18 Mayıs 1932 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 8
lhtılalcıler Abdülhamidi Hal edecekti Efkârı Umumıye Abdülhamidin Yerine Sultan Murat Tahta Çıkacaktı ! Muharriri »4 Her Hakkı Mahfuzdur İ ren Fuat Paşa, Mabeyin kapısının önünde Arif Beyle veda ederek arabasına girip te: — Yalıya... Emrini verdiği zaman, geniş bir nefes almıştı. Bir taraftan, beş bin 1liralık banknotu havi olan ihsanı şahane zarfını cebine yerleştiriyor, diğer taraftan da gülerek kendi kendine: — Nasıl.. Beğendin mi? Kaz- | dığın kuyuya kendin düştün. Diye söyleniyordu. Paşanın bu gaibane hitabı, doğrudan doğruya Abdullah Paşaya aitti. Bunun sebebine gelince; bunu söylemeden evvel, küçük ve ta- rihi bir istidrat yapacağız. * O esnada hükümetin vaziyeti çok karışıktı. İngiltere hükümeti bir taraftan Mısırda mühim roller oynarken diğer taraftan da İngil- tere sefiri Lord Döfrayn Babiâli- ye bir takrir veriyar, Ermenilerin sakin bulunduğu mahallerde isla- hat yapılmasını ihtar ediyor; lâkin ıslahat şeklinde — vukubulan bu ihtar, Ermenilerin sakin oldukları mahallerin muhtariyetine yol aça- tak bir veçhe gösteriyordu. Halbuki bütün — vilâyetlerin idare sistemi bozuktu. İdarei vi- lâyat hakkında tanzim olunan kavanin ve nizamat, Meclisi Meb'- usanın tasdikine iktiran edeme- diği için tatbik olunamıyor, bü- tün Anadolu ve Rumeli vilâyet- leri ıslaha muhtaç bir halde bu- | lunuyor, her taraftan şikâyet sa- daları duyuluyor, bütün bu keş- mekeşlere çare bulmak için Mec- lisi Meb'usanın açılmasına lüzum görülüyordu. Fakat Abdülhamit, elde bulu- nan Kanunu Esasi ile Meclisi aç- mak istemiyor, evvelemirde meb- usanın hukuk ve menafüi devleti muhafazaya muktedir takımından intihapları maksadının temini için intihap kanunu lâyihasının ve (Düveli mütemeddinede mer'i olan usulü meşrutiyetten bile faz- Ja olan Kanunu Esasi ) nin tadili lüzumunu ileri sürüyordu. Abdülhamit, bu maksadı te- min için, Sadrazam Sait Paşa- nn riyasetinde olarak Mahmut Nedim, Hayreddin ve Suphi Pa- | şalardan mürekkep bir encümen teşkil ettirerek t ti bunlara havale etti. Encümen, Mabeynde toplandı. Fakat mevzubahs mese- le hakkında aralarında ( İttihadı Ara ) hâsıl olamadı. Diğerleri, Abdülhamidin nok- tai pazarımı muvafık — görmekle beraber, Hayreddin paşa — ile Sait paşa: reyi ve marifeti) olmadıkça tadil Esasiye ve hem de mehafii sahi- hai devlete mugayir görüyorlardı. Artık, her tarafta, bir dedi- anmıya - başlamıştı. Ka- (Meclisi Meb'usanın | haber yolladı. tarafına gidilmesini, hem Kanunu | Dedıkodu Yıldızda “Dairei mahsusa,,: Xx işaretli yer, Abdülhamidin odasıdır mesal nunu Esasinin, tadiline riza gös- termiyenler ise, bu dedikoduyu arttırıyorlardı. Ayni — zamanda, bir şayia da çıkmışlı. Gizliden gizliye: — İstanbulda bir ihtilâl ola- cak.. — İhtilâlciler, — Abdülhamidi hal'ederek Sultan Muradı tekrar tahta ç.karacak, Sözleri başlamıştı. Mübalâğalı jurnallarla bu şayia- lardan haberdar olan Abdülha- mit, şiddetli tedbirlerle ihtilâli karşılamayı düşünüyor ve Mah- mut Nedim Paşa ile birlikte müzakerci tedabir