19 Mart 1935 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

HARİCİ HABERLER| Venizelos İtalyaya gitti Giritlidiplomat artık siya- setle uğraşmiyacakmış Divanı harpler faaliyete geçti Yunan bükü- manlı İmparatorluğu g ——. e Ingilterenin Alman / omasıl yıkıldı z a Almanya İngiliz notasınâ müsaid bir cevap verdi ap: Her hakkı mahfuzdur. . Yazan: Son Yemen valisi Mahmut NEDIM Istanbul ve Anadoludan Yemene akan para ve asker Asker delu vapurlar günlerce havale bekler, sonradan da kemik yığını halindeki asker âsilere harcanırdı — Haksızsınız, demeğe kimin dili varır? Dört yüz sene zarfında Anado- Judan Yemene akan para, bahusus Yemende canveren (o Anadolu ve Rumeli çocukları, bunların arkada kalan dul ve yetimleri düşünülürse Yemenin nlı devletine neye malolduğu anlaşılır ve o zaman; — Keşke Yemeni hiç almasay- dık, diyenlere yalnız hak vermek- le kalınmaz; onlara; — Ya Hicaz, ya Arabistan, Su- riye, Irak? Diye de sorulabilir. Benim Yemenden bahsedişim bir misal tir, © Yoksa Arabistanm hemen he- men her tarafı aşağı yukarı ayni halde idi. Yemen bahsini kaparken ta oranm ve ora ile bera- gene bütün Arabistanın iç 81z- latan bir başka derdine temas et- mekten kendimi alamıyorum: Yemen bir Osmanlı vilâyeti idi. Bahriahmerin bütün şark kıyıları kabileleri baştan başa Osmanlı su- ları, Osmanlı toprakları idi, Ve'bu topraklar ta Karadeniz kıyıların- danberi uzayıp gidiyordu. Fakat bu sahillerde işliyen va- purlar Osmanlı değildi. o Bura- İara Fransız, İtalyan, Ingiliz hattâ Yunan vapurları gidip | gelirler, ve bu vapurlar bir gün seferleri ta- til ediverseler biz aç kalırdık, Pos- tamızı bile onlar taşırlardı. Biz Yemende Osmanlı vapurla» rını ancak askeri sevkiyat olduğu zamanlarda görebilirdik, o bunlar da bin müşkülâtla Yemene kadar gelebilirlerdi. Yollarda mutlaka bir yerleri bozulur sakatlanır, ve bir çok teehhürlerle vardıkları Hüdey- de de günlerle tamirat ile meşgul olurlardı. Bunu bizimle beraber yerliler de görürlerdi. Bu vapurlarla aslferi sevkiyat ta ayrı bir facia idi. Meselâ İstanbuldan kalkan bir vapur, hem de haddi istiabisinden pek fazla yüklü bi velâ beş yüz kişi alabilen bir va- pura bazan bin ve bin beş yüz ne- fer doldururlardı — Port Saide ka- dar bin müşkülâtla gelir, fakat o- rada Osmanlı parası veremediği için günlerle beklerdi. Vapur a- tenteleri İstanbula yazarlar, cevap gelmez, havale beklerler ve böyle! ce kuru peksimet ile beslenen ve | vapurda biribiri üstüne yığılmış as- kerler sızlanmağa, bağırmağa baş- larlar, bunu bu işlek limandan ge- lip geçen yüzlerle ecnebi vapurun- daki yolcularla | Misir © halkı görürdü, Canına tak diyen bazıları vapurdan kendisini atarak sefil ve perişan kaçar, bazan vapurda has- talık çıkar, ve nihayet baklenen havale gelip te yola devama imkân olunca ise kendi elimizle a- leyhimizde en fena bir propaganda yı yapmış bulunurduk. Bu niçin böyle idi? Bu vapurlar İstanbuldan hare- ket ederken, Port Said'de alelüzul muayyen bir kanal parası verilece- ğini bilmezler mi idi? Hepsi bilirlerdi, fakat zihniyet şu idi: Saraya falan vapurun şu ka- | hareket ettiğini biran evvel bildir- mek lâzımdı. Binaenaleyh vapur kalksın, biz arkadan kanal parası nı yetiştiririz, derlerdi. Ve bütün münasebetsizlikler bu yüzden do- ardı. Kendi vapurlarımızdan kendi- ve ürkmüş ve soğumuş- Bu ne hazin, ne acı bir