20 Nisan 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

umhuriyet «.c tSTANBUL CAĞALOĞLU t Sdjfl • 4040 Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul Posta kutusu: İstanbul, No 246 Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366. Tanrir heyeti: 24298. tdare ve matbaa kıssnı 24299 24290 Salı 20 Nisan 1937 ( Y e d i g ü n ) bugün tevkalâde biı sayı neşretti. Netis fotogratlar vİ çok kıymetli habralarla doludur. Akdenizin emniyeti meselesi JVlilletlerin sinirlerine yatışkanlık vermeğe başhyan serin havanın teyid ve takriri insanlığm izzet ve şerefini artıran bir himmet ve hizmet olacaktır j j spanya işleri biraz tavsar gibi oldu. II İki taraftan birine dışarıdan yeni kuvvetler gelmezse dahilde mevcud kuvvetlerin yekdiğeri karşıhyacak bir müsavilikle harbi durgun ve yeknesak bir şekle sokmuş olmaları vaziyeti bir iki ay önceki endışeli alâkalarından sıyırmıştır. Malumdur ki İspanya dahilî harbinin milletlerarası bir miıcadeleye doğru genişleyivermesi için çok kere bıçak sırtı kadar yer kaldığı günler olmuştur. Araya karışan akıl ve basıret karışmazlık politikasmda ısrar ede ede bugün artık Avrupanm bu yüzden büyük bir felâkete sürüklenmesi ihtimali haylıden hayliye azalmıştır denilebihr. Bunun büyük bir sebebi de pek müessir modern harb aletlerine rağmen herhangi bir harbin kolayca intac olunamıyacağı hakkında İspanya dahilî harbi misalinden alınan ders olsa gerektir. Tayyare, tank, top, tüfek.. Peki amma iki taraf ta ayni silâhları kullanınca neticenin alınması gene beşerî kahramanlığın himmetine kalıyor, ve iş alabildiğine uzun sürebiliyor. tşte İspanya misalinden ahnan ders budur. Başvekilimiz geliyor Başvekil dönüşte Bulgar Kralı tarafından Sofya civarındaki köşkünde misafir edilecek Ibret ahnacak bir hikâye Dün geceyansı Belgraddan ayrılan Ismet Inönü fevkalâde samimî Şark Demiryolları Idaresine memleketi senelerce şaşılacak bir küstahlıkla istismar ettikten sonra tezahüratla teşyi edildi ne şekilde pasaport verildi? Nafıa Vekilimiz dün bunu anlattı Ankara 19 (Telefonla) Büyük Millet Meclisinin bugünkü içtimaında Şark Demiryolları imtiyazile şirkete aid rnallarm satın alınmasına dair olan mu kavelenin tasdikı hakkmdaki kanun lâyihasının müzakeresi münasebetile Nafıa Vekili Ali Çtin Kaya şu beyanatta bu lunmuştur: ' « Geçen sene bir arkadaşımız, bir şirketin satın alınması müzakeresini yaptığımız sırada Şark Demiryollarının satın alınıp alınmıyacağını sormuştur. Kendilerine hali müzakerede bulunduğumuzu söy lemiştim. Hakikaten o tarihten itibaren müzakere devam etti. Şark Demiryollarının İmparatorluk tarihinde ve zamanı mızda mühimce bir macerası vardır. Onu hulâsaten arzedersem heyeti celileye karşı vazifemi yapmış olurum. Ayni zamanda nesli hazınn da bir takım nokta[Arkası Sa. 7 sütun 4 tei Şark demiryolları nasıl satm alındı? Vreme'ye beyanatta bulunan Ismet Inönü: «Yugoslavyanın Akdenizde pek büyük bir âmil olduğunu bîzzat görmekle çok memnun oldum» dedi Belgrad 19 (Hususî) Türkiye Başvekili İsmet İnönü, Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Arasla maiyetlerindeki zevat bugün Dubrovnik limanını ve askerî müesseseleri ziyaret etmişlerdir. Misafirler, bu ziyaretlerden sonra otomobillerle Valevo