20 Temmuz 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

BUGÜN 2 nci sahifemizde: Siyasî İcmal Romanyanın politıkası. 4 üncü sahifemizde: Hıkâye Mahmud Yesari. 6 nci sahifemizde: Spor haberleri. uıl yil oauı • 4Q7C Sayi. 4u/D umhuri • • • * * * • > * • * > • • • > • • • • • • • • » • • • « • • • • « • • • • • • • • • • ' « • « « • • • • • • « « • • « • • • • • • • p r > * v i ı * ı ı q « ı • • • • • ı ı ı ı ı ı i ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı n ı ı l l l l l l l l l l l l f l l l l l l l l l l l t i r i l l l l l l l l l l l r T I Hayat Ansiklopedi 10 cildi tamam olmuşhır . . nft i n < J e niZari6SI âi I eiTÎITIUZ 1 3 0 0 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhurlyet, îstanbul Posta kutusu: İstanbul, No 246 Her eve ve herkese lâzımdır Telefon: Başmuharrir ve evi: 22366 Tahrlr heyeti: 24298 İdare ve matbaa tasmile Matbaacılık ve Neşrlyat Şirketl 24299 . 24290 Bütün Türkiye Büyük Tezahürata Hazırlandı . . . . Yeni Boğazlar Rejiminin manevi Kıymet ve ehemmiyeti şte bu çok ileridir. Yeni rejimi anhyan ve kabul eden milletlerarası zihniyeti hak ve sulh hesabına nihayet parlak bir tesanüd göstermeğe muvaffak olduğu içuı. Genel Savaş insanlığı gittikçe artıp taşan bir hezeyan deryasmda çalkanmağa salmış gibiydi. Boğazlar meselesi etrafındaki haklı Türk talebinin telâkkisi tarzile nihayet kabul ve tasdikında insanlığm bu hezeyandan kurtulmak istediğinin şüphesiz bir delıl ve alâmetini görüyoruz. Tek tek insanlan tutan kanun zabıtası niçin milletlerarası münasebetlerinde kendine göre bir kanun mahiyet ve kuvvetini almıyacaktır? Milletler Cemiyetinin iflâsı fıkrine yüksek kalbli insanlan alıştırmak cidden zordur. Bu facia çok acı bir hakikat manzarası arzetmekte olmasına rağmen... n D Atatürk Çanakkaleyi bir defa daha kurtardı * • * » • , v * . H * » » * > a * > I B B V p p . . * • • • • • • > p > v « > v p B B « v « B B B r v B B > > B p ı * p ı * > * ı r ı ı > ı ı i ı t ı ı ı > ' l l v l l l l l l l l l l l l l l l l l l l IIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIMIIIMMIIIIIIIIIIIMIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIİ'IIIIII'MIIIIIIIIIIMIIIIIIMIIIIIIIIIMIIIIIIII Montröde kazandığımız zafer Atatürk Türkiyesinin bu parlak siyasî zaferi, barîş yolile kazanıldığı için kıymeti daha büyüktür! Türkün Boğaz lar üzerindeki hükmüranlığını, kayid siz şartsız kabul eden ve Türkiyeyi şark sulhunun en büyük âmili ve nâ zımı vaziyetine so kan yeni Boğazlar mukavelenamesi, bu aksam Montröde imzalanıyor. Türkiye, büyük bir zafer daha ka zanmaktadır. Ata türk Türkiyesinin bu parlak siyasî zaferi, barış yolile ka zanılmıs, olduğu i çin, kıymeti elbet te daha büyüktür. Türkivenin iradesini, Türkivenin hakkını, bu beynel milel konferansta muzaffer eden, hiç süphe yok ki Bü yük Şefimiz Ata türkün çelik iradesî ve yüksek dehası » dır. Boğazlar mukavelesi bu gece törenle imzalanıyor Alınan bu güzel netice üzerine ecnebi delegeler Hariciye Vekilimizi tebrik ettiler. Imzadan sonra büyük bir ziyafet verilecek Montrö 19 (Sureti mahsusada gı den arkadaşımız dan) Boğazlar mukavelenamesi ya nn (bugün) akşam Isviçre saatile saat ohda Montröpalasta büyük merasimle imza edilecektir. Merasim programı şimdiden hazırlanmıştır. Imzadan sonra he yeti murahhasa re isler tarafından mühim nutuklar söyle necek, Hariciye Vekilimiz, delegasyonlar