27 Ağustos 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7

ui) Bir taarruz için ekseriya lâzım clan düşmana 5 ükten murad inssa p bilhassa ordunun tü- Btalarının sayısını — fazlalaştırmak idi. Bunun için mümkün olan yanıldı, ve Zarb cephesine şarktan, Orta Anadolu. dan ve Adanadan getirilmesi kabil olan bütün kuvvetler ve birlikler getirildi. Bu suretle garb cephesinin o mevcudları $u hadlere kadar çıkarılabıldi: 186,000 İnsan 88,556 “Tütek 2.025 Haft makineli tüfek 839 Ağır makineli tüfek 323 Top 2.586 Kılıç 5 Uçuk Düşmanın mukabil kuvvetler; 1se şunu idi: 195,000 105,000 3,152 1002 İnsan Tüfek Hafif makineli tüfek Ağır makineli tüfek i 352 Top ; 12 Uçak Bu rakamlara göre düşmanın Bariz te. O devvuku yalnız hafif ve ağır makineli © tüfek cihetile idi. Insan ve topça olan te- İevvuku ehe etli değildi. Fakat kâ. lardan ne feyda vardır. Sakaryadan son. ta İstiklâl ordusu, bilhassa top cephane. si delayısile, mühimmatsız kalmış denile- eereessanasmnnnvanenemanasas ananas sanda sea üstünlük Türk ordusun. temin olunamamıştı. Sayıca kalabalığın! £ makineli tüfek, top vesair harb va. YAZAN İ Emekli General H. Emir Erkilet “SON POSTA,, NIN ASKERİ MUHARRIRI | H SON POSTA 06 Müustos taarruzu nasıl hazırlandı ve nasıl Yapıldı? Rİ ei Vasiyeti gös terir harita İİ ve mazbut atacakları bulunmayan 109-| sında tahkim ve ikt piyade fırkası eli işgal ettiği tazrıba 30 kilometzglik soğ cenahına karşı tarafımızdan tamam 8 pi. irdi, Top başına 20.28 mermi bir saat, | Yade fırkası toplandı. Bunların Çay su. Mik ciddi muharebeye yetmezdi bile, Ba.| yundan itibaren sola doğru numaraları husus bazı toplarımızın atımları uydur. Ma idi ve bu sebeble ağırlıkları asıl mer- Milye uymadığı için atış sıhhatleri yoktu, Bundan başka ordunun taarruz kabil. Yeti için lâzım olan bilhassa nakil ve ik. Mal vasıta ve teşkilâtı noksandı. Fakat ın ikmali kabil değildi; çünkü Memleketin azemi verim kabiliyeti o za. Man için bu kadardı. Anadolu dört sene. lik büyük bir harbden sonra gene dört Senedenberi çetin bir istikiti harbinin Yükü altında inliyordu. Düşman tarafı ise Büyük Harbde esil- Memiş olduktan başka arkası, serbest de. Bizlere ve İngilterenin her türlü yardım. na dayalı Biz birkaç yüz mermi İmak ve getirtmek için akla karayi se. $erken o, tap başma bin âtımı dalma ha. Br bulunduruyordu. Görülüyor ki Türk ordusu taarruz için olan sayı tefevvukunu temin etmek Yöyle dursun, bu hususta düşmandan he- Wüz çok aşağı idi. Bununla beraber düş. Yana taarruz zaruri idi, Çünkü onu mem ten dışarıya stmak yalnız siyasi va. #talarla mümkün değildi. O halde yapı. cak tek bir şey vardı: Düşmanın 300 ye yakın olan cephesinin, ihtıyat- lardan uzak olun can alıcı bir yerinde 0. Münkine üstün kuvvetler toplıyarak ona dasızın taarruz etmek. Bu çok nazik bir işdi ve muvaffakiyet düşmanın bizim karar, tertibat ve hare. kâtımızı hiçbir guretle haber alamıyarak Batil avlanmasını bağlı idi. Onun için, kü yazıda izah ettiğimiz gibi Akşe. - Afyonkarahisar demiryo'nnün şi- Üalimde bulman ikinci vedördüncü kolor Ötlarm (6 fırka) cenüba ve süvari lordusunun da Akşehir . "len mınta. ndan cenub batı istikametine hare z karanlık gecelerde ve çok hı bir surette yapılmalı idi. Bununla beraber bu kıta'ların düşmanca malüm “lan ordugâhlarının yerlerinde bırakıl. Müsi ve buralarda gündüzelri ateş yak. irmak ve insan dolaştırmak suretile düş. mana hiçbir şeyin değişmediği hakkında ya ir #ikir verilmesi hev'inden ve da. a başka birçok tedbiner alındı. Bu sa- Yade düşmanın Afyonkarahisar canub ba (1 Birincisi dünkü sayıda, şöyle idi: IV, kolordu kumandanlığı em. rinde ve cephede, &., 3. 