17 Aralık 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 3

İT “Bizlesiktorin -. SON POSTA Tasarruf un harici siyasetimizdeki rolü Hariciye Vekili Şükrü Saracoğlu dün akşam Ankara radyosunda mühim bir nutuk söyledi Ankara 18 (AA) — Tasarruf haftası do- Harle'ye Vekili Şükrü Baracoğlu bu şm Tadyoda aşağıdaki nulku söylemiş- Aziz yurddaşlarım, Tasarrufım rellli hayatımızda — oynadığı Po, artık herkes için el ile tutulür bir haki- $ geklinde tecelli etti. Kalkınma harekettmirde en büyük mevkii #lan llli tasırrn? günden güne iİnkişaf ede- TEk, yarınki Türk'yonin kuvvetli itinatgâh- dan birini toşkül — edecektir. Tasarruf, Tefah miyarı, ve ayni zamanda da refah va- Ktarıdır, Bu hakikatleri en kuvvetli ifade - kelle bu hafta İinde millete bir kere daha Atlatan hükümet arkadaşlarım ve yüksek üd ve maliye mütehassısları, tasarrufu N ve yapan bir milletin nelere kadir o - İahileceğini iümi celillerile gösterirlerken ben Türkiye harlef siyasetinde tasarrufun bü- Mevklin!i size kısaca tahlil etmeğe ça - Bım, Bir milletin €ış cephesindeki ehemmiye - kendi medeni zeviyasi, milli faziletleri ve Taddi kuvvet ve kuüdretile ölçülür. Barict siyasetin destekleri işte bu üç mef- tmda mündeniçtir. Medeni inkişaf, Türk Milletinin kendine gaye İttihaz ettiği hedef- den birini, hattâ başlıcasını teşkil eder. Medeniyetin milii bünyeye intibakı ancak #Fin bir azim ve Iman içinde çalışmakla ele tcizilebilir. bir nimettir. Bu medeniyet hedeflerine doğru yükse - b Sayın tanzimile ve yarının çalışma ka - İyetin! bugünden hazırlamakla mümkün . Sayın tanzimi, istikbalin hazırlan- Ması da ancak sahsli tağarrufların yarattığı TaNi tasarrufla yapılabilir. Günü gününe yasımak ancak ütisinden Smin olmuyan milletlere yakışan bir yürü - Yüştür. Türkün yüce istikbali önünde bugün- hayatımızı ona Jâyık bir hale getirmekla 0 İstiktall hanrlamak için yaşayışımızı Sanetm etmekla mükellef bulunuyoruz. Türkün ml'i fasiletleri, esaser hayatı me- a tanzime en müsald olan vasıfları Ih - eder; Türk, kahramandır. idbar karşı- 'a Metin, Itbal Önünde mütevazıdir. Türk, ine düşkündür. Türk, bemcinsini sever, e$ hayatı İcinde yaşamağa azami İi - Zakat göstarmir bir millettir. Tasarruf, bu Türiletlerin takisaf ve takarrür âmilidir. di, he vasıfların yanında — ve onlarla ber oldukea bir kat dahâ ehemmiyet ik- eden kudret ve kabiliyete geliyorum, Aziz yurddaşlarım, Miletlerin itibarı, demin söyledilim yük- sek yazıflarm yanında bir de eyaparımı detiğini evanahilmeke, ve eyapmak» iste - düYni, eyapmağa Mecbur olmamake İm - kânlarile ölçülüyor. Bulh refah ve saadet kaynağlıdır. Bu kay- mafm ize en müessir müdafaasının — kuvvet poltuğunn unutmamak İcab eder. Asil milt fazitet odur Ki bu kuvvet ve küdreti, sülhe ve refaha mesned Htihne edebilecek, Bir rüh yüksekliğini ifade ettim. Bu yükseklik is> Türk milletinin bizzat kendisidir. 'Türk mi tasarrafım ne kadar fevl bir kuvvet kavnağı olduğunu, bilhasıa Cüm- huriyet relimi zamanında, pek İyi anlamıstır. Karandıfını hergün yiyen, yarınti hava- tinı tezadüfe bağlıyan, yarınki tehlikele - Ti eözlerini kanıvarak - görmemede calısan milletler, bir wün bu Intizamsız hayatlarının ciryesini Sderler, Taaarruf, tntisaf ettikçe kuvvet memba - İlart inkinaf öder, harlel siyaset kuvvetlenir, &ulh temin elımur, refah artar, saadet u - mumflesir. Cümherimat Türk milletine on bas senelir sulhü bilfili temin ettiktan ve âtinin sulh| âmüllerini de hazırladıktan sonra busün ar- tik hir müsalemet havası ietnde havatımızı tanzim etmanin, tasarrufu bilmenin ve sev- menin, varını fasarrufla, yani metodla