23 Haziran 1938 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 8

70 SERVETİFÜNUN No. 218$—498 İtalya Touring Club Enfernasyona! atlasında T TT RR K TI Yazan : Dr. Francesco Pozza İstanbul İtalyan Lisesi Muallimlerinden İtalyan Touring Klubü atlasında Türkiyeye, ikisi çift olmak üzere dört harita tahsis etmiştir. Dünya coğrafyacılarının enternasyonal atlaslar içinde en iyilerinden biri, belki de en iyisi olarak tanıdıkları bu atlası takdime lüzum yoktur. Bu hususta şunu hatırlatmak yeter ki Fransanın en büyük coğrafya enstitüsü Socidtö de gdographie de France» bu atlasa Hugöne Gallais mükâfatını vermiştir, ve gene unutmamalıdır ki Londra< Royal geographical society» reisi ve Enternasyonal coğraf- ya cemiyeti gecreteri Sir Charles Close, 1928 Tem- muzu, Cambridge enternasyonal coğrafya Kongre- sinde, Tonring Club atlası hakkında sitayişkârâne medihlerde bulunmuştur. Dünyada .nota basımı itibarile meşhur olan Ricordi matbaalarında, iki renkli rotatiflerle tab'edi- len bu eserin kâğıdı bile mahşusen yapılmıştır. Ve haritaları kolay anlaşılabilir ve vazıh bir hale getirip, mükemmelleştirmek için sarfedilen gay- retler yalnız bunlar değildir. Atlastaki haritalar, umumiyetle, aynı zamanda hem tabii, hem siyasi basılarak bu yolda modern adet takip edilmiştir. Zira bir yerin, siyasi, iktisadi, sinai, ve medeni ehemmiyeti, dolayısile tarihi kıy- meti o mahallin arızaları ve coğrafi vaziyetinin bir neticesinden başka bir şey değiidir. Modern basımın teknik vessiti sayesinde bir ma- hallin aynı gamanda tabii ve siyasi temsili daha açık ve daha faidebahş bir şekilde yapılabiliyor. Atlasın müteşekkil olduğu 176 harita ve izah edici mahiyetteki 130 büyütülmüş plandan, 73-74; 81; 88 - 89; 90 numaralıların Türkiyeye tahsis et- miştir. 73 - 74 numaralı ve 1/3.000.000 mıkyaslı harita Kafkasya, Hazar denizi, Şarki Karadeniz ve Türkiye Cumhuriyetini 37 inci şark tulünden, şarki hudutla- rına kadar ihtiva ediyor. Bu haritada yalnız Cum- huriyetin şimali şarkide Rusya, Şarkta İran ve Ce- napta Irakla hudutları değil; o hudutlar ötesindeki geniş sahalar ve Conupta Suriye arazisinden şerit halinde bir parça da gösterilmiştir. 81 numaralı, evvelkinin iki misli (1/1.500.000) mıkyasta olan harita, hakikatte Bulgaristana aitse de Türkiye arazisinden şarki Trakya, Türk - Bulgar hadudu Türk - Yunan hududunun bir kısmı, Kara- deniz boğazı ve Şimeli Anadolunun en garbi nokta larını ihtiva ediyor. NE, — Tercüme eden: Reha İren Türkiyeyı en ziyade gösteren harita 88 - 89 nu- maralı, 1/3.000,000 mıkyaslı paftadır ki komşu dev- letlerden Filistin, Suriye ve aşağı Mısırı, ve Türkiye topraklarından, Trakya dahil olmak üzere, 40 ıncı tul dairesine kadar, şimalde Karadeniz, garpta Ege ve Cenupta Akdenizden de parçaları muhtevidir, Evvelce de söylediğimiz gibi, 78 74 numaralı paf- ta da ayni mikyas dahilinde 37inci tul deiresinden tâ& şark budutlarına kadar Türkiye arazisine ait ol- duğundan, her iki paftanın birbirini tamamlayıp, faz- la olarak hudutlardaki arazi ve denizleri gösterme gibi bir faydaları da olduğu meydana çıkmış oluyor. Bundan mada, bu paftaya, ayrıca İstanbul Boğa- zının 1/250 mikyasında bir haritası ilişik bulunup, vu- zuh ve sarahatle Karadenizden Marmaraya kadar Boğaz mıntakasını göstermektedir. Garbi Anadoluya sit 90 numaralı 1/1.5000.000 mikyaslı harita bu seriyi tamamlar; bunda evvelki paftalarda bir kısmı görülen &razi yeniden gösterili- yorsa da, evvelkilerin iki misli mikyasta olması, ara- zinin ufki (sahiller) ve şakuli (dağlar) arızalarını, su tevzlatını, yolları ve meskün mahalleri daha iyi göğ- terebiliyor. Her paftanın arkasına müracaat edilen eserlerin listesinden mada, haritada kullanılan tabir ve işaret- lerin manâsı, ve yazıların basım farklarının sebebleri izah edilmiştir. Meselâ bir işaret veya ufak bir daire bir şehrin nüfus bakımından, altının çizilmiş olması idari ve siyasi bukımdan, yazısındaki değişiklik te umumi bakımdan ehemmiyetini gösterir. Basımın doğru ve itina ile yepılmış olması ve bu iş için kul lanılan teknik vesaitin değişikliği isimlerin okunma- sını kolaylaştırmıştır. Bu atlasın en mühim ve onu hakikaten enternas- yonal yapan hususiyeti, gösterilen memleket işimle- rinin o memleket resmi dilinde yazılmış olmasında- dır. Dolayısile Türkiyeye ait kısımda da deniz, nehir, göl, dağ, vilâyet ve şehir isimleri Türkçe yazılmıştır. Görülüyor ki, bu haritalar sirf ve yalnız Türkiyeye mahaus olarak yapılmış olsalardı, baska türlü olma- larına imkân yoktu. Bu sebebtendir ki, 10 sene gibi kısa bir zamanda beş defa yeniden tabedilmiştir. Ehemmiyetli vakayi atlasa derhal tesir eder: Mançurya ve yeni Sovyet Çümhuriyetleri gibi beliren hükümetlerin huduları, idari değişiklikler, yeni ke- şiflerin netiçeleri, yükseklik münbanikilerinde yapı- — Devamı son sayıfada —