20 Mart 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 3
Si AE S E R V Sahibi ve müessisi A. İhsan Tokgöz Neşriyat Müdürü : H., Fahri Ozaneoy Fiyatı 15 Krş. EYUN UYANIŞ SİYASİ —- EDEBİ —İLMİ—SOSYAL— HAFTALIK GAZETE » Kuruluşu 418391 UN U NN yı 50 —cın 89 No. 2326 Talgraf : Serrelifünun stanbul Telefon: 21013 20 Mart 1941 Perşembe HAF TA HASBIHALI İfrat - tefrit — Cehlin ve gururun alâmet farikası — Hazır yiyiciler sinekür memnriyet peşinden koşanlar. Yazan : Dünkü Cümhuriyet gazetesinde bir kenar fıkrası gördüm. Serlevha- 81 : ifrat - tefriti Fıkrayı yazan zat ifratla tefriti biraz tahlil ediyor, meselâ uzun yıllardanberi Türk muhibbi olarak tanınmış olan meş hur Fransız muharriri Piyer Loti- ye sonradan gösterilen tenkitleri pek yerinde buluyor ve haklı olarak ifrattır diyor, ve bir sual goruyor: Acaba Piyer Loti daha uzun yö- şayıpta Türkiye Cümhuriyetiniu inkişafını gördükten sonra sevme- ğe başlıyacakmı idi diyor!!! Sonra bir başka profesör için ona, karşı yazılan mubalâgalı takdirleri de tefrit sayıyor. Bu düşünce dahi doğrudur. Beni alâkadar eden mesele Piyer Lotiye karşı kadir- şinaslıktan ayrılanları fena görmek yahut bir ilim adamına fazla ilti- fat olunmak gibi şeyler değildir. Ben öteki harbi; mütarekesinde teşkil olunan Piyer Loti cemiyeti- nin bir aralık ikinci reisi olmuştum rahmetli Abdulhak Hamit Güley- mân Nazif ve Celâl Sahir ile şa- ir Yahya Kemal beraber idi.1918in Acı günlerinde Piyer Lotinin gös- terdiği sevgiden yüreklerimizin nasıl mütehassıs olduğunu unut- madım ve unutamam. Bahsedilen diğer profesörüde tanımayorum, fakat her ilim adamına karşı be- nim yüreğimde derin sevgi vardır. İlmin, bilginin kölesiyim; ceh- lin ve grurun düşmanıyım. Bun- Ahmed İhsan dan dolayıdır ki Çümhuriyetteki ifrat -tefrit! şerlevhası beni alâka- dar etti. Çünkü ifrat - tefrit cehil ile gururun en bariz alâmetidir, Kezalik ifrat tefrit, emeksiz elde edilecek menfaatin peşinden koşan hazır yiyicilerin, çanak yalayıcıla- rın en birinei muvaffakiyet ve yükselme aletidir, Hayattaki bütün tecrübelerim» de bunun kat'i isbatlarını gördüm ve inandım. Cihanın içinde kıvran- dığı şu müthiş ve acı zamanda ifrat tefrit, her türlü israfın ve mu» balâğalı sarliyatın yayılması husu- sunda bir acı kaynaktır. Mademki ifrat tefrit cehlin ve gururun alâ- meti ve hazır yiyicilerin mel'anet aletidir. Bu harp yıllarında cahil- lerin, mağrurların ve hazır yiyici- lerin ellerine iş tevdi etmek çok tehlikelidir. Ulusal Ekonomi ve Arttırma Kurumunun durmayıp tekrarladığı yüksek ve faydalı nasihatlerden maddi netice elde etmek içın ce- halet ve gurur ile bazır yiyiciliğe dahi harp ilân etmek lâzımgelir, Bu nevi kararlar aileler içinde dahi yapılmalıdır. Gönül isterki tam manasile müşfik ve ince ruh- lu bir sanatkâr muharrir şu aralık bize &ile hayatı içinde cehl ve gururu gösteren vakaları tasvir eder ibret verici bir roman yazsın. Şimdi şu vadide bir noktaya daha temas edeceğim bugünkü TOKGÖZ İstanbul 19 « Mart « 1941 Avrupa felâketinin ana kaynağın dan biriside İrat sahibi oluruk, ç luşmadan iradiyle geçi mek b: sine düşenlerin çoğalınasıdır, Bır diğeride kolayca bir memuriyet elde edip bolaylığa geçivermek emelleri olmuşdur. İrad sahibi olmak mesrle si yani Fransız tabirince Rantiye ( Rentier ) cilik, hazır yiyicılığin esaslı âmillerinden birisidir. Bizim atalarımız, hele asıl mil leti teşkil eden köylü ve çiftçi hayatında, rantiyelik mefhumu hiç bilinmez; bir köylünün ve ailesinin hayatı ailece çalışmak mukabilinde sadece yaşamağı teminden iba- rettir. Rantiyecilik ile, Frenklerin Sinekür dedikleri, bilgiye ve yor- gunluga muhtac olmayan havadan maaşlı işler insanları mutlaka ten- bel ve mağrur eder. Birde, cabil olursa... Mürekkep cahil denilen yani bilmediğini bilmeyenler ise hazır yiyiciliğe düşdükten sonra çok muzır unsurlar olur. Hele böyle buhranlı zamanlarda!! Benim babam, muhasebecilikde vedefter- darlıkda gezmiş bir adamdı. Vefat ettiği zaman babasından kalma eski bir yalı ile kendinin yapabii- diği ufak bir Ev ve dört mecidiye mirastan başka bize birşey bırak: mamıştı. İşte bu mübarek adam onsekiz yaşına geldiğim zaman beni karşısına çağırmış ve şöyle demişti : — Lütfen sayıfayı çeviriniz 205 -—— Servetifünun — 2326
