20 Temmuz 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7

c 20-7-936 TAN ——— 7 Çenea —— —Mukavele metnini nesredivoruz Ankara, 19 (A.A.) — Boğazlar kon feransı tarafından tasvip edilen ve yarın 20 temmuz 1936 da saat 22 de Montröde imzalanacak olan yeni Bo- ğazlar rejimine ait mukavelename metni şudur; Majeste Bulgar kralı, Fransa Cümhurbaşkanı, Majeste Büyük Britanya, İrlânds ve denizler ötesi Britanya kralr ve Hindistan imparatoru, Majeste Yunanlılar kralı, Majeste Japonya imparatoru, Majeste Romanya kı;:; Türki urbaşi 1 S“V)'eîeSosynüstCümn Cümhuriyetleri it tihadı iera komitesi, Dot Majeste Yugosluvya 24 JT”îmnıngısza tarihinde Lozan da iniza olunan sulh müahedename- &inin 23 tincü maddesinde vazolunar Prensip mucibince, Boğazlar umumi tabirine dahil Çanakkale Bı_ışaşışda. Marmara denizinde, ve Boğaziçinde Mürur ve seyrisefaini korumak süre tiyle, tanzim etmek arzusuyle müte- hassis olarak işbu mukavelenameyi, Lozanda 24 Temmuz 1923 te imza 0- lunan mukavele yerine ikame etmeğe karar vermişler ve murahha.ı.ola - rak atideki zevatı tayin eylemişler - dir' : Murahhasların isimleri.... Bu murahhaslar salâhiyetnamele- Tini ibraz ile usul ve kaidesine muva- fik bularak atideki hükümleri karar ıaŞtn'mışla.rdn* Z Madde : 1. Yüksek âkit taraflar Boğazlarda denizden müruür ve seyrüsefer ser- estisi prensibini tanırlar ve tasdik ederler. Mezkür serbestinin kulla - # nılması bundan böyle işbu mukavele hükümleriyle tanzim edilmiştir. Madde : 2. ! Sulh zamanımda ticaret gemileri aşağıdaki üçüncü madde hükümleri kaydi ihtirazisi altında, hiçbir mera- sime tâbi öolma kııız_n:ı, Sancağıve hamulesi ne olursa 'olğun gece ve gündüz Bo- ğazlarda mürur ve seyrisefer husü- Sünda tam bir serbestiden istifade e- deceklerdir. Bu gemiler Boğazlardan transit olarak geçtikleri taktirde iş- bu müukavelenamenin bir _p_w | Maddede yazılı mevki memurlarma, İsimlerini, tabiiyetlerini, tonajlarını, gidecekleri yeri ve geldikleri yeri bil direceklerdir. Klâvuz almak ve romor kaj ihtiyaridir. — Madde : 3. Adalardenizinden yahut Karade - Dizden Sazlara giren her n gemi, beynelmilel sulht ahkâm çerçivesi - Cinde Türk nizamatı tarafından kul- lanılan sıhhi kontrol için Boğazlar lâhikasında istifade derpiş edilenler- den maada hiçbir resim ve mükellefi- Yet Türk makamatınca tabi tutulmr- Yacaklardır. Boğazlardan geçecek 0- lan ticaret gemileri bu resim ve mü- kellefiyetlerin istifasmı kolaylaştır- Mak maksadile üçüncü methali ya - kinindeki bir sihhiye - istasyonunda duracaktır. Bir sarih sihhiye paten- tesine malik veya işbu maddenin İkinci fıkrası hükümlerine tâbi olma- dığmı gösteren bir sibhiye beyanna- Mesini haiz olan gemiler mevzubah- solduğu tahtirde bu kontrol gece Ve gündüz mümkün olan en büyük Sü- Tâtle yapılacak ve bü gemiler Bo - ğazlardan mürurları esnasında baş- ka bir tavakkufa mecbur tutulmıya- taklardır. İçinde veba, kolera, ı lekeli hümma vakaları veya Siçek hastalığı zuhur eden veya yedi gün- den az bir zaman evvel bu hastalık- lar zuhur etmiş olan gemiler Ve ke- Za beş defa 24 saatten danberi bulaşık