hakiket- tir, Bugünkü halimize bakınca, in- san hayretlere düşüyor, Neden o zaman sahillerimize hiç olmazsa ayda, hattâ üç ayda bir temiz bir vapur yollayamıyorduk. Asker taşı» yan vapurlardan başka neden Os- manlı vapurları sahillerimizde iş- liyemiyordu. Bana, — bu ne garip sual? denmemelidir. Bunun sebe- bini, sebeplerini bilmiyor değilim, ancak, şimdi o mazinin Okaranlık günlerini hatırlarken, gayri ihtiya- Tİ içimi yakan bu derdi o deşiyor, ve bir feryat halinde bu suali s0- ruyorum. Elyevm İstanbulda bulu- nan lügatçi Baha bey (1) üç yüz yirmi dulruz sens“inde asker getir. dikten scnra İstanbula dönen vapur larrmızdan birile İstanbula gitmiş ve bana oradan 17 Ağustos üç yüz yirmi dokuz tarıhlı gönderdiği bir mektupta şöyle demişti: “Hüdeydeden Mahmut Şevket paşa vapurile İstanbula geldik. Gü- müşyanm şu vapurunda başımıza gelen mes ibi size arzedemem, Aç mı kalmadık, kaptanlarla kavga ini etmedik, çarkıçıbaşısını ma döğ- medik, kanalda para gelecek diye günlerce mi beklemedik. Vapur mu sakatlanmadı, az daha Bahriah- merde bir adanın . üstüme mi düş- meyec“*tik. Bilmiyorum daha ne belâlar, Lehülhamt bugün İstanbul- dayız, fakat vapur bize en son ya- pacağını da yaptı, bunca zahmet, ve meşakkatle bizi yorgun ve hasta bir hale getirdikten sonra İstanbu- ' la geldiği zaman gitti ta Ortaköy önünde demir attı, Oradan Sirkeci- ye gelmenin ne kadar müşkül oldu- ğunu tasavvur buyurunuz, ne ise buna da şükür, iyiki batmadık.,, Baha beyin Obaşma gelen bu haller Osmanlı vapurlarına binmek gafletinde bulunanların bile bile larla kimse alâkadar olmazdı. .ai- nız İğ nal idaresi mütemadiyen şi- larımızdan yaka mizden şaşmazdık. Halbuki yalnız Bahriahmer is- keleleri arasında vapur işleterek zengin olan ecnebi kumpanyaları vardı. Diğer taraftan bir devletin kendi sahillerinde sade (yabancı bayrak taşıyan vapurların işleme- sini görmesi ne ayıp bi; ii. Bi. zi bu hale koyai zımdır ki kapitü'isyonlar değildi. (Bitmedi) (1) Evvelce Askeri Rüştiyesi müdürü iken liyakat ve ehliyetin binaen Maarif müdürlüğü ile San'a sultanisi müdürlüğüne tayin edilmişti. Yemende bana her türlü gayreti ile her hususta gok yardımı dokunan Baha Bey Yemen- deki kıymetli arkadaşlardan biri idi General von Stewben vapuru ile dün akşam şehrimize 400 kadar Alman, İngiliz, İspanyol İsveç seyyahı gelmiştir, meti memleketin bir an evvel huzura ve sü- küna kavuşması için icap eden tedbiri alıyor General Kondilis âsileri dağıttık - tan sonra hemen Atinaya döndü. Ati- nadu şimdiye kadar emsali görülme - miş büyük tezahuratla karşılandı. Ati no iki gün şenlik içinde yaşadı. Hükümet her şeyden evvel isyan ile alâkaddı unsurları memleketin ba şından'atmak ve Yunanistana uzun ibr istirahat devri hazırlamak için &- lınacak tedbirleri düşü, Diğer taraftan â i isi i zelos ta ilk sığındığı Kasos adasından Radosa ve oradan da Italyaya gitmiş- tir. Venizelos Radota İtalyan gazete- cilerine artık Yunanitam büsbütün terietiiğini, sıyasetle bir daha uğraş” mıyacaşını ve geri kalan ömrünü Fran sude veya İtalyada geçireceğini söy- tedi. Ele geçen dsileri muhakeme et- mek üze, e ieşekkül eden Divanı Harb bugünden itibaren hükümlerini verme ğe başlıyacaktır. Dün bu hususta aldığımız telgraf - lar şunlardır: ATINA, 18 (Milliyet) — Başbakan Çaldar:s General Kondıliz ve Metak- sas ile Bugün isyan hareketinin tasfi- yesi için #lınacak icrai tedbirleri ka» rarlaştırdıl.tan sonra kabınede yapıla cak tadilat meselesini tetkik ed: tir. Hüküm: in tasfiye için üç muvak- kat kanun hazırlamakta olduğu an - laşılmıştır. 