19 Mart 1935 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

S İ K eT , ş MİLLİYET SALI 19 MART 1938 |HARİCİ HABERLER| Venizelos Italyaya gitti Giritli diplomatartık siya- ——— İ setle uğraşmiyacakmış Almanya İngiliz notasına müsaid bir cevap verdi — Sir Con Saymen ile B, Eden önümüz- — Osmanlı İmparatorluğu : z UU .fı.wp ç 8 Ingilterenin Almanuaya notası Yazan: Son Yemen valisi Mahmut NEDIM Her hakkı mahfuzdur. Istanbul ve Anadoludan Yemene akan para ve asker Asker doelu vapurlar günlerce havale bekler, Divanı harpler faaliyete geçti Yunan hükü- İ meti memleketin bir an evvel huzura ve sü- küna kavuşması için icap eden tedbiri alıyor sonradan da kemik yığını halindeki asker âsilere harcanırdı — Haksızsınız, demeğe kimin dili varır? Dört yüz sene zarfında Anado- ludan Yemene akan para, bahusus 4 | A Ao l ve hareket ettiğini biran evvel bildir- mek lâzımdı. Binaenaleyh vapur kalksın, biz arkadan kanal parası nı yetiştiririz, derlerdi. Ve bütün ü betsizlikler bu yüzden do- Rumeli çocukları, bunların arkada kalan dul ve yetimleri düşünülürse Yemenin Osmanlı devletine neye malolduğu anlaşılır ve o zaman; — Keşke Yemeni hiç atmasay- dık, diyenlere yalnız hak vermek- le kalınmaz; onlara; — Ya Hicaz, ya Arabistan, Su- riye, İrak? Diye de sorulabilir. Benim Yemenden bahsedişim bir misal göstermektir. Yoksa Arabistanım — hemen he- men her tarafı aşağı yukarı ayni halde idi. Yemen bahsini kaparken uracıkta oranın ve ora ile bera- er gene bütün Arabistanın iç sız- latan bir başka derdine temas et- mekten kendimi alamıyorum: Yemen bir Osmanlı vilâyeti idi.. Bahriahmerin bütün şark kıyıları kabileleri baştan başa Osmanlı su- ları, Osmanlı toprakları idi. Ve bu topraklar ta Karadeniz kıyrların- danberi uzayıp gidiyordu. Fakat bu sahillerde işliyen va- purlar Osmanlı değildi. — Bura- İara Fransız, İtalyan, Ingiliz hattâ Yunan vapurları gidip — gelirler, ve bu vapurlar bir gün seferleri ta- til ediverseler biz aç kalırdık. Pos- tamızı bile onlar taşırlardı. Biz Yemende Osmanlı vapurla- rını ancak askeri sevkiyat olduğu zamanlarda görebilirdik, — bunlar da bin müşkülâtla Yemene kadar gelebilirlerdi. Yollarda mutlaka bir yerleri bozulur sakatlanır, ve bir çok teehhürlerle vardıkları Hüdey- de de günlerle tamirat ile meşgul olurlardı. Bunu bizimle beraber yerliler de görürlerdi. Bu vapurlarla asHferi sevkiyat ta ayrı bir facia idi. Meselâ İstanbuldan kalkan bir vapur, hem de haddi istiabisinden pek fazla yüklü bir vapur — me- selâ beş yüz kişi alabilen bir va- pura bazan bin ve bin beş yüz ne- fer doldururlardı — Port Saide ka- dar bin müşkülâtla gelir, fakat o- rada O lr parası veremediğ için günlerle beklerdi. Vapur a- centeleri İstanbula yazarlar, cevap gelmez, havale beklerler ve böyle- ce kuru peksimet ile beslenen ve vapurda biribiri üstüne yığılmış as- kerler sızlanmağa, bağırmağa baş- lJarlar, bunu bu işlek limandan ge- Hp geçen yüzlerle ecnebi vapurun- daki yolcularla Mısır halkı görürdü. Canına tak diyen bazıları |- vapurdan kendisini atarak sefil ve perişan kaçar, bazan vapurda has- talık çıkar, ve nihayet baklenen havale gelip te yola devama imkân hasıl olunca ise kendi elimizle a- leyhimizde en fena bir propaganda yı yapmış bulunurduk. Bu niçin böyle idi? Bu vapurlar Istanbuldan hare- ket ederken, Port Said'de alelüsul muayyen bir kanal parası verilece- ğgini bilmezler mi idi? Hepsi bilirlerdi, fakat zihniyet şu idi: Saraya falan vapurun şu ka- | h İnval yi hamil ğardı. Köcdü öağbr Bi b miz ürkmüş ve soğ! Ş tuk! Bu ne hazin, ne acı bir hakikat- tir. Bugünkü