30 Aralık 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

Döşünce ve kabiliyeti var mıdır? kabiliyetinin şüphe! Düşün yok ki bütün mahluklarda de- gişen bir haddi vardır; fahat her halde bütün hayvanların az ve ya çok düşünme (kabiliyetleri olduğunu herkes teslim eder, Muhakemede düşünme mana- sına gelen bir kelime ise de be- yin faaliyetleri arasında dü me (tefekkür) hassasından daha yüksek bir mevki işgal eder, A- lelâde düşünme ile muhakeme arasinda bir fark vardır. İki ayrı hâdisenin dimağı üzerinde yap- tıgı intibas birleştirerek bundan! tavır ve hareketine bir yol tayin! eden bir netice çıkarak hayvan- la sırf açlık veya korku gibi his- slerin verdiği basit bir düşünce ile hareket eden hayvan arasın- da elbette ki bir fark vardır. Hayvanlar tecrübe ile öğre- nirler. Hayvanların yalnız bu hassası muhakeme kabiliyetini tesir etmeğe kâfidir. Meselâ bir bir yabani manda yavrusu bir kere kaplanın pençesinden kur- tulacak olursa birdaha burnuna en hafif bir kaplan kokusu gel- diği zaman tabanları vağlamakta vakit kaybetmez. Bir yabani manda dimağının senelerce bir kaplan hücumunun resmini muhafaza edecek kadar kuvvetli bir hatıraya malik olup olmadığını kimse bilmez. İhtimal ki insan dimağı korku ve ıstırapları çabuk unuttuğu gibi mandanın dimağı da bu ta- hassüsleri uzun müddet bütün teferruatile saklamaz, fakat her halde bir huzurluk vermeğe ki- fayet edecek kadar mühim de bir hatıra kalır. Öyle ki manda sebeplerini uzun uzadiye hatırlaması bile kaplanların teh likeli şeyler olduğunu bilir. Vahşi hayvanlar yaşıyabilme- leri için muhakemelerini kullan- mak mecburiyetindedirler. Vahşi hayvanların o hayatı hakikaten vahşet doludur. Hayvanlar için tehlikeden âzade bir dakika bile yoktur. Yaşamak için et, ot, ve su elde etmek veya paylaşmak mücadelesi vahşi hayvanlar ara- sında durup dinlenmeden devam eder. Vahşi hayvanların aczeye bakacak müesseseleri, hastaları tedavi edecek hastaneleri, umu- mi nizamı temin edecek polisleri yoktur. Vahşi hayvanlarda her- kes kendi için yaşar, kendi için çalışır, Aslanlar veya Sırtlanlar, tim- sahlar, hattâ adamlar geride ka- lanı öldürür, veya ölüme terke- derler. Leopard denilen bir nevi kap- lanlar, — avlarından © doyuncaya kadar yedikten sonra kalanını bir ağacın üstüne çıkarak sak: larlar, bu kurnaz hayvanlar bi- lirler ki leş kokusu millerce me- safeder binlerce aç hayvanı cezbedecektir. Aslanlar avlarının — yanında uyur ve ya onu sık bir çalılığa saklarlar. Niçin? Çünkü Akba- baların az zamanda inip avı bi- tireceklerini bilirler, Akbabalar ir aslanın av öldürdüğünü pek ükseklerden görür ve hemen inerek yakın bir ağaçta aslanın çekilmesini beklerler. Akbabalar, ve sair dört ayaklı anaforcular yüzünden hiç bir hayvan avını pek çok doy- mmadıkça ve ya bir şeyden kork- madıkça birakarak gitmez. Bu gibi hareketlere insiyaki (sevki tabii) | denilebilir mi? Yoksa bu avları birakıp giden ve geri geldikleri zaman ancak kemikierini bulan © hayvanlara tecrübenin öğrettiği bir | ders idir? Eğer bunlar tecrübenin öğrettiği bir ders ise hayvanlar- da muhakeme kuvveti olduğuna delâlet etmezler mi? Vahşi Hayvanlarda muhakeme Eski bir. efsanedir Hindistanda, öteki mak üzere bütün dünyada iki gizli yer. varmış, ömürlerinin — sonu geldiğinin hisseden bütün filler| buraya giderlermiş. Bu efsane fillerin nekadar zeki