şehrine hareket etmişlerdir. Yugoslavya Başvekili Stoyadinoviç misafirleri Hampiesak mevkiinde karşılamıştır. İsmet İnönünün refıkası da bu şehirde misafirlere iltihak etmiştir. Mostar şehrinde İsmet înönünün refikasına fevkalâde tezahürat yapılmıştır. Beş bin müslüman kadını şiddetli yağmura rağmen sokaklarda misafiri beklemişler ve yoluna kıymetli buketler atmışlardır. İsmet İnönünün refikası hep çiçekler Bu dersi almağa ihtiyaclı milletler var üzerinden yürümüştür. • dı. Belki bütün milletler bu dersten istifaTürk ricali öğleyin Valevo'ya muvasade etmişlerdir. Bılhassa bunlann bazılan lat etmişler, orada da coşkun tezahüratla Başvekılimizin Yugoslavya ziyareti intibalanndan için İspanya dahilî harbinin bir nevi tec karşılanmışlardır. Muhtelif teşekküllere rübe meydanı gıbi telâkki olunduğuna mensub mızıkalar İstiklâl marşını çalarak lerdir. Yugoslavya Başvekili Belediye oBelgraddan hareket şüphe yoktur. Tayyareler nihayet iki ta misafirleri selâmlamışlardır. Belediye Re telinde misafirler şerefine bir öğle ziyaYugoslav Başvekili Stoyadinoviç bu raflı tahribat yapabiliyorlar. Tahribata isi bir nutuk irad etmiş, İsmet İnönü de feti vermiştir. Ziyafette, askerî bando akşam Belgradda Türk ricali şerefine bir ehemmıyet venlmediği gün harbin neti mukabele etmiştir. Türk ve Yugoslav musikilerinden seçil veda ziyafeti vermiştir. Türk gazetecilericesini eski klâsik ölmek ve öldürmek şeBelgradda bulun/n Türk gazetecile miş parçalar çalmıştır. nin de hazır bulundukları bu ziyafetten killerinden almak zaruretı başgösteriyor. ri, Yugoslav Başvekili Stoyadinoviç'in İsmet înönü ile refakatindeki zevat sonra misafirler istasyofia gelmişlerdir. Bunun çok tehlikeli, çok korkunc bir o daveti üzerine Valevo'ya giderek Türk akşamüzeri saat 18,40 ta hususî trenle Başvekil İsmet İnönü ve Hariciye Veyun olduğu işte anlaşılmıştır, ve umud ricalinin istikbal merasimine iştirak etmiş Valevo'dan Belgrada gitmişlerdir. [Arkası Sa. 1 sütun l de] olunur kı bu tecrübe bir kısım milletlerin akıllarını başlarına almalarına vesile teşkil ederek sulha hızmet te eylemiştir. Nafıa Vekili Ali Çetinkaya ispanya kontrolu bu geceyarısı başlıyor General Franco, İspanyol milletine hitab eden beyanatında yeni vaidlerde bulundu tayda Türkleri takib işi şiddetlendirilmiş İki gündenberi memleketimizde bu Salamanca 19 (A.A.) Franco, kesin, kalbindeki şahsî ihtilâlfları unut tir. Türk taraftarhğının alâmeti şapkadır. Hakikatte adına centılmen anlaşması lunan ve İngiliz sefiri Sir Percy Lor bütün ihtilâlci İspanyol kuvvetlerine hi masmı tavsiye etmiştir. Franco, evvelâ Şapka giyenlerin cinayet işlemiş insanlar idenilen bu itilâfın hükümleri nedır? Her rain'm misafiri olan İngilterenin eski Mısır Fevkalâde Komiseri Lord Lloyd gibi takibi resmî makamlar tarafından da taben radyoda söylediği uzun bir nutuk muharebeyi sona erdirmek, sonra da büJcese serbest olmak lâzım gelen Akdenizdün akşamki semplon ekspresile Lon tasvib edilmektedir. Haleb valisi Emir ta, günden güne tarihî bir ehlisalib mahi yük sulh işine başlamak ve yeni devleti de statükonun muhafazası. Bu şeklinde draya hareket etmiştir. Lord Lloyd haİArkası Sa. 7 sütun 3 te] Mustafa ElŞahab Azaz Kürddağı, İs yetıni almakta olan bu