bir limanı terketmis Olan gemiler bundan evvelki fıkrada Bösterilen sıhhiye istasyonlarında | durarak Türk makamatınca tayin & dilecek sıhhiye. muhafızlarının ola - caklardır. Bu hususta hiçbir mükel- lefiyet ve resim alınmıyacak ve Mu- hafızlar Boğazlardan çıkarken bir âîhhiye istasyonuna bırakılacaklar - r. sarı hümma, Madde: 4. Harp zamanımda, Türkiye l olmadığı takdirde ticaret gemileri. bayrak, hamule, ne olursa olsun, ikin Ci ve üçüncü maddelerde derpiş edi- len şertlar dahilinde Boğazlardan mü Tur ve seyrisefain serbestisinden müs fit olacaklardır - Klavuz almak ve romorkaj ihti - Yaridir , , Madde : 5. Harp zamanında Türkiye muharip bulunduğu taktirde Türkiye ile harp halinde bulunan bir memlekete ait — Olmıyan ticaret gemileri, hiçbir sU » muharip az bir zaman- tezi Mukaveledeki protokola göre Boğazlar mıntakası derhal askerileştirileecektir retle düşmana muavenette bulunma- mak şartiyle, Boğazlardan mürur ve seyrisefain serbestisinden istifade e- deceklerdir. Bu gemiler Boğazlara gündüz girecekler ve geçiş Türk ma kamları tarafından her vakada gös- terilecek yolda vuku bulacaktır. Madde: 6. Türkiye kendisini pek yakm bir harp tehlikesinde addettiği taktirde ikinci madde hükümleri herhalde tatbika devam olunacak ve şu kadar ki, gemiler Boğazlara gündüz gire - cekler ve mürur Türk makamları ta- rafından her seferde gösterilen yol - dan icra edilecektir. Bu halde klavuz almak mecburi ve fakat ücretsiz ola- bilecektir. Madde: 7. Ticaret gemileri tabiri işbu muka- velenamenin ikinci fasıl, harp gemi- leri faslında, derpiş edilmiyen bü - tün gemilere şâmildir. Madde: 8. İşbu —mukavelename nazarında harp gemilerine ve onların vasıfla - rma ve kezalik tonilâtolarının hesa- bına şâmil olan tarif işbu mukavele- namenin ikinci lâhikasında zikredi - len tariflerdir. Madde : 9. Mayi veya 'gayri mayi mahrukatın nakli için bilhassa inşa olunmuş harp donanmasına ait muavin gemiler 13 üncü maddedeki evvelden ihbar kay- dına tabi tutulmıvacaklar ve Boğaz- ları yalnız geçmek gartivle 14 ve 18 inci maddelerde mezkür tonilâto tahdidi hesabıma dahil olmıyacaklar- dır. Bununla beraber diğer mürur şart ları hakkında harp gemilerine teşbih edileceklerdir. Evvelki fıkrada mez- kür muavin gemiler ancak sabih he- defe karşı top olarak azami 105 mi- limetro kalibresinde iki toptan fazla ve haval hedefe karşı azami 65 mili- metre kalibresinde iki cihazdan faz- ai T silâha malik olmamak şartiyle'is- tisnadan istifade edebileceklerdir. Madde: 10. Sulh zamanında hafif satıh gemi- leri, küçük hücum gemileri ve mua - vin gemiler Karadeniz sahildarı dev letlere ait bulunsun veya bulunma - sın bayrakları ne olursa olsün Boğaz lardan herhangi bir resim veya mü- kellefiyete tâbi olmaksızın serbest mürur hakkından istifade edecekler dir. Şu şartla ki bunlar gündüz ve daki 13 üncü ve onu müteakip maddelerde zikredilen — şerait dahi- inde eklerdir. hnşukgsı;ıe:lki fıkrada zikredilen S- nıflara dahil olanlardan mada diğer harp gemileri ancak ve 12 inci maddelerde zikredilen hususi şır_t- lar dahilinde mürur hakkına malik