28 Eylül 1939 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 8

286 SRRVETİFÜNUN No. 2949—504 Yazan : Son Avrupa harbi esnasında Polonya kadınlarının yalnız pasif müdafaada değil, aktif müdafaada da hizmet görmeleri günün mevzuu oldu. 1789 ihtilâline yalnız halk ta- bakalarına mensub kadınlar değil, yüksek aristokrasiye mensub ka- dınlar bile iştirak etmişlerdi. Müda- faa edilmesi zaruri olan kıymetler karşısında kadınların erkeklerle bir- likte mücadele edişlerine tarihde birçok defalar rastlanır. Kadın ve harb mevzuunu tedkik Cebhe geri- sinde kadınla- ra zehirli gaz maskesi kul- lanmayı göste- ren bir kadın. Hüsameddin için kadın - erkek münasebetinin tarihdeki muhtelif merhalelerini bil- mek lâzımdır. Burada kadın ile er- , kek arasındaki sosyal ve ekonomik münasebetlerin iptidai cemiyetten bugüne kadar olan inkişaf seyrini izah, ilk bakışta, asıl mevzuun dı- şında gibi görünür. Fakat, doktor olan, kimyager olan, öğretmen olan ve amele olan kadının cemiyet ha- yatındaki durumu, asker olan kadı- nınkinden hiç'de ayrı değildir. Kadının erkekle olan mücadelesi Cebhede yaralılara yardım için kızılhaç teşkilâtına giren bir kadın. | HARBDE KADININ ROLÜ BOZOK L. Erişci'ge - daha doğrusu, cemiyet içindeki hakiki mevkiini kazanması mücade- lesi - kısaca olsun tasvir edilmekle, mevzuun ana hatları aydınlatılmış olacaktır. Kadın ile erkek arasındaki s0s- yal münasebet, iptidai cemiyetler- den bugüne kadar muhtelif şekiller aldı. Maderşahi ailede ana hâkimdi. Maderşahi aileden pederşahi aileye geçiş, kadının cemiyet içindeki durumunu, esasından değiştirdi. Bu geçiş, cemiyet ve aile hayatında kadını esarete götüren bir başlan- gıç oldu. İnsan cemiyetinin mazideki inki- şaf seyri içinde kadınla erkek ara- sındaki münasebetler, istihsal ve tevzi usullerinin değişmesi ile de- işti. Nihayet bu münasebet, dere- beylik nizamı içinde, büsbütün ka: dının aleyhine döndü. Bu çağda ka- dın, efendisinin patrimuvanına gi- ren bir mal gibi telâkki olunmağa başlandı... XVI nci asırdan itibaren kadı- nın istihsal hayatındaki mevkiinin gün geçtikçe esaslı bir şekil aldı- ğını görürüz. Bilhassa buhar kuv- vetinin makineye tatbiki neticesi o- larak modern sanayiin doğuşu sı- ralarında kadın işçi, istihsal haya- tanın mühim bir unsuru olmağa baş- ladı. Manüfaktür istihsalinden fab- rika istihsaline geçiş esnasında ka- dın erkek mücadelasi iyiden iyiye alevlendi. Yavaş yavaş inkişafa baş- lıyan makine devri, fabrika haya- tında çalışacak unsurlar arasında (bilhassa hafif sanayide) kadın - er- kek gibi bir tasnife ihtiyaç duymu- yordu. Hattâ bazı sahalarda - er- keklerden daha az ücretle ve daha uzun müddetle çalışmalarından do- layı - kadınları tercih bile ediyordu. Bu tasnif ihtiyacının mevcut ol. mayışı, kadını feodal münasebetler çerçevesindeki esaretten çıkarıyor, ona erkeğile beraber çalışmak ve Mücadele etmek imkânlarını temin ediyordu.