil seyrüse feri bu yüzden güçleşmiştir. Fener alayı Saat tam 21 de Vilâyet tarafmdan tertip edilen fener alayına başlan» mıştır, Fener ala; ,, önde süvari po Hisler, itfalye bandosu, halk, amele, esnaf cemiyetleri olmak üzere sira” lanmıştır. Alay, saat 2115 de Beya zıttan hareket etmiş ve Beyazıt - Dİ- vanyolu - Sultanahmet - Sirketi - Köprü - Voyvoda - Şişhane ve İstik- 1âl caddesini takip ederek Taksime gelmiştir. Orada bulunan kesif halk, alayı büyük tezahürat ve sevinçle karşılamıştır. İtfaiye muzikası, ken disine ayrılan yerde gece yarısına ba dar türlü havalar çalmıştır. İlk müjde telgrafı Boğazların işgaline dair ilk müj- de telgrafın İstanbula Şükrü Kaya vermiştir. Bu telgrafı aşağı koyuyo ruz: Cümhuriyet Halk Partisi Başkan- ağına; İstanbul Boğazlar mukavelesinin imzalandı» ğı haberini şimdi 23,30 da telefonla aldım. Tebşir eder ve Türk milletini bu muvaffakiyetten dolayı tebrik et menizi rica ederim. Dahiliye Vekili ve Cümhuri- yet Halk Partisi Genel Sek- ; reteri Şükrü Kaya Tebrik telgrafları Montröde yeni Boğazlar mukavele sinin imzalandığı o şehrimize resmen bildirilmesini müteakıp vali, belediye relsi ve parti başkanı Muhiddin Us- tündağ tarafından Cümhur Başkanı Kamâl Atatiirke ve Başbakan İsmet İnönüne birer telgraf çekilmiştir. Bu telgrafları aynen yazıyoruz: Kamâl Atatlirk Cümhur Reisi Plorya - İstanbul “13 yıldır her türlü zaferin güzel ve şen yüzünü eşsiz dehanizım ışığın- dan temaşa etmek saadetine ören Türk ulusu Montrö zaferile bir kere Dış daha büyük talihine hayran olmus- TAN at, Sümer, ve Eskidostlarımız İngilizler (Başı 1 incide) #zlerin Türklerle dost olmak emeli. ni beslediklerinden başka söz yok - tu. O zamanki İngiliz hükümeti böyle bir yolda yürünmesini istememiştir. İngiliz askerlerine Türklerle düşülüp kalkılmaması, akalliyetlerle döstane münâsebetlere girişilmesi hakkmda sarih talimat verilmistir. Sonra İn - giliz istihbarat teşkilâtı, çok şükür yanlış “istihbar esasları Üzerine atıl. mış ve saray istibdadma, taassuba, cehalete dayanarak Türkiyedeki ya- şamak ve canlanmak ( tohumlarını kurutmağn çalışmıştır. Bu siyaset arada tabil bir soğuk- luk bıraktı. Senelerce müddet iki ta- raf biribirine karşı müvesvis davran- dı. İngiltere bize emniyet edemiyor- du. Bizde her tarafla (gizli İngiliz parmaklarının tesirini görüyorduk. Günün birinde İngilterede pek e - hemmiyetsiz bir hâdise oldu: İngiliz zabitlerinin bazı ecnebi Jisanlarmı öğrenmelerini teşvik için bu lisanları Föğrenenlere münzam tahsisat verili. İ yordu, Bilhassa türkçe bu meyanda İ bulunuyordu. Istihbarat hizmetleri için yetiştirilmek üzere daima çok miktarda İngiliz zabiti, İngiliz üni - versitelerindeki türkçe derslerine de- vam ediyordu. - Türkçe lisunr için bir gün bu tah- sisat kesildi. Bir vakit çok rağbette olan türkçe dersleri bomboş kaldı - lar. Bu küçücük hâdise, İngilterede bi- 7e karşı husumet yerine