16 Ekim 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r IhtiyarDost Y azan: Halid Ziya Uşaklıgil Satış Fıatı 50 kurustur. yeri : 10 ' • 18 İnCl Cumhuriyet Matbaasıdır CICO Sfljfl '. 6 1 6 8 u m h u r iyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgr&f Başmuhanir: 22366. Tahrir heyeü: 24298. . Posta kutustı: Telefon: ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbulİdare ve Matbaa tstanbul No 246 P8rSefîlb8 1 6 BİPİRCÎteSPIfl 1 9 4 1 Telefon: BasmııhaTTİr; 223fifi. TaVırir Vıew»ti? î>.dS<lS İı4on> n Mstkao ticmi 9i9OQ 9A9<m ' " r Bn Akşam ıj Sinemas! A CILIYOR Ük EBEll AŞK Filmi : Almanya ile ticarî mübadelenin esası Şimalden Kalinine Muahedeye dair mühim izahat veren Numan Menemencioğlu gelen kıt'alar silindir mübadeîe şekillerinin inceliklerini anlatıyor gibi inmektedir Anlagma menyete girdi ALMAN ORDULARI Noskovanın önlerine v a r d 11 a r "Almanlar cenubdan Mukavelenin piyasayı da şehrin şarkına alâkadar eden kısmı ilerliyorlar, seçme nasıl işliyecek? kuvvetleri feda Ankara 15 (Telefonla) Ankarada etmektense Moskoimzalanmı* olan ve memieketın içinde \e dışında gpnış bir a!âka uyandırmış vayı terketmek bulunan Tu^K^^man ticaret anlaşmasıDin umtuni hrtları eüafmda, bu anlaşrr^a doğru olur „ müzakereıeriaı idsre eden heyete nya Almanyaya hububat ihrac etmiyecegiz Londra bildiriyor: En tehlikeli fünlerinl yaşamakta olan Moskovanın meşhur Kızıl meydanından yakın zamana Kızüordnnun zarhlı kıt'alan Lenin'in mezan (X işaretli) önunden geçiyorlar aid bir hatıra: Alman harb tebliği set etmiş olan Hancıye Umumi KâtıbıMoskova 15 (a.a.) Ünited Press' miz Buyuk E'çı Numan MenemencioğJu, kendısine soıulan suallere cevaben çu Cepheden gelen telgraflar Alman motorlu piyadesının ve tank kullannın, beyanatta oulunmuştur: Hariciye Vekâleti Umumî Kâtibimiz Büyük Elçi Ntunan Menemencioğlu « Ticaret an'asmaları Büyuk M:llet pıke bombardıman tayyareleri ve pamuahedeyi imzalarlarken Meclisinde kabu' ve tasdık edıldık;en raşutçü mufrezelerinin yardımile Mosfonra neşredıimek usuldendır. Bunun'a kovaya yaklaşmış olduğunu kabul etberaber A'man anlaşmasının umumî mektedir, Fakat şu cihet ürerinde de ısrar edilhatları üzerinde ve bilhassa merak edimektedır ki, Ruslar, yolları kullanılmılen kısırmarı hakkında maalmemnuniye yan tanklarla doldurmağa ve bazı kemalumat veıebili'im. sımlerde Alman ileri hareketıni yavaş«Anla?maların tatbikına latmağa ve hatta durdurmağa muvaffak baflanmı;tır> olmuşlardır. Akdettiğirrız vesıkalar imza tarihi olan Kalınln çevresinde ve Briyansk bölAlman hukumeu ve başkumandanlığı, 9 ilkteşrin gimü meriyete girmiştir. Hu gesınde muharebe bütün şıddetıle dehukumetımuın mu/afakat ve tensıbi uhiren İzmiri zijaret eden kumet 3970 sayıu kanunun verdiği sa vam etmektedir. zerine, Harb Akademisi Kumandanı A!ms.n Büyük Elçisi Ekselans lâhiyetc müsteniden imza edılen anlaşKrasnaya Svezda gazetesınin bildirKorgeneral Aıi Fuad Erdemle «Cumhuvon Papen Izmir FaUs samalan dcrhal meriyet mevkiine koya diğine gore, Moskovanın batısında Sovriyet» askeri muharriri emekli General lonlannda ırahallî hukumet erkânile cak bir hCık'ru kabu' etmiştir ve böv'ece yet kuvvetlerı