5 Haziran 1935 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 8

Ekonomim izin Denkleşmesi İlk maddeler fiatında son ay- | larda bir fark görülmeğe başla- dı; epey yükseldi. Bakır elek- trolitik cinsi 1934 te 30 sterlin arasında oynarken 1935 yılında 3B ingilizi buldu. Diğer cevher- ler için de bakır fiatı bir ktla- vuz gibidir. Amma eski yılların vasatisini bulmağa çok ister; hiç değilse daha yüzde 40 Bu fiat artışının bizim ekono- mi piyasamıza dapek hayrı yok. Çünkü cevher fiatları bir taraftan artarken ingiliz lirası. na göre bizim paramız da yük- selmiştir. İşte bu vaziyeti adet- lerle ölçüştürerek görelim: , Genel savaştan evvelki acun Piyasasına nazaran fiatı artmış cevher kalaydır. Ötekilerin he- men hepsinin kıymeti eskisin- den daha çok aşağıdadır. Kalay 1913 te 171.17/6 ingiliz lirası idi. Bunun da Fransız parası ile tutarı 21.348 franktır. 1935 yı- lında ise Londrada kalay 215. 10/- ingiliz lirasıdır. Harpten gvvelkine nazaran bu o cevher Londra borsasında 44 ingiliz li- rası fırlamış, Halbuki bu malın bedeli olan 215 sterlini fransız parasına oçevirecek (olursak 15.522 frank eder., Yani genel savaştan evvelkine göre Fran - sada kalay fiatından o 5.826 frank kaybettiğini görürüz. De- mek oluyor ki, ingiliz lirası ve ona bağlı olan memleketlerde ğimiz nokta başkadır. Yukarda yazdığımız £rank ve ingiliz lira» $ı vaziyetini bize de teşmil ede- biliri Bizim paramızm hariçte» ki ingiliz lirasma nazaran kıy - meti atarken iç piyasamızda da alma kabiliyeti ayni nispette artmışsa mesele yok... Son yıllarda yurdumuzda ba- zı eşya ve mal fiatları anormal denecek derecede yüksektir. İş- te adetlerle mukayeselerini gö - relim? | Memleketimizde kömür pa- halıdır, deniliyor. — Hariç pi - yasalara bakılınca — doğru - dur. Endüstri hayatımızın gele- cek günleri için bunu mutlaka | ucuzlatmalıyız. Dış satışımızı çoğaltınak, arsrulusal piyasada rekabet etmek için de lâzım. A- ma kömür fiatı ihtikâr neticesi mi pahalıdır? Elbette hayrr!. G halde sebebini araştıralım: Bundan takriben 10 - 12 sene evvel Zonguldakta ekmeğin ok- kası 20 - 22 kuruşa alınırdı. O zaman da ton başına düşen amele yevmiyesi 90 - 95 kuruş idi. Bugün ekmeğin kilosu 8 ku- rüş kadardır, 7.—— kuruşa düştü- gü zamanlar da oldu ya. — Şimdi de bir ton kömüre dü amele ücreti 100 - 105 kuruş- tur. Neden ingiliz lirası dü ken ekmek fiatr da düşmi çi ücreti de aksine oalrak art- mış?.. Bu sözlerimizle maden- kalay fiati artmış, franga ve o bloka girmiş olanlar için de düşmüştür. Bu farkı da yiyen krizin devletlere oynattığı kam- biyo kumarıdır. Şimdi ingiliz lirası düşerken, fransız frangının da satınalma kabiliyeti artmış olsaydı. Bu iki devletin: ökonomi omuvazenesi ayni olurdu. Lâkin hâdise bu şekilde olmamış, her iki devle- tin iç piyasaları bir fark göster- meğe başlamıştır. İşte İngilte re ile Fransadaki ayni cins yiye- cek maddelerinin fiatları : İngilterede © Fransada Frank Prank Bir kilo et 17. 