7 Aralık 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

iktisadi buhranlar Dünya buhranı ve ziraat - Sov- yetler nasıl çalışıyorlar ? Bu senenin iktisadi hayatın- da ziraat çok büyük bir rol oynadı: Dolayısile siyasi hayatta da.. Birincisi bütün dünyayı sar- san ticari Obuhranda belki yüzde elli nişbetin zirai mah- suller amil oldu, diğer yüz- de elli sanayi istihsallerinde ait olmak üzere. Bu © umumi vaziyetten ( sonra, ( geçenlerde kendini göstermeğe | başlıyan tamamile yeni ve hususi | bir gerginlik ihdas etti, Dünyanın büyük kapitalist devletleri" Sov- yet ittihadının Dumping ismini verdikleri hububat — ticaretine karşı ateş püskürdüler. Dünya harbinden evvel bü- tün dünyada oldukça” yerleşmiş ve beynelmilelleşmiş bir iktisat sistemi vardı: Bazı memleketler ziraatçı bazı memleketler İse sa- nayici idiler. Sanayici memleketler zahmet li ve az kârlı ziraat işlerile fazla iştigale imkân bulamaz ve lü- zum görmezler, yiyeceklerini ve ham maddelerini . ziraatçı mem- leketlerden mamul eşya muka- bili olarak alır, tahakkuk ettir- dikleri çok defa fahiş kârlarla lüks bir. hayat yaşarlardı. Zi- raatçı o memleketler halkı ise mütevekkil — insanlardı, — azla kanaat eder ve hırs beslemez- lerdi; ham maddeleri mukal linde mamul ihtiyaç eşyası edi- nir ve mahdut bir hayat sürer- lerdi. Bu sistem bütün dünyada iyi işlenmiş bir münâkalât maka- nizması kurmuştur. Dünya harbi bütün bu Siste- mi bozdu. Ve bu mâkahizmayı, parçaladı. Daha harbın ba gıcında bütün sanayi memleköt- leri ayni zamanda kendi yiye- ceklerini kısmen olsun temin edecek kadar zirai oldular, bü- tün ziraat memleketleri de ih- Yiyaç eşyası sanayiini tesis ve inkişaf ettirmek zaruretini his- settiler. Harpten evvelki taksimi me- sai usulünün bu suretle kökün- den bozulmasının © en aşağı bir asırdanberi ; bu sistemi kurmuş ve benimsemiş olan dünyanın ik- tısadi bünyesini sarsması . tabit idi. buna merbut veya müstakil diğer bir takım sebepler de dünya iktisadi buhranını arttırdı. İşsizlik, zirai mahsulâtın ucuzla- ması, Sovyet ittihadının hudut- larını ithalâta “ve istismara ka- Hint ve Çinin: ibtilâle İngiliz İmparatorluğu sarsılması, Almanya- nın gayri tabii bir mali vaziye- te sokulması, Amerikanın ziraat mıntakasında büyük bir kurak- lik olması gibi. Dünya buhranı yarı yarıya zirai sebeplerle: vücuda gelmiş olduğu gibi bu buhranin en bü- yük tesirleri'de gene zirai mah- suller üzerinde kendini! göster- miştir. Bilhassa buğday fiat müthiş surette düşmüştür. Dünyâ bu buhran içinde bu- calarken akla gelmiyen. yeni bir hâdise olmuştur. Harptan evvel dünyanın en büyük buğday ih- racatçılarından olan bu günkü Sovyet ittihadı on üç senelik bir süküttan sonra ansızın mil- yonlarca kilo o buğday ve arpa ihraç etmeğe başlamıştır, hem de ucuz bir fiatle: Dumpingi Dumping dünyanın obütün ziraatçı © memleketlerini bir ajderha gibi korkutmuş; büyük bir heycan “doğurmuştur. Yiye? cek ekmeği olmadığını söyliyen Sovyetler bu gün bütün dünya iktisadiyatını sarsacak buğday ihracatı yapıyorlar, Sovyetler. at