9 Haziran 1935 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

——— 9.6.9535 SON HABE Göbbels Sofyaya geliyor I HUSUSİ MUHABİRİMİZ BİLDİRİYOR J Sofya, 8 Alman propaganda bakanı Göbbels'in yakında Sofyaya ge - leceği haber verilmektedir. Bir içtimaiyatçı Sofyada , Sofya, (Tan) — Alman içtimaiyatçısı Koan konferanslar ver- mek üzere buraya gelmiştir. ema — LAVAL MUVAFFAK OLDU Geniş salâhiyet projesi çoğunlukla kabul edildi Paris, $ (A.A.) — Kabinenin bi- diriği dün akşam saat 6 da, M. Laval tarafından kamutayda, M. Berar tara fından da âyanda, ayni zamanda okun muştur. Bildiriğde deniyor ki: “Flü- kümet, spekülâsyonla savaşmak ve #rangı korumak için kurulmuştur. Devlet başkanının çağırışına koşmak- ödevimizi yaptık. Şimdi, iş görebil- memiz için arsg İstiyoruz. Parlimen- to, sunduğumuz yasa taslağını hemen onaylamakla bize bu araçları sağlaya- caktır. İstediğimiz yetkiler, ülkenin Siyaşal kurumuna riayet etmekte ve bu üsnomal durumda (fevkalâde ah- valde) onun selâmetini sağlamakta - dır, Parlâmento, daha az karışık zâ- yanlarda özgür olarak kabul ettiği bu usulün yabancısı değildir. Bizim gibi, sizler de ulusal varı yoğu elbet koru- mak İstersiniz. Frangı ağır surette tehdid eden biricik şey, genel finans durumumuzdur. Altın mevcudumuz İrangı her saldırmadan korumağa Yetmeli idi. Ancak çok ağır bir bütçe açığının devamıdır ki, hazineyi kuru" tarak ve para biriktirenleri korkuta- rak, frangı sarsabilir. Bunun için, dev İletin imzasına hürmet etmek, paramı. zin değerini korumak hususundaki kuvvetli dileğinizi çabuk bir kararla berkitmeniz gerektir. Fakat yalnız masrafları kısmak ve sutistimalleri or tadan kaldırmakla bu iş olmaz, amacımız olan ulusal ekonominin kal kmmasma — elbirliğile- bağlanmalıyız. ve kendilerine yardım edilmekte ol- duğunu sezmelidirler. o Tarımcr a- la husal ee verişi kolaylaştırmalı, ana yurd niz aşırı İmperatorluğumu- Zu biribirine berkiştiren bağları ço - Zaltmalı, işsizlikle savaşımızı faideli bir surette sürdürmeli, iş vermeli, hasılı, her bir ala; - nilenmiş bir ekonomi sisteminde emek lerinin tam karşılığını bulmak frsa- teni vermeliyz. Bütün bunlar, parlâ- mento ile hükümetin elbirliği göster. meleri geteken geniş bir meseledir. Göring'in Belgradda yaptığı temaslar Belgrad, 8 A.A. — General Göring, dün sabah başbakan ve dış işleri bakanı Yevtiçe ve hem de deniz bakanı olan general Yivkoviçi ziyaret etmiştir. Kral Yık naibi Prens Pol, general Gö- ringin şerefine bir kuşluk şöle- ni vermiştir. Ana kraliçe Mari tarafından kabul edilen general Göring, Kral İkinci Pier'e elektrikle iş- Jiyen oyuncak bir şimendifer armağan etmiştir. ,, Akşam üstü Yevtiç bir şölen daha vermiş ve bunda bütün hü kümet üyeleri bulunmuşlardır. Göring, bugün Münihe git - mek üzere yola çıkacaktır. Belgrad,8 A.A. — Prusya başbakanı ve Alman bakanların dan general Göringe Beyaz Kar tal nişanının büyük salip rütbe- $i verilmiştir, Habeş uzlaşma komisyonu Milâno, 8 A.A. — İtalyan-Ha beş uzlaşma komitesi, dün saat 15 ten 17 ye kadar Kavur ote - linde toplanmıştır. Gelecek top lantının, ayın 25 inde, Hollan « Şeveningende yapılması - ha karar verilmiştir. Komite dağılırken, Habeş de- leğeleri olan profesör dö Lap - redel ile Pitman Porter, İtalyan Öelezelerile konuşmalarının pek Candan geçtiğini ve bundan ötü rü iş çalışmalarma de vam edeceğinden pek ziyade u- Muda düştüklerini söylemiş - Napoli, 8 A.A. — Mazzini Bemisi dünkü gün 100 süvari ve bir çok şa savaş gereçi ile Airi- Kaya gitmişti. i Fransa en çetin durumlarla karşılaş» mıştır. Ve bunlardan cesaretile ve <s- ki mubariplerin güzel bir örnek gös- terdikleri birlik güzeyinde dalma sıy- rılmatşır. Tehlike karşısında, bu yıl » lık törüden kaçınmayacaksmız. Acu- Nun bakışları Üzerinize çevrilmiştir. İtibar ve haysiyetimize el sürdürmi - yeceksiniz. Baysallık ve baraştam ibar | ret olan ve devamlılığı herkesçe & Um edilen ve tarafınızdan da doğr luğu değerlenen dış siyasatnız, eğ. gevşek davranırsanız, tehlikeye dü - şer. Buna kail olmıyacaksınız. Dün ak şam size sunduğumuz yasa taslağı, İrangi korumak ve spekülâsyonla sa- vaşmak için hükümete geniş yetkiler bağışlıyor.,, Yasanın dayanmakta olduğu sebep- lerde, bu taslağın, perlâmentonun esaslı haklarına ilişmediği kayıtlıdır. Taslakta şu bir tek madde vardır: “Paranın değerden düşmesinin önü ne geçmek üzere dyan ve kamutay kurulları, hükümete 31 ilkteşrin 1935 tarihine kadar, frangı korumak ve spekülâsyonla savaşmak için yasa hükmünde birer kararname ile her türlü tedbirler alma yetkisini vermek- tedirler. Bu kararnameler, 1-1-93$ dan önce, parlâmentoların emrine su- ar hükümetin isteği üzerine ka- mutay, istizah dileklerini 137 oya kar şı 412 oyla erteye atmıştır. Laval, üsnomal yetgiler hakkımdaki yasa taslağının hemen görüşülmesini İstemiş ve Finans köluğus bunu güz zi akman EŞE CRM Sü at 21 e kadar geciktirilmesini öner. gelemiştir. R BALKANLARDA HU- SUSİ 1ıSTIHBARATIMIZ —— —————— Yorgiyev bir komplo hazırlıyordu UHususi muhabiri hile Eski Başbakan Yorgiyev ve arkadşlarının hükâmete ve Krea la karşı bir darbe hazırladıkIşrtı ve bu komplo için gizli toplan- tılarda bazı kararlar aldıkları anlaşılmıştır. Hükümet bü gru - pun orgent olan Kampana gaze- tesinde araştırmalar yaptırmış, mühim vesikalar ve basılmış be- yannameler bulmuştur. Araştır malar devam ediyor. Hâdiseden kimsenin haberi olmadığı için Sotya sükân içindedir. Bu'gar süel meclisi gene toplandı Sofya, 8 (Tan) — Yüksek Sü- el meclisi Kralın başkanlığında tekrar toplandı. Evvelce görü - şülmesine başlanan meselelere devem edildi. Bir vapurda Benzin'er tutuştu İzmir, 8 (Hususi muhabiri - mizden) — Bayraklı iskelesin - de benzin boşaltan Fransız ban dıralı Stedaten vapurunda ben- zinin ateş almasile infilâk olmuş ve yağcılık yapan İtalyan Sino- dovocce yanarak ağır surette yaralanmıştır. e o küle ddesi olmuş , va i Belis beyni arçelik GENİŞ tür. Adliye tahkikata el koymuş tur, Ingiliz kabinesi Kamutay başkanlığı | kesim şeklini aldı Paris, 8 (A.A.) — 440 oy sahibin- den 285'nin oyu ile Bouisson yeniden Kamutay başkanlığına seçilmiştir. Kamulay toplandı Paris, 8 (A.A.) — Kamutay hükü- metin yasa taslağını görüşmek üzere saat 22,45 te yeniden