15 Ekim 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

KEMALİZM PRENSİPLERİ Yazan: Saffet Engin 1 VE İKİN'Cİ CİLDLER Fiati : 1 inci cild 100 2 nci » 75 kuruştur. Satış yeri : Cumhuriyet Matbasıdır I 8 İdCİ umhuri ! 6167 Telefon: Başmuhamr: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı; 24299 24290 Bugiin ikinsi sahifemizde Eski bir Türkçü: MehmçdAHTevfik ib Yöntem İSTANBUL CAĞALOĞLU TelgraJ ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kurusu: tstanbul No 246 ÇdrŞcMibcl I 5 BîPİRCÎÎBSPîII I 9 4 1 Papen izmirde mühim bir nutuk söyledi tt I Bizi bağlıyan, kalblerimize kök salmış silâh kardeşliğinin ananevî bağıdır,, Atatiirkiin muhteşem eserini elinde tutan Ünlii Asker ve ender görüliir Devlet Adamı «Eminim ki memleketinizi her türlü uçurumların üstünden aşırarak saadetli ve refahlı bir istikbale götürecektir» İzmir 14 (e.a.) Şehrimizde mıs?fir rin güzelliklerini ve Belediye Reisinin bulunmakta o!an Almanyanın Ankara yorulmaz ellerile başanlan parlak kalbüyük elçisi von Papen dün akşam İz kınması eserini görmek istiyordum. Bumir Palas salonlarında Vali, Beledive nun içindir ki, dünyanın hakikaten en Reisi ve hukumet erkânile Alman kolo güzel şehirleri arasmda yer alan bu şenisi şerefine bir zıyafet vermiş ve bir hirde bugün darbımesel haline gelmiş olan an'anevî Türk misafirperverliği nutuk irad edeıek demiştir ki: içüıde bulunmakla bilhassa bahtiyarıra. c Türkiyeye gelelidenberi Izmiri ziyaret etmek ve bu suretle gerek vatan(Arkası sahife 3, sütun 7 de) 1 daşlarımla teTiasa gelmek, gerek bu şeh Şark cephesinden resimler: Alraanyanın Ankara Büyük Von Papen Elçisi Bix Avrupahytx Çünkü bugünkü Avrupanın bünyevi değişikliğinde birinci derecede rol oynamışızdır. Bugün Türkiye içtimai duTumu, iktısadi sistemi ve milli siyasetile Avrupa devletleri arasında en çok Avrupalı olanlardan biridir. ünja matbuatında memleketimize dair sık sık takdir edici jazılar gorülür. Genc rejimimizin basardığı harikulâde escrlerden ilham alan bu jazılar, hemen istisrssız samimidirler. 1919 danberi iç ve dış nizamlarını kaybcden milletler ardı arası kesilmijen sıyasî ve iktısadî buhranlar içinde juvarlanırken, çüruk, kohne ve yıkılmış bir imparatorluğun enkazı üzerinde yukseltn Türkiye, basardığı mucizelcrle bıitün bir insanlığı pek tabiî olarak hayran bırakıyor. Ancak bu samiınî yazılann çoğu şekle siddir. Bizi şalvarlı, sarıklı bir kıyafetle cami avlusu dekoruna jakı^tımıaya aJışan garblı. kısa bir zanıanda kendısi gibi gijindiğimizi, kendisi gibi jasadığımızı, hatta kendisi gibi düsünduğümu/ü gorünce hayrette kalıjor ve kıjafetimizin altındaki derin ruh değişikliğini araştırmayı aklına getiremij or. Hasta adam diye anılan Türk bak nelere kadirmış meğer, diyor: Sungüsuniın gücile istiklâlini kurtardı. Şark medeniyetini bırakatak garba dondü. Bugün Turkiyede kanunlar medenî, kıjafetler medenî, âdeiler medenidir. Fransada kadınlar belediye islerine bile karısamazken, daha düne kadar kafes arkasında yasıjan Türk kadım simdi erkeklerle ayni derecede metnleket mukadderatına bâkinulir. Bakımsız bir cöle benziyen Anadolu her sene daha nıamurlaşıyor. Vaktile Ankarayı görenler, oranın koca bir vilâyet merkezi olduğuD9 inanama7İdrdı; bugün Ankara keli Düşman Sovyet Rusyanın kalbine ulaşıyor Moskova radyosu "son parola zafer veya ölüm!,, diyor Bizzat Stalinin yazdığı telmih edilen Pravdanın makalesi Askerlerimiz Viazma Rus seferinin basın şehrini tahliye etti danberi 3 railyondan