sahasında bu muvaffakıyeti . nasıl elde et- mişlerdir. Onların da memleketi bizimki gibi dağlık ve az nüfus- lu, kısmen çok münbit, kısmen çorak ve köylüsü ayni derecede cahil olduğu cihetle başlıca mu vaffakıyet amillerini gözden ge- sirmek faydalı olur. Sovyetler bütün topraklarını, iklimi, (o toprağın mürekkebatını, nakliyat mesele- sini, melekeli işçi meselesi tihlâk merkezile olan münase- betlerini nazarı itibara alarak, ih- tisas mıntakalarına ayırmıştır. Bilhassa son seneler zarfında yapı- lantetkikler sayesindememleketin mufassal bir ziraat haritası zilmiştir. Bir adamın yapa: ziraatin nevini tayin etmek için bu haritaya bakmasi ve mahalli hükümetten izahat istemesi kâ- fidir. Hatta istemeğe bile ihti- yaç yoktur. Bu izahat her vasıta ile. her gün verilmektedir. Me- selâ Türkistanda pamuk, Siber- yada ve okranyada buğday ve sair hububat ekmek lâzımdır. İkincisi, ziraatçı halk yapa- cakları iş hakkında mütemadi- yen ,iktısadi ve teknik bilgilerle teçhiz edilmektedir. En basit bir köylü kendi dünya yüzünde iştigal ettiği yeri harita üzeri de bir nokta gibi “bilmekte, işi- ni şuurlu bir tarzda yapmaktadır. Çok mükemmel ziraat enstitü ve mektepleri olduğu gibi her çiftlik, her ziraat gümesi de bir mektep halindedir. Her (yaşta her köylü her gün yeni bir şey yeni bir görüş ve düşünüş öğ- renmekte, çift hayvanile kendi arasındaki fark gitgide artmak- tadır. Dünyanın * muazzam “ikti sadi | sisteminde bir makinenin bir“ çarkınin “ bir “dişi” olduğunu bilen bir köylü vazife ve mesü- liyetini hisseder, daha şuurla, daha zevkle — çalışır; “tohumunu ıslah eder, kendi ıslahatına na eder, bir tek tohumunu yi ir böceği en büyük düş- israfı sen büyük gü- aatçılar arasın- akta, köylülerin birleştirdikleritarla- larda on binlerce dönüm toprak traktör kafilelerile süratle -sürül- mektedir. Bugün şu tahakkuk etmiştir ki ufak mikyasta yı lan ziraat asla kârlı deği Ziraat eşyası mamül eşyaya nis- betle çok ucüzdür, ve aradaki bu fark gittikçe artacaktır. Bi- naenaleyh ziraatle kazanılacak para ile mamül eşya almak çok güçtür. Bu sebepledir ki Ame- rikada birçok Ziraatçılar çiftlik- lerini ve tarlalarını bırakarak şehirde bakkal ve manifatura dükkânları açmaktadırlar. Ziraatı kârlı bir iş © haline getirmek için istihsal masrafla rım âzaltmak lâzımdır. İstihsal masraflarını azaltmak için de az emek ve az masrafla çok iş yapmak lâzım gelir. Az emek ve az masrafla çok iş yapmak için makine kullanmak ve pa- halı olan makineleri bir an bile boş durdurmamak icap eder. Traktör kafileleri uçsuz bu- caksız tarlaları nefes almadan sürdükleri takdirdedir ki ucuz gelirler, Traktörü bir tarladan öteki tarlaya geçirmek için bir dakika durdurmak bir zarardır. Traktörün ömrünü ve bir daki- kasının kaça malolduğunu hesap etmek lâzımdır. Sovyetlerin en büyük muvaf- fakıyetlerinden, muvaffakıyetle- rininin temel taşlarıdan biri zi- rai kooperatifleridir. Bu kolay olmamıştır. Sovyet hükümeti bu günkü gibi ziraatın büyük bir kısmını kooperatifleştirmek için hususi