toplanmıştır. Ingiliz - Alman deniz görüşmeleri Londra, 8 A.A. ili, perlerinden biri, İngi man delegelerinin dünkü toplan tılarından sonra, müzakerelerin 14 hazirana bırakıldığını ve bun ların iyi bir tatumda sürüp git- tiğini söylemiştir. Von Ribentrop ile Alman de- leğasyonu yortuları Berlinde ge girmek üzere bugün Londradan yola çıkacaklardır. Sanıldığma göre, von Riben- trop, gemi çeşitlerinin düzeni, Yapı programının bölümü ve daha bunun gibi Alman ve İn - giliz körüşleri arasmla ayrılık- İar bulunan bir sürü meseleler hakkında yeniden talimat isti - yecektir, Görüşmelerin sonucu hakkm- da henüz hiçbir fikir yürütüle - mez. Romanyadaki Türk şehitliğinde Bükres, 8 A.A. — Anadolu a- Jansının hususi muhabirinden: Her yıl olduğu gibi dün Roman yanın yerli ve yabancı bütün şe- hitliklerinde büyük merasim ya pılmıştır. Bükreşte yeni yapılan Türk şehitliğinde bir Romanya süel kıtasının iştirakile aynı me rasim yapılmış ve merasime iş- tirak icin Silistre, Tutrakan, Pa zarcık, Köstence, Mecidiye, Tul ca, Macin ve Bükreşten kadın ve erkek murahhas heyetler gel miştir. “Türkçe bir duadan sonra kıtanın kumandanı Türk aske- rinin büvük vasıflarını saygı ile anan bir sövlev söylemiş ve elçi- miz buna fransızca ve Türk he- yetlerine hitaben de türkçe bir söylevle karşılık vermiştir. Baldwin, Samuel Hoare, Mâcdonald Londr 8 (A.A.) — Yeni Balâwin kabinesi şu kimselerden kurulmuştur: Özel konsey başkan lordu: Macdo- nald, Lord Kançelar - eski Sü Baka- nı - : Lord Hailşam, Finans Bakanı: Nevil Çemberlain, İç işleri Bakarı ve Avam Kamaras: önder saylavı: Sir Con Simon, Diş işleri Bakanı (Eski Hindistan işleri bakanı) : Sir Samvel Hoare, Hindistan işleri bakanı Çeski Bengale ilbayı) Lord Zetland, Sü Ba- kanı) Lord Halifaks, Deniz Bakanı Sir Bolton Eyres, Monsell, Hava Ba- kan: « eski sömürçeler bakanı » Sir Filip Köplif - Lister. Tecim Bakanı! Vaiter Elliet, Demiryollar Bakanı * Tomas, Sömürgeler Bâkanı : Mal - colm Makdonald, Krsl mühürdarı ve Lordlar önderi (eski hava bakanı) Lord Londonderry, İş Bakanı (eski madenler müsteşarı) Ernest Bravn, Bayındırlık Bakanı: Ormsby - Gore, Kültür Bakan: Çeski Iş bakan:) Oli- ver Stanley, Yollar Bakanı: Leslis Hore Belişa, Esenlik Bakanı: Sir Kin gsley, P. T. T. Bakanı: Binbaşı Tra- yon. Açıktan bakanlar: i — Lord Eden, 2 — Eski Baldwin kabinesinde Kültür Bakanlığında bulunmuş olan Lord Östaş Parsi,. İskoçya isleri ba- kanlığına da Sir Godirey Kollins ge- tirilmiştir. TAN ICMAL Arsıulusal Tecim Değerli | ekonomistlerimizden Bankası Genel Müfettişi Sami'nin dünkü Tan'da güzel bir yazısı çıktı, Endüstri plânmızın dış tecim üzeri- ne yapacağı tesirleri inceliyen bu € - tüd, Sami gibi dış tecimimize düzen veren birçok muahedeleri müzakere eden bir mütehassısın kaleminden çıktığı için önemlidir. Sami yazısında iki noktayı belirti- yor: 1 — Önce endüstri plânımızın ger- çeklenmesile ihracatımız, bazıları ta tafından sarıldığı gibi, azalmayaca - ğını iddia ediyor. İhracatımızın azala- cağın: iddia edenlerin dayandığı man- tik şu idi: stri plânemızm yer çeklenmesi demek, bazı ithalât eşyasi nı