22.— 250 gr. tereyağ o 220 4— Bir kilo şeker © 2.20 4— Bir kilo patates | 0.70 0.80 250 gr. peynir o 2— 5.— Bir kilo fasulye o 2— $ Bir tavuk 12.— 17. Alınmasından kaçnılamıyan maddelerin fiatında bu kadar fark olunca mamul eşyaların da fiatları pek tabii olarak atar. Ayni cins malın maliyet masrat ları daima Fransada daha paha- h kalmış İngilterede ücuz ol - muştur. Zannımızca da bugün- | İ pıştırması anormal netice ver - lr ökonomik ve fi- iranı lak öz budur, oğuran Çep Evet, krizin devletlere tırttığı iki zıt hareket var, zı memleketler kanun zoru ile parasmı düşürüyor. o Öteki de tutuyor. Her iki tarafın da ken- dine mahsus müdafaa düşünce- leri ve sözleri var. Bunların hangisi doğru ve daha faydalı?, Her iki usulü birden ayni za- manada bir memlekette tatbik etmeğe imkân olmadığından rı- yazi ve ameli deneç (1) elde edilemiyor. Yalnız parasını dü- şürenler “düşürmiyeydik,, diye bir tez tütturuyorlar; muhayyel ve olacak hadiselerden bahsedi- yolar. Parasının kıymetini üstün tu- tanlar da ayni yola sapıyorlar. “Eğer düşürseydi diye başlı. yorlar, ekonomi «bitiklerinin al- tından girip, üstünden çıkıyor- lar; mora'lde karar kılıyorlar. Biz bu iki düşünce üzerinde de duracak değiliz. Zaten dur- makta da mana yok. Her iki yolda da yürüyen memleketler bunu siyasal ve ulusal program olarak benimsemişlerdir. o Ma- dem ki otoriter bir vaziyet var- dır. Düşünce çarpıştırılmasına da lüzum yoktur. Tatbik şekli- ne ve yerine göre o da doğru olabiliyor; öteki det... Yalnız bizim durmak istedi- yap- Ba- | lerimizde işçi ücretlerinin çok- luğunu iddia etmiyoruz. Bu- günkü yaşama şartları ile azdır, bile... Yalnız kömür fiatlarmn yüksekliğindeki sebepleri anla - mak ve anlatmak dileğindendir. Ekmekle işi ölçüştürmekteki amacım — işçiye ve yaşamaya ekmek esas olduğundan — öko- nomimizdeki aykırılıkları (2) göstermektir. Şimdi buna benzer, perakeh - de hadiseler üterinde durarak; | ekmek ile fiat ölçüşmelere de- | vam edelim; İstanbulda “3,, dakikalık bir telefon konuşması * 10.5 kuruş- tur.Aşağı,yukarı bir buçuk kilo ekmek parası.Elektriğin kilova- tma da 17 kuruş, yani iki kilo- dan fazla ekmek veriyoruz. Şöyle düşünelim; Ekmek üze rinden geçinen rençber, köylü, değirmenci, nakliyeci, uncu, ko- misyoncu, tüçcar, işçi var. Ek- meğin fiatı düşmekle beraber bütün bu yurddaş sınıfları di- ğerlerinden kazançlarından kay bediyorlar. Elektriğin ve telefo- nun kazanç elemanları, âmilleri bundan daha mı cok, yoksa da- ha mı karışık?., Bu iki fiat çar- mekle beraber memleketimizde elektrik ve telefon üzerine iş ya- pan sermayelerin bu nispette bir kazanç inçolarına rasge- linmediğini söylemek haklı o- Tur. Ne de olsa elektrik bir lüks olmaktan kurtulmuyor. Düşüncelerimizi başka bir kök (3) üzerihde yürütelim: Gazetelerde okuyoruz: Bir yumurta uzak köylerde 10 para- Ya, yakm köylerde, bazı kent- lerde (4) 20. paraya satılıyor- muş, Biz İstanbulda bir yumur- tayı yerine göre — 40, 50, 60 pâraya alıyoruz. Bu gayritabii- liği sade yağ, patates — ne bi- leyim, hemen bütün yiyecek maddelerimizde — bulabiliyo - ruz. Demek, müstahsilden faz- la ortada kazanç parazitleri (5) var. Bir memlekette eşya fiatları düşebiliyor. Bu da para değeri- nin artmasını gerektirir. Para- nım değeri muayyen eşyalara göre değişirse genel ökonomi- mizde bir denksizlik doğması, 4 HAZİRAN SALI PARALAR Alış Satış 613,— Sterlin Dolar 20 Fransız Frangı 167, 20 Liret 200 20 Belçika 20 Drahmi 20 İsviçre tr. 20 Leva Florin 20 Çek Kuron Ayvasturya şilin Mark Ziori Pengo 20 Ley Frangı 20 Dinar Yen İsveç Kuron Altan Mecidiye Banknot ÇEKLER 210 Kapanış Fransız Erangt İngiliz Lirası Dolar Liret Belga Drahmi İsviçre Frangı a 1205 Filerin Çekoslovak kuronu Avusturya Pezeta Merk Zloti Pengo Ley Dinar Yen Çernaveta İsveç kuronü ESHAM —TAN $5-6.935 ae ingiltere Hava Kuvvetlerini Üç Defa Fazlalaştırıyor TERİNİN TESKİ.! ingiltere hava nazırı son söylevinde 31 mart 1937 tari - İ binde İngiltere'nin müdafaası için hava kuvvetlerinin (1500)€ çıkarılacağını söylemiştir. Bu, şinidikine nazaran üç misli de - mektir, Bu itibarla İngilterede Iş Bankas Mü. > .N 45 100 | Sirketihayriye Tramvay | Bomonti « Nektar Terkos Reji Aslan Çimente 10.10 Merkez Bankası Söyee Osmanlı Bankası 2750 Telefon 1250 | İttihat değirmencilik T. A. $. 750 Yer eğimleri ©7a k meriter ecrinesi a0 ISTIKRAZLAR Türk Beren 1 Kupon Kesik 28,37,550 oil Ee 28,50 Mk 2 20 04— 94, Rahtm Anadolu 1 ve TI w, OH Kupon Kesik Anadolu mümessil Gümrüklerdeki Tartılar bozuk | İstanbul gümrüklerindeki öl- | güler kontrol edilmiştir. Baskül | lerden bazılarının ayarlarının bozuk olduğu görülmüştür. Vergileri verilmediği gümrük depolarında kalmış tar tr âletlerinden, ölçüler kantunu- na uygun olmayanların dahilde satılmaması kararlaştırılmıstır Bu âletleri satım alıp memleke- timizden dışarı götürecek bir kimse çıkarsa o zaman satıla - | için caktır. —— | Türk - Bulgar ticaret anlaşması Türk - Bulgar ticaret anlaş- | ması 12 hazirana kadar uzatıl « mıştır. anormal yükseklik gösterenler- den başlamalıyız. Tuz ve nakliye fiatlarındaki hükümetimizin cezri hareketle. Ti takdire değer, Fakat bu sava- Şt genelleştirmeliyiz. Parâ kıymeti arttıkça istihsal masrafı da pek tabii o olarak iner. İstihsal masrafımız da inince dahilde endüstri stok teh likesinden kurtulur, dış piyasa. | darlığın artması pek tabiidir. Madem ki memleketimizde — nüfusumuza nispeten — dö- nen paramiz azdır. Para mikta- rmı da çoğaltmağı düşünmüyo- ruz. O halde yapılacak iş para- mızın — bilhassa dahilde — satınalma kabiliyetini arttırma- kyız. Bu da eşya fiatlarında larda mallarımızı kolaylıkla v kazançlı satabiliriz. z iğ Sadreddin Enver | () Teeribe, l (2) Tezat, (3) Esas. bavacılık işlerinde geniş bir sa- ha açılmış demektir, Gerek pi - lot yetiştirmek, gerekse tayya- re fabrikaları bu iş için humma- k bir faaliyete girişmişlerdir. Yeni teşkilâta göre pilot ade- di 2500 fazla olacak, bunlara 1 — Malzeme depoları, lâtı. 3 — Zabitlere mahsus eğlen- ce salonları. 