alâkasızlık kaim olduğuna bir işaretti. Fakat za- man geçtikçe bu alâkasızlık yerine kendi kendine dostane bir alâka pey- da olmağa başladı. Yeni Türkiye kuvvetleniyor, inkt- şaf ediyordu. Milletler Cemi temsil ettiği karşılıklı eminiye ne samimiyetle bağlı olan Büyük Britanya,Avrupa ile Asya arasındaki en kısa deniz,kara ve hava geçit yer- lerini ellerinde tutan 'Türk milletinin de ayni prensibe bağlı olmakta çok samimi olduğunu farketti. Hele Ak- denizde bir emniyetsizlik havası e3 - meye başlaymea İngiltere ile Türki- ye arasmda eski yakmirk hissi uyan- dı, Senelerce süren â- Je vaziyetlerden sonra iki mem- leket, tabii dostuk vaziye- tine avdet ettiler, Bu dostluğun ne netice verece Le gibi şekiller al cağmi âtaştirmak lüzümsüzdur. In- giliz - Türk münasebetleri için dik kate lâyik olan nokta, yavaş yavaş geri gelmiş bulunan eski dostluk his- sinin Boğazlar (o mukavelesinin İm- zasından sonra her İki tarafta sa- rih ve şuurlu surette duyulmasıdır. Milletler Cemiyeti çerçevesi içinde kalan ve hiç kimseye karşı taarruz fikri ifade etmiyen dostluk rabıtala- rına sulh bakımından çok kiymet vermek icap eder. Henüz gözümüz önünde duran son tecrilbeler, Milletler Cemiyetinin an- cakumumi, gevşek, âmeli, müebbet kıymet- lerinden mahrum bir tesanüde da - yandığmı göstermiştir. Emniyet fik- rinin inkişafı için Milletler Cemiye - tinin, sulh sahasındaki menfaat bir - liklerinden doğmuş mevzii dostluk desteklerile takviye edilmesi mutla - ka lâzımdır. İşte İngiliz . Türk dost luğu bu nevi desteklerin en müessir | ve kıymetlilerinden biri diye telâkki / edilebilir, TAN ——— ——— tur. Bu . vinç içindeki İstanbulun şükran, saygı ve bağlılığını sunmak- la bahtiyarım.., Vali, Belediye Reisi ve C. H. P. Tlyönkurul Başkanı Muhiddin Üstündağ İsmet Inönü Başbakan Büyük Şefin yanıbaşında korkunç tehlike zamanımda, kurtuluş vö yük- selişin aydın ve bahtiyar bugünlerine kadar başarmak mazhariyetinde bu- lunduğunuz büyük işlere bu akşam eklediğiniz Boğaz mukavelesinden dolayı şehrin tebrik ve teşekkürlerini sonsuz saygılarımla ârzederim.,, Belediye Reisi ve C. H. P, İ- yönkurul Başkanı Muhiddin Üstündağ Muhiddin Üstündağ İstanbul Belediye Reisi Büyük milli muzafferiyetten dola- yı İstanbul şehirlilerini coşkun mu- habbetle tebrik ederim. Başbakan İsmet İnönü Ermeni patriğinin telgrafları Türk Ermeniler Patriği Norayan ve Türk Ermeniler idare heyeti baş- Kanı Horasancile umumi kâtibi Ak- gül, dün, Cumhur Reisi Atatürke ve Başbakan İsmet İnönüne tebrik ve ta zim telerafları cekmislerdir. . Çanakkalenin işga 7 i Merasime tayyareler, filomuz, kara askerleri istirak etti Çanakkaleye ük giren askerlerimiz şehir civarında şehre doğru ilerlerken (Başı 1 incide) | Çanakkaleyi yeni çehresile ilk olarak göreceğimizden hepimizde anlatıla İ maz bir heyecan var. Sevinçli haberler Sevinçli haberler biribirini takibe başladı, Bir askeri kıtamızın