hü- mrlamanın zamanı geldiğini! söylemeğe hak karyanmıştır. Yarın goentlarrmızı korüyacak, aflelerimi- zi yıkılmaltan kurtaracak ve artık ebedivet lein yükselen bazlarımızı eödirmivecek Ça- relerin meler olfuğunu heplimiz gördük öğrendik. Artık busün billrorur ki fabrika, yol ai - yamoll, su siyaseti, makine, ziraat. İmar, İl - mi yükselie, Hearet ve bunların hensinin 8- ziz koruyucusu olan büvük ordumuz varı - nin mombalarına mühtaetır. Bu ihtiyacı yalmor tasarrıf temin edebilir. Millet tasarrıf ettikoe bunların hensl 1 - lerler ve gee mülletin tasarmıf — kabiliveti bımların İsrlemes'le Satlar. Tekrar edive- rum, tazarruf büyük bir kuvvet kaynafı »| dır. Tazarmnf mevzuunu, size harlef emniye - tin dayanması lâzım selen küvretli ünsür -| lasdan biri olarat göstermete calıttim, Ril. hasza işaret etmek İsterim ki Türk milleti - nin mevkii gittikce hezıni artıran tasarrufin hergün biraz daha yükselmektedir.» ve ,Tramvay Şirketinin İk teklifi kabul edilmedi Ankara 16 (Hususi) — Tramvay Şizketi mümessillerinin Nafıa Vekâle- © yaptıkları ilk teklifin görüşmeğe teşkil etme kabiliyeti görülmemiş- r:îMukıhil tekilfleri alan murahhaslar Anbuldan yeni tekliflerini bildire - Seklerdir. Sovyetlerin en büyük tayyarecileri öldü Moskova 18 (A.A.) — Hükümetin neş- Tettiği bir tebliğ, zamanımızın en hüyük Yyarecilerinden Sovyetler birliği kah-| Tamanı Çkalov'un 15 Kânunuevvelde ye- Di bir tayyare tecrübesi esnasında öldü - ü bildirmektedir. Çkalov, ezcümle, Moskova - Petropav- ’:'lk Uçuşunun ve Moskova - Şimal Kut - Amerika uçuşunun kahramanı idi. Kendisi, yüksek Sovyet azasından bulu- Rüyordu. Döviz listeleri İhdas edildi Ankara 16 (AA.) — Türk parası kıy « İni koruma hakkındaki 12 sayılı ka - h"’flme. seyahat maksadile' memleke - tim ze gelen ecnebileri beraberlerinde ge- kleri dövizlerin mikdarını pasaport. & kayıd ve işaret ettirmeğe mecbur uşlardır. ğ saportların daha evvelce polisçe top- b lakta olmasına binaen dövizlerin pa- lı: Ttlar üzerinde kontrolü bazı müşkü- Mucib olduğundan Gümrük ve İnhi- Sarlar Vekâleti kontrol işini kolaylaştır. _l"' maksadtle döviz listeleri ihdas et - * ve İcra Vekilleri Heyeti mezkür ka- fi 'âmenin 43 üncü maddesine bir fıkra Vesile bu Hstelere de itibar edilmesi Ususunu kararlaştırmıştır. p. Tan: iskenderiye gümrüğ de 18 memur yandı . Londra 16 (Husuzi) — İskenderiye güm rüğünde bugün bir yangın çıkmış ve ön sekiz gümrük memuru alevler içinde yan muştır. Yangın bir filmin parlamasından ileri gelmiştir. Hırvatistana muhtariyetmi verilecek? Belgrad 16 (A-A.) — Yarı resmi muh- feilerden bildirildiğine göre, Stoyadino - viç, pek muhtemel olarak Maçek ile bir Juzlaşma zemini aramağa çalışacaktır. E- ğer bu anlaşma, Maçekin mukavemeti karşısında muvaffak olmazsa, hükümet, Hırvatların arzusunu, Maçek müdahale- sine hacet kalmadan yerine getirmek ©- verilmesi hakkında parlamentoya bir ka- nun projesi tevdi eyliyecektir. Başvekil | İş Bankasını Ziyaret etti Ankara 16 (Husust) — Başvekil Ce- lâl Bayar bugün İş Bankasını ziyaret etmiştir. Amerikanın Yahudiler hakkında Almanyaya üçüncü notası Nevyork 16 (A.A.) — Gazeteler, Ame- rika tarafından Almanyaya tevdi edilen ücüncü notanın metnini neşretmekte - dirler, Amerika. bu notasında Yahudiler a « leyhinde alınan tedbirlerin Almanyada yerleşmiş olan Amerikalı Yahudiler hak- kında tatbik edilmemesini istemektedir- ler, xmelile Hırvatistana geniş bir muhtariyet | Büyük Kurultay Toplantıya Çağırıldı Ankara 16 (AA.) nel başkan vekili, büyük kurultayı a- şağıdaki tebliğle ayın 26 sında ievka- lâde toplantıya davet etmiştir: Cümhuriyet Halk Partisi büyük ku- rultayını aşağıdaki maddeleri görüş- mek üzere Ankarada Birincikânıınun yirmi #ltısında fevkalâde toplantıya davet ediyorum. C H. P. genel başkan vekili Başvekil Celâ! Bayar Müzakere ruznames! 