mücadelede her dahi görülür ki bütün Akdenız meselesi o reketinden evvel gazetecileri kabul e lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltllllllllllllllllllllllllilllllllllilllllllllllllllllllllllllilllilllllllllllllllllllltlllllllllillllllllllllllllllllllllllll kenderun mıntakalarında yaptığı bir sebasit formül içine sokulmuştur. Belki İn derek, muhtelif meseleler hakkında şu [Arkası Sa. 1 sütun 2 de] .giltere İspanya hâdiselerinı gözönüne ala beyanata bulunmuştur: rak Akdeniz anlaşmasile birinci derecede < Martın 13 ünde Londradan bir bunun rnuhtemel bazı neticelerinin önüne İngiliz askerî tayyaresile hareket edegeçmek istemiştir. O aralık İtalyanın Ba rek doğru İskenderiyeye, oradan Ma lear adalarından bazılan üzerine otur verayi Erdüne, Filistine, Suriyeye, Kıbmak istediği tahmin ve rivayet olunuyor rısa gittikten sonra tekrar Mısıra döndu. İtalya Akdeniz anlaşmasile İngiltere düm ve oradan da Yunanistana uğrıyanin bu korkulannı izale ettikten başka rak İstanbula geldim. Bu seyahatim esnasmda haricdeki İngiliz mekteblerinm statükonun muhafazası formülü ile Akvaziyeti hakkında tetkiklerde bulun denize sahildar diğer devletlere de temidum. Türkiyede daha uzun müddet kanat vermiştir. Bunun başka türlüsü zaten lamadığıma müteessifim. Maalesef derLord Lloyd tasavvur bile edılemezdi. Çünkü Akdeni hal Londraya dönmek mecburiyetinde tiği görülmektedir. Kemalist TürkiyeBükreş 19 (A. zin emniyeti işi yalnız İngiltere ile İtalya olduğumdan, Ankaraya kadar gidemi de, dığer sahalarda da elde edilen muA.) Demir Mu yı alâkadar eden bir mesele değildir. yeceğim. Bununla beraber, Türk İ n vaffakiyetler fevkalâde şayanı takdir hafızlara mensub giliz münasebatının dostane bir şekil Bütün denizler gibi Akdeniz dahi bü de terakki ve inkişafını görmekle bü dir. Memleketinizi daha yakından ta on lejyoner'in mu hakemesi esnasm tün milletleri alâkadar eden bir mesele yük bir memnuniyet hissediyorum. Bu nımak üzere önümüzdeki yaz mevsi da şahidlerden biri dir. Denizlerin seyir ve sefer açıklığı mil münasebatm gitikçe daha ziyade inkiaşf minde İstanbula gelerek, bir müddet kalacağım. Deniz sporlarmı çok sevdilejyoner'lerin Ti letlerarası hukukunun en başlı kaidelerin edeceği tabiidir. Bu, ancak zaman me ğim için şehrinizin tabiî güzelliklerintulesco'yu öldür den biridir. Akdeniz için bu kaidenin ih selesidir. Türkiye Cumhuriyetinin büt den de istifade etmek istiyorum.> mek istedıklerini lâli, değil bu denizin kıyısında ve etrafm çesini mükemmel bir surette tevzin et[Arkasi Sa. 3 sütun 3 tei söylemiştir. Maz daki memleketleri, Amerika gibi en uzak IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII^IIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII nunlar birkaç ay memleketleri bile alâkasız bırakamaz. mülü bir dereceye kadar doğru sayılabil yavaş ortadan kalkması temenniye lâyıkEski Romanya evvel, muhalif bir «Cumhuriyet», çocukların haf bunlardan 2,000 çocuk BeyoğlunBu denizin emniyeti onun etrafında bulu mek için onu Akdenizle sahildar bütün tır, ve biz zannediyoruz ki zamanın in Hariciye Nazın grup teşkil etmiş tası olan 23 nisanda, hiç olmazsa da Melek ve Türk sinemalarına, nan memleketler içinse ölüm dirim mese memleketlere teşmil