16 Ekim 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 6
Fransız Tiyatroları Ss. Yazan : Potiniöre - Michel Capaucimes Fransız tiyatrolari dünyanın en ileri tiyatrolarıdır. Çünkü bütün sanat hâdiselerine kucak açan birçok müesseseler vardır, PFran- sız tiyatrosu ayrı ayrı janrlarında birçok tekâmül geçirmiştir. Al manya'dan gelen bir arkadaş an- latıyordu. Hatırımda kaldığına gö- re bir rejisör Wagherin Persi- fal'ini yeni bir tarzda sahneye koyacak diye o haftalarca önce ilân eeilmiş, herkes merak için- de bu cür'etkâr adamı beklemiş. Rejisör ne yapmış biliyor musenuz? Mevzu/icabı sağda olan bir ağacı sola geçirmis. Halk bunu islıkla karşılaşmış. Bu kadarcık olsun kü- çük bir değişikliği kabul etmiyen Alman tiyatrosu çon monotondur. Meyerhold'un ortaya attığı janr da Meyerhold'la beraber yok ol» duktan sonra eski artıklarla ge- çinen Rus tiystrosu artık emekle- mekle vakit geçiriyor. Fransa'da güzel san'atler muayyen devirler- de birçok tekâmül geçirmiş ve hâlâ geçirmektedirler. | Comddie Française, Odöon, Opera, Opdra- Comigue, Thdâtre des Varidtös gibi taheilâtlı tiyatroları bir yana bı- rakalım. Birçok hâdiselere ön ayak olan avant-garde tiystrolar- dan sonra ayrı ayrı janrlarda, ay- rı ayrı halk tabakalarına hitap eden birçok tiyatrolar vardır. Me- selâ şekerleme kutusu dedikleri Bonboniğre tıyatrolardan biri olan Potiniğre Paris'in en büyük ts bakasına mahsus tiystrolardan bi- ridir. 1500 seyirci alacak kadar küçük olan çok lüks &alonu her akşam Paris'in en yüksek sosye- 255 — Servetifünun — 2356 Nahit BİLGA tesine mensup insanlarla dolup boşalır. Bu tiyatroyu merak eden ancak galeride bir yer bnlabilir, Hertürlü konforu havi bu tiyatro mahdut müşterisinin lüks ihtiyaçla- rını gözetmek için tam 21 de per- desini açar. Saat 21 e doğru Pa- ris'in Ten lüks arabaları bu tiyat- roların önünde sıralanırlar. Bu- rada oynanan eserler az çşahıslı, fantazi, neş'eli piyeslerdir, Bu ti- yatroların hususiyetlerinden biri de yüksek tabakanın en çok sev- diği artisleri bir aarada toplanma- sıdır. Bunlar birânda ve ufak bir fırsatta meşhur olan artisler- dir. Kadın san'atkârlar ekseriya güzellik ve incelikleriyle tanınır. lar. Çok meşhur olan ihtiyar son- atkârlar büiün bir hayat boyun- en (mücadeleden yıldıkları için mevkileri sarsılmadan bu soy ti- yatrolara geçerler. Artislerin giy- dikleri elbiseler Pari'in en yük- sek terzilerinin elinde dikilmiştir. Kadın san'atkârların har yeni pi- yeste arkalarına giydikleri yeni bir elbise derhal Paris'te moda olur. Bu tiyatrolara bir moda meş- heri de diyebiliriz. Louis XV ve kübizmin en göze çarpan mobilya larını seyirciler hep aynı hayran- lıkla seyreder. Dekorlar tema- miyle realist bir hava içindedir. Ve plastik tarafıda ihmâl edilme- miştir, Herşey tam bir lüks için- de yüzer. Umumi Harpten önce Capu: cines bu janr tiyatroların başında gelirdi. 1919da açılan Potiniör Tiyatrosu gekerleme kutularının içinde Michel ile beraber ilk si- rada gelmektedir. Bu tiyatrolarda ayrıca konser ve konferanslar da verilir. (O Potiniğre ,Tiyatrosunnn üstündeki kbçük bar her akşam doludur. Bir tiyatro olduğu ks- dar modern bir toplantı yeridir. Bu tiyatroda en çok sükse yap mış piyesler gınlardır: oAlired Savoir'in Sekizinci Charl, Leopald ve Armand'ın Gündüzlük Kadın, Uristan Bernard'ın Kör getiren mal, Armand ve Gerbidan'ın Karısı ve annesi, gibi fantazi neg'eli piyes- lerdir. Geçen yıl Michel Tiyatro- sunda temsil edilen M. C. Claude- Andrâ Puget'nin Mes'ut günler komedisi Paris'te büyük bir siikse yapmıştır. Bu eser birçok genç sa'natkârları lanse etmiştir. Bu soy tiyatrolar diğer tiyatrolardan tamamiyle ayrı bir yol takip eder- ler. Çok ayr soylarda Franaz ti- yatrosunun gittikçe tekâmüle doğ- ru gitmesi, ayrı ayrı fikirlere sahip birçok tiyatroların bulunmasından- dır. Böyle olmakla birçok yazıcı- lar kendi janrlarına uygun tiyat- rolar bulurlar ve aktöler de iste- dikleri şekilde bir tiyatroya inti- sap edebilirler. Bir memlekette tiyatronun tekâmülü için, hiç süp- hesiz ki, muhtelif soyda tiyatrolara ihtiyaç vardır. Rakipsiz tiyatrolar hamle yapmaptan ziyade kendi yağlarıyla kavrulurlar. İnan arzu eder ki memleketimizde de birçok janrlarda ayrı ayrı tiyatrolar olsun. Türk genci! Atatürk, Cümhuriyeti sana emanet etti.