4 — Efrada mahsus eğlence | salonları. yardmcı olarak ta işçi ve ma - kinist olmak üzere 22,500 kişi daha istihdam olunacaktır. 1600 fotoğrafçı, telsiz ( telgrafçı da ilâve olunacaktır. İngiltere hava müdafaa ka - rargâhı şimdilik Uxbride'tedir. Şimdiki otuz dört istasyon bura- dan idare olunmaktadır. Yeni teşkilâtta buna 31 istasyon da- ha ilâve olunacak, bir çok han- garlar, binalar vesair inşaat ya- pılacaktır. UUmumiyet itibarile her istasyonda iki tayyare bölü- 5 — Elbise, yatak vesaire de- 2 — Yangın söndürme teşki- | poları, 6 — Hava rasat istasyonu. 7 — Hastahane. 8 — Telsiz istasyonu, 9 — Alât şubesi. 10 — İnşaat kısmı İNGİLTERE HAVA KUVVETLERİNİN TEŞKi-. LATI; İSTİKBALDE ALACAĞI ŞEKİL | sanmam be nl malik ğü vardır. 24 zabit ve 250 nefer ile idare olunurlar, ( Zabitlerin hepsi de son derece mahir pilot» lardır. o Çavuşların bir çoğuda gene iyi tayyarecilerden mürek- keptir. ! stasyonlardaki teşkilât tür. | lü türlü şubelere * ayrılmıştır. Tayyare istasyonlarında ge * rek zabitlerin, gerekse efradm her türlü istirahat ve eğlencele- rini temin etmek için her türlü tesisat mevcuttur. Tenis kortla- rı vesair spor sahaları vardır, le alk 11 — Nakliyat kısmı 12 — Boğucu gaza karşı t8“ lim dairesi 13 — Bomba ima) kısmı 4 14 — Tayyare tamirhanel6 15 — Makine tamirhanele! 16 — Atış tesisatı Askeri Komisyonundan: Darphane ile Damga (4) Şehir, (5) Tuleyli, Fabrikalar Satınalma Bakırköy Barut Fabrikalarında 240 adet köhne Bi- don pazarlıkla satılacaktır. İsteklilerin 6 Haziran 935 Perşembe günü saat 14 de Fabrikada Satınalma komis- yonuna müracaat eylemeleri. (3012) 4161 Darphane ve Damga matbaası Müdürlüğünden: Matbaasında mevcut hurda demir ve pik açık arttırma usulile satılacaktır. Şeraitile artırma tarihini anlamak ve eşyayı görmek için 5 Ha- ziran 935 tarihinden itibaren her gün saat 14: 17 ye kadar Muhasebeye müracaat edilmesi. (3013) 4142 İ at edilmesi. Telefon 24380, KUÇUK ILANLAR 3 LIRA—Tuvalete ve itriyata ait DEF ne yapmak isterseniz herkesin YAPI bileceği şekilde; formülünü VE. gönderirim veya öğretirim. Son Yiboratuvarı. Kadıköy rıhtım 70 4207 ya is bi e w KIRALIK HANE“ saray Taşkasap Mollagürün' Mei desinde temeli bir kat Ö” .. dört oda, taşlık, mutbak, game” banyo, terkos, elektrik ve wi bahçeyi havi kâgir 6 numersl >. her keseye elverişli fiyatla kir? Gürmek için yanındaki $ Be e eve, konuşmak için de Yeni Pos” tü he arkasında Mili Reasürans Üye muhasebesinde Bay Recebe m -