20 Nisan 1937 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 3

Nafia Vekilinin Beyanatı Ali Çetinkaya dün Mecliste Şark Şimendifer Şirketinden ne müşkil müzakerelerle kurtulduğumuzu anlattı Ankara 19 (Hususi) — Büyük Millet Meclisinin bugünkü içtimaında — şark de- Miryolları imtiya #rkete ait malların Batın alınmasına dair mukavelenin tasdiki hakkındaki kanun lâyihasının mü Zakeresi münasebetile Nafia Vekili Ali Çe- elan tinkaya hülüsaten gu beyanatta bulunmuş-| Şark Demiryollarının — İmparator- ünde ve mühimce zamanımızda macerası vardır: bir adar Şark de iradci | işletme imtiyazınta — devamı Meşrutiyette eşrutiyetin ilânı üzerine Şark Demir- Bulgarlar — tarafın- | edilmesinden sonra 1909 da meş Tutiyet bükümetile akdettikleri bir muka- Vele ile 1894 de akdedilen mukavelenin ahkâmı değişiyor. Ve şirket kilometre ba- Bina 10.333 frank glıyor. Ayni zamanda Artanın yüzde yetmişi hketin ve yüzde 30 u hükümetin oluyor. Cumburiyet — devrinde Cumburiyet hükümeti şirketle adaptas- Yon mukavelesi yapmak üzere bir anlaş Ma yapıyor. — Şirketin — murahhası olarak Mr, Veyil isminde birisi Cumhuriyet hü- kümetile temas ediyor- ve girket namına 1923 de bir mukavele imza ediliyor. | | Bu mukaveleye göre paranın düşmüş | olmasından dolayı tarifelere beş misli zam edilmesi ve alacak verecek hesaplarının | tetkiki için bir korisyon teşkili kararlaşı- Yor, Bu komisyon aynı zamanda 1929 iti Tâflarının ifasını da hazırlıyor. Daha Sonra 1927 senesinde Behiç bey zamanlarında o tarihe kadar Nafia Vekâ- letinin müsteşarı Bürhanettin isminde bi- Tisi tarafından hazırlanmış olan bu İâyiha 1927 senesinde Büyük Meclise sevkedili Yor. O lâyihaya göre, girketin borcu 5,5 Milyon frank olarak kabul ediliyor. Ayni Zamanda kilometre başına — 13,000 — altın frank ve hasılattan da yüzde 75 1 şirkete, Yüzde 25 i de hükümete ait olmak üzere ©sanı teklif ediliyor. Fakat Bba, kilemetre başına 13,000 frank ve yüzde 75 hasılatı #ayri safiyenin şirkete yüzde 25 in hükü- Metin olması hususundan ayrı bir de şirke- tin bisselerinin işletme masrafları çıktıktan Sonra 1,227,153 altın franklık bir meğlâ- 4 temin etmesi şart koşuluyor. Her değişiş letin büyük bir zararına müntehi olacağı- ni izah ve teklifte bulunduk. Çünkü şirket ilk iki seneden sonra açık vermeye başla- maştı. ve bu açık bizim işi görmeye baş - z sıralarda mühim bir yeküna ba- liğ olmuş bulunuyordu. 1929 dan 1958 senesine kadar intizar hesabı namı altında ve hükâmetin ödeme- belki ladığır ye mecbur olduğu bir borç olarak 10 - 15 milyona baliğ olacak bi rpura ola- caktı. Yani girket istediği kadar işletecek, istediği kadar kazanacak, yahut memleke- tin menfaati aleyhinde bulunacak, netice de de böyle devlet te bunu ödemek mec ir para almak vaziyetinde buriyetinde lacaktı. Bunu biz devletin menfaatile kabili te- lf göremediğimiz için girkete intizar he- sabını kabul etmiyoruz, İcap ederse muka- veleyi yeniden tetkik ederiz, dedik. Şirketle müzakere