Almanları bir koyden ıkı Hüseyın Husnü Erkıleti şark cephesıni Belediye \e Farti reislerini, Alman kon(Arkaçı sahife 3, sütun 2 de) defa geri atmağa muvaffak olmuşlar ziyarete resmen davpt etmiştı. Sayın ^olosluğu erkânmı. Alman kolonisi ileri ve 96 tank, 22 zırhh kamyon, 95 otomoGeneraller'miz diT öğJ»yin Yeşilköyden gelenlerini ve hankalar müdüıieriri bıl ve iki tayyare tahrı'o etTiişlerdir kaikan tayyaıe ile Sofyaya hareket etbir araya topUyan ziyafetin sonunda bir Almanlar 15,000 ölü vermişlerdır. mişler ve hava meydanında teşyi olunautuk irad ederek şahsan Izmir hakkıııBununla beraber gazete, Almanlann nruşterdır. daki ihusaslannı ve orada gorduğıi çok «N» rümuzile gösterilen şehirden tardeBirkaç hafta sürmesi muhtemel buiyi kabulü güzel cümlelerle kaydettiktcn dıldikten sonra takviye kıfaları almalunan bu sevahct esnasında guzide Gesonra Almaa >e Türk milletlerinin kalğa muvaffak olduklarını ve Rus kuv r.eral ve mur arririrniz H. Husnü Erkilet, bi dostluk'an üzerinde ısrar eylemiştir. vetlerini geri atarak şehre gırdıklerıni Cumhuriyet» karilerinin yakın bir alâkabul etmektedur. Alman Bu./ük Elçisinin bu nutkundan ka ile takıb etmekte oldukları askerî Alman hava kuvvetleri Sovyet demir kaberdar clunra İzmirde daha evvel dimütalea ve rratelejerine fasıla vermıyeyolu istasyonlarını durmadan bombağer bir foüyük elçi tarafuıdan da boyie H. RozTelt cak, yoilarc1'! mütemadıyen hazırlamağa lamaktadır. Fakat Kızıl hava kuvvetLir nutuk soylenmiş olduğunu hatırladevam eder<>ğı yazi'arını en kısa vasıtaleri de Alman kollarına hucum etmekrıamak elde değıldir Bu diğer bü>iık larla peyderpey bize gönderecektir. Berlin 15 (a.a ) Alman başkumantedır. T'çi İngiltereyi devletimiz nezdinde temŞark cepnesinde insanlık tarihinın haKrasnaya, Svezdaya gore, Sovyet tay danlığının teblığı: Mİ eden Ekselans Sir Knatchbull Hu • Hususî bir teblığle de bildirilmiş ol kikaten mib.nı kayaetmediği mahareVıeyareleri altı Cünde 105 tank, 605 otomoCessen idi kı o da fuarm devamı esnaler oluyor. Milyorların savaşöğı bu göbıl, 14 baterva 54 tanka karşı koyma duğu gibi Vİazma kesıminde çevrılmış suıda İzmire sejahat zahmetini ihti\ar rıılmemiş m'cadele, tahsisan bugünıeropu ve 101 mustahkem mevki tahrıb olan dusman kuvvetleri tamamile iırha ederek müıııasil bir vesile ile memleke • edılmiş bulunmaktadır. Briansk etrafır1etmişlerdır. tımiz hakkmda ve İngiliz Türk siya.î • • Soğuk ve kar Almanlara bir bakım laki cebde de düsmanm mfisahı fasılave iktısâdî mimasebetleri üzerinde giısız devam etmektedir. Bu yeni muazdan yardım etmektedir. 2«I bir nutuk sö j lemisti. Her iki uulıık Askerî mnharririmiz emekli General Almanlar, don tutarak daha emin bir zam meydan muharebesının esirleri 500 tiünya üzeıinde yekdiğerine karşı büvuk H. Emir Erkilet hale gelmiş olan ikinci dereccde yollar bini asmıştır ve mütemadıyen de artbir mücadela ile mesgul iki büjük memmaktadır. dan da istıfade imkâiını bulu^orlar. leketin tablı ber biri kendi hesabına de, en şiddet i safhasına girmiştir vey» Doğu harbinin başındanberi alman ngiliz askerî mahfillerimn kanaati olmak üzere l ü r k dostluğuna verdikgirmek ozerrdir. Ba itıbarla