olacaklardır. Madde: 11. Karadeniz sahildarı devletleri, 14 üncü maddenin birinci fıkrasında zikredilen tonilâto miktarından faz- la bir tonilâtoda olan safharp gemi- lerini, bu gemiler Boğazları birer bi- rer ve azami iki torpido ret'ak_ıtinde olarak geçmek şartiyle, Bi gazlardan geçirmek selâhiyetini haizdirler. Madde: 12. Karadeniz sahildarı devletler, gemilerin gidecekleri yer, isim, tip ve adedi ve gidiş için geçiş tarihi ve avdet edilecekse dönüş tarihi bil dirilecektir. bi Her tarih değiştirme keyfiyeti üç gün evvel yapılacak yeni bir ih- bara tabi olacaktır. Gidiş müruru için Boğazlara dü- hul keyfiyeti ilk evvelden ihbar mua melesinde bildirilen tarihten itibaren beş günlük bir mühlet zarfında vu- ku bulacaktır. b Bu mühletin hitamından sonra ilk evvelden ihbar keyfiyetinin tabi ol- duğu şerait dahilinde yeni bir ihbar da bulunulacaktır. t Mürur esnasında bahri kuvvet ku- mandanı, tevakkufa hacet kalmak- sızın, Çanakkale veya Boğaziçi met halindeki bir işaret istasyonuna emri altındaki kuvvetin tam teşek- külünü bildiricektir. ç Madde: 14. Boğazlardan transit halinde bulu- nabilecek bütün ecnebi bahriye kuv- vetlerinin azami tonilâto yekünu 15 bin tonu geçmiyecektir. Şu kadar ki işbu mukavelenamenin oön birinci maddesinde zikredilen hal bundan müstesnadır. Bununla beraber evvelki fıkrada zikredilen kuvvetler dokuz gemiden fazla olmıyacaktır. Karadenize sahildar olan veya ol - mıyan devletlere ait olup 17 inci mad de hükümlerine tevfikan Boğazlarda iki bir limanı ziyarete giden gemiler bu tonilâto mikdarına dahil olmıya - caklardır. Kezalik geçerken bir sakatlığa uğ- rayan harp gemileri bu tonilâtoya dahil olmıyacaklardır. n Bu gemiler tamirat 'esnasmda Türkiye tarafından ittihaz edilen hu- süsi emniyet hükümlerine tâbi ola- caklardır. # Madde: 15. Boğazlarda transit halinde bülu - nan harp gemileri hamil olabilecekle; ri hava sefinelerini hiç bir halde is- timal edemiyeceklerdir. Madde: 16. Boğazlarda transit halinde bulu- nan harp gemileri sakatlık veya de- niz arızası halleri hariç olmak üzere geçişleri için kendilerine lüzumlu 0- lan vakitten fazla Boğazlarda tevak- kuf etmiyeceklerdir. Madde: 17. Yukarıdaki maddeler hükümleri, tonilâtosu veya teşekkülü ne olursa olsun bir deniz kuvvetinin Türk hükü metinin daveti üzerine mahdut bir Za man için nezaket ziyaretinde bulun- mak üzere Boğazlardaki bir limana gitmesine hiç bir suretle mâni olmi- yacaktır. Bu kuvvet dühul için takip ettiği ayni yoldan Boğazları terkedecektir. Şu kadar ki 10, 14 ve 18 inci madde ler hükümlerine tevfikan Boğazlar transit olarak geçmek için lâzımge- len şeraiti haiz ise bu hükümden müs tesnadır. - Madde: 18. Karadeniz sahildarı olmıyan dev - letlerin sulh zamanında bu denizde malik olabilecekleri tonilâto yekünu atideki şekilde tahdit edilmiştir: a — Aşağıdaki b fıkrasında zik- hal müstesna olmak üzere v iş- bu deniz haricinde inşa edilmiş vey: Geıkür devletlerin tonilâto- yekünüu alımmış denizaltı gemilerini, vaz veya satış hususu vak- Türkiyeye ihbar edildi- ği takdirde üssü bahrilerine iltihak etmek Üzere