şerefine büyük bir ziyafet verecek j Mukadderabn şu mes'ud cilvesine bakınız ki Atatürk bununla Boğazlan dördüncü defa kurtar maktadır: 1 25 nisan 1915 günü, kahraman 19 uncu fırkanın başında, o ya man Anzaklann karsısına dikilip Lozanda devletler Boğazlann gayri Conkbayın ve Koaskerî yapılmasında ısrar ettikleri zaman caçimentepesi yo bizim etrafımızı sanki: lunu kapadığı za man, Niçin tereddüd ediyorsunuz, bunTürk milletinin Dâhi Başbugu ve Türkiye ordularının daima dan sonra yeryüzünde haksız bir taarruz 2 910 ağusmuzaffer Baskumandanı Atatürk olmasına imkân mı vardır? Öyle birşey tos 1915 günleri, Anafartalara çıkan ve 3 1922 de, Başkumandanlığı al man, olsa bütün milletleri size yardımcı olarak hâkim tepelere tırmanan yeni îngiliz or tında, Dumlupmar zaferini kazanan ye4 Yeni mukavelename ile BoğazyaniHizda bulacağınızı niçin anlamıyorsu dusunu, deniz kenanna hrlatıp attığı za ni Türk ordusunu, Loyid Corcun lehdid lan Türk askerlerine ve Türk topraklanuz? lArkası Sa. 3 sütvn 8 da] lerine rağmen, Çanakkaleye soktuğu zaman, Diye bağıran bir hava kaplamış bulunuyordu, ve yalnız bu kadarla bırakılmıyarak Lozan muahedesini imzalıyan devîetler ve bilhassa bunlann dört büyüğü Boğazlar emniyetinden dolayı bize karşı sarih taahhüdler de alıyorlardı. O zaman bu taahhüdleri alıp vermekte fcelki herkes ciddî ve samimiydi. Fakat zamanla dünya gidişinin bu ciddiyet ve Samimiyeti bozan bir cereyan içinde yürümüş olduğunu herkes biliyor. Ne hacet, bize karşı teminat taahhüdü alan büyük clevletlerden biri Mançuri Mançuko macerasile Milletler Cemiyetini bırakıp gitti, ve bir diğeri ise Milletler Cemiyeti Ankara 19 (Telefonla) Yeni Bomisakile taaruz haline gelmekten çekin ğazlar mukavelesi Montröde yarın saat miyerek dünyaya korkulu rüyalar yaşattı. 22 de imzalanacaktır. Bu saat, TürkiyelYavaş yavaş her millet aklına geldiği ve de vasatî olarak geceyansına tesadüf etişine yaradığı şekilde yürümek için Mil mektedir. Bu anda bütün memleket muîetler Cemiyeti denilen müesseseyi hiçe azzam ve heyecanlı tezahürlere sahne osaymakta beis görmemeğe başladı. Bu lacaktır. Geniş halk kütleleri şimdiden şartlar içinde bizim Boğazlar rejimi, tesis büyük topluluklar halinde bu müjdeyi olunduğu zamanki teminatından tamamen sabırsızhkla beklemektedirler. Montrö mahrum bir vaziyete düşmüş oluyordu. zaferinin memleketin her yanındaki se Zaten Türkiye Cumhuriyeti tarafınidan Boğazlar rejiminin tadil ve ıslahı talebi diinya vaziyetinin hep fena tarafa meyleden makus inkişaflanndan ileri gelmişti. Yoksa, eğer böyle bir tadil ve ıslaha lüzum olmasaydı biz memnuniyetle yerimizde rahat rahat oturarak insanhğın kuvvetli ve yüksek adalet fikrine dayanan bir huzur ve inşirahla bizi hergün daha büyük bir terakki ve tekâmül merhalesinde ileriletecek çalışmalarımız içinde yürür giderdık. Maatteessüf zaten biliyoruz ve şimdi bir kere daha görmüş bulunuyoruz ki insan cemiyetlerinin herşeyden önce emniyete ve sulha ihtiyaclan vardır. BoJazlar vaziyetinde bu itibarla husule gelen boşluklann hemen doldurulmasını elzem saydık. Pek malum olmakla beraber gene hatırlıyabiliriz: Boğazlar rejimi neydi ve onun tadil ve ıslahını*niçfn ve nasıl fstedflc? Umumî Harbi takiben Şimalî Amerika Birleşik Cumhuriyetleri reisi Vilson'un, âlicenabane düşüncelerile milletlerarası münasebetlerinin hep sulh esasmı kendisine hedef tutacak