1 — 'âkimlerin lâyetegayyerliği lâğvolaracak ve memurların istikrarı hakkındaki nizam kaldırılacaktır. Habeş işi İtalya ile yapılan müzakereler akamete uğradı Habeşistan tekrar Uluslar kurumuna müracaat etti CENEVRRE 18 (A. A.) —ba beşistan hükümeti uluslar kurumu genel kâtipliğine bir muhtıra gön dererek birkaç bir kaç baftadan beri İtalya hükümetile cereyan etmekte olan müzakeratım aka- mete uğradığını bildirmiştir. Bu notada gerek o muzakerat ve gerek İtalyanın askeri hazır- lıkları hakkında malümat veril mekte ve habeşistanın uluslar ku eumu konseyine vaki olan son müraçaatının en kısa bir zaman- na nazarı itibare alınması İsten- mektedir. ROMA 18 (A, A) — bava iş leri bakanlığı müsteşarı Eritrede ki hava kıtatım teftiş etmek için yapmış olduğu seyahatten dön- mürtür. CENEVRE 18 (A. A.) — ha- beşistan İtalyanın hakeme müra- racanat edilmesini reddetmiş ol- masından dalayı uluslar kurumu konseyinin İtalyan - Habeş ihtilâ- fını hemen tetkik etmesini talep etmiş olduğunu bildirmiştir. Harici hülâsa İbnissuuda sU kast Hicaz Kralı İbnissuut Mekke- de dolaşırkin üç müsellih Ye- meli Zey 'i üzerine hücum ederek onu ölcürmek istemişlerdir. Fakat kralın muhafızları daha atik dav- ranarak süikastcilerin o üçünüda cansız cesetler halinde yere ser- mişlerdir. İtalyanın dş siyasası değişti İtalya, Tuna ve balkan devlet. lerine karşı, tıpkı Nransaın si- yasetini takibe karar vermiştir. Bunun için bu sahalarda kendine dostluklar aramaktadır. Musolini- pin Belgrada gönderciği yeni İtalyan sefiri naip prens Pole itimatnamesini . takdim ederken çok yumuşak kur yaper mahiyette cümleler sarfetmiştir Fransada askorlik Fransızlar askerlik müddetin büyük münakaşa'ardan ve sal ce- nah mebuslarile matbuatının hü- cumlarından sonra iki seneye çi- karmıslardır, Buna sebep olarak da, 1914-1918 senelerinde <oğan 2 — Ayan meclsinin lâğvr. 3 — Kanuvu esasiyi tadil edecek bir heyetin teriili. Bu kanunlar Mayısın son pazar gü nü ahalinin reyiâmına konacak ve er- tesi pazar da umumi ımtıhabat yapı lacaktır, Yapılacak icraat ATINA, 18 (A-A.) — Havas mu babırind-a: Hülcümetçe takib olunan battı hareketin yınumi hatlarında, B. tedbirler alınmak lüzumunu teslim etmekle beraber, Bay Çaldaris, hükü- metin, kanun çerçevesinden Dışarıya ftardır. General Kon rdedir. tin katiyen karar vermiş nüz taayyün etmemiştir. Bazı mahafil, geen bazı fırkaların kanunu esasidekı tadilât yapmak ü - zere lüzum gösterdikleri meclisi mil- İiye hacet kalmaması için, reyiamme müracaatı tavsiye etmektedirler. Venizelos italyada. RADOS, 18 (A.A.) — Bay Veni - zelos ile karışı ve taraftarları, Napo- liye gitmek üzere Kez vapuruna ibn- mişlerdir. Vapur, hareket etmiştir. Belçika frangı Hükümet spekülâsyona karşı tedbirler alıyor Brüksel, 18 ( A.A.) — Resmi gazete bugün, bir zamandanberi Belçika frangının maruz bulun- duğu hava oyunlarının önüne geçmek üzere iki irade kraliyi Deşrediyor. Ecnebi döviz musmelâtının kon- trolü ile mükellef bir milli kam- biyo ofisi tesis edilmiştir. Bu ofis devletin kefaleti altında çalışa- dektır. Bu teşkilâttan maksat dormal ticaretin muhtaç bulun- duğu kambiyo muamelâtına tam bir serbesti temin