Boğazlardan geçirmek hakkına malik olacaklardır. Mezkür devletlere ait denizaltı ge mileri, bu hususta Türkiyeye vaktı zamaniyle izahat verl!mek şartiyle bu deniz haricinde kâu_ı tezgâhlarda tamir edilmek üzre Boğazlardan ge- bileceklerdir. Her iki halde denizaltı gemileri gündüz ve suyün sathında, Boğaz- ları tek başma geçeceklerdir. Madde: 13. Harp gemilerinin Boğazlardan ge çişi için g';lll'ldye hükümetine diplo- masi tarikiyle evvelden haber veri- ktir. ıec;:welden haber verme keyfiyeti- niv normal müddeti sekiz gün ola- caktır. Fakat bu müddetin Karadeni- ga sahildar — devletler için 15 güne iblâğ edilmesi arzuya — şayan- satın tızamaniyle dxtı-.:welden ihbar — muamelesinde, 30,000 tonu geçmiyecektir. b — Herhangi bir zaman Karade- nizdeki en kuvvetli donanmanın toni lâtosu, işbu mükavelenin imzası ta- rihinde bu denizde bulunan en kuv- vetli donanmanm tonilâtosunu İâa - kal 10,000 ton geçtiği takdirde, “a” fıkrasında zikredilen 30,000 ton olun caya kadar tezyit edilecektir. Bu mak satla her sahildar devlet işbu muka- velenamenin 4 numaralı lâhiyası mu cibince Türk hükümetine her sene 1 Kânunusani ve 1 Temmuzda Kara denizdeki donanmasının tonilâto ye - künunu bildirecek ve Türk hükümeti de bu malümatı diğer âkitlere ve Mil letler Cemiyeti umumit kâtibine ib- lâğ edecektir. c — Sahildar olmıyan herhangi bir devletin Karadenizde bulundurabile- ceği tonilâto mikdarı, yukarıdaki a ve b fıkralarında zikredilen tonilâ- to yekünüununun üçte ikisini geçmi- yeceklerdir. d — Bununla beraber Karadeniz sahildarı olan bir veya müt&addit dev let insani bir maksatla bu denize hah ri kuvvetler göndermek istedikleri takdirde mecmuu hiç bir veçhile 8 bin tonu geçmiyecek olan bu kuvvet- ler, işbu mukavelenamenin on üçüncü maddesinde zikredilen evvelden ih - bar usulüne tâbi tutulmaksızın aşağı daki şerait dairesinde Türk hüküme tinden müsaade almak suretiyle Ka- radenize girebileceklerdir: Yukarıdaki, a ve b fıkralarında zik redilen tonilâto yekünu dolmadıysa ve gönderilmesi istenilen kuvvetlerle bu yekün aşmıyorsa Türkiye hükü- meti kendisine arzedilen talebi aldık tan sonra en kısa bir zamanda bu mü saadeyi bahşedecektir. * : Şayet mezkür tonilâto yekünu esa- sen doldurulmuş ise veyahut gönderil mesi istenilen kuvvetlerle bu yekün aşıyor ise Türkiye hükümeti müsaa- de talebinden diğer Karadeniz sahil- dar devletlerini derhal haberdar ede- cektir. Bu devletler haberdar edil- diklerinden 24 saat sonra buna itiraz etmezlerse Türkiye hükümeti alâka - dar devletlere nihayet 48 saat gibi kâfi bir mühlet zarfında alâkadar devletlerin taleplerine vermeğe ka - rar verdiği neticeden haberdar ede- cektir. Sahildar olmıyan devletlerin bahri kuvvetlerinin Karadenize bundan son ra vâki olacak her dühulü, yukarıda- ki a ve b fıkralarında zikredilen to- nilâto yekünunun müsait olduğu de- recede yapılabilecektir. e — Karadenizde mevcudiyetleri - nin maksadı ne olursa olsun sahildar olmıyan devletlerin — harp gemileri Karadenizde 21 günden fazla kalmı- yacaklardır. Madde: 19. Harp halinde Türkiye muharip ol- madığı takdirde