2 Haziran 1935 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 11

SON POSTA OSMANLI SALTANATI GÖCERKEN Her hakkı mahfuzdur. ı Âyan Dai (Mütareke devrinin tarihi ) Yazan: Ziya Şakir Na 42 2/6/35 resinin Etrafındaki Tertibat Dedikoduyu Mucip Olmuştu.. Ahmet Rıza beye - gelince: Padişahın tevecetih ve muhabbe- tinden son derece emin ve mağ- rur olan bu zat, saraydan çıkar çıkmar, doğruca Ayın dalresine gitmişti. Biraz sonra azadan bir İki zat yanımna gelmiş: — Dairenin etrafında ban sekeri tertibat alınıyormuş, daire içinde de bir takım sivil memur- lar dolaşıyorlarmış. Diye bir haber getirmişlerdi. Ahmet Rıza bey, büyük bir safi- yetler — | — Korkulacak, hiçbir şey yok. Ben şimdi, huzuru şabaneden geliyorum. Bu tertibat, her halde hükümet tarafından ittihaz edik miştir. Malüm ya.. Bugün İstizah Var, Ceovabını vermişti. Fakat, beş en dakika sonra: — Meclis bâ feshedildi. Haberini alır almaz, koca âyan reisi Ahmet Rıza bey; hls ettiği hayretle sersemlemiş ve o ser- semlikle telefona sarılıp — yıldız Sarayını bularak, baş mabeyinci Lütfü beye : — Efendimiz, mebusan meellk- tini — feshetmişler. Vakıa bu thet, bukuku şahaneleri dahllir de bir keyfiyet İse de, kanunu #sasi mucibince bir kere de bi- zimle müşavere iktiza etmez mi ldi ? Diye, şikâyet etmek İştemişti. akat Lütfü — bey, - lüzumundan çok fazla safderan olan Ahmet Rıza beyin düştüğü vaziyete gül- mekle beraber - büyük bir cid- diyetle : — Allah, Allah.. zatı devle- tinizin bundan haberleri yok mu ldi? Zatışabanenin böyle mühim bir meseleyi zatı devletlerine haber vermemelerine, doğrusu taacclp ettim. Cevabını vermişti. Ahmet Rıza Beyi hayret ve biddete sevkeden sebep, Meclisin değildi. Zira, mütarekeden ahval ve — vaziyetin Httihatçılar zama- Bında makamı saltanatın peok zaaf kesbettiğinden bahsederek, ( bir müddet memle- ketin tek elle idaresi Jâzım) gek ileri sürenlerden biri de, bizzat kendisi idi. Bu zatı asıl iradelseniye Sonra Bezaketinden, felâşa düşüren cihet, - ittihatçıla- Tn gukutu günündenberi - devle- in dahili ve harici en mühim İşlerini kendisile müşavere eden mesi meselesi idi. Acaba; ::iııhııı nezdinde, âdeta (müşa- has) lığa benriyen husus! mev- H—dıııı sukut mu etmişti?. * Vaziyet, pek açık bir surette bunu göstermekte idi. Daha usu padişabh, artık bir akıl hocasma Ihtiyacı kalmadığını Ab- Tet Rıza Beye hissettirmek İste- Bu meselede asıl ehemmiyetle telâkki edilmesi lâzımgelen cihet letin Idare şeklinin değişmesi İdi. ( Meclisla, bilâ müddet feshi ) ("lıok. en açık bir ifade ile Mutlakiyate dönmek ) demekti. iç şüphesiz ki Idarede hasıl F feahi | fazla k iğini tin ' :::iııhın bu meseleyi kendisinden Hoğrı Mişti, devi Hi olan bu tebeddül, devlet ve mll- leti ( korkulan akibet ) e daha çabuk sürükleyecekti. Hükümet, ( galipler )e ve (müntekim unsurlar) a karşı aklın ve hayalin kabul ed yeceği derecede zillet ve meskenet gös- termekte, verlere pek acı gelmekte İdi. Başları saraya ve hükümete bağlı olmıyanlar, — vaziyetten — şikâyet ediyorlar; hususi surette devlet ricalile temaslara girişerek: — Meclis, kapandı. Hükümet, büsbütün aciz içinde kaldı. Bu züllete