1 — Nizamnamenin genel başkan intihabına ald delerinin tadı! ve tanzimi 2 — Gen yön kurulun intihao. Suriyede muhalefet - rTeislerinden ik'si Bıçaklandı Haleb 16 (A.A.) — Havas ajansı bildiri- yor: Suriyede muhalefet reislerinden (ki ki- şi Halebde tecavüze uğramışlardır. Ab- dülgaffar Mes'ud ağır surette hançerle yafalanmış, gene eski mutediller parti » sinin tanınmış azasından şeyh Abdül - kadir Marmani camiye giderken bıçak - lanmıştır. Mütecavizler kaçmışlardır. isviçredebir t: lebamizin muvaffakiyeti “ İş Bankası ,, namı altın- daki tez lakirle karşılandı Cenevre 16 (ALA.) — Anadolu ajansı nın hususf muhabiri bildiriyor: hbozan üniversitesi talebelerinden Ta- tik Dünmer «Türkiye İş Bankası» namı altında yazdığı tezini yüksek ticaret fa- kültesi dekanının riyaseti altındaki ko - misyon huzurunda ve kalabalık bir se - yirci kütlesi önünde müdafaa etmiştir. 'Takdirler kazanan bu tezden dolayı kn. nüsyon kendisini tebrik ederek eserinin erasali arasında misli az bulunabilecek olgunlukta alduğunu söylemiş ve 'T. Dün- mere iktısad doktorluğu ünvanını ver - miştir. Dünkü Meelis Müzakereleri Ankara 16 (ALA.) — B. M. Meclisi bu- güa Fikret _Sılıy’ın başkanlığında topla- İnarak Şürayi Devlet kanununun müza - keresine devam etmiştir, Meclis encü - mene verilen iki maddesi müstesna ol - mak Üzere mevzuubahs kanunun 47 nci maddesine kadar olan kısmını kabul e- miştir. | B.XL Meclisi Pazartesi günü toplana- caktır. Süveyş hakkında italyanların taleblerine Fransızların cevabı Roma 16 (ALA.) — Gazeteler, İtalyan taleblerinden bahsederek Fransaya hü - cum etmeğe devam etmektedirler. Gior - nale d'İtelia ve Lavoro Fascista gazeteleti İtalyanların Tunusta vücude getirdikle- eT yazarak bu keyfiyetin Ro- lan serdedilen talebler için esile teşkil ettiğini kaydetmek- tedirler, W Süveyş kanalı | Paris 16 (A.LA.) — Figaro gazetesinde Romier, İtalyanın Süveyş kanalı karşı - vaziyetini tahlil eden bir yazı - mle diyor ki: ağı altında yapılan nakli - nasından dolayı, İtalya, Sü- yeş kanalıhın idaresine ve tarifelerin masına iştirak arzusundadır. Ye - imparatorluğunu kuranlarca, mak için Süveyş kana « resmi vermek mecburi- yetinden doğan gülçük gayri malüm de- ğildi. Bu güçlük ayni zamanda İngiliz İHindiştanı, Fransız Hindi Çinisi, Mada- |gaskar adası ve Holanda müstemleke - leri için de variddir. Kanal en büyük hizmeti diğerlerinden ziyade muhakkek İki ftal, yapmaktadır. Bu Fransız ese- rı mevcud olmasa idi, Kızıldeniz sahille- rinde geniş bir İtalyan müstemlekesi kat'iyyen crtaya çıkmazdı. n l | Bir vapurumuz Daha denize | İndirildi | Rostok 16 (ALA.) — D. N, B. bildiriyor: Dün öğleden sonra burada Neptün tez- gâhlarında, Türkiye hesabına inşa edil - miş olan 5100 tonluk «Kades> vapuru de- nize indirilmiştir. Bu vapur, bu sene içinde Türk Denizbank hesabına bu toz- Bgâhla denize indirilen gemilerin üçün - cüsüdür. «Kades» vapurunun denize in - dirilmesin! müteakib, Türkiyenin ısmar- Hadiğı di üncü bir vapur da tezgâha | konmuştur. Romanya milli Takımı geliyor Ankara 16 (Hususi) — Romanya milli takımı yılbaşında milli takımı - ,m'zln karşılaşmak üzere şehrimize ge - lecektir. İtalyada Yahudilere karşı yeni tedbirler Roma 186 (A.A.) — Bu sabah Mussoli- ninin setinde toplanan nazırlar mecli. s! Yahudi ırkından olan İtalyanları al kadar eden bazı mühim kararlar ittikaz