askerî muLondra •> (a P ) United Press. Lon Sovyet esirlerinın yekunu daha ^ımdi'" leri ehemını>cl uztrinde birleşijor. Bu harririmiz sayın Generalin, cephe cidra askerî maHfıleııne gelen haberleve den 3 milyonu ziyadesile aşmışur. bir nevi dostluk müsabakasıdır, ki lıe • varlarından ve vahud bizzat ateş hatıaBu akşam gec. vakit Vaşingtondan alıSavaş tayyareleri 14 u 15 e bağlayan (Arkası sahife 3, sütun 5te,l oefindeki lekabet mevzuunu biz teşkil ımdan edinsceğı ir.tıbaların ve bu duİtalyadan gelen haberler. umumî vateşrin gecesi Moskovada mühim askerî ettiğinüz için nıbajet bize hoş görün nan haberlere nazaran, Bırleşik Amerıka nanı üstünJe malumata istınad ederek birliklere taarruz etmişlerdır. Ilirb ikınesi pek tal.iıdir. Rakibin nutkunu \al Kongresmin Hariciye Encümeni, Ame ziyetin gittikçe fenalaşmakta olduğunu kEİeme alaco^ı makalelerin ne derecelertısadiyatın. i ei ı\ ı'n tesislerde bir çok nız bırakıianıaktaki dikkat ise Alman rikan tıcaret gemilerinin silâhlandırıl gosteriyor. Son günlerde tren kazaları de meraklı ve ehemmiyetli olacağını yangmlar çıkmıştır. İ.ıgiliz mücadele.inin biribirlerini nafil ması hakkmdaki kanun lâyihasını tas çoğalmıştır. Nıtekım son yirmi dort saat ızaha hacet yoktt.r. vib etmiştir. Lâyiha yarın heyeti umu zarfında üç tren kazası olmuştur. adım adım takib etliklerini gösterecek Hususî Alman tebliği miyeye sevkedıleceğinden, cuma akşaDiğer taraftan Almanlann ısrarı üzeGeneral H. Emir Erküerin surette kuvvetli \n derin olduğuna deBerlin 15 (a a.) Alman orduları lâlet ctmek iübarile ayrıca manah sa mı Kongre tarafmdan tasvib edı'eceği rine on vali azledılmıştir. Bolzagno, karilerine bırakbğı notlar baskumandaııhğının hususî tebliği: umulmaktadır. Cartagena, Floransa, Livorno vahleri de yılmamak miunkün olmaz. Sayın Gentral H. Emır Erkilet, dün Briansk ve Vıazma çıfte meydan muazledilen valiler arasında bulunmakta(Ankara Rad>o Gazetesi) \eşilköyde kendisini uğurladığımız suaharebesmin sonu yaklaşmaktadır. Bu dırlar. Biz aralarında mücadele cari olan iki gün Brıansın şimalindeki cephede çemda, aziz Karılerine bildirilmek üzere, biz» büyiik memieketın her ikisile de gajet Tersanelerde ve silâh fabrikalaMoskova radyosu, bu hususta verdiber altma alınmış bulunan düşman kuvvunları söy^miştir: nnda grevler ği malumat meyanında Almanlann şisamimi dos'f'ik munasebetleri idaıne « Aırrart başkumandanlığının ve hüediyonız Iııgiltere ile ittifakımız Turkiye Bombav 15 (a.a.) Rovter: Yeni vetleri de Alnr.an kuvvetleri tarafuıdan Nevyork 15 ( a a ) NewYork Sun malî İtalyayı isgale hazırlandıklarını hukumetinin davtti ve hükumetimin tea tarafından neıl.angi bir devlete ve gazetesi, Amerikada grevlerin millî mü soylemiş ve demiştir ki: İran Şahı ordu ve iandarma başku mağlub edılmistir. Alman kuvvetleri düşmana kanlı za5ibile, dofu barb cephesini ziyaret için, • Bunun İçin Almanlar aşağıdaki ted mandanlığından kaldırılmıştır. Tahran tahsisan Almanya>a müteveccih her dafaa programını mütemadıyen tevakHarb Akademımiz Komutanı Korgeneral rad.vosu, eskı Şahm saltanattan fera yiat verdirmiştir. hangi derecesiude bir husuraet fiküni kufa uğrattığını yazmaktadır. Fılhakika birleri abyorlar: Erianskın cenubundaki ormanlık bölgati ve İrandan cıkışı hasebile hali AÜ Fuad Eriemin reisliğınde seçilen 1. Sanayi mmtakalarım muhafaza baiiıtiva etraediçi ilk gündenberi defalarla Misisipıde Pascaioula tersanelerinde, hazır vaziveti içinde bu tedbirin alın grlerde oi3ğ îb cdılmış ve orada çem'oer hanesile şimalî Italyadaki garr.