tahammlil edilemez. Eğer bu devlet ve milletin tarihi biti- yorsa, şerefli bir ölümle bitsin. Diyorlar, hükümet erkânını biraz harekete getirmek İstiyor- lar, fakat: — Meclisin kapanması, mut- laka ( istibdadın avdeti )ne de- Mlet etmerz. Gerek meclisi kapa- maktan' ve gerek bazı meselede biraz uysal davranmaktan maksa- dımız, bir müddet için münakaşa- ları ortadan kaldırmak, her tarafı hoşnut etmiye çalışmaktan ibaret, Cevablle mukabele görüyor- lardı. Tabildir ki bu gözler, haki- katle alâkadar değildi. Çünkü, meclisin feshinden bir iki gün sonra bazı nezaretlerin muamelâ- — En Dünyanın bu hal ise, vatanper- | tında bir takım keyfi icraat ve muamelât başgösterivermişti. Me- selâ, Evkaf Nezareti, harp esna- sında teşekkül eden bir takım millt şirketlere ve (Evkaf bankası)jma cebri bir surette vazıyed etmişti. Vakıa bu millj — şirketlerin — ekserisi, (barp ihtikâr ve sulistimalleri ) nin birer menbaı idi. Bunların muamelâtını tetkik ve tasfiye etmek, yolsuzlukları — görülenleri tecziye eylemek icap ederdi. Fa- kat bütün bunlar İçin kanımi merasime ve hükümlere müracaat etmek elzemdi. Halbuki sarayın, Babıâlide hususl bir lcra vasıtası olan evkaf nazırı ( kanbur İzzet bey), padişahtan aldı; ilham ve direktifle, bu işi îıımb!- dane bir şekilde ) ve bir çırpıda halledivermişti. Tabildir. ki bu meseleye de bir kulp takılmış: — Bu mülesseseler, İttihatçı- Plarındır. Bunlar, İşlerinde devam ederlerse, kazandıklarını müte- madiyen ittihatçılara verecekler. Zayıflayan komiteyi besleyip bü- yütecekler. Hükümeti — devire- cekler. İylsi mi; bir taraftan bunların kökünü kazırken, diğer taraftan da en büyük Ümit ve istinadgâhları olan servet mem- balarını da kurutmak lâzım. (Arkası var) Büyük Mozayıkı |« Ayasofyada Meydana Çıkarıldı Ayasolyadaki mozayikleri te- mizliyen — mütehassıs — Vitemur, dün, dünyanın en büyük bir mozayık levhasının Üstünü açtı. Bu levha son cemaat yerinin batı tarafındaki tunç kapı Üze- rindedir. Birer tavla zarı kadar küçük mozayıkların kakmasından doğan bu eser (10) uncu aar- dan kalma bir eserdir. 5 metre en ve Üç metre —boyunda olan bu levhanın ortasında bir taht Üzerine oturan meryem ve oğlu görülmektetir. Buradaki resim yeni mozayıkı gösteriyor. Her nevi demir, çelik ba- kır ve mamulâtı tüccar- larına mühim ilân İstanbul Varidat Tahakkuk Müdürlüğünden: Muhtelif maddelerden alınan istihlâk vergisi hakkındaki yenl 21-5-935 günlü ve 2731 sayılı kanun 1-6-935 gününden itibaren meriyet mevkiine girmişlir. Bu kanunun ikinci muvakkat madde- sinde ithalât muamelesi yapmıya salâhiyetli Gümrük teşklilâtı olan yerlerde bu kanun mucibince vergiye tabi tutulan her nevi demir, çelik, bakır ve mamulâtı ticarelile meşgul olan ithalâtçılar ve yahut ithalâtçılardan bunları alıpta mezkür mahallerde toptan veya hem toptan ve hem perakende satanlar bu kanunun meriyeti ta- rihiaden itibaren on beş gün İçinde fabrika, imalathane, mağaza, depo ve sair yerlerinde bulunan demir, çelik ve bakırın cins, mik- tar ve sikletini ve karışık mamulattan ise ayrıca maddei asliyeyi terkip —eden maddelerin cins ve sikletlerini ve — bulundukları yerleri