Hatların şitketlerin elinde kalmasının esasen doğru bir vaziyet olmadığı kanaa- tinde bulunduk. Diğer hatlarda yaptığımız gibi bu hat- tı da almak lüzumu kat'isi vardı. Onun i- gin şirkete açık olarak söylemeğe — başla- dik: —ATrakyanın ehemmiyeti aiyasiye ve mskeriyesini siz de görüyorsunuz. Butası bi zim için hayati bir meseledir. Buna da &i- zin böyle yarım yamalak âlet ve edevat ile çalışmanıza zamanının tahammülü yok- tur. Biz, kendi hatlarımızı sizden daha iyi işletiyoruz. Hattı işletemiyorsunuz. — Eski şerait bugün zail olmuştur. Bunun için hat- tı namusunuzla bize bırakır çekilir gidersi- nize dedik. Şirket ısrar etti. Çok dayattılar, nihayet müzakrteye gelmek esasını kabul — ettiler ve müzakere başladık. Hey'etlerini derdiler. Şimdi müzakerede esxax olan $ Mmevcut ve onlara ait olan eşyayı, makine- leri, vagonları, neleri varsa satın almak. Bunun için, şirket toptam — takdiri kıyme! teklif etti. Şirketin nizamnamesine göre sermayasi sekiz milyon liradir. Fakat 1! milyon Türk lirası istiyorlardı. İmtiyaz müddetinin tan- zimini de ayrıca istiyorlardı. Kabul etmedik. Şirketin esaslı malı ma- kineler, vagonlar, mevadi — muharrike ve müteharrikedir. İki kişi onlardan — iki kişi bizden olmak üzere dört kişilik bir hey'et gönderildi. Bir çok ince, zor ve ka- rışık hesaplar çıkardılar, bizi borçlu gös terdiler, alacaklarımıza yanaşmadılar, bi- zi bir hayli zahmete sol r. Fakat neti- gön- leğişiş hükümetin aleyhine oluyor Görülüyor ki, tâ 1872 de başlayan iş- letme imtiyazı gittikçe girketin lebine, hü- Kümetin aleyhine dönüyor. Bu lâyiha bütçe ve maliye encümenle- Tinde iki sene kadar kalmıştır. 1929 sene- | tinde Recep Pekerin Nafia — Vekilliği za- Manında yeniden tahrik edilerek şu esas- lar dahilinde bu mukavele yapılmışt | 29 senesinde müzakeresi yapılmış ve Tamanımızda imza edilmiş olan bu muka- Velenin teyid ettiği hat bizimdir. Yani, ar- Harl 20 ile 25 milyon paramızı, sermaye- Tizi ihtiva eden bir hattır. Buna mukabil #irketin B milyon sermayesi vardır. Akde- dilen itilâfname mucibince kilometre ba- #ina 12.000 altın frank verilecek. Ondan 'vn_u hasılatı gayrişafiyenin yüzde yetmiş ti şirketin ve yüzde yirmi beşi de dev- in olacak. Devlete ait olan yüzde yirmi beş de Aevlete verilmiyecek o da mahpus kala- tak ve intizar hesabına karşılık tutulacak- fır. Yani şu halde 20 - 25 milyon lira kiy- Metindeki hat devletin eline on para geç- Teden işlemekte devam edecektir. Raşa için de mukavelenin hiç bir mad- Gesinde teshit edilmiş bir şey yoktur. Devlet hangi tarihte bunu satın alabi- t. Buna dair hiç bir kayıt yoktur. Biz girketten bu intizar Blduğunu zorduk. 