11 Eylül 1934 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9

İTTİHAT ve TERAKKİ Nasıl Doğdu?.. 5 inci kısım No. 55 Her hakkı mahfuzdur. »Ziya Şakir - Sadrazamın İstifa Kararı; Vaziyeti Çıkmaza Sokmuştu.. Yeniden Bir Fakat biraz sonra, - Karadeniz hâdisesine sebebiyet verenlere - Muğber olduğu için istifaya karar verdiğini ve selâmlığa gele teğini — öğrenmişlerdi. Tabiidir ki bu mesele, çok ehemmiyet verilecek bir hâdise idi. Böy- le nazik bir zamanda sadra- zamın istifa etmesi, bir kabine tebeddülüne, belki de bir kabine buhranına sebebiyet verecekti. Talât Bey, endişeli bir surette ayakta dolaşıyor; en mühim ve hayati hadiselerde bile soğuk- kanlılığını bir dakika kaybetme- yen bu metin adamın çehresinde, bugün ciddi bir telâş göze çar- Piyordu., Maliye nazırı Cavit Bey, Çürüksulu Mahmut Paşa, Posta nazırı Oskan Efendi, Süleymantil- büstani Efendiden mürekkep grup Karadeniz — hadisesini — açıktan taçığa tenkit ediyorlar; bu vakanın ililaf devletlerile bir harbe mün- €©er olmaması için derhal teşeb- büsata girişilmesine lüzum göste- riyorlardı. Bir köşeye çekilmiş olan Camal Paşa, ağır ve sükütt bir yaziyet —almış, — sadece töylenen sözleri dinliyor; dalgın dalgin — etrafına göz gezdiriyor- du... En göze — çarpan, Enver Paşanın hali ve tavrı İdi. Genç Harbiye Nazırı ve Başku- mandan vekili, yüzünde bariz bir istihza tebessümü İle bülün söy- lenilen Gözleri, yapılan — şiddetii tenkitleri dikkatle dinliyor; gös- terilen bu endişe ve telâşlara kar- H vakit vakit dudaklarını geren müstehzi bir gülüşle mukabele ediyordu. Pek aşikâr bir hakikattir ki, burada toplanan şu en yüksek devlet ricali arasında, Enver Pa- Şadan maada herkes harp aleyh- tarı idi. Yalnız Cemal Paşa ile Talât Bey, harbin ne leh ve ne da âleyhinde söz söylemiyerek tükünetlerini muhafaza ettikleri için bunların Enver Paşaya mı Yoksa, harp alehytarlarına mı işti- Tak edecekleri henüz kestirileme- mekte idi. Nihayet Tulât Bey, bu müna- kaşaya nihayet vermek İstemiş: — Yarın, hep beraber kalkar Halim Paşanin yalısına gideriz. stifa etmemesini rica ederiz. Belki bir kolayım da bulur harbin önüne geçeriz. Demişti... Fakat İzzot Paşa #abredememiş : d Yarını beklemiye ne lüzum dim,. hemen şimdi kal- kalım, gidelim,, Cevabinı vermişti... Fakat, artık merasim Blmak sürne olduğundan — Müayededen sonra hep beraber gidilmeya karar Verildi, Sait Halim Paşa, vükelâ he- yetini gayet askın bir çehre ile kabul etti. Daha ilk sözde, Kara. deniz hâdisesinin mesuliyetinden ir zerre bile kabul etmeyeceğini Söyledikten sonra : — Ben, kat'iyen istifa ede- teğim, Dedi. İşte © zaman Cemal Paşa, artık sabredemedi : — Paşa hazretleri!, Almanlarla aktettiğimiz İttifakı İmza ederken, bu ittifakın tevlit edebileceği her 11 - 9 984 Osmanlı bayrağı çekildikten sonra (Midilli) ismini alan (Brailav) sırklı kravazörü nevi mecburiyetleri kabul etmek lâzımgeldiğini tesdik buyuranlar- dan biri de, zatidevletinizdiniz. Şimdi vaziyet böyle bir şekil alınca, istifa etmek nasıl olur?. Eğer meselenin vahameti istifa ile zail oluyorsa, hep beraber ls- tifa edelim. Fakat bunun neticesi olarak daha mühim hâdisatın zuhur etmesi ihtimalini de teem- mül eyleyelim. Cevabını verdi.. Görülüyor ki bu cevap, tamamen bir tehdit mahiyetinde idi. Prens Salit Halim Paşa-ise böyle mazik bir zamanda, mücadeleye girişecek vaziyette değildi. Buna binaen, İstifasından vazgeçti. » Muhterem karilerim!.. Şu