yeni bir nizama konulması fikri ileri gitmişti. Birleşik devletlerin kongresi kabul etmemiş olmasına rağmen bütün insanhğın saadeti kendisinde olan bu fıkir alıp yürümüştü. Milletler Cemiyeti bu yüksek fikrin mahsulüdür. Hariciye Vekılımız Montröde ecnebî bir dıplomatla goruşuyor Türk Matbuat Umum Müdürlüğü tarafındauj da Montröde bulunan bütün ecnebi gazeteciler şerefine bir ziyafet verilecektir. Boğazlar konferansınm, Türk mille tinin istediği şekiüe bir neticeye varması üzerine heyeti murahhasa reisimiz Tevfik Rüştü Arasa Atatürkten, İsmet İuönünden, Vekiller Heyetinden, Türk, ec[Arkası Sa. 4 sütun 4 te] Ispanyol asileri Madrid üzerine yürüyorlar Fastaki asiler Kadikste karaya çıktılar, Sevildeki kıt'alarla birleştiler. Birçok şehirlerde de isyan çıktı Bu gece yapılacak tezahürat Başvekilimiz dün şehrimize geldi Montröde kazandığımız zafer memleketin her tarafmda büyük sevincle kutlulanacak Madrid sokaktat maa >on kargaşalıklar Zabıta numayışçılerı dağıtmağa calısıyor Dolaşan bir şayiaya göre İspanyada Cebelitank 19 (A.A.) Havas A da ihtilâl çıkmış veya çıkmak üzeredir. jansmın muhabiri, İspanyol kıtaatı yüklü 12 gemınin Fasın İspanyol mıntaka Carthagenede ve Torrolda bulunan harb sına hareket için emir almış oldukîarmı gemilerinde isyan çıkmıştır. bıldinyor. Haber alındığma göre bu Orensoda arbedeler zuhur etmiştir. mmtakada ihtilâlciler vaziyete hâkim bu[Arkası Sa. 6 sütun 3 te] lunmaktadırlar. i Gene mi Musadağı? Serserinin kitabı bu sefer de Fransızcaya tercüme ediliyormuş! Dost Fransız hükâmetinden sade bu eserin neşrine mâni olmasım değil, bildiği hakikati de cihan efkâri umumiyesine bildirmesini isteriz. Franz Verfel ismmde serserı bir Yahudı tarafından memleket haricindekı Turk duşmanı Ermeniler ve Yahudilerın propaganda teşki lâtı hesabına yazdığı «Musadağın da 40 gun> kıtabını ve bu alçakça eser hakkında vaktile «Cumhuri yet» m yaptığı neşriyatı hatırlar smız. Haber aldığımıza nazaran, bu eser, şimdı de fransızcaya tercüme edılmiş. Bu hareket' bızı, serseri bir maceraperestmböyle 'bir isnad ve fesad kumkuması Tritab y'azmış olmasından daha cok müteessir et Bu vaziyet karşısmda Türkiye hakikatleri tesbit ve ifade eden bir tebliğle Boğazlan tahkîme geçebilirdi. İşte Türiiye bunu yapmadı. Milletlerarası akdo İl ve İlbav kelimeleri Ilmî bir konuşmadan notlar Bu mtihim makaleyi bugün üçüncü sahifemizde okayacaksın ız. vincli akisleri yüksek makamlara yapılan sayısız müracaatlerle ifade olunuyor. Memleketin her tarafmda halk, yann akşam şehirlerden köylere kadar meydan larda toplanarak bu tarihî anı hep bir aYUNUS NAD1 Sa 3 sütun 3 te~\ rada kutlulıyacaktır. Imza haberini verecek müjde dakika [Arkası Sa. 5 sütun 3 te] Boğazlar muahedesinin metni Montröde kabul editen ve bu gece imzalanacak olan Boğazlar muahedesinin metni 7 nci sahifemizdedir. Bundan sonra Boğazlan müdafaa ed ecek olan ağır Turk toplarından biri tı. Vicdan hürrıyetine, en son haddine kadar yer ve kıymet vermiş olan Fransada, her şekilde eser yazılması ve neşredilmesi gayet ta bıî telâkki olunmak lâzım gelen bir vakıadır. Lâkın daha dün Çanakkale ve hele Kilıkyada Türkün nasıl necib bir kalble; ve erişılmez insanî meziyetlerle harbettığini çok iyi bilen Fransızlar arasından, böyle bir kitabı tercüme ve neşredebilecek birısinin çıkmış olmasına nekadar hayret etsek azdır. [Arkası Sa. 5 sütun 4 fel J