olduğunu gösterirse de maalesef doğru değildir. Böyle bir yer olsaydı burası yalbiz fillerin mezaristanı hayvanların, başta aslan ve son- da karınca olmak üzere, ziyafet- gâhi olurdu. lardan başka hepsi buraya üşer ve kendilerine ziyafet çekerler, birbirlerile boğuşur, ve şamata- tam manasile hayvanların (Babil)i olurdu. insanın da burayı bulması uzun sürmezdi; civardaki yerli- lere başka hayvan olmassa bile © yerin üstünde daireler çizen Akbabalar yol gösterirdi ve in- sanlar fil dişini ele geçirmek için bu vahşi hayvanlar kurultayına girmek cüretini göstermekte tereddüt etmezlerdi. Tok aslanların bir yaban eşeği sürüsü içinde sallana sallana dolaştığı ve eşeklerin ve hasım- canlarına aldırış bile etmedik- leri görülmüştür. Acaba yaban Jeşekleri aslanın tok olduğunu ve kendilerine ilişmiyeceğini nere- den biliyorlar? Aslanın telaşsız ve hırssiz halinde mi, yoksa şiş- kin karnından mı? Afrika yaban mandası büyük av hayvanları arasında hücum- culuğu ile meşhur olanlardan biridir. Bilhassa yaralandığı za- man yaban mandası bir çok av cıların ölümüne sebep olmuş hi- leler “tertip: eder. | Yaralanan imanda“ sürüden “ayrilarak bir müddet gider ve gözden kaybo- lur. Avcılar kanlı izinden man- dayı takip ederler. Mandanın yolu muhtelit zikzaklar çizer, Avcılar bu zikzaklardan birini dönerken manda hiç ümit edil- en bir yerden ansızın çıka- rak bütün sürat ve gayzile av- cıların üstüne atılır. Bu vaziyet- te ancak pek seri bir aticı ken- dini muhakkak Obir ölümden kurtarabilir. Yaban eşekleri müstesna ol- mak üzere bütün av hayvanları sürülerinin başında bir dişi bu- lunur. Sürün başına geçecek en muvafık reis olarak akla sürünün en genç ve o kuvvetli | erkeği gelir fakat bütün avcılar vaziye- tin böyle olmadığın bilirler. Hayvanlar göze gö, bir te- fevvük noktası olmiyan bir sürü başını nasıl intihap © ediyorlar? Her halde tayini esami ile rey veriyor değiller ve bu baş dai- ma sürünün harekâtın (idare etmektedir. Kuşlar *vahşi hayvanların ha- yatında büyük bir rol oynarlar. Bilhassa ot yiyen vahşi hayvan-) lar bazi kuşların sesinden civa da yırtıcı hayvanlar olup. olma- dığını anlarlar. Kuşların uçuşu- da onlara bu bapta doğru ma- lâmat verir. Hayvanlar suya gidecekleri zaman kuşlara bakarlar; kuşlar su yerinin üzerinde sü- künetle uçuyorlarsa tehlike yok demektir. Hiç bir vahşi hayvan su ye- rine rüzgârı arkasına alarak git- mez, eğer gidarse suyun üze- rinde kuşları görmüştür, Çünkü rüzgârı karşıdan alırsa orada tehlike kokusunu kolayca farke- debili ZARA SPARE Ucuz Dikiş SON MODA ELbiSE «15» LIRA Yenikavaflar Şirket bulvarı: (AHMET SAKİ ) Terzihanesi, NAS la 2 g5 emrine alındı, jandarma kuman- değil, aynı zamanda leş yeyici|” Ot yiyen hayvan-)" İlarını vyuka çıkarırlardı.. Burası)” eğer); edilmiş ve bir müddet te hapis- e me my mania İrticahreketietraafında Menemen kaymakamı vekâlet dâni” tevkif olundu İzmir ve Manisa valileri değişti Ci An İrtica hâdise lecek mi? İstanbulda an eden müzakereler ve alınacak tedbirler üra, 28 (Y A)—Menemen|rimizile yapılmakta olan tevkifat etrafında İnkişat|deram eylemektedir . İsticvap öylemekte olan tahkikat odildikten gonra haklarında tev ilelerinde tekâstilleri görülen |kif müzekkeresi kesilenlerin ade İzmir Kâzım paşa ile Ma İdi sekize baliğ olmuştur. ». vekâlet binrine| Bunlar nakşibendi. şey hi Esat rı ve bu suretle