menfaatlere sene- lerce > mücadele “etmeğe; “hal seye. e ye Tütün inhisarı Memurları arasında tasfiye Tütün inhisar idaresi memur- ları arasında mühim bir tasfiye yapılacağı haber alınmıştır. Bir çok memurların vazifesine niha- yet verilecektir. Tasfiye edilecek memurlara bir senelik maaşları nisbetinde ikramiye verilecektir. Bu tasfiyeni imasçılıkla mı, tasarruf zihniyetile mi yapıla- cağını göreceğiz. Çeşme portakal ağaçları Çeşme portakal ağaçlarında baş gösteren hastalıkla mücadele yardımı için Ziraat Bankasının istendiğini yazmıştık. mücadelesine yardim içi Bankası umum müdürlüğünden emir gelmiştir. Mücadele fenni bir şekilde yapılacaktır. Kıbrısta Türk harfleri Kıbrıs Türkleri şimdiye ka- dar lâtin harflerini tam olarak tatbik etmiyorlardı. Adada Arap harflerile gazete çıkıyor ve mek- teplerde Arap harflerinin ted- ine devam ediliyordu. Ada İslâm cemaatının bir kararı ile Türk harflerinin tam olarak tat-| bikine karar verildiği gelen yol- cuların ifadelerinden anlaşılmak” tadır. | Yeni sene'başından itibaren Kıbrıs Türkleri arasında yalnız Türk harfleri muteber olacak ve| mekteplerde tedrisat ta Lâtin! harflerile yapılacaktır. Bir münase- betsiz.. Bütün etfaiyeyi hare- kete getirdi ie Dün gece saat yirmide Kâ> rantina etfaiye merkezine tele- fonle : “ Reşadiye yanıyor, yeti- şinizl, diye bir ihbar vukubul- muştur. İtfaiyede nöbetçi, muh- birin telefon numarasını sormuş ve (3579) cevabını almıştır. Bu şekilde hakikaten “yangın mev- cut olduğu kanasti hâsıl; edi- lerek etrafa edilmiş ve bütün İtfaiye harekete gelerek! Reşadiye' yolunu tutmuştur; Bir” de bakmışlar ki ne ateş'vâr ne de duman... Bittabi tulumbalar geri dönmüş ve bu münasöbeti siz. hakkında Karantina kara” kolu tahkil başlamıştır. 3579 numaralı telefon Kes meraltında Cephane sokağındâ Çakır. oğlu hanında. Mustafa Sü leyman vü gerekâsı efendilere ait olup mağaza Cuma olmak müs nasebetile kapalı bulunuyordu. Han bekçisi Hüseyin ağa da namuslu tanınmış bir adam ok duğundan kendisinden böyle bir hareket beklenilmemektedir. Henüz münasebetsiz adamın izine tesadüf © olunamamıştır. Tahkikata devam olunuyor. Yangın Arap Hasan çeşmesinde kara Fatma dağının © eteklerindeki koyun ağılları'dün — çobanların dikkatsızlığı yüzünden * tutuşmuş ve yanmıştır. $ Dün saat onda Balcılar içerisinde Salih oğlu Mustafa efendinin 180 numaralı. fırının bacasında — biriken Ç kurumlar tutuşmuş ise de ateşin tevsiine meydan verilmeden derhal sön- dürülmüştür. kı senelerce tenvir etmeğe, hu- dutsuz emek ve para sarfetme- ğe mecbur olmuştur. Fakat emek boşa gitmiemiştir. Bugün Sov- yet ittihadı zirai istihsalâtının pek büyük ismini devlet çiftlik- leri ve kooperatifler elde et- mektedir: Artık faydası halk ta- rafından da görülen koopera- tifler süratle taammüm etmek: ŞEHİR HABERLERİ 3 numara Alan talebeler sınıf geçebilecek Şimdiye kadar imtihanlarda 3 numara alan talebeler sınıf geçemeyorlardı. Maarif vekâle- tinden gelen yeni bir tamime nazaran 3 numara alan talebe- ler bundan sonra sınıf geçebi- leceklerdir. İlk