halimize bakımca, in- san hayretlere düşüyor. Neden o zaman sahillerimize hiç ol General Kondilis âsileri dağıttık - tan sonra hemen Atinaya döndü. Ati- nada şiımdiye kadar emsali görülme - miş büyük tezahuratla karşılandı. Ati na iki gün çenlik içinde yaşadı. Hükümet her şeyden evvel isyan ile alâkaaaı unsurları memleketin ba şından'atmak ve Yunanistana uzun ibr istirahat devri hazırlamak için a- lınacak ledbirleri düşünmektedir. Diğer taraftan âsilerin reisi Veni- zelos ta ilk sığındığı Kasos adasından Radosa ve oradan da İtalyaya gitmiş- tir. Venizelos Radı İtalyan gazet! cilerine artık Yunanitanı büsbütün terkettığını, sıyasetle bir daha uğraş- mıyacağını ve geri kalan ömrünü Fran sude veya İtalyada geçireceğini söy- € - 2 — Ayan meclisinin lâğvı, 3 — Kanuiu esasiyi tadil edecek bir heyetin te-xili. Bu kanunlar Mayısın son pazar gü nü ahalinin reyiamına konacak ve er- tesi pazar da umumi ıntıhabat yapı- lacaktır. Yapılacak ıcraat ATINA, 18 (A.A.) — Havas mu- habırindsa: Hükümetçe takib olunan hattı hareketin uınumi hatlarında, B. Çaldaris sağ cenah temayüllerini tem sil eden Bay Metaksas arasında mü - tabakat hâsıl olmuştur. Maamafih, sıyasal '-sfiyeye erişmek için cezri tedbirler alınmak lüzumunu teslim etmekle beraber, Bay Çaldaris, hükü- metin, kanun çerçevesinden Dışarıya k taraftardır. General Kon tedi. Ele geçen âsileri muhakı mek üze.e teşekkül eden Divanı Hari Für ee a. ll ayda, hattâ üç ayda bir temiz bir vapur yollayamıyorduk. Asker taşı- yan vapurlardan başka neden Os- manlı vapurları sahillerimizde iş- liyemiyordu. Bana, — bu ne garip sual? denmemelidir. Bunun sebe- bini, sebeplerini bilmiyor değilim, ancak, şimdi o mazinin — karanlık günlerini hatırlarken, gayri ihtiya- vi içimi yakan bu derdi — deşiyor, ve bir feryat halinde bu suali so- ruyorum. Elyevm İstanbulda bulu- nan lügatçi Baha bey (1) üç yüz yirmi dukuz senesinde asker getir- dikten sonra İstanbula dönen vapur larrmızdan birile İstanbula gitmiş ve bana oradan 17 Ağustos üç yüz yirmi dokuz tarıhlı gönderdiği bir mektupta şöyle demişti: “Hüdeydeden Mahmut Şevket paşa vapurile İstanbula geldik. Gü- müşyanm şu vapurunda başımıza gelen mes ibi size arzedemem. Âç mı kalmadık, kaptanlarla kavga mı etmedik, çarkçıbaşısını mı döğ- medik, kanalda para gelecek diye günlerce mi beklemedik. Vapur mu sakatlanmadı, az daha - Bahriah- merde bir adanın - üstüne mi düş- meyec«ktik. Bilmiyorum daha ne belâlar. Lehülhamt bugün İstanbul- dayız, fakat vapur bize en son ya- pacağını da yaptı, bunca zahmet, ve meşakkatle bizi yorgun ve hasta bir hale getirdikten sonra İstanbu- la geldiği zaman gitti ta Ortaköy önünde demir attı. Oradan Sirkeci- ye gelmenin ne kadar müşkül oldu- ğunu tasavvur buyurunuz, ne ise buna da şükür, iyiki batmadık.,, Baha beyin başma gelen bu haller Osmanlı vapurlarına binmek gafletinde bulunanların bile bile kabul edecekleri hallerdi. Ve bu vapurların bu hallerine, tabii bir işmiş gibi kimse ses çıkarmaz, bun- larla kimse alâkadar olmazdı. .al- nız !Jnal idaresi mütemadiyen şi- kâyet eder, vapur silker dururdu ve biz bu şikâyetle- re kulak bile asmaz, gene iblidiği- mizden şaşmazdık. Halbuki yalnız Bahriahmer is- keleleri arasında vapur işleterek zengin olan ecnebi kumpanyaları vardı. Diğer taraftan bir devletin kendi sahillerinde sade — yabancı bayrak taşıyan vapurların işleme- sini görmesi neayıp bir şeydi. Bi- zi bu hale koyan. itiraf etmek lâ- zımdır ki kapitü'âsyonlar değildi. (Bitmedi) itibaren hü verme ğe başlıyucaktır. Dün bu hususta aldığımız telgraf - lar şanlardır: ATINA, 18 (Milliyet) — Başbakan Çaldar:s General Kondılis ve Metak- sas ile bugün isyan hareketinin tasfi- yesi için alınacak icrai tedbirleri ka- rarlaştırdıl.tan sonra kabınede yapıla cak tadilat meşelesini tetkik edecek- tir. dilis de eyni fikırdedir. Hükümetin katiyen karar vermiş olduğu anlaşılan ıcraat âyan meclisi- nin lâğvile icrai kuvvetin takviye ve ordu ile devairin müfsid unsurlardan tasfiyesinden ibaıottir. Ancak bu 18 « lahatın ne suretle ıcra olunacağı he - nüz taayyün etmemiştir. Bazı mahafil, geen bazı fırkaların idekı tadilâtı y kü- zere lüzum gösterdikleri meclisi mil- liye hacet kalı i i ü a içın, r ye etmektedirler. Hükümt *in taşfiye için üç kat kanun hazırlamakta olduğu an - laşılmıştır. 1 — Nâkimlerin lâyetegayyerligi lâğvoluracak ve memurların istikrarı heklkdaki ntcama kilderdacaltır. Venizelos Italyada RADOS, 18 (A.A.) — Bay Veni - zelos ile karışı ve taraftarları, Napo- liye gitmek üzere Kex vapuruna ibn- mişlerdir. Vapur, hareket etmiştir. Habeş işi İtalya ile yapılan müzakereler akamete uğradı Habeşistan tekrar Uluslar kurumuna müracaat etti CENEVRRE 18 (A. A.) — ha beşistan hükümeti uluslar kurumu genel kâtipliğine bir muhtıra gön dererek birkaç bir kaç haftadan beri İtalya hükümetile cereyan etmekte olan müzakeratır aka- mete uğradığ,nı bildirmiştir. Bu notada gerek o muzakerat ve gerek İtalyanın askeri hazır- hkları hakkında malümat veril- mekte ve habeşistanın uluslar ku eumu koönseyine vaki olan son müracaatının en kısa bir zaman- na nazarı itibare alınması isten- mektedir. ROMA 18 (A, A.) — hava İş leri bakanlığı müsteşarı Eritrede ki hava kıtatını teftiş etmek için yapmış olduğu seyahatten dön- mürtür. CENEVRE 18 (A. A.) — ha- beşistan İtalyanın hakeme müra- racaaat edilmesini reddetmiş ol- masından dalayı uluslar kurumu konseyinin İtalyan - Habeş ihtilâ- fını hemen tetkik etmesini talep etmiş olduğunu bildirmiştir. | Harict hülâsa T (1) Evvelce San'a Askeri Rüştiyesi müdürü iken liyakat ve ehliyetin binaen Maarif müdürlüğü ile San'a sultanisi müdürlüğüne tayin edilmişti. Yemende bana her türlü gayreti ile her hususta çok yardımı dokunan Baha Bey Yemen- dar asakiri ş deki kıymetli arkadaşlardan biri idi. General von Steuben vapuru ile dün akşam şehrimize 400 kadar Alman, İngiliz, İspanyol İsveç seyyahı gelmiştir. İbnissuuda sü kast H.caz Kralı İbnissuut Mekke- de dolaşırkan üç müsellâh Ye- meli Zey'i üzerine hücum ederek. onu ölcürmek istemişlercir. Fakat | kralın muhafızları daha atik dav- ranarak süikastcilerin üçünüda cansız cesetler halinde yere ser- mişlordir. 4 İtalyanın dş siyasası değişti İtalya, Tuna ve balkan devlet- lerine karşı, tıpkı Nransanın - si- yasetini takibe karar vermiştir. Bunun için bu sahalarda kendine dostluklar aramaktadır. Musolini- nin Belgrada gönderciği yeni - İtalyan sefiri naip prens Pole itimatnamesini takdim ederken çok yumuşak kur yaper mahiyette cümleler sarfetm'ştir Fransada askorlik Fransızlar askerlik müddetini büyük münakaşa'ardan ve sal ce- nah mebuslarile matbuatının hü- cumlarından sonra iki seneye çı- karmışlardır, Buna sebep olarak da, 1914-1918 senaclerinde coğan Belçika frangı Hükümet spekülâsyona karşı tedbirler alıyor Brüksel, 18 ( A.A. ) — Resmi gazete bugün, bir zamandanberi Belçika frangının maruz bulun- duğu hava oyunlarının önüne geçmek üzere iki iradei kraliyi neşrediyor. “Ecnebi döviz muamelâtının kon- trolü ile mükellef bir milli kam- biyo ofisi tesis edilmiştir. Bu ofis devletin kefaleti altında çalışa- 'dektir. Bu teşkilâttan maksat