satın almamaklığımız demektir. Pa- muklu mensucat, yünlü mensucat, ş€- ker, cam ve saire gibi, Uluslar ara - sında bugünkü tecim'in şekli, mal mübadelesi olduğuna göre, mal sat » mak içim mal satın almak lâzımdır. Endüstri plânımızın o gerçeklenmesi üzerine mal satın almayacağımıza gö- re, dışarıya malda ratamıyacağız. Sami'nin bu iddiaya karşı verdiği ce- vap şudur: Gerçi endüstri plânımızın gerçeklenmesile birtakım eşyaları sa- tn almayacağız. Ancak Türkiye dai- mâ dışarıdan mal satın alacaktır. Zi- raat Ülkesi iken satın aldığımız eşya- nn nev'i başka idi, Endüstri ülkesi o Junca satın alacağımız eşyanm nev'i başka olacaktır Endüstri kurarken ma Sonra yedek parçalar. rtınca lüks eşya ithalitı- mız ve nev'i değişecek, fakat daima it- halâtçı bir ülke ve bunun için de ihra- catçr bir ülke olacağız. 2 — İkinci noktaya gelince; Sami burada dış tecimin darlaşmamasını te- min için pratik çare önergelemekte- dir: Önümüzdeki yıllar devletin, dev- lete bağlı hükmi şahsiyeti taşıyan ku- rumların, şarbaylıkların dış pazarlar» İa yabancı ülkelere olan bütün sipariş- lerinin güdümlü ekonomiye uygun bir topluluk ve disiplin altında yıllık ve ve düzgün bir sipariş plânina göre ya pılması zarureti vardır. Sami'nin önergesi, Rusyadaki dev- let tecim İnhisarmdan başlıyarak A- merikaya kadar bir ve diğer şekil- de her ülkede tatbik edilmektedir ve malımızı alanın malını almak düstu- YAHUDİ ş ALEYHTARLIGI Romanyadaki Koyu Milli- ,| yetçiler Yahudilerden Ne istiyorlar ? (HUSUSİ MUHABİRİMİZDENİ İmtihanlarm © yaklaştığı bu sıralarda Romanya Üniversite - sinin hükümet tarafından kapa- tılması uzaktakilere biraz garip gözükebilir. Tahsil zamanınm şu en kızgın vaktinde Romanya gençliğine mektebin ( kapısını kapayan Romanya (hükümeti, son haftalar talebenin azdırdığı asırı milliyetperverlik o propa * gandasıyla (bazı hâdiesler çı - kartması yüzünden bu tedbiri almağa mecbur kaldı. Romen gençliğini senelerden- beri kavrayan aşırı milliyetper- verlik propagandasının yatakla- rmr aramak, sebeplerini ortaya dökmek çok uzundur. Bu cere- yan çok uzak ( yollardan gelen bir seydir. e Her sınıf arasında dönüp dolaşıp, en ateşli şeklini üniversitede bulan bu hareketin gözlediği netice, akalliyet mese- lesinin hallidir. O akalliyet ki ekseriyetini museviler (teşkil ediyor... Hâdiseyi yalnız objektif bir bakışla anlatmak için Roman - ya talebesinin ne istediğini sor- malıyız Romanya talebesi ne istiyor? Üniversiterlerin ne istedikle- rini sözlerinden anlıyoruz. On - lar şunları bağırıyorlar: Bu vatanda akalliyet bizden daha ferah yaşıyor. Bu toprak - larda Romanya entelektücli aç dolaşırken kanlarının başka ol- duğunu söyliyenlerin karmları doyuyor, Mesleki emniyetimizi, bir | tahsilimizin maksadmı tamami- runun tatbikmi kolaylaştıracak tedbir olacağıma şüphe yoktur. Dısa- rıdan mal satın almak bir ülke için bü yük bir kuvvettir. Çünkü mal satın almak, mal satmak demektir. Arsulüsal teğimin bugünkü daru - mu böyle olmakla beraber, acaba bu, geçici bir hal midir? Yoksa yeni bir ekonomik ve soysal kuruma doğru mu gidiyoruz? Bugün bu suale kimse