1929 da yazılan mukavelede hükümet Orcu olarak bir fıkranın oraya geçmiş ol- leri hesabının ne cede uyuştuk. Ala milyon lira ile hak ve adalet nok- tasından Türkiye vazifesini yapmış bir vaziyette mukaveleyi imza etti. Bu altı milyon liranın sureti te- diyesini yüzde 5 faizle 20 senede ödemek üzere yaptılar, bu suretle mukavelenin bü- tün esasları tamamen bitmiş oldu. Bina- enaleyh memleketin üzerinde bir bâr gibi olan en son Şark Demiryaolları işletme im- vazifesini yapmıştır, zannediyorum - b: vo sesler, şiddetli alkışlar - Nihayet işi açığa Vurdular ! (Baştarafı 1 inci sayfada) 'Türkler aleyhinde şu gülünç söylemektedir: — Artık Türkler Amerika ile ittifak etti. Protestanlığı kabul ve müslüman- hığı mahvetti, Kur'an tahilf olundu! Mahalli hükümet tarafından azami himayeyi gören Şeyh Ahmed Mımbic- de bir vaiz vermiştir. Bu vaizde Türk- lerin karılarının boş olduğunu söyle - mek suretile halkı kandırmak istemiş- tir. Fakat halk softayı kürsüden sopa- ğmuştur. Türkiyeye taraftar olanları kesmek helâlmış Hama 19 (Husust) — Halebde Ba - bülhâdi, abza, Osmaniıye camile - sözleri Basını biz hoş görmedik. Dikkatimizi cel- ti Bunun üzerine, şirkete bir hareket ::V"uyı mecbur olduk Şirket, mukavele- n tülduh gibidir. Vaziyeti başkaca izaha “m görmüyoruz. cevabını verdi. _mBıı bu vaziyeti arkadaşlarımıza tetkik tirdik. Başvekâlete bunun binnetice dev- rinde medrese talebesi tarafından va- zler verilmektedir. Bu vaizlere mu - kabil softalara hükümet tarafından ik- ramiyeler dağıtılmaktadır. Camilerde verilen bu vaizlerin hedefi Türkiye a- leyhine telkinler yapmaktır. Softalar eamilerde alenen”şu cümleyi kullan - Cumhuriyeti tamamen | tiyazını kaldırmış olmakla Nafia Ve'..'ılsıil ' SON POSTA Lord Loyd “Türk-İngiliz dostluğu daha fazla inkişaf edecek,, diyor | Trekerekeseek seneenenecemmanen eecenen ea deKASARLErER e rrnne Irak Hariciye Veziri Pazartesi günü Ankaraya gelecek (AA.) — Haber aldığı - | Harlı ” d ; ükümetimiz İ bi i T ; | yulunmak üzere 26 ni gelecek ve 29 | Ankar 19 ga I &z | Lord Loyd çen cuma günü Alinadan şehri - de Komiseri Lord Loyd, dün, İn - giliz büyük elçisi. Si ç Percy Lorat birlikte İstanbul tarafında gezinti Ş ş ve akşam Semplor ekspresile Londraya hareket etmiştir. Hareketinden evvel, bir arkadaşımı- zı kabul eden Lord Loyd şu beyanatla bulunmuştur: Şarki Erdün, Filistin, Kıbrıs ve Atinayı dolaştıktan ? İİstanbula geldim. Ankaraya gidemedi ğimden çok müt rim. Maahaza, y zın, zevcemle birl ve bir müddet Adal! hdeyim. e hiçbir &İ lığım yerlerde İngi teblerinin vaziyetini tetkik ettim, ültür işlerine verilen ehem -| akdire şayandır. | 'Türkiyede, göze çarpan başka bir| €t te, pek az memleketle tesa- düf edilen bütçe muvazenesi: İngiltere ile Türkiye arasındaki dost. luk ve ticari münasebat, memnuniyet- | İzmirde At koşuları İzmir 19 — İlkbahar nin üçüncü koşusu Buca alarında yar pılmiştir. Mesafesi 2000 metre olan birinci koşuya üç İsmail efenin zeybeği birinci, Kara Osman oğlunun Galibi ikinci gelmiş- tir. Mezafesi 1000 metre t tay İştirak etmiştir. Tar al'ı birinci, Kara Os-| x man oğlunun Dicle'si ikinci gelmiştir Mesafesi 1600 metre olan üçüncü koşuya dört tay iştirak etmiştir. Smli—4 hin Gergin'i birinci ve gene bu zatin | $ Taşpınar'ı ikinci gelmiştir. Mesafesi 2000 metre olan dördün cü koşuya 8 hayvan iştirak etmiştir. Salihin Alemdar'ı birinci, Atlinin An- dran Budin'i ikinci gelmiştir. Mesafesi 1600 metre olan beşinci| koşuya beş hayvan iştirak Mükerremin Restooka'sı bi duh Alan'ın Selm'i ikinci gelmiştir. at yarışlarır 1 n işti: tmiştir. | hayvan iştirak etmiştir.