11. piyade firka- ları ile bunların gerisinde 12. piyade fır. kası; birinci kolordu emrinde ve cephe. de, 23., 15., 14., 57. piyade fırka.arı, 3. 4. ve 7. piyade fırkalarından mü. rTekkeb olan 11. kolordu daha geride Efe. sultan - Şühud . Sandıklı bölgesinde ih- tiyatta alıkonulmuştu. Bu suretle düş. inanın sağ cönahıma taarruz için toplanan Türk kuvvetleri Ul piyade fırkasına ba. liğ oluyordu ki bu kuvvetin 2 düşman piyade fırkasma nisbetle temin. otliği te. fevvuk pek mühimdi; fakat görüldüğü üzere 11 in ikiye olan nisbeli derecesin. de değildi. Çünkü Yunan fırkaları insan, tüfek ve top sayılarınca Türk fırkaların- dan en aşağı bir misli fazla kuvveti idi. ler. Yukarıda tarif ettiğimiz üç taarruz kolordumuzum $o'u gerisinde tahşid edi. len üç fırkalı V. süvari kolordu ise sü. verice tam bir üstünlük temin ediyordu. V. süvari kolordusunun daha solunda bir 6. fırkamız daha vardı ki bu da taarruz grupunu teşkil eden birinci ordunun sol cenahını, Ahırdağ « Çivril mıntakasında- ki düşmanın bir piyade ve bir süvari fırkasına karşı koruyordu. Taarruz için Çay suyu cenubunda top. lanma sebebile bu suyun şimalindeki bi. rinci ordu emrinde yalnız 2 piyade fir. kalı VE. kolordu ile 3 piyade fırkalı TL kolordu. zayıf bir süvari fırkası ve bir müstakil piyade alayı kalmıştı. Bu ordu- nun karşısında ise düşmanın cephede 4 ve Dükerde, ihtiyatta 3 ki toptan 7 Yu. nan piyade fırkası ve bazı müstakil pi. yade alayları vardı. Bir Yunan fırkasını kuvvetçe 2 Türk fırkasına muadil tuttu. ğumuz takdirde demek fkinci ordunun 7 firkasma rmekabil 14 fırka yani en az b'r misli fazla kuvvet vardı. Buna rağmen 2. ordu da düşmanım Çayın şimalindeki mevzilerinin sol cenahına İhsaniye isti. kermeti umumiyesinde taarruz emrin! al mıştı. Hem de bu taarruz ciddi olacaktı, Çünkü düşmanın Hamam . Düker ara. sındaki ihtiyat fırkalarını (8 fırka) yer. nde tutmak yani sağ cenahın imdaâı- na gitmelerine meydan vermemek lâzım. du Bunun için, ikinci ordu düşmanın Es. kişehir mintakasında ve demiryolunun cenubundaki bir fırkasnın karşısına yal.| mız bir alay (61 alay) ile bir batarya top bıraktı ve III, kojorduyu VI. korun Sa. ğında topladı. Bu vaziyette 4i piyade fır- kası düşmanın Edkişghir grupunun cs. nub ve 61. fırku da düşmanın Afyonka. rahisar grupunun şimal cenahına taarruz edebileceklerdi ve müstakil süvari fırka. sı da 61. fırkanın sağından Düker istika. metinde ilerliyecekti. İşte garb cephesinin 26 Ağustos tüyük taarruz tertibatı umumiyesi bundan İba- retti. Bu tertibatm tabiye ve sevkulceyş bakımından her zaman iiçin bir ders ola. bilecek karakteristik vasıfları şunlardır: Zaferi temin etmek için hiç bir şeyi ihmal etmemek ve yarım tedbirlerden ietinab ederek tam kuvvet ve tam azimle çarpış. mağa niyet etmiş bulunmak, İşte 25 Ağustos 1922 sabahı bu suretle bütün tertibat alınmış ve 25 günü ile Seyfa » ZİRAAT JJ Bizde Meteoroloji Teşkilâtı emme enlassmasnamununnasaszss00000v1ase0ase0s0ananananeanay $ Cümhuriyetten sonra ehemmiyet