kat'i bir cevap veremez. Şu muhak - | kaktır ki devletin müdahalesine doğ- ru cereyan hızın: almamıştır. On do- kuzuncu asır sosyalizmasının iki esas- Kk unsuru vardı: Arsrilusallık. Dev - let müdahalesi, Sosyalizmanın arslu- basallığı genel savaştan sonra gittik- çe geride kalmıştır. Rusyanın sosya- Jizması bile uluslanmıştır. Diğer ta- raftan devlet müdahalesi, Rusyada ol şi gibi, istihsal araçlarını da ele sosyalirmden başlıyarak hafif müdahaleyi kabul eden ülkelere ka - dar yayılmıştır. Kapitalist serbestlik geride kaldığı gibi serbest tecim de geride kalmışa benziyor. Ulusların ekonomik ve soysal kurumu henüz o- Juş devrindedir. Arsrulusal tecim de buna uygun olarak inkişaf edecektir. * Bir Avusturyalı gazeteci tutuldu Viyana, 8 A.A, — Neues Vi. &ner Jurnal'in Berlin aytarı, Penkalenin Danzigte tutulmuş olması, Alman gazetecilerinden Hartmayerin Avusturyadan ko- vulmasına karşılık sayılıyor. Basm, Harmayere yapılan muamelenin bu adamın Avustur yaya karşı siyasal faaliyette bu- Tunmasından ötürü haklı oldu - ğunu, halbuki Penkalenin Al - man hükümetine karşı hiç bir haksızlık, yahut ki saygısızlık ee kaydetmekte - ir. Insulu solda sıfır bırakan kaçakçılar Nevyork, 8 A.A. — Büyük Federal jüri heyeti Nevyorktaki “Title and mortoage,, kumpan- yasını kaçakçılık meselelerin - den ittiham altıma almıştır. Bu kaçakçılık 700 milyon dolarlık eshamla ilgilidir. Kumpanya i- le beş şubesi ve direktörlerinden beşi yalnız eshamı satmak için sahtekârlık yapmak suçlarma değil, bu eshamım kıymetini giz lemek suçuna da karşılık vere - ceklerdir. Bu işte oynanan pa - ranın yekün İnsul'unkinin beş müslidir. P le kaybetmiş vaziyete (düştük. Bura hukukunu bitirmiş bir ha- lis Romanyalı baroya girmek, ekmeğini kazanmak için iki se- ne bekler. Çoğu musevi olan ve tabsillerini o Avrupada yapmış bulunanlar hiç beklemeden a - vukatlığa başlarlar... Dairelerimizin, şirketlerimi * zin tıklım, tıklım ayni akalliyet- le dolu oluşu oralardan da ma - işetimizi kazanmak imkânını br- rakmamıştır. Hukuk fakültesinin yükselt * tiği bu seslere (o tıp fakülteside bunları ilâve ediyor: Memleketimizin ağaları yeri- ne geçen musevilerin cesetleri - ni bile göremiyoruz. Kimsesiz fakir bir Romanyalı Or, Ce- sedini fakülteye o getiriyoruz. Teşrih dersinde istifade ediyo- ruz, Aynı haldeki bir müsevinin kemiklerini bile göremeyiz. Din lerini, tevratlarını ileri sürerek musevi cemiyeti gelir cesede Sa” hip çıkar ve soğutmadan kendi mezarlığına kaldırır. (Beraber yiyip içtiğimiz, beraber okudu ğumuz, beraber gülüp eğlendi - ğimiz, fakat daima ayrı ayrı ağ- ladığımız obu vatandan cansız kalıplarını bile esirgeyen insan- ların bizden daha avantaji: ol - malarını kabul edebilir miyiz?.. Musevi aleyhtarlığı alevinin üniversite duvarlarından aşma" $ı için de bazı gazeteler eski hi- kâyeleri anıyorlar. Akalliyetin adedi nisbetinde iş bulumu ve halis Romanyalının hukuki e- saslarını müdafaa etmek üzere (Numerus Valahikus) © adıyla yeni bir fırka yapan sabık Baş - vekil Vayda'nın halka söz söy“ liyeceği sırada bir musevi tara” fından yumurta ile taşlandığını