5 Aralık 1929 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 18

e e ea e SEP TAR SUNUŞ 14 UYANIŞ No. 1738 - 53 Anne olacaklara : mekteki kuvvetine göredir; gittikçe ziyadeleşir: e Meme verme Insan yavrusu insan sütü ile, doğuran kadının. sütü ile beslenmelidir. Meme verme odaları, doğum cemiyetleri, anne mutfakları Bildiğimiz üzere çok küçük çocuklar, anne- lerinin sütleri olmaması ve süt nineye verile- memeleti cihetile defaten inek sütiyle emziril- melerinden ilk yaşta pek çok helâk olurlar. Ço- cuk ölümüne karşı mücadelede en mües- sir vasıta, çare annelerin bizzat meme vermeleridir. Zaten «anneliğin» tamam olması için çocuğun emzirilmesi, yolunda bakılarak sağlam yetiştirilmesi lâzımdır. Sütü meydana getirüp, akıtan ve ter bezlerine benzeyen meme süngerleri sütü yapan « fus>» isminde 12:20 kümeden, parçaden teşekkül eder. İşte süt bu kümelerden bazı kanallarla meme başına gelmekte ve meme başı temelinde bu süt taşıyan kanallar birer şişkinlik, birer havuzcuk teşkil etmektedirler. Kanallar meme başlarına gayet küçük deliklerle açılırlar. İnsan sütü ile en ziyade kullanılan inek sütü arasında büyük bir fark vardır. En ilk de- gişiklik: birer bardağa konulan bu iki sütün ayni renkte olmaması, insan sütünün yeşile ve inek sütünün beyaza mütemayil bulunması. dır. Böyle bir renkten insan sütünde cerahat olduğunu zan etmemelidir. Sürü meme süngeri, bezleri yapar; sütün terkibindeki maddeler arasında kanda bulunma- yanlar olduğu gibi bulunanlarda aynı nispette değildir. Sütten evvel, memeden, terkibi degişen ve çocuğa müshil gibi tesiri her kesçe bilinen ağiz-koloztrum namındaki mayi çıkar, akar. Koloztrum sütten daha koyudur; sarınısı kül rengindedir. Doğumdan 3-4 gün sonra memeler büyür ve sertleşir. oOBu alamet süt gelmesi olup bazen nabzın yüksekliği ve bir kaç saat içinde kayp olan heraretin az çıkmasile başlar; lâkin her halde süt S1z- ması yoktur. Bu zamanda heratet derecesi yükselmekte devam ederse mutlak surette he- kime malumat' vermek lâzımdır. Süt, çocugu beslemek ve ilk aylarda neşvü nüması ihtiyaçlarını tesviye etmek için Jâzim gelen tekmıl maddeleri havi tam bir gıdadır. Sütün yirmi dört saatte memeden gelen mıkdarı annenin sihhatine çocuğun ihtiyaclarını ve em- 600 gıramdan başlayarak 1000, 1390, 1500, 2000 ve daha ziyadeye çıkar. Bir litre kadın sütü 1032 gram ağırlığındadır; içindeki mad- deler de aşağıda bildirdiğim z gibidir: 87Tö : 900 gra şekeri ( laktoz—lactose ) Gü 5. #Up ” ama (albuminoides) maddeler 1& » € yağ 35 . > Madeni rl e 95 Albüminoyitler arisında bulunan maddeler- den biri ve en esaslısı kazein-casâine olup süt seromunda erimez; diğerleri ise münhaldirler. Bu albümin maddeleri çocuğun midesinde gayet küçük habbelere ayrılarak hazm olunurlar; halbuki önek sütündeki albüminler oldukça kalin bir küme teşkil ederler. İnsan sütünde ki tere yağı da inek sütündeki tere yağı gibi | te- mamen ayni bünyede, aynı yapılışta değildir. Küçük çocuğun iskeletini meydana getirmek için çok faydalı olan madeni tuzlar: «fosfat dö şo, dösut, dö manyezi, döfer, dâlbümin» ve “klorür dö sodiyom ve potasyonı» ,<karbönat dö şo, dö manyezi, <fluor» ve «silis» dir. Ondan başka, asit karbonik, oksijen ve azot gazlarıda vardır. İnsan sütünde tere yağı, kazein ve tuzlar inek sütünden daha az olduğundan inek sütü ötekinden daha ağır ve bu süretle hazmı daha güçtür . Bu iki sütte avnı nisbette bulunmayan başka bazı maddeler vardır. İnsan sütünde bulunın albümin maddelerinin küçük çocuğun bir büyük sâyini istilzam etmeksizin, zahmet çekmeksizin pek tabii bir surette hazım olunması ve temessül edilebilmesi , benimsenebilmesidir. o Buzağıya mahsus inek sütündeki albümin maddeleri evvel emirde küçük çocuğun hazim borusu tarafından benimsenebilmesi, temessüle kabiliyeti, insan albüminlerine döndürülmesi İazım geliyor ki meme verildiği, çocuk insan sütiyle emzirildiği zaman işte bu fazla emek(sây) yoktur. Albümin maddeleri işte bu iki türlü sütte aynı nisbette değildir; süt hayvanın cins ve nevine göredir, hususidir. Ondan başka «hazma kolaylık veren» hayatta bazı maddeler, mayalar (muhhammirler) her iki sütte bulunduğu halde mesela nişastayı hazım eden s«amilas» gibi ba- zlarıde yalnız insan sütünde vardır. Hatta denilebilir ki mayalarde hususidir, yani her hayvanınki kendine malısustur. Sütte, yaşayan hayvanların neşvü nema ve sıhatları için elzem bazı maddeler vardır. Vitamin namında menbai ve aslı nebati olan bu maddeler tâkim ile, hu-