harp gemileri 10 ilâ 18 inci maddelerde Mmünderiç ayni şartlar dairesinde Boğazlarda tam bir mürur ve seyrisefain serbestisin- den istifade edeceklerdir. Bunuhnla beraber bütün muharip devletlerin harp sefinelerinin Boğaz- lardan geçmeleri memnudur. Şu ka - dar ki işbu mukavelenamenin 25 inci maddesi tatbikatına dahil olan hal- ler ve kezalik Cemiyeti m pak- tr kadrosu dahilinde aktedilip işbu paktın 18 inci maddesi hükümlerine tevfikan tesçil ve neşredilen ve Tür- kiyeyi de taahhüt altına koyan bir mütekabil müzaheret muahedesi mu- cibince taarruza uğrayan bir devlete yapılan müzaheret halleri *bundan müstesnadır. Yukarıdaki fıkrada - ittihaz edilen mürur memnuiyetine rağmen, 10 ilâ 18 inci maddelerdeki tahdidat tatbik edilmiyecektir. Karadeniz sahildarı olan veya olmu yan muharip devletlerin harp gemile ri merbut oldukları limanlardan ay- rı bulundukları takdirde bu limanla ra iltica edebileceklerdir. Muhariple- rin harp gemileri Boğazlara iltica e - debileceklerdir. Muhariplerin harp ğe mileri Boğazlarda bir güna zaptümü sadereye tevessül etmiyecekler, mu- ayene ve taharri haklarını kullannıl- yacaklar ve hiç bir hasmane hareket te bulunmıyacaklardı. Madde: 20. Harp zamanında Türkiye muharip olduğu takdirde 10 ilâ 18 inci madde ler hükümleri tatbik olunmıyacaktır. Harp ilerir geçmesi ta Türk hükümetinin reyine bırakıla - caktır. Madde: 21. Türkiye kendisini pek yakın bir harp tehlikesi tehdidine maruz hisset tiği takdirde, işbu mukavelenamenin 20 inci maddesi hükümlerini tatbik etmeğe hakkı olacaktır. Yukarıdaki fıkranın Türkiyeye bah şettiği hakkın Türkiye tarafından is- timalinden evvel Boğazları geçmiş olup bu suretle tâbi oldukları liman dan ayri bul gemilerinin bu limanlara iltihak etmelerine mü- saade olunabilecekitr. Bununla bera ber şurası mukarrerdir ki Türkiye, tavır ve hareketi işbu maddenin tat- bikma sebep olan devletin gemileri- ni bu haktan istifade ettirmiyebilir. Türkiye hükümeti yukarıdaki blirinci fıkranım kendisine bahşettiği salâhi yeti istimal ettiği takdirde bu husus- ta diğer âkitlere ve Cemiyeti Akvam kâtibi umumisine tebligatta buluna - caktır. Eğer Cemiyeti Akvam mecli- si Türkiye tarafından bu suretle itti- haz edilen tedbirlerin haklı olmadığı na üçte iki ekseriyetle karar y-cir- se ve eğer işbu mukavelenameyi im- za eden diğer âkitlerin ekseriyeti de kezalik bu reyde bulunursa Türkiye hükümeti mevzuu bahis tedbirleri ve kezalik işbu mukavelenamenin 6 mcı maddesi mucibince alâcağı tedbirleri kaldırmayı taahhüt eyler. Madde: 22. İçinde veba,kolera, sarıhümma ,ile kelihümma vakaları veya çiçek has talığı zuhur eden veyahut yedi gün- den beri zuhur etmiş bulunan harp gemileri ve kezalik bulaşık bir lima- nı beş kere 24 satten az bir müddet ten beri terketmiş bulunan gemiler, Boğazları karantine altında geçmeğe ve Boğazların bulaştırılmasına ma - hal! bırakmamak için gemide mevcu” vesait ile lâzım gelen tahaffuz tedbir lerini almağa mecburdurlar. Hava gemileri Madde: 23, Akdenizle Karadeniz arasında si - vil hava gemilerinin mürurunu temin maksadiyle Türkiye