etmek lâzım gelir, sanlara daha ziyade anlayış ve olgunluk Titulesco olan Michel Ste 3esidir. Mare nostrum (Bizim deniz) forSulh nimetinin kıymeti ve Akdeniz veren dersleri, milletleri yavaş yavaş bu lesco'yu öldürmüşlerdi. Şahid, Stelesco bir kısım yavrularımıza bir hizmet 1,000 yavru da Şehzadebaşmda Ferah sinemaya giderek birer eğemniyetinin ehemmiyeti anlaşıldıkça bu yola sevketmekten hâli kalmıyacaktır. nun Demir Muhafızlar teşkilâtından yapmış olmak üzere İstanbul taralenceli kordelâ seyredeceklerdir. emniyetin yalnız muahedelerle tesbiti kâfi İnsanlığın Akdenizde tehlikeye değil, tardedilmiş olduğunu ve Tıtulesco'yu fındaki ilkmekteblerden 3,000 küProgramm diğer kısmını per öldürdüğü takdirde teşkilâta alınaca çüğe bedava sinema göstermeğe olmadığı görülecektir. Filiyatm teminatı tehdide dahi tahammülü yoktur. şembe günü neşredeceğiz. Davetiğmın kendisine vadedildiğini tasrih et karar verdi. Memnun olunacak iştir ki bir müddetmuahedelerin taahhüdlerini teyid etmeğe 3 ünciide : Yurddan yazılar Hazırladığımız programa göre, yeler dün mekteblere yollanmıştır. tenberi Akdenizin emniyeti etrafında miştir. gelmek icab eder. Günün birinde Akdeİsmail Habib Prens Nikola'nın ünvanı nizin emniyetini bozabilecek mahiyette milletlerin sinirlerine yatışkanlık veren se5 incide : Tedris ve terbiye Bükreş 19 (A.A.) Prenslık huku Kâzım Nami Duru ki, bilhassa tecavüzî, tedbirlerin yavaş rin bir meltem havası esmeğe başlamıştır. kundan vazgeçmesi üzerine, Prens Ni yavaş terkolunduğunu görebilmeliyiz. Bu havanın teyid ve takriri insanlığın izFelsefeye dair kola bundan böyle, Kralın kendisine Kendilerinde bir gün Akdeniz emniyeti zet ve şerefini artıran bir himmet ve hizMehmed Karahasan verdıği Nikola Brana ismini taşıyacaknin ihlâli ihtimalini taşıyan tehdidler şek met olur. 6 ncıda : Spor haberleri tır. Adliye Nazırı, bu hususta lâzım gelindeki gayritabü vaziyetlerin dahi yavaş. YUNUS NAD1 len muameleyi ikmal etmiştir. Fransanın teşebbüsü ve İngılterenin kabul ve takıbıle İspanyada tatbık olunan ianşmazhk siyasetının büyük bir kiyaset eseri olmuş olduğu gün geçtikçe daha iyi anlaşılıyor. Bu meyanda tabiî surette hallolunmak yoluna giren meselelerden bıri de şüphesız Akdenizin emniyeti meselesidir, ve bu mesele için bidayette herkes tarafından bir parça hafıf görülen İngilız îtalyan anlaşmasmın (gentleman's agreement) giderek Akdenıze aid milletlerarası siyasetinin kuvvetli temeli olacak bir mahiyet ve manzara almağa doğru gittiği görülmektedir. Lord Loyd söylüyor Cenub köylerimizin üzeingiliz diplomatınm, Sofya ile Filibe arasında Baş rinde Fransız tayyareleri vekilimize telâki ederek görüşeceği anlaşılıyor Şam 19 (Hususî) Suriye ve H a İngiltere hiçbir millette hüsnüniyet görmediği için silâhlanmağa mecbur oldu Hataydaki yobazlar işi azıttılar «Türkiyeye taraftar olan Islâmların katli helâldir» diye vaız veriyorlar Madrıdde geçenlerde vukua gelen ve tir kişinin yaralanmasüe neticelenen hâdise esnasında çekilmiş bir resim Titulesco ölümle tehdid ediliyor Muhakeme edilen Demir muhafızlar bunu açıkça itiraf ettiler Çocuklara bedava sineması Davetiyeler dün gönderildi «Cumhuriyet» in İÇ SAHÎFELERDE 23 nisan sabahı bedava ilâvemizi müvezzilerden isteyiniz