etmekle bera- ber ihtikâr ve iddihara nihayet vermektir. Döviz alım satımı, milli banka, milli kambiyo ofisi ve bu gibi muamelâta ötedenberi aşina ban- kalar tarafından yapılacak, fakat bundan böyle bu müesseseler, afisin kontrolü altında iş göre- ceklerdir. © Gaip tayyare Ele al Afrika müstem'ekât vali- sinin bindiği tayyare kayboldu PARİS 18 (A. A.) — Afrika müstemlekâtı valisi B Rönar'i ta- gıyan teyyare. For Lam'iden ha- vâ nezaretine gönderilen bir tel size nazaran, Muayom şizmalinde bulunmuştur. Tayzare telsizle vaziyetini bil dlrmiş ve İçindekilerm kurtar ması için seri tedbirler alınmıştır Tayyarede validen | aşka karım ile beş kişi daba var ! unlerin içersinde Velinin Ç-d mntaka- sında devir seyaha'ine iştirak €- den ikide zabit bulunmaktudır. Yolcular bersberisrinde yiyecek buluncurmaktadırlar, BRÜKSEL 18 (A. A.) — Re- nard tayyaresini geniş ormaular içinde bulmak ümidi bali kesil mesmiştir. İçersinde mübim polis kavv-ti bulenen ebir Yapar poldvillder nehir boyuna hareket etmiştir. çocukların harp dolaysile sx ol- duğunu ve icabaeden askeri kadro yu doldurmadığını ileri sürmüş- lerdir. Bu son iki meselenin, bugünkü nüshamızda okuyacığınız Alman- yanın silâhlanmasile çok sıkı bir alâkası vardır. Sir Con Saymen ile B, Eden önümüz- deki pazar Berline gidiyorlar o BERLİN, 18 (A.A.) — İngiliz notası tevdi olunmuştur. LONDRA, 18 (A.A.) — İngil- tere'nin Almanyaya vermiş oldu- ğu notada deniliyor ki: “İngiltere hükümeti, Alman hü- kümetini 16 mart tarihinde kura ile asker celbi usulünü kabul et - mek ve Almanya'nın sulh zama - hmdaki ordu mevcudunu 36 fır - kaya iblâğ eylemek kararını pro- testo etmeğe kendini mecbur ad- deder. “Almanyanın hava kuvvetlerinin artırılacağı haberin itakiben böyle bir beyanname neşri yekcihet ha- reketin yeni bir misalidir ve pren- sip meselesinden katmazar Avru- pa'da ciddi surette endişeleri artı- racak mahiyettedir. Derpiş edilen gayenin, Alman- ya ile diğer devletler arasmda ser- bestçe müzakere edilecek olan u- mumi bir itilâfı ve Almanya'nın allik başka itilâflar vücuda getir. mek olduğunu ve bunun her za - man İngiliz hükümetinin $i ti nin gayesini teşkil yenin tahakkuku için İngiltere'nin gerek Cenevrede ve gerek başka yerlerde bütün msaisini sarfetmiş bulunduğu ve fakat mütekabil an- İaşmanım mahsulü olacak olan ve Versay muahedenamesinin zikri geçen maddelerinin yerine kaim. olacak bulunan böyle bir itilâfın . evvelce teklif edilmiş olan ve i edildiği takdirde hayati bir suret te alâkadar diğer devletlerin mü vafakatını imkânsız değilse bile müşkül kılacak olan bir tedbiri leri sürmek suretile kolaylaştırmak mümkün değildir. Ingiliz hükümeti, hiç bir zaman umumi anlaşmayı teshil edecek © lan ziyaret | fırsatını terketmeğ? mütemayil değildir. Fakat, yeni ahval ve şerait altında bu ziyareti yapmazdan evvel İngiltere hükü meti kendisini Alman hükümeti * nin nazarı dikkatini o celbetmeğe mecbur sayar ve bu ziyaretin ev” velce kabul edilmiş olan gayelere — ki yukarıda izah ve teşrih edil" miştir — tevfikan vuku bulması arzusunu izhar eder.,, ş LONDRA, 18 (A.A.) — Alman hükümeti İngiliz notasına müsait bir cevap vermiştir ve Sir Con Sa men ile B. Eden, önümüzdeki p* zar günü Berline gideceklerdir. LONDRA, 18 (A.A) — Avam Kamarasında — Sir Con Seymen, Berlin'deki İngiliz sefirinden bir rapor almış olduğunu, Alman