gösterir bir beyannameyi bağlı bulundukları Varidat Ta- hakkuk idaresine vermeye mecbur oldukları yazılıdır. Tüccarların işbu beyannameleri muayyen müddet içinde mensup oldukları Maliye Şubesi Tahakkuk Başmemurluğuna vermeleri lâzımgeldiği Ilân olunur, (3057) Bugün iPEK SiNEMASINDA Birinci sınıf iki Fransız filmi birden : Gece Yarısı Klübü CLARK GABLE- İNGİLİ KADIN Brigitte Helm ve Jean Gab'n ( Baştarafı 1 inel yüzde ) ma tatili yapmıyan esnaf dük- kânlarını açabileceklerdir, Dün öğleden sonra İstlanasız bütün dükkânların açık kalmasına müsaade edilmiştir. Kanun yeni meriyete girdiği ve bir maddesinde de yiyecek, içecek ve giyecek , satanların bu tatilden iİstifade — edebilecekleri kaydı bulunduğu için dün öğleden sonra hnundaEr bu kaydın dışın- da kalanlar dükkânlarını kapatmış- lardır. Kanunu iyice anlayamıyanlar dün sabahtan itibaren telefonla Vilâyete müracaat etmişler ve ilbay muavini Rükneddinin tele- fonu —mütemadiyen — işlemiş ve müracaatlara —cevap — vermiştir. Bazı kurum başkanları da Vilâyeto bizzat müracaat ederek vaziyetlerini öğrenmişlerdir. Cumartesi ve Dükkânların Vaziyeti Bazı esnaf, kanunun bir mad- desine göre tereddüde düşmüş- lerdir. Dün İlbay muavini Bay Rükneddin bir muharririmize bu hususta demiştir ki: — Puzar günü (bugün) cuma tatilinden — istifade — ödenlerden başkası dükkânlarını kapatacak- lardır. Cumartesi öğleden sonra bu gibi mücsseselerin — tatilden Istifade edip edemiyecekleri hak- kında kanunda sarahat bulunma- diğı için biz vaziyot — tavazzub edinciye kadar, cumartesi günleri öğleden sonra da bütün dükkân- Jarın açılmasına müsaade ettik. Adliyede Hafta Tatill Adliye de dün öğleden sonra hafta tatili yapmıştır. Yalnız dün öğleden sonraya ve pazar gününe talik edilmiş muhakemelera devam edilememiştir. Hâkimler öğleden sonraya bırakılan davalar münase- betile kısa birer zabıt varakası yaparak hafta tatili münasebetile davaların başka günlere bırakıl- dıklarını tesbit ve birer de başka gün tayin etmişlerdir. Davacı ve suçlulara veyahut borçlulara yeniden tebligat — yapılacaktır. Yalnız hukuk — davaları dava- cıların müracaatına bırakılmıştır, Davacılar pazartesli — gününden itibaren — tekrar — mahkemelere müracaat ederek davalarını yeni- leyecekler ve tekrar tebliğ harcı gda vereceklerdir. Ceza muhake- melerinde esasen tebliğiye yoktur. Maliyede Maaş Dağılılması Dün aynı zamanda ay ve mali yılbaşı olduğu için — memurlara maaş verilecekti. Evvelsi gün de Cuma tatili idi. Dalirelerin kadro- ları tebliğ edilmemiştir. Ve tea- müle göre de kadrolar - tebliğ edilmeyince maaş verilmezdi fakat hükümet, memurların maaşlarını geciktirmek istemediği için Finans Bakanlığı dün saat onda İstan- bul vilâyet muhasebeciliğine bir tel yazısı göndererek münhal olan- larla memuriyetinin lüğvedildiği tebliğ olunanlar hariç — olmak Özere bütün memurlara Haziran maaşlarının 934 mali yılına ait kadroya göre verilmesini emret- miş ve Vilâyet Muhasebecisi Bay Vâhid derhal tedbir alarak daik relere telefonla tebligat yapmış ve bordrolarını yapanlara maaş- larını derhal verdirmiştir. Bu yüzden muhasebeciliğin önü dün çok kalabalık