etmesi hak- kında Sait Paşaya mükerrer emirler veriyordu. Bu işe, Mahmut Nedim paşa- nn karıştırılması, - Sait paşanın canını sıkmıştı. Sadaret sandal- yasıne dört elle sarılan Sait Paşa, hiçbir. işte hiçbir. kimse ile müştereken çalışmayı istemiyor, muvaffakıyetle intaç edilen her meselede — kerametin — kendine atledilmesini arzu ediyor, ve bil- hassa kendine rakip olanlara en küçük bir muvaffakıyet hissesi bile vermiye razı olmıyordu. İstikbale karşı mes'uliyetten korkan ve her meselede kendi- sini daraya çıkarmıya çalışan Sait Paşanın bütün bu ictinap ve ihtirazları, hbalk — arasında Lirçok tefsirlere sebep oluyor ve efkârı umumiyedeki hoşnut- suzluk büyüdükçe büyüyordu. Bu esnada, kanunu esasi le- hinde bir nümayiş yapmak ve Abdülhamit tarafından mukave- met gösterilirse hal'ine kadar da ileri varmak maksadile bazı ze- vat görüşüyorlardı. — Evvelemir- de — Abdülhamidin — mıygavemet kuvvetlerini tahdit etmek lâzım- geldi. Bu hususta iye Müşir Fuat Pa- şanın hamiyetine müracaat edildi, Paşa, kendisinden beklenen mu- aveneti, derhal vadetti. Fakat bu, kâfi gelmiyecekti. Mabeyni humayunun askeri erkânımı da elde etmek lâzımdı. Bu ciheti de, Fuat Pş. Üüzerine aldı. O zaman mabeynin nafiz erkânından bulu- nan Ferik Çerkes Abdullah Pş. ya Yalısına çağırttı. Meseleyi uzun uzadıya anlattı. Abdullah Paşa, Fuat Paşanın sözlerini büyük bir dikkatle din- lediği halde, ne ret ve me de kabule dair hiçbir şey söylemedi; İçınde Çalkanıyordu, ancak üç, dört gün sonra cevap vereceğini söyledi. Ve saraya | avdet etti. Aradan iki gün geçer geç- mez yukarda yazdığımız şekilde Fuat Paşa tevkif edildi. ( Arkası var) —— RADYO — 18 Mayıs*[;ar_şamhı İstanbul — (1200 fon, 195 Cennet 1L fon, 20,40 Çocuk konferansı ao konseri, 21,60 şarkı. Belgrat — (421 metre) 20 gramofon, haber, konferans, 21,45 milli şarkılar . Prağ — ( 488 3) 20 yatrodan naklen Fuçininin T | (ST metre ) 20,45 orkes- ©, 2210 Strinberg'in lisi, 29,25 konser. Peşte (650 metro) 20 konferans, 20,5 salon orkestras -(IM11 metre) 21 Musikili | Leh musil konseri, 21 Cifeonda op 19 Mayıs Perşembe İstanbul — (1200 metre) 18 - Gramo- fon, 19,5 Mayriye Hanımın Stadyo heyeli,. 20,5 he Belkis Hanımın , iştirakile yeti, 23 orkestra, Bükreş Btadyo hes 304 metre ) 20,10 kon- 0 kotser, Paris kar- Relgrad — ( 420 motro ) 20,90 & 20,20 dok- torun — tavsiyeleri, ymser, 21 operadan nakil Roma 441 metre) S1 şarkı kon- seri, 21,45 senfoni. Prag berler metre) 0 © "ZJ konser, — 21,0 a n nakil, BIT metre salon Viyana 21415 Hayat san'at mevzuu otrafıdda bir konferans, ,0 konser, 23,45 dans havaları Peşte ) metre gilizce 1,10 g&esl T konlerans, yiyano konseri, gramınfan AĞ radyo gazetesi. 