Geyik- liden karşıya geçirilerek Bozcaada- nm işgal altma alındığını diğ kıtamızm Imroza geçtiğini öğreniy ruz. Jandarmalar sokaklardan marş- lar söyliyerek geçiyorlar, Çanakkale nin bağrından sanki bir fırtma ba - vası esiyor. Çoluk çocuk, kadın, er- kek, sivil, asker bu fırtmaya kendi- lerini kaptırmışlar, 17 Milyon Tür - kün kalp çarpmtılarmı şu dakikada Çanakkalenin göğsüne başımı koy - sam duyacağım sanıyorum. Bir kı -| sım halk sahillere yığılmış donanma- yı seyrediyorlar. Yavuz, Hamidiye, Kocatepe, Tınaztepe, Zafer torpito - ları Hızır gambotu denizaltı mayn gemileri hepsi bir arada gece olduğu | için donanma şehri topla selâmla - mak imkânmu bulamadığından donan manm gelişi halk için hakiki sürpriz oldu. Seat onda İstanbulda merasi- min başladığını haber veren düdük sesleri duyuldu. Biraz sonra İmro - gun işgaline gi kıtalar konfeti serpantin yağmuru, yaşa kahraman ordu sesleri alkışlar arasında görtin- düler. Bu kıtayı şehrin işgaline ge- liyor sanan halk kütleleri biribirine karıştı. İşgal edilirken Yavuzdan karaya çıkarılan deniz askeri önlerinde bando şehre gire - cek krtaları karşılamağı giderken tayyare filoları da havada tatlı ka- visler çizerek başımız Üzerinde geçi- yorlardı. Bu sırada bazı hazırlık kı- taları da şehri işgal etmiş bulunuyor du. Çanakkale şoförleri arabalarını ordu emrine vermiştir. Şerbetçiler, gazozcular askeri serinletmek için bi ri birlerile müsabakaya girmişlerdi . Saat on buçukta Vali Belediye Reisi Donanma Komutanı Amiral Şükrü orduyu karşılamağa Kurşunlu köyl- ne gittiler, Vali arabasında sağına Amiral Şükrüyü almıştı. Köylüler mektepliler eski muharipler cemaat heyetleri şehir ilerisinde orduyu bekliyorlardı. İlk kıt'a On birde ilk kıta yüzbaşı Lütfinin kumandasında yaklaşırken binlerce kişi bir ağızdan haykırmağa başladı- lar. “Hoş geldiniz kahramanlar, “varolunuz aslanlar!, tunç yüzlü! Mehmetlerin bu arada kucaklaşmala | rı birçoklarını heyecandan ağlattı. Şehirdeki jandarma Mehmetle şehir dışındaki asker Mehmet Çanakkale- nin kapısında bunca sene sonra tek- rar buluşmuş kaynaşmışlardı. İlk işgal kıt'asına buketler veriliyor Museviler nâmına Raşel adlı bir güzel kız ilk giren kıtaya buketler verdi. Ecnebiler nimma Yugoslav tebaasından Stukda bir buket hedi - ye etti. Askerin bastığı toprağa ka- panarak ağlaşan şehit anz:.-1 kucak larında emzikli çocuklarile köyler - den inen çıplak ayaklı kadınlar man zaranın heybetini artırıyordu. Piya- de alay sancağı geçerken halk diz çöküyor onu öpmeden bırakmıyordu. Şehire ikinci giren kıt'a Şehire ikinci giren kıtanm başmda yar sübay Reşat Feyzi vardı. Alay komutanı Ismail Hakkı Yalap tabur komutanı Osman Nuri ilk giren kıta- ların komutanlarıdır. Bir yandan dü dükler çalryor halk yaşa diye bağırı. yor. Alkışlardan avuçları patlıyordu. | Kadınlar, “Allah sizi millete, devle - te bağışlasn!,, diye haykırıyorlardı. Sancak geçtiği