olmuştur. Adliye kadrosu geldi Dün yalmız — adliye kadrösu tebliğ edilmiştir. Fakat bunda bazı telgraf hataları görüldüğü için tekrar — Bakanlıktan soruk- muştur. Bazı yerlerde cuma tatill yapılmadı Geçen Cuma İstanbul Cuma Sayfa Cuma Tatili Paz_ar Oldu ) tatili yaptı. Anadoluda bazı yere ler.bir hafta için Üç gün tatil yapmamak için Cuma günü dük- kânları açmışlardır. Bursa - vilâ- yeti Perşembe günü geç vakit tellâllar çağırtarak bhalkın cuma günü dükkânlarını açabileceklerini bildirmiştir. Berberlerin Müracaatı Berberler cemiyeti tel yazısile iç bakanlığa müracaat ederek kendilerinin de bafta tatiline tabi tutulmasını istemişlerdir. Cemiyet- lerinin relsi dün de vilâyete ge- lerek Pazar günü — dükkân- larını kapatıp kapatmiyacak- larını sormuştur. İlbay muavini kanunda berberlerin hafta tatili yapacakları hakkında bir kayıt bulunmadığı için eskisi gibi dük. kânlarını açmakta serbest oldule- larını bildirmiştir. Gümnrüklerde Dün — gümrüklerde — çalışma biraz karışık olmuştur. Yeni Istihe lâk Vergisi Kanunu Istanbul telgrafla dün tebliğ edilmiştir, el ancak bir tek kanun sureti olduğu ve bu kanun da istihlâk vergisine tâbi (100) kalem eşya Üzerinde değişiklik — yaptığı için istihlâk resmile alâkadar olan eşyaların gümrük muamelesi saat onbire kadar durdurulmuştur. Bu müd. det zarfında kanun — makinelerle çoğaltılmış ve alâkadarlara dağıe tılarak saat (11) de muameleye başlanılmıştır. Mali yılbaşı olduğu için de bütün gümrük —ambarlarındaki eşya sayılmış, yeni kayıtlar açılkı mış, yeni delterler tesis edilmiş, kasa mevcutları da sayılarak, hiğ aksamadan muamelelere devam olunmuştur. Her yerde oldu; gibi — gümrüklerde de — öğleden sonra saat birden sonra İş yapıl mamıştır. Limanda Limanda tahmil tahliye işleri de öğleden sonra tatil lilmiştir, Öğleden sonra tahmil ve tahliya yaptıracak — acentalara — öğleden sonra için şimdiye kadar Cuma günü tatbik edilen tarifenin tatbikk edileceği, yani amelelere — çift yevmiye verileceği için fazla tahs mil ve tahliye Ücreti alınacağı bildirilmiştir. Pazar günü için de ayni şekilde hareket edilecektir. Borsada ! Borsada şimdiye kadar kam- biyo Üzerine muamele öğleden sonra y?ılırdı. Cumartesi gün- leri öğleden sonra daireler pay- dos olduğu için Cumartesi kam- biyo muamelesinin öğleden evvel yapılması için Finans Bakanlığın- dan dün borsaya emir gelmiş ve emir tatbik edilmiştir. Maarifte Hafta tatili münasebetile Pazar günü yapılacak imtihanlar Cuma gününe burakılmış, Pazar güntü yapılan tedrisatın da Cuma günü yapılmasına — karar — verilmistir, Bundan böyle okulalar öğleden sonra talil edilecektir. Tlkmek- teplerde dün başlayan imtihanlar tıpkı eskiden Perşembe — günü başlayan İmtihanlar gibi öğleden sonra tatil olmasına rağmen ak- şama kadar devam etmiştir. Milyonlarca İnsan Açlık- tan Ölürken Milyonlarca Eşya Mahvoluyor ( Baştarafı 1 inci yüzde ) bulunamaması yüzünden: 1,000,000 — vagondan buğdayı; 267,000 vagon kahve; 258,000,000 kilo şeker; 26,000,000 kilo pirinç; 25,000,000 kilo et Imha edilmiştir. Kuraklık, sel, yer deprenmesi gibi tabii âfetler yüzünden hasıl olan zarar bu miktarın dışında fazla