hükümeti, mem nu mıntakalar haricinde olarak, bu mürura mahsus hava yollarını göste recektir. t Sivil hava gemileri Türk hükümeti ne gayri muntazam uçuşlar için üç gün evvel haber vermek ve munta- zam servisler için geçiş tarihlerini u- mumi surette evvelce haber vermek süretile bu yollardan istifade ede - bileceklerdir. Bundan başka, Boğazların yeniden askerileştirilmesine rağmen, Türki - ye hükümeti, Türkiyede cari hava ni zamnamesi mucibince izin alan sivil hava gemilerinin tamamen emin bir surette Avrupa ile Asya arasındaki Türk arazisi üzerinde uçmaları için Izimgelen teshilâtı gösterecektir. Uçmak müsaadesi verildiği haller için Boğazlar mıntakasında takip 0- lunacak' yol'zaman zaman gönterile- cektir, Umumi lıiikiiıııler_ Madde:; 24. 24 Temmuz 1923 tarihli Boğazlar rejimine müteallik mukavelename mucibince teşkil olunan beynelmilel komisyonun vazife ve salâhiyetleri Türk hükümetine intikal etmiştir. Türk hükümeti, 11, 12, 14, 18 inci maddelerin tatbikatma mütedair ma lümatı vermeği ve istatistikleri top- lamağı taahhüt eyler. İşbu mukavelenin — Boğazlardan harp gemilerinin geçmesine taallük eden bütün hükümlerini icra etmeğe Türk hükümeti itina edecektir. Türk hükümeti, Boğazlardan ya- kında ecnebi bahri bir kuvvetin ge- çeceğinden haberdar olunca diğer â- kitlerin Ankara'daki mümessilleri- ne bu kuvvetin teşekkülünü, toni- lâtoılunu. ve Boğazlara dühul - için derpiş edilen tarihi, ve icabında av- cti;_t için muhtemel tarihi bildirecek- Türkiye hükümeti Cemiyeti Ak- vam kâtibi umumiliğine — ve diğer âkidlere her sene birer rapor vere- cek ve bu raporda Boğazlarda ec- nebi harp gemilerinin hareketini gösterecek ve işbu mukavelenamede derpiş edildiği üzre ticaret ve bahri ve havai seyrisefain hakkında fay- dalr bütün malümatı verecektir. Madde: 25, Işbu muahedenamenin hiç bir hükmü Türkiye için veya Cemiyeti Akvam azasından bulunan bütün di ğer âkidler için Cemiyeti Akvam paktından mütevellit hukuk ve veci- beleri ihlâl etmiyecektir. Nihat hüküm Madde: 26. İşbu mukavelename mümküh mer tebe kısa bir zamanda tastik oluna- caktır. Tasdiknameler Fransa Cum- huriyeti hükümetinin Parisdeki ev- rak hazinesine tevdi edilecektir, Japonya hükümeti tasdikin icra edildiğini Parisdeki diplomasi mü- messili vasıtasiyle Fransa Cümhu- rtiyeti hükümetine bildirmekle ikti- fa etmek selâhiyetini haiz olacaktır ve bu takdirde tasdiknameyi müm- kün olduğu zaman tevdi edecektir. Türkiyenin tasdiknamesi dahil olduğu halde altı tasdikname bu su retle tevdi edilince bir tevdi zabıt- namesi tanzim kilmacaktır. Bu hususta evvelki fıkrada der- piş edilen tebliğ, tasdiknamenin tev diine muadil adedilecektir. İşbu mukavyelename - bu zabıtna- me tarihinden itibaren meriyet mev kiine girecektir. Fransa hükümeti yukarıdaki fık- rada derpiş edilen zabıtnamenin mu saddak bir suretini ve sonradan tev- di olunacak tasdiknamelerin zabıt- namelerini bütün diğer âkit dev- letlere verecektir. Madde: 27. Meriyete girdikten — itibaren işbu mukavelename 24 temmuz 1923 Lo- zan muahedesini imza eden bütün devletlern. iltihakıma açık