Londra; Moskova fazla esir alındı meydan muharebeAlmanlar, Moskovaya 80 kilometre daha yaklaşarak Moşaisk şehrini zaptettiler sinin bir buhrana doğru gittiğini söylüyor Londra 14 (Radyo) «7,15» Geceyarısı Moskovada neşredilen Sovyet tebhBirinciteşrirın on üçüncü günü askerımiz bütun cephe boyunca harbe devam etmıştir. Muharebeler Viazma ve Brıansk mır.takalarında bilhassa çok siddetli olmuştur. Askerlerimiz gunlerce suren çok siddetli muharebelerden sonra Vıazmayı tahliye etmişlerdir. Alman hücumu müthış surette mukavemee maruz kalmaktadır. Bir çok düşman harb malzemesı tahrib edilmiştir. Cumartesi günü 122 Alman tayyaresi tahrib edilmiştir Sovyetlerin zayiatı 27 tayvaredir. Dün İîoskova civannda 7 Alman tavyaresi tahrib edilmiştir. Viazmadaki Çok siddetli mücadeleden Rııs kıt'aları sonra imha edildi Alman harb tebliği Sovyet harb \ tebliği ı Rus tankları ve dortlu ağır maldneli bincıirilm.ş askeri kamyonlann tahrib edildiği bir sosede Alman oncüleri ilerliyorlar Askerî vaxiyet Umumî manzara Alman orduları Moskovaya cepheden hücum değil, şehirle etrafındaki Sovyet ordulannı ihata için hazırlanıyorîar Yazan: Emekli General ^ H. Emir Erhilet \ J Zırhlı ve mctcrlu • Cemal Hiisnü Tahran Büyük Elçiliğimize tayin olundu Berlın 14 (a a.) Alman orduları raenin tam manasile modern bir devlet başkumandanlığının tebliği: raerkezidir. Eskiden tozlu yollarda oküz Doğuda harekât, derpış edilen gidişikoşulu kağnılar kaplumbağa ile ahpabni takıb etmektedir. lık ederlerdi; şimdi asfalt doşeli şoseler çcğalıyor ve kamyonlar ruzgarla yarıBirjansk kesimirtde çevrilmiş bulunan şıyor. Türkiye ârtık Avrupalı bir devdüşman ku\\'etleri müteaddid kısımlalet olmuştur. Londrada kıt'aya ihrac için ra ayrılmıştır. Bu kısımlarm ımhası müskul bır ormaruık arazide devam etDış manzaramıza aid bu takdir yazılasiddetli bir münakaşa başla mektedır. ıı, nekadar Sdmimi olursa olsun, bizi biz Bırjansk ile Viazma muharel)eîerinde olarak anlatmak kudretini tam mana dı, M. Çörçil cevab vermiyor alman, esirlerin miktarı dün üç yüz elli sile gosteremij orlar. Şark medeniyetini Berne 14 (a.a.) Ofı: Ekseriya biz bini aşmıştır. bırakarak gatba donen yalnız Türkler (Arkası sahife 3, sütun 3 te) mi? Kanuııların ve kıyafetlerin garblı zat Stalin tarafmdan yazılan Pravda"nm olması bir fc\kal;idelik ifade edebilir başmakaiesi, sivil muharibîfcre bütün mi? Fransız kadınian siyasî hayata ka kuvvetlerini kullanmalarını isteyen ârışsalardı sanki I'ransa bugünkü bale cıl bir hitab yapmakta ve şunları soydüşmiyecek miydi? Belçika Kongosun lemektedir: «Düşman, Sovyet Rusyanın kalbine. daki zenciler bile sapka taşırken fesi yani Moskovjya ulaşmağı istihdaf etatmış olmımu mühim bir iş midir? Dunya matbuatında zaman zaman bu miştir. Sivil muharibler, askerî bilgilpçeşid yazılar çıkması Türkiyeyi hiç bil rini acele bildırmehdirler.» bu heyecanmijenlere öğretmek bakımından şup lı hitabı neşreden Moskova radyosu, son olarak. bu gunkü parola «zafer veya öhesiz faydalıdır ve bizi memnun eder. lumdur» demektedir. Fakat şüphe edilemez ki yirmi senedir ba^ardıgımız bu eserlerin ruhu bir şe Hafif sanayi komiseri Loukine, Al kil ve bir taklid istiyakından başka bir manyanın Sovyet Rusyanın başlıca saşeydir ve o ruhu anlamadıkça yeni Tür nayi merkezlerıni tehlikeye koyduğunu kabul etmektedir. kiyeyi anlaraak da imkânsızdır. Diğer taraftan Londra inkâr Vabul etLondra 14 (a.a.) Daily Mail gazeİnkılâblarımızın luhu nedir ve Türkimez bir karışıkhk tesiri altındadır. tesinın Vaşingtondaki muhabiri şoyle ye niçin Avrupalıdır? Bu sualin eevabını İkinci bir cephe tesisi meselesi en muyazıyor: her vesilede tekrarlayarak butun dünhalif fıkirlerin şıddetle çarpış'.