| Suriye, sonra olan ikinci koşuya dör! nun Üy bahş bir surette inkişaf ediyor ve da- da inkişaf edeceğini ümid ediyo - yete gelince mü - z. Maamafi Akde- niz vaziyeli, bir.müddet evvelkine na- an daha salâh bulmuş ve nisbi bir Kaymakamlar arasında değişiklik | h 19 (Husust) — Dahiliye | iStikrar kesbetmiştir. encümeni | Dünya devletlerinin hlanma ya- - k .| rışını durdurmak için büyük gayret ugün toplanmış, _aymıkaınlm- âra | rettik. Fakat ne yenik , b çön da yapılacak nakillere ait karıırn?- miz tahakkuk edemedi ve biz, umu İme projesini hazırlamıştır. ş“_î“","î sulhu korumak için silâhlanma mec ile bilhassa cenup — vilâyetlerimizdeki | p, ıriyetinde kaldık. İkaymakamlar arasında değişiklikler ya| — İngiltere şimdi kuvvetlidir ve daha fazla kuvvetlenmektedir. Ancak, bizim üvvetlenmemiz. umuümi sulhun nlisidir.» leri Lord Loyd, ekspresle Bulgaristan - hmçe Srn Wİı:î(ır. geçtiği sırada, Belgraddan dön - Ankara 19 (Hususi) — İstanbul| mekte olan Başvekilimize raslamak ve | Ankara |Vekâleti memurin intihap İb | Jsinı pılmaktadır. İstanbul vilâyet ve belediye | ALE ze gelen İngilterenin eski Mısır Fev- | » <te tekrar İstanbula Si E © İspanydaa çarpışan kardeşler barıştırılacaklar mı? Yazan: Selim Ragıp Emeç türaf etmek lâzımdır İspanyayı bir harabe: beraber ancak asırlar zarfında m Na gelirilebilecek bir çok mamı ve pek çok üstad san'atkârların eser - leri mahv ve harap olmak zin halin devamı elbette dir. Bunu nazarı dikkat seler, dahili harbe bir n mek maksadile, daha Selifi beyn teşi ..- F Fakat, öyle göri yol davası; ik mile neticelenmek gerektir. Bu - neşri- yat, bittabi, muvaffakiyetin- Kızıllara tebessüm etmekle olduğu kanaatile ya- pılmaktadır. Ve bu meselede, İngilterenin faal bir rol oynayabileceği düşünülerek, bu gazetelerin hücul 1, bi İ Bgiltereye tevcih : etme- si zaruri oluyor. Maamafih, dava o de- rece çapraşıklaşmış ve dövüşenlerin gözleri o derece kararmıştır ki, telifi beyin teşebbüsünün hangi esaslara is« tinat edebileceği cidden merak uyandı- ran bir mevzudur. Yeni bir ticaret: Evlerden hurda Demir toplanıyor (Baştarafı 1 inci sayfada) Avrupa piyasasında demir fiatları Jalabildiğine yükselmektedir. Fiat farkı yüzünden Türkiye ithalâtçıya sipariş verip demir getirtememektedir. Avru- pada demirin tonu sekiz buçuk İngiliz Tirasına kadar yükselmiştir. Memleket dahilinde ise kilosu 13,5 kuruşa satıl- maktadır. — Bu yüzden demirden mamul eşya fiatları hissolunacak derecede bir yük selme göstermektedir . Hükümet bir kanunla hurda demir ihraçını menedecektir. Fakat buna mu- kabil memleket dahilindeki bu gibi de- mirler Karabükte inşa olunmakta olan