buluna- caktır. Her iltihak diplomasi — tarikiyle Fransa Cümhuriyeti hükümetine tebliğ edilecek ve bu hükümet de diğer âkidlere bildirecektir. Bu il- ekm hükmü Fransa hükümetine tebliğ edildiği günden itibaren meri ve muteber olacaktır. “ — Madde: 28. Işbu mukavelename meriyete gir- diği tarihten itibaren 20 senelik bir müddet için cari olacaktır. Bununla beraber işbu mukavele « namenin birinci maddesinde temin olunan mürur ve seyrisefain ser « bestisi prensibi gayri mahdut bir müddet için câridir . Mezkür 20 senelik devrenin hita « mmdan on sene evvel yüksek âkit « lerden hiçbirisi Fransa hükümetine mukaddem bir fesih ihbarnam:esi ver mediği takdirde, işbu mukavelename iki sene geçinceye kadar mer'i kala- caktır. Fesih ihbarnamesi gönderildikten sonra bu ihbarname Fransa hükü- meti tarafından diğer âkidlere teb- liğ edilecektir. İşbu mukavelename bu madde nükümlerine tevfikan fesih edilecek olursa diğer âkidler yeni bir muka- vele hükümlerini tayin etmek üzre bır kenferansta kendilerini — temsil meği teahhüt eylerler. Madde: 29. 'İşbu mukavelenamenin meriyete #rmesinden itibaren her beş sene- lik bir devrenin hitamında âkidler- & her biri wukavetsramenin bir veya muhtelif hükümlerini — tadil için teklifte bulunmak teşebbüsünde bulunabilirler. Kabul edilebilmek için, yüksek &- kidierden biri tarafından dermeyan olunan tadil talebi, 14 üncü veya 18 inci maddenin tadili mevzuu bahis ise diğer âkid tarafından ve başka maddelerin tadili mevzuu bahis ise diğer iki âkid tarafından takviye e- dilmelidir. Bu suretle takviye edilen tadil talebi, cari olan beş senelik devrenin hitamından üç ay evvel bü tün âkidlere tebliğ edilecektir. Bu tebliğ, teklif olunan tadilâtı ve es- babını gösterecektir. Bu teklifler ü- zerine diploması tarikiyle netice is- tihsali mümkün olmazsa yüksek İ- kidler bu hususta toplanacak bir kon feransta kendilerini temsil ettirecek lerdir. Bu konferans ancak ittifakı ara ile karar verebilecektir, ancak 14 ve 18 inci maddelere müteallik ta- dil meseleleri bundan müstesnadır. Ki bunlar için yüksek âkidlerin dört- te üçünün ekseriyeti kâfi gelecektir. Bu ekseriyet Türkiye dahil olarak Karadeniz — sahildarı âkid devlet- lerin dörtte üçünü ihtiva etmek Üz- re hesap edilecektir. Yukarıda anılan murahhaslar ifa- delerini tasdik zımnında işbü muka- velenameyi imza etmişlerdir. Montrö'de 20 temmuz 1936 da 11 nüsha olarak yapılmıştır. Ve mu- rahhasların mühürlerini havi olan birinci nüsha Fransa. Cümhuriyeti hünumetinin evrak hazinesine tevdi edilecek ve diğerleri âkid devletlere verilecektir. Protokol Bugünkü tarihli mukavelename- nin i da zirde İi bulunan murahhaslar, kendi hükü- metlerini teahhüt altma alarak ati- deki ahkâmı kabul ettiklerini be- yan ederler : 1L— Türkiye, mezkür mukavele- name mukaddimesinde tarif edilmiş olan Boğazlar mıntakasını derhal yeniden askerileştirebilecektir. 2 — 15 ağustos 1936 dan itiba- ren Türkiye hükümeti mezkür mu- kavelenamede musarrah rejimi mu- vakkatan tatbik edecektir 3.— İşbu portokol bugünden iti- baren meri ve muteberdir. Ddt T SK YY C YDETN BK NM