ığı bir yaya artık ijice oğretmeğe mecburuı. «Zannedi'diğine göre, Amerika Harimevzudur. ciye Nazırı Cordell Hull Almanvanın Biz şarktan bıktığımız için, şapka hoKomünistler. «ikinci bir cephe tesisi şumuza gittiği için yahud sandviçi kof zamanının geldiğini söyleyerek> âcıl İspanyaya ve Portekize taarruza hazırlandığını gizli bir toplantıda kongre ateye tercih ettiğimiz için Avrupalı deği yardımlar yapılrr.asını istemektedirler. zasına bildirmiştir. liz. Avrupaljyız, çunkü bugünkü AvruBu noktai nazar Sunday Express'in Hull ıtimada değer kaynaklardan aldıpanın bünyevi değişikliğinde birinci de başmuharririnin de dahıl olduğu bır recede rol oynamışızdır ve çünkü millî zümre tarafından müdafaa olunmakta ğı haberlere dayanarak bu beyanatta bulunmuştur. hürriyetimizin selâmetini ancak Avru dır. J pahlığımızın devamile temin edebileceKnox, bitaraflık kanununun Sunday Express, İngiltere Harbiye Nağımize inanmışızdır. kaldmlması tezini müdafaa etti zırmı teşebbüsten mahrum olmakla itBir zamanlar Viyana kapılarına kadar ham ederek şöyle diyor: Vaşington 14 (a.a.) Dun âyan dayanmıştık. Meıkczî Avrupanın buyük «Almanyanın, müttefikleri birer birer meclisi hariciye encümeni huzurunda bir kısmı hükmümüz altında idi. Asır imha etmekte olduğu anda seyirci kal mütaleası istifsar edilen Bahriye Nazırı larca uralarda kaldık ve hiç bir zaman makla İmparatorluğu kurtaramazsınız.» Knox, Hariciye Nazırı Hull ve Harbiye Avrupalı olduğunıuzu iddia etmedik. Bu noktai na?ar bir çok taraftar Nazırı Stimson gibi bitaraflık kanunuUevrin şartlan tanıamile başka idi. İç(Arkası sahife 3, sütun 5 te) (Arkası sahife 3, sütun 4 te) timaî ve iktısadî bünyemiz icabı Avrupa ile dövüşmeğe mecburduk. Kıt'anın içerilerine kadar girdiğimiz halde kendimizi kıt'aya yabancı sayıyorduk. M. H U L L ' Ü N İFŞAATI Moskova önündeki taarruzun şiddeti Moskova 14 (a.a ) Pravda gazetesinin muhabiri yazıyor: Viazma cephesinde, Moskova önündeki Alman taarruzu Sovyet ordusunun (Arkası sahife 3, süfun 2 de) 1 Romanovka oBonsSjylıyebsk Almanya, tspanya ve Portekize taarruza hazırlanmış Akdenizde ttalyanlar bir İngiliz zırhlısile bir kruvazörü torpillediklerini bildiriyorla Pavlovsk K ı y E F s^ Mırgorod çerkası Kremençuğ i> OİNYEPROPETROVSK KRlVOyCOG Mıgulmskâya kramatorsk 'OROŞİLOVGRAD Ingilizler de İtalyanların 4 iaşe gemisini bafırdılar Roma 14 (a.a.) Resmî tebliğ: o Şarkî Akdenizdc. dün öğleden sonra Cankoy iki muharebe gemisinden, bir kru KlRlM vazör ve muhribden mürekkeb bir düşman teşekkulü torpılle mücehhez tayyarelerimizin anî taarruzuna uğramıştır. Merkez ve cenub cephelerinde son durumu gösterir harita Düşmaijin kuvvetlı ateşine rağmen tayDün akşam bildirilen fevkalâde Al ermek üzere buhınmaktadır. yarelerımiz torpillerini bir muharebe Alman Rus muharebe cephesindekJ îemisine ve 10 bin tonluk bır kruva man tebliğine göre Viazma doğusunda zöre isabet ettirmişlerdir. Bu kruvazö çember içinde bulunan Sovyet ordula vaziyet şöyledir: Şimalde Hmen golüne rün yana yattığı görülmüştür. Bütün rmın imha ve esir edilmesi işi sona er kadarki mıntakada ehemmiyetli değitayyarelerimiz hatta içlerinde ağır ha nıiştir. Birjansk doğusunda mahsur bu şiklik yoktur. Yalnıı Sovyetlerin Lenin,ara uğrayan bir tanesı bile sağ ve sa lunan