ikinci üçüncü kere olarak gaze- telerde okuyoruz. Taşkım gençlerden birine; bu vaziyete gelmek hakkını alınla- rının terile ve senelerin emeği ile kazanmış olan müsevilerin bütün avantajlarını bir günlük nümayişle geri almak kabil o - madığını, bazı imkânların Ro * manyalılar için de mevcut ol - duğunu söylerseniz şu cevapla- rı alıyorsunuz: Evet bir Romanyalı da Av - zupadan dönerse (beklemeden Bükreş 5 Haziran baroya girebilir. Fakat Roman- ya genci akalliyet kadar kendi içinden himaye görmediğinden o gibi avantajlardan istifade €- demiyor. Yapılan taşkınlıklar dolayısile üniversitenin kapan - mış olmasından ise, bizden çok museviler kayıplı çıkacaklardır. Çünkü biz onlara göre yüzde o- tuz nisbetindeyiz. Hükümet va- tandaşlık hakları diye kanunla - rın ve cemiyet (o hükümlerinin çerçeveleri içinde kalmağa mah kümdur belki... İç yüzümüzü bilmiyenler de bu işe basit bir akıl objektifi ile bakarak man - tığın bulacağı (o bir çok şeyler söyliyebilirler. Bu mesele akıl, mantık, nizam, ve intizam me- selesi değildir ki, kafa lisanı ile halledilsin... Memleketimizin en rahat si- mıfına ne olduklarını gizlice $0* runuz, hepsi ayrı ayrı ezberle -; miş gibi böyle cevap verirler: — Romanyalıyız, fakat Ya - hudiyiz!... Böylelerin Romanyalı olma - larma imkân var mıdır, rica e - deriz? Ve buna karşı bizim hissi miz sözle, akılla izah edilebilir mi?.. Romanyalı (talebe içini akıl ve kaideden ayrı elemanlarla an latmak istiyor. Hükümet te, pek haklı olarak, kendi elemanlarıy la, kanunların (ve nizamların emrile hareket ediyor, Bana öyle geliyor ki, yalnız üstünü çizdiğim bu davada kaç üniversite kapanırsa kapansın, hangi tarafın haklı olduğu da - ha senelerce | belli olacak gibi değildir. — Eşref Şefik mi emilen İHARISI KUÇUK | HABERLER İmam mike *Londra,8 A.A, — Avam kamarasında bir sorguya karşı ık veren Sir John Simon, Japon hükümetinin kuzey Çinde süel ol mayan bölgenin Pekin ve Tien- çin şehirlerini de ihtiva etmesi hakkında resmen dilekte bulun- duğunu bildiren gazete havadis- lerinin yalan olduğunu söyle - miştir. * Buenos Aires, 8 A.A. —Bo livya ile Paraguay delege''ri, dün birinci defa olarak ara bu - lucularla birleşmişlerdir. Ara- bulucular, durumu iyi gördük - lerini söylemektedirler. * Varşova, 8 A.A. — Mosko- vaya gitmekte olna Çekoslovak ya dış bakanı Benes buradan geçmiştir. Vaşington,SA.A.— İngiliz el çisi, kendi hükümetinin 15 ha - ziranda günü gelen harp börç - larma karşılık hiç bir para ver- miyeceğini dış işleri bakanlığı: na bildirmiştir. * Nevyork,8 A.A.— Norman dic, dün akşarı Nevyork saatile 14te Avrupaya yollanmıştır. Geminin kaptanı yeni bir rekor kırmağa çalışacağını söylemiş - tir, İ * Berlin, 8 A.A; — Bazı ya- bancı gazetelerin A. E.G. E- lektrik şirketi işçilerinin grev yaptıkları ve grevcilerin bir ço- ğunun tevkif edildikleri hakkın- daki haberleri esassızdır. 10 Haziran Pazartesi SAAT 15 DE Suadiyede ,Suadiye gazinosunda, elektrik fırınının tatbikatı gösterile « cek, ve bu meyanda, gelenler arasın. da kura çekilerek, bir ELEKTRİK ALETİ HEDİYE EDİLECEKTİR Bu ders bayanlara mahsustur,