30 Aralık 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

sJ YEDINCI SENE ~ N* ?389 Bnşmuharrlrl YUNU8 NADİ J İDAREHANEÂİ : * JOOyronnranmiye karşısında dairei mahsnst • Telgraf: tstanbul Cumhuriyet i Posta k u t u s u : N° 2 4 6 Başmuharrlr i 2366 I • Tahrlr müdürO s 3 2 3 6 «c*5i* mUdürU 2365, Kltap kısmı 4 7 2 Fırka Gurup Bugün Fırka grupu içtima ederek çok Cumhuriyeti Koruma kanunu Cumhuri miııııııııııınııınııınıııınııııııiHiııııııımııııııııııııııııııııı SALI 3O KANUNUEVVEI 193 ABONE ŞERAİTİ § MODDET: fTpRKİYE İÇİN| i SeneÜği : 1400 Kr. 6 Ayhğı | 750 Kr. j 3 Aylığı! 400 Kr. \ ** ? HARİÇ İÇİN 2700 Kr. 1450 Kr. 800 Kr. ıuı ıı.n . . ı r• • • ı rtr*ı g ııınıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııınımıııııııııııııııııııııiMiııııııiMiııııııınııııııııııınııııııııııııı Top = 5 Kuruştur = Nfishası her yerde ıııııııııııınııımııııııııııııiMinınu İsmet Pş. Ankara'ya vasıl oldu ve derhal Heyeti Veldleyi topladı, Başvekü öğleden sonra Meclise gelerek hemen bütün meb'uslarla görüştü. mühim kararlar verilecektir J Şeyh Esat ile tevâbii İzmire gönderiliyor Nakşibendî KutbüTaktabının evinc bir çuval şüpheli evrak bulundu İstanbul'da tevkif edilenler Fevkalâde tedabir bugün Fırka içtimaında takarrür edecektir Rejîmler, yani devlet îdare tarzları cemiyetin umumî hey'eti içinde çok kuvvetli âdetler ve bunlara istinaden de menfaat sınıfları husule getirirler. Devlet idare tarzlarmın tekâmülü fertlerin ve cemiyetlerin tekâmülüne tabidir. Halife unvanını haiz sultan Ankara 29 (Telefonla) Başvekil lar (yer yüzünde AHah'm gölgesi) sa tsmet Pş. bu sabah Ankara'ya muva yıldığı zamanlarda ülema zümresi ve salat etti. İstasyonda Vekiller, meb'usşeyhler takımı diye içtimaî ve intifaî Iar, askerî ümera, vekâletler erkânı bazı sınıfların teşekkülü gayet tabiî ve kalabalık halk tarafmdan karşı landı. idi. Başvekil Pş. doğruca köşküne gitti Hiç AHah'm gölgesi olur mu? ve saat 10 da köşkte Hey'eti Vekile Bu suali biz şimdi soruyoruz. Çüniçtima etti. kü düşünmek itibarile çok terakki etHeyeti Vekilede miş ve eskî devrelerin adeta çocukluk Hey'eti Vekilede Başvekil fstan hayatını atlamışızdır. Allah'ı bir cisim olarak farzetmek bul'da Reisicumhur Hz. nin riyasetile mütnkün değildir ki hatta onun göl yapılan içtimada takarrür etthilen egesini tasavvur etmeğe imkân bulun saslardan, Menemen hadisesi ve ir sun. Beşeriyet yer yüzünde söyliyen tica şebekesi etrafmdaki son vaziyetve düşünen bir mahluk olarak yer tut ten uzun uzadıya bahsederek alına tuğu zamandan itibaren anlamak ka cak tedbirler hakkında Vekil arka biliyetini çevreliyen kalın ve hudutsuz daşlarma izahat vermiştir. Bütün meb'uslarda ve halkta Heyekaranlık perde karşısında daima müti Vekile içtimama mutadm fevkinde tehayyir kalmış ve çok hata etmiştir. Bu sahada en yüksek anlayışın hay • bir ehemmiyet veriliyordu. Bilâistisna rette karar kılan anlayış olduğuna herkeste bir heyecan vardu şüphe yoktur. Üst tarafı çocukça yanMecliste lışlarla dolu bir garibeler silsilesidir. tsmet Pş. saat 2 de toplanan MecliA'tah diye,ağaco» *»?"; iıayvanlara, se iştirak etti. Celsenln tatilini müte aya, güneşe, ateşe tapan insanların akip meb'uslarla temaslara başladı. sürüsünü göz önüne alarak bu gari B. M. Medisinde tarihî günlere has belere şimdi gülebiliriz. Fakat ânsan bir hareket ve canlı hassasiyet teza • ları bu yoldaki itikatlarında zaman hürleri görülüyordu. ve mekân kayıt ve şartları nazari itiBaşvekil istirahat salonunda, koribare alınmak şartile mazur görebili dorlarda