11 Temmuz 1929 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 6

500 UYANIŞ No.1717—32 MATBUAT HATIRALARI Nabi Zade Nazım BeyServetifünunun ilk muharriri idi. Arkadaşları: M. Sadık, A. Rasim Beylerle Besim Ömer Paşa idiler . Bir ifadecik Servetifünunun intişar ve sağlam surette teessüsüne kadar olan kısımları yazdım. Hatıralarımı okuyanlar- dan kıymetli mektuplar aldım. Bundan sonra çıkacak parçaları hakkında benden malümat istiyorlar. Çokları «Edebiyatı cedide» devrile meşrutiyetin ilânından evvel ve sonraki aim ve öğe vak'alarını ben- den . 1 ve Muhterem Slanlarımın kn alâkalarına çok teşekkür ederim. Matbuat hatıralarımın şimdiye kadar neşredilen kısımları, otuz seneden evvelki zamana aitti. Bunlar daha çok uzun yazılabilirdi. Fakat daha sonraları gördüğüm ve içine karıştığım vak'alar pek ehemmi- yetli olduğu cihetle çabuk toplanamıyor; ilk > kısmı bir seneye yakın bir müddette bitirebildim, Muhte- rem okuyanların aflarını dilerim. Bundan sonra neşredilecek hatıralarım bir fikir vermek üzere bu ifadeciği. yazdım. aşağda gösterilen kısımlara ayrılacaktır: Servetifünun intişarından «Edebiyatı cedide» ailesinin teşekkülüne kadar — sarayın matbuata tesirleri — saray mahlüku Baba Tahirin Babiâli yokuşunda zuhüru. 2 — Recai zade Ekrem beyin himaye ve riyase- tinde Tevfik Fikretin pâk ruhu, kuvvetli zekâsı ve yüksek kabiliyeti ile kurulan « Edebiyatı Cedide » mahfili - Edebiyatı Cedide zümresine karşı ozamanki kıskançların ve müteassıpların yaptıkları taarruzlar— Abdülhamidin müthiş kocunmasi - Baba. Tahirin faaliyeti - Arnavut İsmail Kemal beye uyarak ahvali hakkında Eser; yanlış görüp İngiliz siyasetini alkışlayan edebiyatı cedide zümresinden bazı arkadaşların aldanışları- Cenubi Afrikada galip çıkan İngilizlere gizli cemile- ler hazırlayıp yapan bu arkadaşlarımızın Abdülhamit tarafından hücra vilâyetlere nefyolunuşu. 3 — Baba Tahirin ve arkadaşlarının verdikleri bir jurnalla Servetifünunun kapatılması — Muharriri Hüseyin Cahit bey ve sansörün Velet Çelebi ile bir- likte Cinayet mahkemesine sevkimiz - Adliye nazım Abdurahman Pş. mabeyinci Arif bey ve adliyenin iki namuslu rüknünün himmetile kurtuluşumuz. 4 — Edebiyatı cedide ailesi tarümar olduğu için Mahmut Sadık ile baş başa kalışımız. Selanikte teşek- kül eden İttihat: ve Terakki inkılâp cemiyetine birbirimizden habersiz girişimiz. 5 — Ferit paşa sedareti, Baba Tahirin akibeti- Servetifünunun bütün münevverlerle samimi müna- sebetleri. 6 — 1908 temmuzunda Yoğ biiyekir ilânı. Taah- hüdümüz vechile Mahmut Sadıkla, beraber ,ve ilk safta yevmi gazetelerle inkılâpçınk” faaliyetimiz. Tam on gün, bütün Babıâli, kuvveti. Servetifünun matbaasında.- İlk haftaların. ateşli ve İbret verici. vak'aları. 7 — İttihatçıların yön hareketleri. Servetifünunun tarafımdan tatili ve esbabı- 31 Mart “derin 'pür boşluk yapış değildi. Bah Yevmi vak'ası.- Servetifünunun tekrar yevmi çıkışı- Hereket “ordusu tarafından irticam dePile Abdulhamidin halin- den sonra Servetifünunun tekrar edebi ve irfan rolüne avdeti. 8 — Fecriatinin neşriyatı. 9 — Tarabulusgarp harbile beraber irfan faaliyetine gelen durgunluğun umumi harp hitamına kadar devamı - Tarabulusğarp ve Balkan harplerile umumi harpte Servetifünunun yevmi neşriyatı. Mütareke - Servetifünunun neşriyatını kâmilen tatil edişi 1918 10 — Milli cidalin haberlerini tevzi etmek üzere Ankara matbuat müdüriyetinin emrile e amaany ila Münihte. «İstihbarat» dairesi açış Bu zamanda gördüklerim - Boran İh feransında matbuat bürosuna iltihak için aldığın emir - konfe- ransta altı ay geçirdiğim zamanın çok tatlı hatıraları 1924 de Servetifünunun tekrar kuruluşu ve harf inkılâbından sonra <Uyanış» unvamle vazifesine devamı. Servetifünunda (o teşekkülü, / w* Hakkâk Napiye — Abdülhamidin resim ve gazete siyaset — Avrupaya resimli cevapları — Baba Tahirin zuhuru Servetfünun 1892 de sahifelerini çoğaltmış, resim- lerini güzelleştirmiş, ilmi ve fenni mündericatla çıkıyordu. İlk muhawriri merhum Nabi zade Nazım idi. Mahmut Sadık ve Ahmet Rasim beylerle doktor Besim Ömer paşa “ag: aynı zamanda yazmıya baş- lamışlardı. Paristen hakkâk ai dahi gelmişti, umulmıyan haller karşısında kalı M. Napiyenin okuyop ağ yokmuş! meğer bütün mektuplarını karısı yazarmış; kendisi Lehistan mültecisiymiş, bir Parisli ile evlenmiş olduğundan küçük kızları ile beraber İstanbula gelmişlerdi. Bu küçük kız İstanbula avdetinden sonra Napye Kovska «Napyer Kuvska» isminde fevkalâde meşhur bir dan- söz olmuştu. Napiyeye gelince, bütün ümitlerimi boşa çıkarmıştı : kapitülasyonların ecnebilere verdiği im- tiyazları bu adam İştanbulda derhal kavradı. Çalış- maz oldu; vaktini balık tutmakla geçirmeye başladı. Kendisinin daha Pariste iken hâkkeylediği tablo klişelerini bana daha gelmeden toptan satmış olduğu için ben onları Servetilünuna basıyordum; kendisinin İstanbulda bir ayda hakkeylediği klişe Fransa reisi cümhuru « Lube » ile meşhur bestekârmız merhum Hacı Arif efendinin resimleri olmuştur. Napiyenin tembelliğinden dolayı tebdilini isldim; muvaffak Olamadım. O, İstanbulda ecnebi olmak imtiyaz , ve: hukukile “mühim bir şahsiyet olmuştu. Bereket versin biraz $ohra siyasiyatla uğraşmağa ve başından büyük. işlere karışmağa “başladığı için Abdül- ” hamidin iradesile bol paralar” verilerek İstanbuldan çıkarıldı. Biz 'de hakkâk$siz | kaldik. Bu, matbaamızda k tutmak, güver- cin beslemek, gevezelik etmekten başka bir şey bil meyen bu havai adam, çok şeylerimize kusur buldu-