yerlerde halk şap- kalarını çıkaracak selâmlıyordu. Süvari ve topçular Piyadelerden sonra suvariler mo- törlü ağır toplar tayyare dafi top- ları diğer kıtalar geçtiler. Böylece Çanakkele boğazı karadan denizden, havadan fili işgal altma alınmış oluyordu. Kıtalar büyük intizamla Yalı caddesini geçerek Cumhuriyet alanma geldiler. Donanmanın bütün azametile kara ordusunun karşısın» da yer alışı havada tayyarelerin u- çuşması çoşgunluğu arttırdı. Kıta- lar alanda halkın sevgi zineiri İçin İde yer aldılar. Muzikalar selâm par çası çalıyor. Askere şerbetler, zozlar, sigaralar dağıtılıyordu. “Sesimizi Montrö'de işittirdikten sonra..” Bu sırada deniz tayyarelerimiz bavalandılar, musika yerdekilerin selâmini gökteki srkadaşlarma W- laştırmağa cabalkyordu bir subay tayyaredekiler gürültüden © duymaz dedi, öteki cevapladı, bir sesimizi Montröde işittirdikten sonra 100 met » yüksekten üçan tayyareye midu gız eller havaya kalktı, şapkalar çıka, tayyarelere se lâm gönderiyoruz Onlarda ne kadar alçaktan uçuyorlar Montröden dö- nen Donanma Komutanı Fahriye General Hüznü Kilkiş, gölümseye- rek oMntröden ne haber diye sordu. Donanma komutanı şimdi haber bu- rada Generalim cevabını verdi Tören Muallim Ekrem Hulki Neriman gazeteci aslan Çanakkale (siyasal zaferinin öneminden bahseden söy» levler verdiler. Küçüklerden Mu- zaffer Atatürk, Zeki Inönü manzu- melerini okudular, Sonra deniz ban- dolu “şu acunda sen varsın, ister- se gün kararsın,, sözlerile başlayan Atatürk marşını çaldı. Onuncu Yi ve İştiklâl marşları bir ağızdan tek- rarlanarak tören bitti. Bir de Vali ve Belediye reisi Yavuzu ziyaret ettiler, topla selâmlandılar. Gece Belediye bahçesinde ordu şerefine 250 kişi- lik ziv*et verildi. Halk büyük #6 vinçle Yavuzun ziyaretine koşuyor. İmroz ve Bozcaada işgal edildi Çanakkale, 21 (Sureti mahsusnda gönderdiğimiz o muhabirimizden) — Saat on yedide Cümhuriyet alanm- da miting yapıldı, Atatürke İsmet I- nönüne tazim telleri yazıldı, Bazı gençler yüze yüze Yavuza o giderek bayrağını iştiyakla öpmüşlerdir. Ge- ce fener alayı yapıldı. Halk davul zur nalarla oyunlar oyniyarak dolaştı - lar Hâmidiye saat önbirde İmro- za vardı ve sevingle karşılandı. Işgal kıt'alarını ihraç ederek geğ vakit dönecektir. Rumlar askerimize ikramlarda bulundular, İmroz bayram sevinci içindedir. Bu sabah Çanakkaleden bir kıt'a Boz- caadaya geçerek orasını da İşgal et- miştir. Salâhattin GÜNGÖR Çanakkaleye giden heyetler Türk Talebe Birliğinden bir heyet dün akşamki vapurla Çanakkaleye gitmişlerdir. Heyet işgal. hakkında tetkikatta bulunacak, halk ve köylü ile temaslar yapacaktır. Çanakkalenin bayramma iştirak et mek Üzere İstanbuldan seçilen heyet, hususi bir vapurla Çanakkaleye git- miştir, Halkım haklı neşe tezahtiratı, bu suretle fener alayının Taksime varı- ına kadar devam etmiş, bütün İs- tanbullular Boğazlar zaferinin;hakiki sevineini yaşamışlardır.