kesbetmiş ve cn faydalı bir hale konmuş olan meteoroloji teşkilâtı yurdda hava ve iklim hâdiselerini * İ İ İ tesbit ederek yalnız zirai sahada değil, diğer bütün sahalarda da : yardımcı ve verimli bir teşkilât olmuştur. Yazan: Bir okuyucum, her akşam radyoda dinlediği bava raporlarına merak etmiş: Kadar yurdun her terefındaki hava bi diselerini böyle günü gününe bildiren Meteoroloji teşkilâ ne zaman kuruldu, bu teşkilât ne gibi işlerle uğraşır» diye soruyor. Kısaca snlatayım: Türlü tabiat ve hava hâdiselerini tet- kik ve tesbit ederek, bunlardan pratik hayatta işe yarayan bilgileri çıkaran fi me (Meteoroloji) deniyor. Hayatın her cephesinde bir başka tür. Hü tesiri görülen hava hâdiselerinin oluş sebeblerini ve birbirile olan münasebet- ilerini ineeliyerek bazan iyi. bazan kötü çıkan neticelerinden korunmak arzusu, çok eskidenberi vardı. Fakat Meteoroloji İ bilgilerini taplıyacak modern teşkildtin kurulması fikri, ancak on dokuzuncu â5- rm nihayetlerinde belirinişti. Avrupada. iki Meteoroloji teşekküllerinin en eskisi İo tarihlerde kurulduğu gibi, bizim Kan. dillideki biricik rasadhanemizin kurul. ması da 1870 yılına raslar. İlk rasad merkezlerinin yayılışından birkaç sene sonra (1875 de) Viyanada bir (Hava işleri kongresi) kurulmuş ve Me teorolojinin daha geniş mikyasta ve bey- nelmilel mahiyette e teşkilâtlandırılması çareleri aranmıştı. Bu Viyana Kongresin- deki mukarrerata göre, birçok başka yer. ler meyanında İzmir, Sinob, Bursa, Trab. zon, - ve o zaman Osmanlı İmparatorluğu içinde bulunan - Berut, Selânik, Avlon- yada da birer rasad merkezi kurulacak idi, Fakat «işin tutumunda iman ve miti bir ruh olmadığından» yapılamadı. 925 senesine kadar bu vadide hiçbir hareket görülmemiştir. Halbuki imkılâ- bın birçok teşebbüslerind? hava hâdise. lerinin tesirlerini bilmeğe şiddetle lüzum vardı: Yeni bir fabrikanın kurulacağı ye. 25/26 gecesi son tedbirler yapılmış ve ta.İri tayin ederken. bir yolu açarken, bir arruz olunacak yerlere İyice yanaşılmış. bataklığı kuruturken, bir mahsulün zira. tı. Yunan ordusu ise derin bir gaflet uy-| atini genişletir veya ıslah ederken, hattâ kusu ile geçirdiği bu geceden ancak Türk|bir şehrin kanalizasyon işini incelerken topçusile piyadesinin her tarafta birden | ve daha buna benzer nice teşebbüslerde başlıyan taarruz gürültüsile uyanmıştı. bulunurken, dayanılacak ilk esas (iklim 20 Ağustos sabahı çafakla beraber 1, | vaziyeti) dir. Hele zirestte iklim vaziye- kinci ordunun sağ cenahta 41, fırkanın parla iyi Mn” m olmadığı! sene. la 81. ENE da semen ei 1 |sinde Ziraat VekAletine bağlı bir (Mete- fırkaları da karşılormdaki RE eee La düşman mev.) oy senesine kadar memleketimizin zilerinin birer çıkıntısına cepheden 2 rimel YÜK-İ dört bir tarafında bu enstitiye bağlı 200 istasyon kurulmuş bulunuyordu. Bu is.| Birinci ordunun keşi? kuvvetleri ise)| tasyonlar, Türkiyenin neresinde ne ka. asıl taarruzlarım düşmanın Kaleciksiv.