ve Orta mekteplerin yok- lama imtihanları yakında başla” yacaktır. .. . Düme: i bozuldu Cumhuriyet vapuru yol- cularının çektikleri Dün 20,30 saat seferini ya- pan körfez vapurunun Cumhu- riyet vâpuru Alsâncak iskelesini tutunca dümeni bozulmuştur. Va- purda dört beş yüz yolcu vardı. Bu yolcülari alip sefere devam etmek üzere diğer bir vapur gön- derilmek lâzım iken, körfez ida- resi müşterilerine. karşı mutat bürmetsizliği, ye kabaliğı ile buna. lüzum görmemiş ve içinde esasen 300 kadar yolcu olan küçük İKarşıyaka vapurunu göndermiş- tir. Karşıyaka vapuru Cumhu- riyet vaporuna yanaşarak yolcu- larını almıştır. Fakat ne alış. Vapurun istiap haddinden fazla olan kalabalık içinde - yolçular; kadın ye çocuklar sıkışık kalmış, ayaklar çiynehmiş. Hertaraftan şikâyetler ve feryatlar yüksel- müşür. Yani; körteğ idaresinin müş terileri paralarile iziyet çekmiş- ler bin bir iziyet içinde bir iskele. den ötekine (o gidebilmişlerdi Körtes vapur idaresinin bu he: reketine hayret etmeyiz. Alışılmış bir şeydir. Hayret ettiğimiz bu (o mubalâtsızlıklara alâkadar olacak ne bir belediye ne mes'ul diğer bir makam bu- Tünmamasıdır. : . Seyrisefain Harici seferleri tezyit ediyor Seyrisefain idaresi İstanbul - İzmir - Pire ve İskenderiye ara- İsinda birkaç saydanberi söferler yapmakta idi. :Elde &dilen neti- celere. göre Seyrisefain | İsken- deriye hattına ilâveten Pire-İzmir İstanbul arasında da doğru se- ferler ihdasına karar vermiştir. Marsilya hattı için de tetkikat hitama ermiş bulunduğundan ya- keti mahafiline gelen haberlere nazaran, şirketin idare tarzı on beş güne kadar Ankarada ittihaz edilen karar- lara göre, şirket şekline nihayet verilecek ve Liman inhisar iş- leri olunacaktır. aksiyonları hususi eşhasa devir edilebilirse , katolunarak inhisar anonim şir- ket şeklini alabilecekmiş(. olarak gelen ve şimdiye kadar İtalyan tebaasi olarak kalmış Küllük iskelesine Bu kardeşlerimizin bir Milâsta, bir kısmı Küllükte iskân edilmişlerdir. lere hemen zeytinlikler ve evler tahsis edilmiş ve kendilerine çift hayvanatı da verilerek derhal müstahsil vaziyete geçirilmişler- komisyonları lağvedilmiştir. Tüccarlar ticaret odasın- kilâtını ıslah etmek üzere şehri- Liman inhisarı Başka şekilde idare edilecekmi: Şehrimiz Liman inhisar şir- değişecektir. mıntakalar vasıtasile idare Bilâhara şirketin hükümetin alâkası Girit muhacirleri Giritten mübadeleye (tâbi Adada olan 120 nüfus Türk, çıkarılmıştır. kısmı Bu yeni mübadil- dir. Lağvedildi Gümrüklerde mevcut satış Bugün da toplanacaklar Cumhuriyet Halk fırkası teş- mize gelmiş olan meb'uslar ti- caret odasından. tüçcarların bir aa davet edilmesini rica ey- lemişlerdi.. Ticaret “odası üç yüz kadar tüccara davetiye gönder- miş pazar günü öğleden sonra Saat on beşte içtima yapılacağını bildirmiştir: Tabit bu içtimaa Vasıf, Celâl, Münir ve Halit bey lerde iştirak edecek iktısadi buhranın — sebepleri etrafında hasbıhal yapılacaktır. Sarhoşluk Dün saat yirmi bir raddele- rinde sabıkalılardan o Alaşehirli Mustafa oğlu İsmail