ızonreyete dahil olarak hareket ediyorum» tpkrarlaoan bir hakikat idi, ki filijatla Misuride Welden Federal dinamit fsbrimasının lüzumîu olduğunu bildırmek altına alınmış düşman ordularının balarını takviye ediyorlar, da teeyyüd edegeldi, ve nihayet obür kasmda, Teksasta Houston deniz tezgâhAvrupanın şarkında gördüğüm yarleri tedir. İran Sahınm bu vazifeleri uh k yelerinden temızlerımesi devam eyle2. Afrikaya yapılacak askerî sevkiyatı harbde uzun dört yıl müddetince silâlı larında ve Ohioda Toledodaki fabrikada ve hususile genış harekât sahasını ziyadesinde bulunduracağma dair olan mektedir. ileri sürerek Sicilyadaki garnizonarkadaşlığı etbğimiz Almanya taıafın ameleler grev yapmışlardır. Bu son grev, ret edeceğim için memnunum. MemlekeBu m u a d m yarma ve çevimıe mu1924 tarihli anavasanın bu babdaki lannı kuvvetlendıriyorlar, dan da bu suretle takdir olunarak Al tank imalâtınm yüzde 70 durmasuu mutime ve vatindaslarima faydalı olabile» maddeleri lâğvedılmistir. Şahın emir harebesine iştırak etmiş olan Alman 3. Alman subay ve erlerini öldiirenleri liıan ve Türk devlet şeflerinin saınimî cib olmuştur. Maden kömürü amc'.eleri fArkası sahife 3. sütun 5*c) namesıle bütün sivasî mahpuslar tah(Tazısı 3 üncü sahifede) (Arkası sahife 3. sütun 5 te) öldürmek hakkını Gestapoya verıresajlarile yeniden tavzih ve takıir de grev tehdidinde bulunuyorlar. Halive edılmısler ve yüzde otuzdan mişler ve bu teşkilâtı takviye eto'unmasını takiben 18 haziranda Almauvüzde vüze \aran bir nisbet dahilinde kem Komitesinin ihtilâfları halledeceği mişlerdir. Türk adeıri tecavüz ve dostluk muahebütün İran sivil memurlarmın maaşumuluyor. (Ankara Radyo Gazetesi) desinde en tabiî ve mütebellir şeklini larına zamlar vapılmıstır. bııldu. Buyük dünya mücadelesinin iki kutbunu teskıl eden ikj devletin büjük elçileri tarafından ırad olunan nutuklarda bulumna.ı zarurî iddia ve müdafaalann münaka^ası (polemiki) bizi alâkatfar etmez. Runlcr dunja jüzünde îilen Kollektif bir \rarlık olan cemi>etler de yasamak için Biolojiye göre hayat, blümle mücadele eden şartların cari buyük kavgauın ufak ve mütevazı heyeü umumiyesidir. Canh hiç bir varhk tasavvur olunamaz hem mucadeleye, hem de istenıeje mecburdurlar. şekillerinden baska bir şey değildir. Bizi Cemijetin mücadelesı, ferdî hayattaki gibi tabiatle yapıld, kenduu cansızhktan ayıran vasıflan bir gayrete, bir nlâkadar eden ük cilıet şurasıdır: Her mucadele>e borclu buiunnıasın. Kalbin çarpması, \ücudün lu, muhille yapılu, bastalıklarla ve sefaletle yapılır ve niiki büyük elri Türkiyeyi büvük rfünja sıtaklık neşretmesi, nebatların toprağa kdk salması, hatta hayet icab ederse, dığer ceıniyetlerle yapılır. kdvgası dışınia tutar, siyasetin isabetinistemek ise cemıj etlerin ha>atında ulku mefhumile ifade mikrobiarın