21,15 balil konser, & havaları Berlin ( 1630 m halk kenseri, 21,15 Becthove Kadıköy Süreyya sinemasında Bu akşam — 71,30 da RAŞİT RIZA TİYATROSU ilk defa olarak BİR GECE BİR HAYAT Dram 3 Perde | tarzı tamamen iptidaldir. Çankırıyı İl'ır,va Ede- bilecek Bir Servet Senede Çıkarılan 3 Milyon Okka Tuz Pek Ziyade Fazlalaştırılabilir — Amele lâğım hazırlarken Çankırı ( Hususi ) — Çankırı için mühim bir varidat membaı olmak istidadında bulunan tuz madeni “Memleha,, hakkında ge- çen mektubumda uzun — boylu malümat verdim, Bugün de, bu madenin işleme tarzı ve bu işle- me tarzı ıslah edildiği takdirde temin — edebileceği faydalardan bal ğim: Bu maden, bizde profesyonel amele bulunmamasından dolayı her zaman çi Faaliyeti, uııumıyelle çiftçi olan köylünün iş ve işsizlik vaziyetine bağlıdır. Bu itibarla senede ancak altı ay çalışır ve 90 kadar işçiyi meşgul eder, Bu tuz madeninin çalışma Amele yarı beline kadar çıplak ve ter içinde kazma sallar. Sert ve yıkılması müşkül kısımlara tesadüf edildiği zaman lâğım kazar, buraya 250 gram kadar barut doldurur, fitil ateş- | lenir ve herkes bir köşeye çekilir. Az sonra kulakları patlatan bir tarraka ile kocaman kocaman tuz blokları parçalanır, madenin içine yuvarlanır. İnfilâktan sonra bile herkes beş on dakika bulun duğu yerden kımıldamaz, sonra, faaliyet tekrar başlar, Nakliyat ise eşek sırtı ile ya- pılir. Bu madenin bütün faaliye- tinin muhassalası, 3 milyon kilo- dur ve bu da tamamen bu civar- | da istihlâk edilmektedir. Halbuki madenin ihraç kabiliyeti vardır ve evvelce bildirdiğim — vüsatine göre bu kabiliyet çok fazladır. Bu noktayı nazarı dikkate alan | | | | | | maden idaresi, belediye ile an | laşarak Çankırıya yakın — olan | Acıçay |mevkiindeki 'ğıılırdın istifada etmek istemiş, fakat hetf * nedense bu hususta anlaşılama” © mıştır. Halbuki böyle bir tedbir, nakliye ücreti ve işçinin madenle muvasalesini kolaylaştırmak nok- tasından çok faydalı olacaktı. Çankırıda tuzun okkası 9 kuruş- — tur. Beyaz tuz ise 13 kuruşâ satılmaktadır. Nakliye — ücretinin pıhılılıîv esaslı bir istifade temin ettirecel bir mahiyette değildir. Bu hw susta demir yolunun büyük bir faydası görülebilirse de - tarifele- rin yüksekliği buna imkân bı- rakmamaktadır. Meselâ 31 numaralı - tarife mucibince Sekili istasyonundan Derince ve İzmite kadar on beş$ ton tuz için 176 lira alınır. Hay- darpaşaya kadar ise 198 İira tediye edilir. Halbukâ Çankırıdap Eskişehire kadar ayni miktar tuz için 216 lira verilir. Aradaki nisbet yüzde kırka kadar yükseliyor ki tamamet fazladır. 31 numaralı — tarife Çankırıya da — teşmil — edilirse, — mesele halledilir ve bu mıntakar nin istikbali kısmen temin edik miş olur. Elde esaslı bir istatistik mev-s — cut olmamakla beraber maden kazalarının miktarı hiç denecek mesabededir. Yalnız senelerce evvel, beklenmiyen bir zamanda patlıyan bir lâğım bir amelenin — özlerini kör etmiştir. Bundan aşka, son senelerin kaydettiği — bir hâdise yoktur. Mılııılnldıı-ıbınıoı_ v Bu akşamdan itibaren ELHAMRA ve MELEK sincmaları Yaz tarifesi : ELHAMRA'da MARIE BEL'in en güzel eseri TALİ Birinci mevki 30 kuruş MELEK'ta | FERNAND GRAVEY - SUZY | Vernon'un en fazla sevilen filmi Fraklı Adam Her hafta PARAMOUNT'un yeni dünya havadisleri gösteri- lecektir. Bu programda Fransa Raisicumhuru M. Dumer'in katli ve kalilin tevkifi ve yeni Fransa Reisicümhuru M. Albert Leb- run'ün Versay'da intihabı merasimi gösterilecektir.