dakikada, tarihin en ka- ranlık bir noktasında bulunuyoruz. Üzerine kalın ve siyah bir perde gerilmiş olan bu noktanin ihtiva ettiği esrar, tam yirmi seaeden- beri meçhul kalmış.. Gerek Türk ve gerek ecnebi muharrirlerinden bazıları tarafından bu sır etrafın- da bazı yazılar yazılmışsa da bun- lar, hakikate yaklaşamamıştır. ( Türklerin cihan — harbine girişi...) hiç şüphesizki tarihin çok mühim bir hâdisesidir. Fakat: ( Türkler, cihan harbine nasıl girdi?.) İşte, tar hin ehemmiyetle arayacağı hak kat, asıl bu nokta- dır, ve tuna cevap vermelidir... Pu meselede alâkadar alan zevat vukubulan beyanatlarında veyahut yazdıkları -hatıralarında kendilerini mes'uliyeti konuniye ve tarihiyeden kurtarmak - için hakikati - bazıları kısmen, bazıları külliyen - tahrif etmişlerdir. Hâ- disatı. istismar etmek isteyen bazı muharrirler — İse, efsanevi bazı rivayetlerle tarihe ihanet eyle- mişlerdir. Biraz evvel tasvir ettiğimiz vükelâ heyetinin telâşı, Sait Ha- lim Paşanın istifası, Cemal Pa- şanın sükütu, Enver — Paşanın müstehzi tavrı.. bütün bunlar, meselenin — zahirl — şekilleridir... Hakikate gelince: Bu, biraz acı- dır. Osmanlı camiasından tam (700) bin can ve hayat pahasına mal olan bu ( Harbe giriş ) hadi- sesinin hakiki mes'ulleri anlaşılmak için evvelâ önümüzdeki karanlık noktayı aydınlatmalıdır. O esna- da cereyan eden ve bugüne ka- dar da henüz ifşa edilmeyen bazı mühim vakalar vardır ki, her şeyden evvel bunlar öğrenilmeli, ve sonra da bu mühim ve tarihi hâilenin mesulleri hakkında hü- küm verilmelidir. * İlk vak'a; (330 senosl Eylülü- Nasıl Yaşadı?.. Nasıl Ölda? nün 29 ncu günü )- yanl bayram vakasından tam on yedi gün ev- vel - başlar. ( Arkamı var ) Açık Muhabere: Vezirköprü'de ( Gazi İlkmektebi ) baş muallimi Fuat Baeyefendiyer — Yüksek teveccühünüze kürler ederim efendim. Tashih — Dünkü bitinci — sütununun — nihayetlerindeki boyit, tertip sehvi olarak — yanlış çık- yle olacaktı: teşek- nüshamızın EaneilE ae Mağaza ve ticarethane memurlarına Saat 7 ve O dan sonra serbestsiniz. Bu fırsattarı bilistifade ASRİ BİR LİSAN ÖĞRENMEĞE ÇALIŞINIZ BERLİTZ MEKTEBi Sizin için her lisan için 2 kurs açılıyor. 6 ay için 15 liradır. Tediyatta teshilât yapılır. Ankara: Konya caddasi - istanbul : istiklâl caddesi 373 Belediye Sular İdaresinden : Cıvata 10 X 40 m/m 400 — kilo 2 X 45 ” 1200 16 X 60 800 " 16 X 80 400 " 16 X100 200 " 19 X100 200 " 19 X120 150 Zimpara Bezi No. 0 2500 No 1 2500 No. 2 2500 ” » No. 3 2500 » Halis kalay “ Banka ,, 200 - Kilo 1 — Yukarda cins eb'at ve miktarları yazılı On iki kalem malze- mo kapalı zarfla münakasaya konmuştur. Talipler bu hususa dair tanzim edilen şartnameyi birer İira mukabilinde Idare veznesinden alabilirler. Münakasaya girmek istiyenler teklif edecekleri fiatların yüzde yedi buçuğunu teminat akçesi olarak Iİdare veznesine yatıracaklardır. “Ayni kıymeti haiz muteber bir banka mektubu da kabul edilir. ,, Kapalı zarflar ihale günü olan 19/9/934 Çarşamba günü saat 14 e kadar Müdürlüğe verilmelidir. Bu saatten sonra getiri- lecek zarflar kat'iyen kabul edilmez. *5633,, ” ” " " ” 4 — İsta;bı;l Adliye Levazımından: Defatir ve evrakı matbua için pazarlıkla mübayaa edilecek 6000 metre kanaveçenin pazarlık günü 13/9/934 tarihine müsadif Perşembe günü talip olanların yevmi merzkürda saat On beşte Istanbul muhasebeciliği nezdinde müteşekkil Alım Satım Komlsyo- nuna Müracaatları. “5614,, 'BiRİKTİREN RAHAT-EDER