etmiştir. Meclis bu gibilerin bütün gay- ri menkul mallarile, sahib bulunduk'a müesseseler hakkında beyanname vor- molerine karar vermiştir. Mısır tahvilleri çekildi Kahire 16 (A.A.) — Yüzde 3 faizlı ve İikramiyeli Mısır Kredi Fonsiye tahville- İrinin dünkü çekilmesinde, 1903 senesi tahvillerinden 611,163 numara 50,000, 1911 senes: tahvillerinden 157,309 numa- ra 60,000 İraenk kazanmışlardır. © Memel meselesi Yaza gasen bir hayli yüklü bulunun beynelmilel dava çantasına Memel - Klaipeda adile bir yenisi ilâve edildi. Bu meselenin de ne olduğunu an- hyabilmek için bir nebze tarihçesinden bahsetmek faydalı olur. Memel davası, büyük harb sonu devresinin Versay mu- ahedesile meydana gelmiş olan pülrüzlü işlerinden biridir. Bu muahedenin 99 un- cu maddesi, Almanyayı, Baltık deni - zile Şarki Prusyanın şimali şarki hudu- du ve Almanya ile Rusyanın harbden ev- hududları arasında bulunan arazi- veli den feragate icbar etmişti. 1924 senesine kadar beynelmilel bir idareye tâbi tu- tulan elmanca adile Memel, Litvan ölli ile Klaipeda ismi verilen bu mıntaka, 1924 ce Litvanya devletinin hâkimiyetine terkedilmiştir. 1924 şartnamesine göre Memel #arezisi teşril, adli. idari ve meli bir muhtariyete sahib olacak, demokratit esaslara göre idare edilecek ve hiçbir su- retle bir başkasına devredilemiyecektir. Bu mıntakanın valisini Litvanya cüm- hurreisi tayin eder. Memleket kanunları. nı isdar eden diyet meclisi üç sene müd- detle seçilir. Mahalli memurların aalâhi- yelini tecavüz eder görünen kanunlar 18- dar edilirse umumi vali bunları tatbik etmez. Memleketin icra vasıtası beş kişilik bir meclistir ki azasını diyet meclisi seçer va reisini umumi vali tayin eder, Bu meclis te, diyetin itimadını haiz bulunduğu müğddetçe iktidar mevkiinde kalabilir. Halkının ekseriyeti değil, azim ekseri- yeti Alman olan fakat erada mevcud fır- ka ihtilâfları yüzünden iradesini tam top- lu bir halde ifade edemiyen bu halkı da- ha iyi parçalamak içindir ki böyle bir hukuk? ve idari statü kabul ettirilmiştir. Vakta ki ilk mağlübiyet günlerinin şaş- kınlığı geçince Memelin Alman halkı, temsil ettiği nüfus kesafetinin büyük nis. beti sayesinde, bu statüyü felce uğrat- mıaştır ve böylece Almanlarla Litvanya- lhılar arasında cereyan eden mücadele, hızlana, hızlana bugünkü şeklini yani tek bir intihab listesile yüzde (81) den fazla rey kazanabilecek bir şekle gelmiştir. Filvaki geçen Pazar günü Memelde ya- pılan diyet meclisi seçimi, Almanya ile birleşmek ıstiyenlerin lehinde kah'e bir fark göstermiştir. Bu neticeyi, Almanya ile birleşmek için yapılmış bir nevi ârâyı umüumiye telâkki eden Memel Almanla- rı mevcud statünün değişmesini istemek suretile fasliyete koyulmuşlardır. Her ne kadar Litvanya hükümeti, Almanya- yı ve Memel Almanlarını teskin için icab edebilecek fedakârlıkları yapmaya razı ise de bu fedakârlıkların şimdi Alman!ları memnun edebileceği şüphelidir, Diğer ta- raftan Fransanın, Memel mıntakasında vukubulacak herhangi bir değişikliği ka bul edemiyeceğini bildirmesi, işin çehre sini değiştirmiştir. Bütün bu esbabdan Ö- türü Memelin, bir ikinci Çekoslovakya vak'asına müntehi olması ihtimallerin- den korkuluyor. — Selim Ragıp Emeç Cümhurreisi sayın İnönünün Ankaradaki gezintileri İ Milli Şef sayın İnönünün evvelki gün Ankarada bir gezinti yaptıklarını ve bu esnada Sergi Evi önünde artırma ! ve yerli mallar haftası dolayisile açılan sokak sergisin de tetkik buyurduklarını yazmıştık. Yukarıdaki resim mek- teblilerin sayın Cümhurreisini alkışladıkiarını göstermektedir. « Selim Ragıp Emeç i İ | ğ | _ı I % gü eei eee