son derece sarhoş olarak Mezarlık başında etrafa sarkıntılık etmeğe başla? mış ve bilâsebep Hacı Yusuf ile Eyip “oğlu Mehmet ve İbr. namında üç kişiyi dövmüştür. Bunun üzerine kendisi karakola götürülmüş orada da polislere kında seferlere başlanması der- piş ediliyor. « Serbes Cumhuri- yet»in, muhterem oku- yucularına, onlardan gördüğü emsalsiz rağ- betin şükran mukabe- lesi olarak hazırladığı altın piyangosu sonuna yaklaşıyor. Bir çok ka- rilerimiz bizden keşide tarihini soruyorlar İşte izahat veriyoruz: Dağıtılacak hediyeler tedir. —> şunlardır hakaret eylemiş! Mütecaviz! Biniciler arasında Dün koşudan sonra gürültü çıktı ün at koşularında Kâmil e isminde bir binici attan bibi olarak ( jokey Şarl )i gös” terenler vardı. Bundan müteessir olan Kâmil efendinin. biraderi Abdullah - efendi koşulardan sonra mumaileyh ile kavga et miş.ve elindeki bastonu Şarlin kafasına indirmek suretile mec- rahiyetine sebebiyet vermiştir. Zabıta işe müdahale eylemiş ve tahkikata başlamıştır. Diğer taraftan bugün saat onda Vali Kâzım paşanın riya- setinde yarış ve ıslah encümeni toplanarak koşularda © biniciler arasında tahaddüs eden vak'a- ları müzakere ve * tetkik eyle- miştir. Hattan çıktı Dün sabah sekiz buçukta İzmirden Seydiköyüne gitmekte olan havali tireni Gazimir 'ista- syonunda hattan. çıkmış ve lo- komotif . toprağa saplanmıştır. İnsanca zayiat yoktur. Hıfzı bey Orman müdüriyeti (merkez mühendisi Hıfzı bey Kozak yay- lasında tetkikat yapmış olan heyete iltihak emrini" almış Ve bugün Bergamaya hareket et- miştir. Jandarmada tebeddülât Manisa jandarma alay ku- mandanı Ziya bey tekaüde sevk ve Akhisar bölük kumandanı yüz başı Necati bey.de Diyarı bekir alayına naklen. tayin edil- mişti Gümüş. altın suya batırılmış Kavâflar »“Şârğisliida * Wako oğlu Hayim namında*bit Müsevi gümüş metidiyeyi “altin “süyuna batırarak beşibirlik gibi satmak istemiş ve Mustafa “oğlu “Meh- met namında bir safdile ön “lira mukabilinde * satınıştır. * Keyfiyet görülmüş ve - sahtekâr. 'yakalan- mıştı yak u Her N Ve pasaport muameles;.i Takip: Sür'at: adliyeye verilmiştir. Piyangoya iştirak için, mu- maraları teselsül eden 25 kupon gönderilmesi lâzımge- İeceğini yazmıştık. Bazı kari- lerimiz kuponları 7,8 veya 9 numaralarından itibaren toplamağa başladıklarını bil- dirdiklerinden numaralarda teselsül kaydını kaldırıyoruz. Kuponlar 40 numaraya kadar neşredilecektir. o Bunlardan 25 tanesini gönderenler mü- sahakaya gireceklerdir. 40 oumaralı kupon çik- Beşi bir yerde 10. Altın lira 15 Altın yarımlira 30. Altin çeyrek lira Netice: Altın piyangomuz akında keşide edilecektir. Ku- nlarınızı ehemmiyetle saklazınız tıktan sonra, mülakat ki rilerimizin kuponlarını gön derebilmeleri içinon gün beklenecek ve onuncu gün noter huzurunda keşide ya pılacaktır . Her 25 kupon bir zarf içinde: « Serbes Cumhü- riyet » piyango memuürlu- ğu kaydile idarehanemize gönderilmelidir. Karilerimi- zin isim ve adreslerini zarfın arkasına yazmaları rica olunur Hepsi birden 30 Altın lira üştü, Bu hâdisenin müseb-