vazife |ile oğlu Ali ve diğer altısı Ma- nisa, lerine nihayet verileceği kuv İnisnnin Huros köyünde iskân vetle Şi Türkocağile mu |edi Filorine muhacirleridir. alimler Zi Cuma ogünü| Tahkikat sür'atle ikmal edilmek Mevemende şehit düşen inkilip)tedir. Bu husustaki tahkikat hi kurbanı Kobay beyin ruhuu)|tam bulunca evrak görülecek tazizen 1 yapacaktır, Hi |lüzum üzerine Manisa veya İz arma bülük kumas İmir vilâyetlerine gönderilecek dani Falıri beyle piyada alay ku- andan ileiumumi beyle-İlen Hlorinalı alte muhacir şeyh rin mes'uliyetleri görülmektedir.) Ksattan ilham almak için evvel Meclis muhitinde hâkim ol &kirie m istiklâl kemeleri yeniden tesis edilmemiş olsa bile Manisa ve İzmir vili yetlerine şamil olmak üzre mev / nesi imamlığından mütokail Bey- gi bir ürli idare ilânı ve irtiçan |kozla şeyh İbrahim Manisa müd karşı şiddetli kanunlar; yapıl |deiunumiliğinin gördüğü lüzum ması zaruri görülmektedir. —— |üzerine tevkif olunmuş ve derhal Sali âli makayiatın/ Manisaya sevkolunmuştur. Manisa ve İzmir valilerine fev-) © İstanbul, 28 ( Y.A ) — Me cih eylediği sna'lere Hâzimgeler|nemen irtica hareketi geldiklerini seyhin evinde ifade etmişler müritlile yaptık larını ilâve eylemişlerdir. Bundan başka Manisa hasta ni mah | vettar darüllü müspet cevaplar alınamamıştır. |nun mulitinde derin bir nefret Dahiliye vekili Şükrü Kaya beye-| ve teessürü mucip olmuştur. Ta fendi ile ordu mütettişi Fahret.İlebenin . irtica hareketini | ve tin paşa hazretleri mahallinde |mürtecileri telin için miting bu. hususta tahkikat sina /akt eylemeleri kuvvetle muhte. memar edilmiş meldir. Bugün Ankaradan av- 8 (Y. A) — İzmir'det eyleyen Darülfünun emini vo Manisa valilerinin “değiştiri |beyanatında; Çirticn darülfünü- leceği hakkında gelirimizde çok nefretle karşılandı. Bir naflim arkadaşın şehadeti bü- kk teessürü, mucip oldu) dedi Menemen 28 (Y.A) — Hâdise hakkında mahallinde tahkikatta bulupan Dahiliye vekili Şükrü Kaya Beyefendi istasyondaki iusust yagonda bana yaki beya Datında dedi ki; Jandarma bölük Istanbul 2 nund kuvvetli bir şayin devran etmek tedir . Istanbul, 28 (Y.A) — Şehri zde bulunmakta meclisi reisi K Menemendeki hakkında gazete cilere beyanatında “ demiştir hükümet irlican kargı esaslı tet- olan m paşa tica hâdisesi birler almıştır. Alınması takar-| kumandanı yüzbaşı Fahri bey rur eden tetbirler derhal tatbik | vazifesinin icabini © yapmadığı olunacaktır. Mürlecilerin anlaşıldığından — tevkif edildi. oldukları cezaları . görecekleri | Menemen © kaymakamı Cevdot muhakkaktır. beyin hâdise esnasında © vazife. Istanbul 28 (Y. A) — sini ibmal ettiği görüldüğünden barekâtile alâkadar olarak şeli-'vekâlet emrine alındı. e Azılı Cani Ne yapabilirsenin idam edecek değilsiniz ya diyor Nimet Huda namındaki bir hapishaneden ihraç edilen Mus- yelkenli gemisi sefer yapmak) tafı İzmire gelmişti. Maktulün verosesi için İzmirden hareket ettikten sonra; teknesine arız olan bir sa- katlık “dolayısile tamir yaptır. mak mecburiyeti hâsıl olmuş, gemi Midilli limanına iltica ey- lemiştir. Gemi tamir edilmekte iken; ayfadan Bayram vo Mustafa Midilliye çıkınışlar ve te 0 gece paskalyaya tesadüf ettiği in bir meyhaneye girmişler, tarafından omüracaat Adliye Mustafa tevkif müzekkeresi ve yakalanarak tekrar hapishaneye atılmıştır. istintak dairesi tarafından ya pılan adli tahkikat