bü- kümetinin o İnğiliz nazırlarının Berlin ziyaretlerini arzu etmekte ve yapılacak görüşmelerin evvele? kabul eilmiş olan gayele çevresi İ çinde yapılmasını kabul eylemek- te bulunduğunun bildirilmiş oldu- ğunu iblâğ eylemiştir. Âsilerin muhakemesine başlandı ATINA, 18 (A.A.) — Ihtilâlcilerden mürekkep ilk grupan mü hakemesi ter. Almanya ve Uluslar kurumu PARIS, 18 (A.A.) — Berlinden gelen haberler, temekte olduğu askeri müsavatı elde etmiş olmasına Almanyanın is- binaen atık U- lanlar Kurumundaki mevkiini almak için yeni bir mâni görmemekte olduğunu bildiriyor. Maamafih bu haberler resmen teeyyüt etmiş Başmuallimlerin ve karşısında ne Ik inin baş müallialerin mzkem tana ve üç senede bir alman kıdemin kal- 'dırlmas. meselesi yeni bir safhaya miş bulunmastadır. Makam tahsis larının kaldırılması üzerine, muallim- ler tople “ar k bazı dileklerde bulun: ültür vokanlığı Maarif i- darelerine tamim gö: mu» alimlerin, bir bütçe işi mahiyetinde 0- lan bu meseleye karışmalarının, mes lek ciddiyetile kabili telif olmadığını ihtar etmistir. Müfzatişler ve başmuallimlerin ma kam tahsisatlarının kaldırılması, ilk mektepler muhitinde umumi bir te€s- sür uyandırmaştır. Bu mesele hakkın da dün tetkikat yaptık. Oğrendiğimi- ze göre ilk tejrisat makam tahâisat- ları vaziyeti şöyledir: Türkiyede «4 bin ilk mekteb mual- limi vardır. lstaroulda ilk tedrisat mü i adedi 28 dir. Gene İstanbulda 400 başmuallin vardır. ist «0s » ütçesinden, 48 müfettiş 400 baş it müfettişlerinin ve başmu- a lerin aldıkları makam tahsısalı mecmua, bir yılda 09 » 700 bin yı Uk tedrisat müfet - imlerine verilen mensup ilk tedrisat ve başmaallimler sah etmektedirler? â ere ve başmuallimlere nakam tahsısatı 10 - adr. Du paraya mukabil ken- verihuş birçok işler vardır. Meselâ bir müfetüş, o mıntakasında s- gari 70 muallim vardır. . İstanbulda bu > Ve ü bular. 200 müualli- ini üzerine alan müfettiş te vardır. müfettişlerin asli maaşları çok azdır. Makam tahsisatları kalkınca Ay da 46 lira masy alan birçok müfettiş” ifettişin birçok mas - etti sikirlerini gi lar almük merbu yetındedir. m j 4 Kültür bakanlığının ihtar! müfettiş erin tah: * satından ne kadar tasarruf edilecek? Müfettiş ve Başmuallimler bu vaziyet düşünüyorlar ? . na göre, ilk tedrisat muallim ve mü” fettişlerinin asli maaşları 55 liraya KA” dar yükselirse dı, mevcud ilk tejfi,, sat müfettişlerin.n dörtte üçünün m” a aşı 25 lirayı seçinez. 25 lira asli mst$ deri e b ii 3 Başmualli.nlere gelincu: Bu: asli maaşları daha azdır. Makam retleri kalkınca elire 43 lira geçen fercilerin msaşt 45 liradır. Ayni mek tebde &3 lira alan | başımmallim BU, kimle veralema Bİ makam tahsisatı verir. sisatı kalkınca köylere &i metli muallim bulunamıyac.ktır. Bunlardan başka üç senede bif.. rilen kıdem .canmı da kalkıyor. Bi Bildiği .ib otomatik bir dem deği, # dir. Üç Sene muvafiakıyelle hizmeti don maallimlur adem zammı ahFİZİ Yeni vaziyette, muali mler kıdem, mak için, © vilayet kadrosmdt derece yüksek hıdema sahibi bir Mi, limin oradan ayrılmasını veya Se, tanı bekliyecektir. “Ba da, ilerleme sahasın. kapatacak, Keçe yeise sürükTiyncektir. Halbuki ik risat muallim..rı, bütün inkrlâb e, Telerinde, yeni harf, yeni dil işlerin M8 ön teli çel lardır. Bu gü 7 ni vasiyette, birçok iyi unsurla a ariften çekilmek vazıyetinde ki! eği 4 kil eder.,, Acıklı bir ölüm