| dar ve ne zaman yağmur yağar? Donlar risi, Deliktaş, Beytepe, Kaya, Beyoluk,| De Zaman başlar ve ne kadar sürer? Her Kavalgölü, Ağıl ve #h.. mevzilerine tev. | €VSİMİN hararet derecesi nedir? Gök. cih etmişlerdi. Süvari kolordtumı da daha | "zatların iin meme e geceden düşmanın şsğ cenahinda boş bt-| Toprağın su ve harareti nasıldır? Velha- raklığı bir gedikten girerek gerisine doğ-| sıl tabiat ve hava hâdiselerinin hayat ile ru ilerlemişti, Bu suretle bütün cephede | ilgili bütün teferrüatını günü? gününe şiddetli bir Türk taarruz savaşı başlamış | tesbit ederler. ve artık zoller değişmişti. Şimdiye ka.) İstasyonlarda tesbit edilen rakamlar, Al sl imize ogi eN süratle merkezde icmal edilerek asıl ne. i ticeleri veren mukayeseli cetveller çıka- idi, Fakat bakalım müdafassını yapmağa| yılır, Dünyanın her tarafında | ziraatçi, imkân bulacak mı?. sanayici ve daha buna benzemez birçok (Mabadi yarın) iş adamları, işe dalma bu cetvelleri tet. . E. Erkilet (o İkik ile başlarlar. Tarımman j Uludağdaki Meteoroloji istasyonu İnkılâbın ileri hreketleri arasında e hemmiyeti gittikçe artan Meteoroloji «Wandan İzmire, Samsundan Mersine| teşkilâtımızın, daha ziyade ziraate mü. teveccih' olan hizmeti, diğer sahelarımız için az gelmeğe başlayınca, 937 de neşte- dilen 3127 No. lı kanunla önceki (Metco. roloji Enstitüsü), bu defa (Devlet Mes teoroloji İşleti Umum Müdürlüğü) na. mile Başvekâlete bağlı bir müessese ve teşkilât haline kalbediidi. Cümhuriyetin en feyizli başarıların. dan bir olan ve iki senedenberi büsbütün kuvvetli bir kadro ve o nisbette modern dletlerle çalışan (Meteoroloji teşkilâtı). muzan kısa tarihçesi budur. Meraklı okuyucumun radyoda dinle- diği hava raporlarını bu teşkilât neşre. der, Onun gördüğü diğer işleri birbir in celemek pek uzun sürer. Yalnız 7'ra! iş. ler değil, iktisadi, sıhhi, askeri, ağli ve beledi teşebbüsler de Meteorolojiden isti. fade ederler. Bir fikir edinmek üzere bizzat Meteoroloji milessesesi 938 e kadar olanlardan şu örnekleri sıralamaktadır; 1 — Kayseri dokuma fabrikasının te. sisine aid esas iklim rasadları, 2 — Türkiyede kuraklık, dolu, yağmur ve tuğyanlara karşı sigorta tetkiklerine esas teşkil eden raporlar. 3 — Sıvasta şeker pancarı ziraatinin mümkün olup olmıyacağı hakkında tet- kikat, 4 — Ereğli fabrikasının kuruluşunan. ki iklim malümatı, 5 — Türkiyede pamuk ziraat ve istih- sali ile ilgili mıntakaların iklim rasadatı. 6 — Türkiye ökaliptüs ağacı yetiştiril. mesi hakkında en düşük sükunet derece. leri hakkında rapor. 7 — Askeri coğrafya encümeninin yap. tığı tetkikat için iklim malümatı, 8 — Memleket mahsullerins zarar ve- ren haşere ve hastalıkların oluş şartları. nı besbit hakkında yapılan tetkiklere &- sas olan iklim malümatı, 9 — Sıtma mücadelesinde bataklıkla, rın ve sivrisineklerin vücüudüne müessir yağış ve iklim malüratı, 10 — Memleket mahsullerinin wlahı hususunda mütehassısların yaptıkları tetkiklere esas teşkil eden iklim malâ. matı, Ji — Cümhuriyet müddetumumilikle. rince muhtelif vaka'ların tesbitine yara- yan rasadlar. 12 — Bazı deniz kazalarında hava hi. diselerinin tesir derecesini tesbit edecek malâmat, 13 — Karabükte kurulan demir fabri- kasının tesisindeki rasad mâlümatı. 14 — İzmit kâğıd fabrikasına ald esas iklim rasadatı, 15 — Büyük yapıların oluk ve mecra. larına verilecek şekil ve genişliğe esas teşkil eden şiddetli yağış ve sağnaklara aid cetveller. 16 — Kütahyada kurulacak sanayi ve elektrik tesisatı için lâzım olan hana bâ. diseleri malümatı, YI — İkinci beş senelik sanayi progra. mına esas teşkil eden Türkiye iklim ma- ümatı, 18 — Türkiyenin çay ziraatine elve. rişli yerleri hakkında malümat. (Devamı 10 uncu sayfada)