Sovjet ordularuıda da inhilâl alâ graddan çıkmak yolunda yaptıklan >i m olarak, kâmilen üslerme donmüş metleri basla\arak müteaddid parçalara detli hareketler kat'î bir netice vennekaynbtıışlardır. Bu suretle bunların da sizin devam etmiş ve bittabi bunlat erdir. (Arkası sahife 3, sütun 5 te) (Arkası sahife 3, sütun 5 te) I esir ve imha edilmeleri ameliyesi sona Garblılaşına hareketimiz başlayalı bir asrı geçiyor ve 1919 a gelinciye kadar bütün iddialara rağmen gene Avrupalı değildik. Başarılmaya çalışılan intıbak gayretleri şekilden ileri gidemiyordu. Kıt'a üzerinde bir karış yeri kalan Türkiye, herkes nazannda, günün birindc müstemleke nlmağa mahkum şarkh bir milletti. Asıl Avnıpalılasmamız İstiklâl mücadelesile başlar. 1919 muahedeleri mustarib kıfayı sefalet ve esaret uçurumuna sürüklediği zaman ilk isyan bayrağı Anadoluda açıldı. Bir çok topraklannıızla beraber en tabiî haklanmız elimizden alınmıs, millî benliğimize hançer saplannustı. Belki en can yakıcı darbeyi jediğimizden olacak en siddetli reaksyon'u bİ7 göstcdik. İ«tilâ kuvvetlerini denize döktüçümür sırada galib mağlub bütün Avrupa ıstırab içinde idi. O Cemal Hiisnü Taray zpmana kadar içtimaî bünyelere uygun çrelen iktısadî ve siyasî nizam artık yiiSuad Davazın vefatmdan inhılâl eden lüvemez olmustu. Tahran buyuk elçiliğimize Cemal Hüsnü Zamanın şartlarından mülhem bir siTaray'ın tayin edıldığı memnuniyetle oğrenilmiştir. Cemal Hıisnü Taray, dün yasî disiplin yarattık ve bir millî ekoSon günlerde şehrimize mebzul miktarda getirilen sığır sürüleri Ankaraya hareket etmiştır. Bir kaç gün nomi kurduk. Avrupanın içinde artık at sonra yeni vazıfesi başma hareket ede kosturmuyorduk fakat Avrupa ile beraFiat Murakabe Komısyonu bu gün haric tutulan manda, sığır, bkuz, keçi, 1 cektir. Mümtaz diplonıatın.ızı tebrık e ber yasıvorduk Rejimimizin haslan? Bölge Ticaret Müdurlüğünde topıonarak dana etlerinin de toptan ve perakende der ve yeni vazıfesinde de muvaffakisatışlarma nark konulacağı muhakkak N A D Î R NADİ tekrar et meselesini tetkık edecektir. yetler dileriz. (Arkası sahife 3, sütun 4 te) (Arkası sahife 3, sütun 4 te) Bugünkü içtimada, evvelce narktan Kasablar narkı niçin kaldırtmak istiyorlar? Mahsul mubayaası Kiloda 1 kuruş zamla, 2 nciteşrin sonuna kadar devam edecek Ankara 14 (Telefonla) Hükumet müstahsili teşvık için mahsulün mubayaa fiatına kiloda bırer kuruş zammatmişti. Öğrendığime gbre bu kararda zıkredilen muddetm .kıncıteşrın sonuna kadar uzatılması takarrur etmıştir. Dığer taraftan, yeni mısır mahsulunün mubayaa fıatına da bırer kuruş zam yapı'ması derpiş olunmaktadır. Geçen mevsimde kurakhğm bazı bölgeler zer'iyatmda tesirı gorülmuştu. Alâkadar mehafıle verılen malumat bu gun memleketın hemen her tarafına mevsim itıbarıle faydalı yağmurlar yağdığını göstermektedir. Tnprak Mahsu ileri Ofisi tarafından memleketin muhtebf yerlerınde mubayaata devam edılmektedir. Bilhassa Polr.th, Eskişehir ve Konvada rrubayaalar şimdiden mühım mıktara bahğ olmuştur. Yeni fiatlarla buğdav orta Anadoluda 8.50, cenub Anadolu ve Çukurovada 8.75, orta Anadoluda beyaz arpa 7 25, şiyah ve çakır arpa 7, yalnız Adana, Içel, Gazıanteb, Antalyada beyaz arpa 6.7ı. sıyah ile çaku 6 50, bilumum vilâyetlerde yulaf 7.50, çavdar 7, mahlut Orta Anadoluda 7 75, dığer yerlerde ve cenubî Anadoluda 7 25 kjruşa satın .alınmaktıdır. Mısırm şimdim mubayaa fiatı Trakya, Kocaeli ve orta Anadoluda 7, Karadeniz ve Samsun bölge4erinde 725 kuruştur.