dolaşıyor, bütün meb'uslarla riz. görüşüyor, hepsine irtica hadisesi, Evet, şimdi hepimiz pek iyi anlıyo noktai nazarları, alınması lâzım tedruz ki Allah'm gölgesi oltnaz. Fakat birler etrafında sualler soruyor ve cedaha dün denilecek kadar yakın bir vapları dikkatle dinliyordu. Bütün meb'uslar derin teessür içinmutlakiyet ve saltanat zamanmda bu de olduklarını ilk intiba olarak kay gölge alenen ifade ve herkes tarafın dan da pekâlâ kabul olunup gidiyor dettikten sonra hâdise ve irtica kardu. Halife unvanını haiz sultan AI şısında fevkalâde tedbirler ahnmasmı lah'ın gölgesi olunca bu gölgenin et ve sür'atle tatbikata geçilmesini istirafında ona kuvvet vermek için halk yorlardı. ve icat edilmiş başka hayaletler de oIacaktı tabiî: Bunlar başları sarıklı ülema ve ta«yeli külâhlı şeyhler güruhları idi. Ve bu güruhlar memleket içinde aledderecat bütün alâkadarlarına menfaat temin eden smıflar teşkil ediyorlardı. İçtimaî her hâdise son tahlilde iktisadidir, yani dünya men faatine istinat eder. Esaslar şunlardır: 1Irtica sahasında birayhk örfî idare, 2Maznunların divanıharbe verilmesi, 3 Ihmalkâr idare memurlarının tecziyesi, 4 Cumhuriyeti ilelebet koruyacak tedbirler. Dun İsmet Pş. nxn nyasettnde içtima eden Heyeti Vekıle akasınm errvetce mecliste alınmtş grup bir resimleri Mecliste heyecan llrtica hadisesi hakkında Başvekâlete bir sual tak^iri verildi Ankara 29 (Te bet haydutların lefonla) B.bir kaç serseri M. Meclisi saat veya esrarkeşten 2 de toplandı. ibaret olmayıp Yeni Vekillerin mürettep ve şü eden Riyaseti • mullü bir irtica tayinini tasvip hareketi olduğu cumhur tezke kanaatini ver resi ile bazı Ve miştir. Binaenaleyh kâlet bütçele rinde münakale Meclis büyük hassasiyet icrası lâyihala • bir ve kat'iyyetle rı okundu. Müteakiben De vazifesini ifaya Haydar Rüştü B. Mazhar Müfit B. nizi meb'usları hazırdır. Evvelâ hükumetçe hâdise hak Mazhar Müfit ve Haydar Rüştü Beyler tarafmdan bir takrir ve kında şimdiye kadar yapılan tahkikat safahatile netayicinin ne rildi. Mazhar Müfit B: Bir sual takririmiz var, diyerek lerden ibaret olduğu, ne gibi tedbirler almdığı ve alınacağı hakkınriyasete arzetti. Reis: da Başvekil Pş. nın Mecliste şi Muamelesi yapılacaktır efenfahen izahat ve malumat vermesi dim, cevabını verdi. Takrir şu meiçin işbu sual takriri takdim kılmaldedir: dı efendim. Yüksek Riyasete Mazhar Müfit Haydar Rüştü Menemen'de tahaddüs eden ir Takrir Meclis riyasetinden Baştica vak'ası Meclisi derin teessür' vekâlete gönderilecek ve İsmet lere garketmiş ve hâdisenin doğ Paşa perşembe içtimaında Meclise rudan dtğruya Cumhuriyete mü uzun malumat verecektir. teveccih olduğu anlaşılmakta bu Perşembe celsesinin çok hararetlunmuştur. Kahraman bir zabiti li olacağı, bir çok hatiplerin söz alacağı tahmin ediliyor. mizin maruz kaldığı feci aki fsmet Pş. bir aralık tekrar istirahat IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIinilMlıilllllllllllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIINIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIflllllMliüllllllia salonuna girdiği zaman tzmir'den yeni gelen Denizli meb'usu Haydar Rüştü Beyi gördü ve tafsilât istedi. De • nizli meb'usu gazetelerde yazıldığı gibi uzun malumat verdi. Başvekil mühim vakialar üzerinde meşgul olduğu zamanlarda görülen müdekkik ve cevval tavurlarile din Kendisine AHah'm gölgesi dedir • ledi. Bütün meb'usların mütalealarını ten sultan da bilirdi ki hakikatte öyle bir nokta üzerinde temerküz ettirmebir gölge yoktur. Fakat onun bu göl ğe çalıştığı