demir ve çelik fabrikasında istimal |Vilâyet ve Belediyesinin 1937 bütçesi! bu fırsattan istifade ederek İsmet İn- |Dahiliye Vekâletine gelmiştir. Beledi-| önüne saygilarını sunmak arzusunda İye bütçesi 6,837,335, Vilâyet bütçesi| bulunduğunu da söylemiştir. de 1,622,586 liradır. Denizde yürüyerek Yalovaya gitmek İstiyen adam (Baştarafı 1 inci saylada) 1 sıkılmış, tam 9 saat mütemadiyen (rakı içmiştir. Bundan sonra aklına es- Fahri asaleten Umum Müdürlüğe m_ımiş. rıhtıma gelip, «ben gene Yalova: yin edilmiştir. İya giderim!» diye denize doğru yürü- yin edil » müştür. Velinin bu hareketini gören” Tm—kofisi" Nmanyami ler etraftan koşup, kendisini tutmuş- teşkilâtını - teftiş lardır. Ankara 19 (Husust)- — Türkotis| — « Srborluktan hakkında takibata'gi- sin Almanyadaki teşkilâtını teftiş için rişilmiştir. mürakıp komiserlerden Nabi Alman- yyaya gönderilecektir. Eski bir Alman Generalı öldü Napoli 19 — Alman generi nden Fon Gallwitz dün bir sanatoryomda 85 İki orman mütehassı$ı getiriliyor Ankara 19 (Hususi) — Ziraat Ve- kâlgti Bernhard ve Hske adlı iki orman | - mütehassısı getirtmektedir. Orman U- mum Müdürlüğü Vekâletinde bulunan Son Posta 150 Mektepliye Hediye verecek (Baştarafı 1 inci sayfada) itibaren İstanbul mekteplerini — dolaşa; ilk ve orta mekteplerden bir çok resimler yaşında olduğu halde öl alacaklardır. Bu resimleri altıncı noter Ca- " p üz, Umumi Ha lip Bingöl'e göstererek her — resimden bir eden (l inci orduyu ida-İveya bir kaç simayı seçmesini isteyeceğiz. ün çocuklara bistanı re eylemiştir. maktadırlar: «Türkiyeye taraftar olan islâmların 'diye alacak küçük miktarı katli helâldır.» 150 yi bulacaktır. Noterin gördüğü ve seç- Cinayetler bu suretle mabedlerden İtiği resimler gazetemizde 23 Nisan günü idare ediümek istenilmektedir. intisar edecektir. . L e üam İNoterin seçtiği büri hazırladı- İğimiz kiymetli hediyeleri dağıtacağız. He- akuyucuların edilecektir. Demir fiatlarının yüksel ren ve hurda demirlerin bir müddet sonra dahilde kullanılacağını anlayan bazı kimseler şimdiden- faaliyele geç miş ve Tamıştır. şına 16 hurda demir toplatmağa baş- Dermirin toptan fiatı kilo ba- 5 kuruş olduğu halde sokak- larda hurda demirlerin kilosu GÜ para- ya toplanılmaktadır. Halk ise bodrur muna attığı bu gibi kullanılmaz eşya- yı seve seve satmaktadır. Bu işde ser- maye sahibi kirasölorin - * istifade eliğ bilâhare hurda demir satışı başladığı zaman elindekileri müsait Fiatla sata- rak para kazanacakları anlaşılmakta- dır. * Ankara 19 (Husust) — Bazı mü- essese ve şirketlerin ellerinde bulunan hurda demir gibi malzemeyi dış ülke- lere satmak istedikleri — anlaşılmıştır. Bakanlar hey'eti verdiği kararla mec- listeki lâyiha kanuniyet kesbedinceye kadar müstacel tedbir olarak hurda de- mir ve benzeri maddelerin yurd dışına çıkarılmasını menetmiştir. Yeni valandaşlarımız Ankara 19 (Hususi) Hicret ve ilti ca süretile vatanımıza gelen 17 'Türk vatandaşlığımıza kabul edilmiş lerdir.