15 Haziran 1948 Tarihli Sebilürreşad Dergisi Sayfa 10

'satmağa başlamışlardır. B ga G L : LA SEBILURREŞAD Cilt i, Sayı 5 meydana getirip gğsteren zatın, insanla'rın ruh ve viedanlarında hâkim ve'galip bir vaziyet husule * getireceği tabii bulunmakla risalet dâvasında - bulunan zate sirf bu sebeple vaki olacak ıtba bir nevi tesir veya gayrı ihtiyari bir halin mı cudıyetı zehabı meydana gelmek ihtimali vardır âm dini ise, tam bir hürriyet ve tam bir irade dau esinde teemmiül ve tefekkürle haki- . katlere vusul prensipini esas ttitmuş ve muha - taplarını maddi tesirattan tamamen masun bı - . xrakmak suretile hem hürriyetin, hem insanlı-> gin, hem de hakikatlerin kıymet ve meziyetle- rini her şeyden yüksek tutmuştur. . ıuluyoı ki, kudreti kullıye sahibi Halik | bile âciz bir -mahlükun hürriyeti tefekkür ve Ürriyeti vicdanına ne büyük kıyrnet ve ehem- mıyet atfediyor. Esasen msanlarıu' gerek Halik, gerek mah- lük muvacehesinde tam hütriyet ve iradelerine . sahip olamazlarsa ne /dinen, ne-de ukan hiç - bir şeyle mükellef ve muhatap olmadıkları gibi, mesul dahı degıl irlikte ya'l.mz ifisaf ve adaletle ve ha- İ kikate vasıl olrnak gayesıle tahhhmıze deva.m edelim &ğ annımıza göre, hurrıyetı vicdan demek o- lan laıkhl», Frarnsız - ihtilâli onra Fransız mılletı taı an ve imecburen meydana geti- ümdedir. Fransız mılletının salik bu- hmdugu semavi din, dünyevi evamıı - a tamamen sakit bulunduğu halda, kendılerı- sıfat ve unvanını Veıenler, hem olmak istemişler ne -din adamı dünyaya, hem de dine hâki — ve hattâ uhrevi hayata bile tasarrufa kıyam ede- rek «cenneti» dünya metat gıbı dunyada alıp ahakkümden ge - rek ferdin, gerek (.emıyetın hayatı.m kurtar - mak, iİnsanlar için en' meşru ve mukaddes bir. j hak değilmi dir?. Fransız milleti de bu mukaddes hakkinı bir çok zaman sonra istimal etmiş ve lâikliği mey - * dana.getirerek tahakkümü ,or tadan kaldırmış - tır.. İslâm memleketleı'inde ise hürriyeti vicdan mefhumü insanların eseri değil, -islâm dininin sarahaten tesis eylediği bir umdei esasiyedir. Aradaki fark bu kadardır. | Yine bizim âciz anlayışımıza göre islâm di- . ninin evamir ve vesayasinın yuzde doksan do- kuzu dünyevi hayata, ferdin ve cem_ıyetın ni- zam, refah ve saadetinin teminine matuf ve maksurdur ee İslâm dini, sırf vasıtai ibadet değil, bir çok - ahkâmı, ukudat ve ukubatı ve fadıl ahlâkı ca- mi, maddi ve manevi teıakkı ve tekâmülü â âmir medeni bir dindir. Bu neticeye vasıİ olmak için bilgi ıle tedkik lâzımdır. I lâm dmı maddi, manevi. vaıhgmm temini o ve memleket hudutlarınıni muhafazası için tam bir ehliyeti haiz ezher cihet mümtaz bir şahsi- _'/ yetm rejis intihap edilmesi şuretile devlet ve hükümet teşkil ve tesis edimesini sarahaten emretmekle bugün eşkâli idarenin en müte kâ- mili olan Cumhurt idareden başka hiç bir şekli . hükünieti meşru tanımadığı gibi ordular vücude " getirilerek zamanın icabatına göre tanzim ve teçhiz edilmesi için - etin, takatın sonuna * kadar sarfedilmesini de ekıden emreylemiş, millet ve vatan yolunda can verenlere Şehit, sağ kalanlara gazilik rütbe ve derecesini tevcih ede- rek gerek millete, gerekse vatana “olan bağlılık- larını tarsin ve takvıye etmış, vatan sevgısmı s | .mandan cüz addetmiştir. İslâm dini: 'din kardeşliğini tesis etmekle beraber, din, mezheb ve milliyet farklarını da aslâ gozetmıyerek her muhtaca yardım edilme- . - sini de emir ve tavsiye etmiş, bu suretle ayrıca bir de beşeri uhuvvetı meydana getumıstır İslâm dini, hiç kimsenin akide ve imanma : aslâ mudahale etmeyip tam bir vicdan hurrıyetı de tesis ederek ferdi manevi hayat ve vazaifin. 'de tamemn hür. ve serbest bn*akmıştır İslâm dini, sahsı hak - milkiyeti ve ferd.ın' g -— meşru müktesebatını her türlü taarruz ve mü- dahaleden masun tutmakla beraber, _sandıklar-, “da, kasalarda mevcut ve mahfuz olup atıl kalan serveti zaideden mubhtaç olanlara bilâ faiz * ve karzı hasen tabirile ödünç para ı verilmesini eemir ve hilâfını da menederek serveti zaidede'âmme- nin bilâ ıvaz hakkı intifar mevcut bulunduğunu esasını da vaz eylemiştir. Çünkü islâm dininin - maksat ve gayesi yalhız ferdin degıl, âmmenin- refah ve saadetidir. Ammenin isteği de budur.: İslâm dini de âmmenin isteğini yerine getirmiş- tir.. İslâm dininin bu sahadaki evamir ve vesa- yasının tamamını anlamak için yüzlerce cilt ki- tap okumak Jâzımdır. Y. Ziya KÖSEMEN