anlaşılıyordu. Mvahaza geyi var gibi göstermesi ve onu bizzat temasları yalnız müdavelei efkâr ve Bugün Güzellik mü kendisinin temsil ettiğine herkesi i hasbühal şeklinde kalmış, ne hüku sabakamıza iştirak e metin projesi, ne alınacak tedbirle • nandırması menfaati iktizası idi. denlerden Feriha Hakkı Sultanı böyle Allah gölgesi sayan rin mahiyeti hakkında hiç bir şey söyIemiyerek Meclisten ayrılmıştır. Hanımın resmini derce başı sarıklı veya külâhlılar ise onu diyoruz. öyle göstermekte menfaattar idiler. Bu günkü Fırka grupu Giderek keyfiyet bir zaman için hükMetro Goldvin Halk Fırkası Meclis grupu yarın münü geçirecek hiç olmazsa halkm (bugün) İ«met Pş. nın riyasetinde Mayer'in mek ekseriyetine, hem büyük ekseriyetine toplanacaktır. tsmet Pş. evvelâ hadi • tubu müstenit umumî bir akide haline ge satı bir daha tahlil ettikten sonra vaAmerika'nın en meştirilmiş oluyordu. Artık ona göre bir ziyet serbest münakaşaya konacak ve hur filim müesseselerinilim, ona göre garip akideler ve ona umumî mülâhazaların tevhidile mu den biri olan Metro göre de bir cemiyet tarzı!.. karrerat ittihaz edilecektir. Goldvin Mayer'in 1931 Hakikatte ülema denilen adamla Fevkalâde mukarrerata tstanbul' senesi Türkiye Güzellik rın hakikî îlîrn *'«» »'»kaları pek kıt daki içtimada göriişülen şeklin esas oidi. Adeta hiç yok idi. Ancak bunlaKraliçesini sinema ar lacağı muhakkak addediliyor. rın yüzünden memleketimizde hakikî isti olarak Holivut'a Kat'iyyete yakın olarak tahmin e âlimlere âlim bile denilemiyordu. Çündavet etmeği teahhüt kü âlim ve ülema kelimeleri adeta ba dildiğine göre fevkalâde tedbirler aeylediğini yazmıştık. Bu şı sarıklılara alem olmuştu. Bunlarm rasmda ilk olarak, hâdisata sahne ofilim kumpanyasının İsyüzünden meselâ bir Salih Zeki bizde lan tzmir ve Manisa'da bir ay müddettanbul mümessili M. âlim değildi, bir Mehmet Nadir'e âlim le örfî idare ilânı, irtica mücrimleriHenri Habib'den âldı denilmezdi. Fakat meselâ Sabri Hoca nin divanı harplar tarafmdan muha ğımız mektubu aynen kemesi, hâdisede ihmalleri görülen alemî ülemadan idi. Menemen 28 (A.A.) Şimdiye kadar tir. Diğer mevkuflar müezzin ve daha 2 memurların istisnâî bir tarzda şedi tevkif olunanların adedi 60 a yaklaşmış kişidir. Menemen'de Saffet hocadan baş dercediyoruz: Ekserisi kara cahil bir takım hokkabazlardan ibaret olan şeyhlere ge den tecziyesi ve rejimi ihlâle matuf tır. Bunlardan dordü faillerin kadınları ka nezaret altında kalan yoktur. Muma Cumhuriyet gazetesi Baş ileyhin evi taharri edilmiştir. Kendisi muharriri Yunus Nadi Bf.ye lince bunlar maverayı dolduran ka harekâta kat'î ve ebedî bir mânia ol dır. Alaşehir'den getirilen Şeyh Abdül mak üzere fevkalâde bir kanunun ka kerim, ceza hâkimliğince tevkif edilmiş henüz isticvap olumnamıştır. Yarah ZeEfendim, Foto S. Süreyya' ranlık içinde karegözcülük eden bir tir. Tevkif kararları dokuzdur. Mene ki Mehmet ifadesini ve serseriyane saçbulü bulunmaktadır. takım şarlatanlardan başka kimseler Sl Feriha Hakkı H. Muhterem gazeteni men'in Bozalan köyünden 70 kişi getiril malarını düzeltmektedir. Bu kanunun Cumhuriyet esasatını di. Bunların dördü hakkında tevkif kagüzellik ceğini beyan ederim. Talebinizi, değildi. Fakat iptidaî cemiyetlerde DahiliyeVekili Şwkrü Kaya Bey istas zin tertip ettiği 1931 senesi böyle guya kâinatın esrarma vâkıf bir kül halinde tanzim ve teşkü eden rarı verilmiştir. Diğerleri nezaret altına yonda ve kabristanda müteellimdi. Va müsabakasında birinciliği kazanacak men Holivuftaki merkezimize fj gibi görünen ve böyle görünmekte bütün inkılâp mevzuatım ilelebet ari alınmıştır. Faillerin bu köyde akrabalan sıf ve Celâl Beyler şimdi geldiler. Mene olan güzelin, sinema artisti olarak riren bildirdiğimi arz ile takdimfâ tiramat eylerim efendim. menfaattar olan bü şarlatanlar dahi za sekte ve darbalardan vikaye edecek vardır. 