16 Haziran 1938 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 8
debi » Midede, Ariottonun bu uğusli, va meç» n #arrını artık anladım sıy- gi şölrin o meşhur ha Y Ve bu alay tamamen k np şekildö bağlanıyor f. VE durdh kimseleri, rami oluyor m ruhumuüşa kü kadar ın gülüşlerile gülüyer, on- : nefret ediyoruz 1. dd şana tdevir ba eszibeği si SERVETİFÜNUN. No, 2189—497 at Tarihli: insanlığı Bu ince, kabili inhina, berrak ahenklerin akışının mdecmuu denilebilecek bu giirin mahiyeti, şiiriyetinin metbsi nedir ?. Divioe komedi işin Benedett Ürocenin «teolojik roman» dediği ne Orlando Furioxo için sadece «ro- müh» dönebilenek olan öserin ans hatları nerede 1. Va en mühim olan şey, yanl ondaki saklı &hiâ- poli © İnsimı cezbeden, bu şöheseri toprağa rapte- desi, daha doğrusu hayalle kalbi birleştiren o kudret ? Bunlann muvazenesi, bu Ypatboa) yokluğu, bu meddi insaniyet hüdutleri ötesine geçiş Arioştonu eserini şiriyeti budur dersek aldanınız, çünkü bla şirin menfi tarflarıdır, ve onu insan kalbini miütöes- sir eden sanat dediğimiz &kislere kapalı bulmuş olu- ruz. Veşbunu izaha o meğ ve cezir gibi görünüp kay» bolan, ahenkli bir karışıklık yaratan vak'alar, ve bu kadar dolanbaçlılığa rağmen romsn bitince bise umu mi bir tablo verebilen vak'aların birbirine bağlintni dahi kifayet etmez, Bundan şok çök şairin kitlelerin rahunu kavrayablilmiş mahir bir ihetteuren scene olduğundan başkm bir şey çıkürılamez. Görüldüğü üzere bu mesele, aynı ösrarengislik, syni gahiri kolaylığile duruyor. Acaba bu esrarlı otmanda, maumayı çözüp bizi Wagner'in teretime ettiği o Hâhi muyltıya yötüre- cek altın dal nerede Ba sun! şa muhtelif şekillerde de sorulabilir: Bu hayal veyahut görünüşte hakiki durmıyan âlemin insani eheramiyeti nedir ? Veyahut, Arioştoda hakikat ve hayal âlemini birleştiren köp: rü nedir? Tam bu noktada başka bir sual varidi batar ola- bilir! hakikat nedir? Bu meseleyi halledip, hayal ve hakikatin, birbi- rinin şığdı olmayıp, birbirinden uzak iki hakikat ol- duğunu, ve netice itibarile, fikrin'vakay! serisi arka fından çıkardığı kavrnaumaz bakikate kıyasen ayni kıymeti haiz olduğunu anlatmak için Emomel Kant'ı çağırmağa hacet yoltur sennederim. Aralezıngaki fari şudur Ki, biri hergün yaşadığı- mız için bize daha maddi vedoğru gelen, diğeri gö- zümilze öylece yapılmış, esasaız gibi görtinen iki ha- kikattir, Biğer hakikağ (realite) filerini mantıken izah eder, yani opfin, organigue bir sistem olduğunu, ve kendi aksâmı içinde ahenkle bağlı olduğunu kabul dersek, iki âlem arasındaki esaslı ayrılış ortadan kalkmış tolur. ” Maddi âlemde, sayıklışan bir hümanistin gördüğü sağlam bir fikre mantıksız gelir, Üslay maddi &leme uymamasından bakiki değil- girr işin aslında, Descartes'dan sonıaki her felsefe ““ Kitabında bulseağımız gibi o da (maddi Âlem) sub.