neticesinde lüzumu muhakeme kararile ov- rak Ağırceza mahkemesire sev- koluumuştur. Dün bu davanın ruyetine devam edilmiş ve Ri Jâtarnalı bir muhabbete koyal zeye yazılan bazı şahitlere ait muşlardı. Bu iki amele, meyha-| talimatname cevapları gelmedi nenin Küşesindo sızıneaya kadar| ginden tekidine karar verilerek işler. ve nihayet. bir kavga) muhakeme 18 Künunüsaniye ta gıkararak, mahalli zabıtasınca| lik olunmuştur. derdest edilmişlerso de yine ge:| | Maznuna tefhim edilen bu milerine iade olanmuşlardı. karar üzerine Mustafa (Efen Ayni gecede, * geminin. baş|dim ben dalın evel hapis yat tarafındaki ambarda, derin bir|mıştım, şimdi de burada yatı. «dalan Bayramın yanına) yorum. Benim muhakememi ni- arkadaşı Mustafa gelmiş, vo te;| hayetlendiriniz. Ceza | verecek darik ettiği bir keserle zavallı |iseniz veriniz. talik. ettirmöyin) mu kulak tozuna vurmak sure |demiş reis Hasan bey ( Oğlum; tile ölümüne sebebiyet vermişti.. Tabii işini bitireceğiz Fakat Bu hâdise Midilli. hükümetince|bu cevapları da © bekliyece- giz) diye söylemiş, Daz Mus haber alınmış fail yakalanarak, tafa (ne yapabilirsiniz onbeş sene kesmiş yi «0 ve Köyün delikanlıları Müthiş bir cinayet işlemislerdi Şimdi muhakeme ediliyorlar Düü oniki“ jandarmanın ne ve korkusundan. kaçarken arka Zaretinde yedi maznun Ağırceza daşlarına rastladığını ve yansıdı mahkemesinin huzuruna çıkarıl | dı. Bu genç delikanlıların su ları, Menemenin” Yanık köyü tkor kunç ve feci bir cinayete silt bulunan bürabeltorü dahalcğsında kütşun ifade ü | etti, bulunduğumu de darı tarlasında işlenen gi Hakkının sorgusu Hakkı gerğe v gece bu vak Okunan evraka göre, da bulunmadığını söylemişsedeş köyde kör Mehmet diger ifadelerini çcessurane söy risi bir kıza talip olmaş ehe talip | gence ayni ket idik gi sırada kör Mehmet) giyaşıy, Yanı isminde niş ve kör Mehmedin yalan» im vürmüştür , Ve ppimizde kalıvede na gidiyordun; Bir mermi at veyni vermemiş; bu k yüzüne olan Ahmet isminde bi fakat i Şapılacı ede h mu abi la Ben bost vardı. ve arkadaşları kızın oturduğa tm, Fakat kör Melimetle bera banenin kapısına bir yalla a8: ber gitmedim. Demiy kör Meh- mışlar. Bu yaftada; (Kizemizi met hayır, beraber gittik efen- vereceğiniz Ahmet şöyledir, büy- dim deye cevap vermiştir. Namusunuzu berbat ediyor- Arifin sorgusu ” İsumuzl fala zler yazılmış) — Bu maznun, cinağette alâkapı kızım babası bu yazıyı almiş, olmadığım vo ne müddeiyi, ve yırtınıştır.. Fakat kör Mehmet Ahmedi ve ne de yanında oturan ve avenesi Ahmedin. vücudunu bütün © maznnnları “tatımadı ortadan kaldırmak için bir plâ m söylemiş; fakat müddei Sü- tertip ederek, vak'a geceni, Halit oynan, bulun da. © 2ocp, bora Hanim, Kör Mahinet, HRKKi gen aundüğanü ve bank HARÇ Arif, Ahmedin yattığı darı tar madığını söylediği haldeş bun dan çök zaman evel; bir gede evime gelerek karnını doyurmuş Ilınadla yatak sermiş ve yatır. lasına gelmişler, zavallı genci babası Süleyman da dahil olduğu balde, uyurken © görmüşlerdi Bunlardan, Halit; Ahmedin ba- i basınaf Kıpırdama kanını içerim) mış bulunduğunu söyledi, . Maz- demiş diğerleri uyuyan Ahmedin nun inkâr etti. dibe bie yi i Mustafanın sorgusu üzerine bir yaylım ateşi açımı im Se uk Mustafa «diyor Gecu mehtabında olduğu için'lar, Yalan yere şehndetten ma? gocuğun babası maznunları teş. 