toksin iJrazı bile uzvi bir mücadelenin mahsutle ittifak edcrpk onu ve bu sijasetin edilir. Ferd beslenmek, hararet neşretmek, nefes almak, bit ludür. yapıcılarını ovmüslerdir. Kavganın bizzat En iptidaî mahluklarda bile görülen bu mücadcle hali kelime ile uz\"î mucaaelesini başarmak içsn ruhunda bir istek cnu yapnıakıa meşgul olanlara aelero yüksek varlıklarda çok daha muğlâk bir takım unsurlarla >aşattığı gibi, cemıjU de karnını doyurmak, nefes almak, tnal olmakU bulunduğu mcydanda olzonginlesrir. Yalnız uzvi değil, ayni zamanda ruhî bir varhk s'hhatte bulunmak, Lir kelime ile hur ve kendi kendme saduğu için Türk shasetinin dürüstlüjüne olan insan için hajat, hem uzvî, hem de ruhî bir mucade hıb kalabi'mek için bir veya bırka^«Ikü>e muhtacdır. clduğu kadar ciddıyet ve isabetine de Şu lıalde iptidaî variıklarda h â ^ t , sadece uzvi bir müledir. Ruhî mücadelenin esasını da istemck mefhumıle ifade tevcih olunan bu takdirleri samimî tecadeSedir, diyoruz. In^aniarda, uzvi mücadele ile birlikte ruhî edebiliriz. lâVki etntmcşe sebeb yoktur. Uzvî havatta nefes almak, hararet neşretmek ne>se, fer blr istek de şarttır. Ferddeki rrtht kabilıjetin dereces nc Buyük F'ei von Papen İznıir nutkundî havatta da istemek odur. Hatta, ruhî hajatın özünü teşkil gore bu istek, alelâde arzulardan bir ideale, bir ülkuye kada memleketımız iı'n ve Türk Alman oden bu istemek kevfiyeti, ferdî bir bütun olarak aldığımız dar yuksclebilir. Cemijetlere gelince, U7\î ve ruhî mücamilletlerin'n dostlukian için çok gıizol /aman, bararet neşretmek ve nefes almaktan bile daha nıü flelelerden başka kuv\etli bir ulku sahibi olmak. onlar içm sÖ7İer söyîrrııMir Bu mttuktan «g'cnihimdir. Çunkü koma'ya giren bir hasta. vücud sıcaklığını hayatın ajrılmaz bir şartıdır. Gündelik heveslerimizi kısajonız ki von Papen 1939 yılının mavıs muhdfaza ettiği müddetçe biojoji bakımından vasıyor savıl lım. İçimı/de kuvvetii bir ufkünün sonmez ışığı jansın. Milajında büvii't elçıtik mpm'irivetile IV" dığı halde. slhhatte bir adam, eğer bir şey istemiyorsa ru letimizin hayatiyetinı artırmış oluruz. N. nan blü demektir. YUNUS NADİ Briansk'taki muazzam savaş bitiyor CUMHURİYET Askerî muharriri Emekli General: Şark cephesinde H. Emir Erhilet Von Papenin Nutku Çember içine alınan Dün tayyare ile hareket eden General düşmatı kıfaları taErkilet makalelerini cepheden mamen mağlub edildi göndermeğe devam edecektir Bu bölgede alınan esirler 560 bine baliğ oldu, 888 tank ve 4133 top iğtinam olundu Italyada Vaziyet Bitaraflık kanunu Hâdiseler ve tren kazalan çoğalıyor, 10 vali azledildi Burada işlerini biliren Alman kiillî kuvvetleri baska harekâla devam için serbesl kaldılar Moskovaya göre Kongre Hariciye Encümeni lâyihayı kabul etti Almanlar şimalî İtalyayı işgale hazırlamyorlarmış Sovyet harb tebliği lranda KaUnın şehri önlerinde Nüthiş bir muharebe oluyor Şehinşahtan Başkumandanlık hakkı geri almdı Alman kıt'aları Sovyet istihkâmlarına girmeğe muyaffak olmuştur Ruslar cenubda Mariopolu tahliye ettiklerini resmen bikürdiler Birhac söx Ulkü ve istek (Arkası sahife 3, îütun 4 te) İran meb'tuan laeclisi, yeni Şehinyhıp nntkann dialerken