70 kişi yataklıkla maznundur. men telgrafhanesi İzmir'den getirilen Holivut'a daveti mümkün olup Failler, bu köyde 78 gün kalmışlardır. Metro Goldvin Mayer F. A. umjımun cehaletini pekâlâ istismar e sürekli ve mücbir ahkâmı ihtiva e iki muhabereci ile tâkviye edilmiştir. dığını soran mektubunazu aldık. Menemen'de 5 kişi tevkif edilmiştir. derek kendi hallerine göre pek güzel decektir. Henri Habip 1931 Türkiye Güzellik Kraliçesi, Dahiliye Vekili Akhisar ve Manisa'da bir sınıf teskil etmişlerdir. Bunlar başı sinema artisti olmak için lâzım gelen Güzeller, tzmir ve Menemen'de hem irtica Bunların tevkifine sebep faillerin sokak müzika ile istikbal edilmiştir. sarıklılara ülemai zâhir diye haka • şebekesi, hem idare raemurk ının tar larda dolaştıklarını gördükleri halde ihMüsabakamız kânunusaninin ol Maznunlann yarm İzmir'e sevkedilme evsaf ve şeraiti haiz bulunduğu tak ret gözile bakarlar, başı sarıklılar ise zı hareketi hakkında seri tahkikat bar etmemeleridir. Bunlardan birisi hâ Ieri muhtemeldir. dirde, kendisinin memnuniyetle Ho le yirmisi arasmda yapılacaktır. | dise esnasında el çıpmış, Arnavut Kâmil (Mabadi 4 üncv sahifede > livut'taki stodyolanmtza davet edilm dfden hazırlanmağa başlayın! isminde bir diğeri de faillere ip vermiş(Mabadi 4 üncü sahijede) (Mabadi 2 inci sahijede ) Şeyh Esat Efendinin Şehreminin'de İbrahim çavuş mahaltesindeki tekkesi «Menemen» deki Irica hadisesi müna Menemen ve Manisa'da yakalanaıu sebetile İstanbul'da tevkif edilenler şun bi bunların da İzmir'e nakli ki lar dır: muhtemeldir. Mevkoflar tahkika Nakşibendî reisi Şeyh Esat ve oğlu AIi, kezi olan İzmir'de istintak ve t Efendilerle «Menemen» in Horoslu köyü tabi tntulacaklarından bun»'~ * ne iskân edilmiş olan Filorina muhacir eadıya isticvap edHn»«lerinden Haşim, Mevlut, Yakup oğlu Ali, ifadeleri alındüttan'sc Ragıp oğlu Osman, Midilli'li Molla Hasan edilmişlerdir. ı oğlu Ahmet ustalır. Şeyh Esat Efendinin Bunlardan başka Gelibolu'da tevkif yat yapan memurlar; ,te | edilen Naşit ismindeki şahıt ta İstan ne rağmen Şeyhin dinî taJ bul'a getirilecektir. Mevkufların ilk is ettiğine dair bazı evrak <t f | ticvabı polis müdlriyetinde bir müddeiu Bir çuval tutan bu vesikala momi muavini huzurile yapılmıştır. gönderilecektir. Şeyh Esat Efendinin evindeki kadm Şeyhin evindeki kac \ ve hizmetçiler de, ifadeleri alındıktan Doksan yaşında bulunan f; | sonra eerbst bırakılmışlardjr. kavi ve zinde bir adam olan t Şeyh Esat Efendi dün birdenbire has Efendinin evinde dört genç kadm . » < talanmış ve tevklfhane hastanesine nak Bunlar hocaya hizmet etmekte oldn ledilmiştir. Şimdilik Manisa'ya gidecek rını söylemişlerdir". Nakşibendiler iş] halde olmıyan Şeyhin iyileşeceği umit ni daha ziyade kadınla görmekte bol ediliyor. dukları ve bir Nakşibendî kadını içi| Tevkif edüenlerin dün akşam geç vakit büyük sevabm Şeyh ile kurbiyet oti ( Mabadi 4 üncü schJfed# Manisa'ya sevkleri mukarrerdi. Fakat Güzeller balosu 152C gün sonra veriliyor! «Holivut» a da davet edilecek ! Kraliçe isterse sinema yıldızı olah Tahkikat tevkif at Şimdiye kadar 60 kişi tahtı tevkife alındı Dahiliye Vekili ve Ordu müfettişi Izmir ve Menemen'de tahkikatla meşguldür