'nundu. Reis beyin * bütün sunl- bis etmiş ve atılan yetmiş sek-İlerine ( Haberim yok | dömökle sen mermi arasında zavallı Ah-' iktifa etmiştir. met can vermiştir, Babası gö Ilyasın sorhusu: den yaralanmış mütecaviz.) Ba maznün vak'a zamanı lerden Kinin de yine kendi ar.) İlndarma bulunuyordu. Hâdi- kadaşlarınm attığı Kurşunla ya- seyi müteakip | İör © Mehmedi ralanarak ameliyat neticesinde görüş ve kendisine (İşlediğin vefat etmiştir. Joürüü hangi tabanca İle yaptın) İşte, ini gencin ölümü ve bir demiş ve Kör Mehmet; kırmızı babanın yaralanmasile neticole- kuşağa sarılı biri. toplu. diğeri nen bu cinayet Menemen ve mül- browni hakatını çok alâkadar etmişti Buna n iki tabancayı gizli bie erden çıkarmış ve toplu taban- ea ile yaptığımı söy darma da silâhi hükümete teslim etmiş, bilâhara Mehmet müra- enat ötmiş © döğil, bu demiş müddeumumi kendisini afati mış ifadesini almış. gelen ailelerinin çocukları olduğu için dünkü celsede kesif hir kala- balık mahkeme salonunu doldur muştu. Reis bey,ovvelon yaralanan Sü: leymanın ifadesini dinlemiş ba- dehu maznunları biter birer sor- güya çekmiştir. Halidin sorgusu Halit; Lise talebesindendir . Şu ifadeyi verdi : Galiba bu adam beni kardeşime benzediyor. Çünkü kardeşim Eminfölmüştür) bana çok benzer. Vaka gecesi ben kahvede Ahmetle oturuyor- dum; bağa gittim. Şimali garbiden silâtılar ve çığ lıklar işittim, kardeşimin e sesine benzeyordu. Heyecan duydum;ni- hayet kendimi köyde uyurken bul- dum. Sabah uyandığım zaman ruyamı gördüm deye kardeşimin yaralandığını öğren- dim. İzmir hastanesine getir diğini haber aldım buraya gel dim amma ertesi günü vefat ettiğini söylediler, Tekfin «ettir. dim, köye avdet ettim. Beni tat-; talar. Fakat ben süçlu değilim».! Müddei Süleyman, nasıl de. gilsin ay aydınlığında ben seni) çok güzel tanıdım dedi. Kör Mehmedin sorgusu As işi çıkaran da budur. Reis beyin bir çok sözlerine çeşit çeşit ve yekdiğerine uy- mayan sözler söylemiş ve kan ter içinde kalmıştır. Bu adam da, o gece kahvede oturduğunu ve yemeğe giderken silâhlar pat ladığını ve kendisinde bulunan Bunun cürmü'de yanlış tah- kikat yapmaktandır. Kör Meh- met; bu jandarmanın ifadesini kabul ştmemiş ve'ben böyle söy- lomedim demiş ise de İlyas sö- zünde ısrar etmiştir. Bu hâdiseye ait bir çok Şa- hitler dinlenmiş ve cümlesi de maznunlar. aleyhine şehadette bulunmuşlardır. Gelmiyen bazı şahitlerin celplerine karar yeri- lerek muhakeme 18 kânunusa- niye talik olunmuştur. Serbestumhuriye Telefon numarası - 2697 elgraf adresi - İzmir Serbe: Abone şeraiti Senelik: 10 lira Alte aylık: 6 lira Ecnebi memleketler için: Senelik: 25 lira dd Daimi ve aylık ilânat a; rica pazarlığa tâbidir ve az: imi teshilât gösterilir. İHTAR: Abone ve ilân üc. retleri bilâistisna peşindir. tabancanın yere «düşerek patla- : dığını. söyledi... Fakat müddei Zayi w akbuz bunu da teşhis etti. 40157 numaralı (o gümrük Mustafanın sorgusu Bu mazmun da, o gece kahvede makbuzu zayi olmuştur. Bulan Midilli ranhkemesince mahküm verebilirsiniz, idam edecek değil hanede “yatmıştı. Bilâl siniz yal diye söylenerek salon- Xu-! «cnan. Adliye vekâletinin emrile'dan çıkarılmıştır. va mgr tü Se AROMA ,Beneti ve Barniti ticaretbanesi ne getirirse memnun edilecektir. Aksi takdirde bü © makbuzun hükmü yoktur. ii bulunduğunu ve Halidinde bir adamla oturduğu, bilâhare kalkıp, giderken silâh sesleri işittiğini |