mormal ticaretin muhtaç bulun- duğu kambiyo muamelâtına tam bir serbesti temin etmekle bera- ber ihtikâr ve iddihara nihayet vermektir. Döviz alım satımı, milli banka, milli kambiyo ofisi ve bu gibi muamelâta ötedenberi aşina ban- kalar tarafından yapılacak, fakat bnndan böyle bu müesseseler, afisin kontrolü altında iş göre- ceklerdir. Gaip tayyare Afrika müstemlekât vali- sinin bindiği tayyare kayboldu PARİS 18 (A. A.) — Afrika müstemlekâtı valisi B Rönar'i ta- şıyan teyyare, For Lam'iden ha- va nezaretine gönderilen bir - tel size nazaran, Muaynın şimalinde bulunmuştur. Tayzare telsizle vaziyetini bil dirmiş ve içincekilerin kurtarıl- L $ deki pazar Berline gidiyorlar —— BERLİN, 18 (A.A.) — İngili: notası tevdi olunmuştur. LONDRA, 18 (A.A.) — İngil- tere'nin Almanyaya vermiş oldu- ğu notada deniliyor ki: “Ingiltere hükümeti, Alman hü- kümetini 16 mart tarihinde kura ile asker celbi usulünü kabul et - mek ve Almanya'nın sulh zama - nmdaki ordu mevcudunu 36 fır - kaya iblâğ eylemek kararını pro- testo etmeğe kendini mecbur ad- deder. “Almanyanın hava kuvvetlerinin artırılacağı haberin itakiben böyle bir beyanname neşri yekcihet ha- reketin yeni bir misalidir ve pren- sip meselesinden katmazar ÂAvru- pa'da ciddi surette endişeleri artı- tacak mahiyettedir. Derpiş edilen gayenin, Alman- ya ile diğer devletler arasında ser- bestçe müzakere edilecek olan u- mumi bir itilâfı ve Almanya'nın Vertdiy aa snia beşirlei kısmı yerine başka şeyler ikame -etmesi takdirinde teslihata müte - allik başka itilâflar vücuda getir- mek olduğunu ve bunun her za - man İngiliz hükümetinin siyaseti- nin gayesini teşkil etmiş ve bu ga- yenin tahakkuku için İngiltere'nin gerek Cenevrede ve gerek başka yerlende bütün msaisini sarfetmiş bulmduğu ve fakat mütekabil an- İaşmanın mahsulü olacak olan ve Versay muahedenamesinin zikri geçen maddelerinin yerine kaim -rapor almış olduğunu, Alman bhü- böyle bir itilâfın » evvelce teklif edilmiş olan ve ipk — edildiği takdirde hayati bir suret- te alâkadar diğer devletlerin mu- — vafakatını imkânsız değilse bile müşkül kılacak olan bir tedbiri — leri sürmek suretile kolayla.ştn-m* MT mümkün değildir. 5 ylk Ingiliz hükümeti, hiç bir zaman — 4 anlaşmayı teshil edecek ©£ lan ziyaret — fırsatını terketmeğ© mütemayil değildir. Fakat, yeni —— ahval ve şerait altında bu ziyareti — yapmazdan evvel İngiltere hükür- — meti kendisini Alman hükümeti - nin nazarı dikkatini — celbetmeğe mecbur sayar ve bu ziyaretin ev- velce kabul edilmiş olan gayelere — ki yukarıda izah ve teşrih edil- miştir — tevfikan vuku bulması arzusunu izhar eder.,, SÜ LONDRA, 18 (A.A.) — Alman — hükümeti İngiliz notasına müsait bir cevap vermiştir ve Sir Con Say: men ile B. Eden, önümüzdeki pa- zar günü Berline gideceklerdir. LONDRA, 18 (A.A.) — Avam Kamarasında — Sir Con Saymen, Berlin'deki İngiliz sefirinden bir kümetinin — İnğiliz nazırlarının Berlin ziyaretlerini arzu etmekte — — ve yaprlacak görüşmelerin evvelce — kabul eilmiş olan gayele çevresi H — çinde yapılmasını kabul eylemek- te bulunduğunun bildirilmiş oldu- ğunu iblâğ eylemiştir. hakemesi amıştır. olduğunu bildiriyor. Maamafih bu değildir. H — Kültür bakanlığının ihtarı karşısında ne İlk — tedrisat — müfettişlerinin baş mualliralerin makam tansısailarının ve üç senede bir alman kıdemin kal- dırlması mecselesi yeni bir safhaya gir miş bulunmasladır. Makam tahsisat- Tarının kaldırılması üzerine, muallim- ler topla»ar:k bazı dileklerde bulun- muşlardı. Kültür bakanlığı Maarif i- darelerine bir tamim göndererek, mu - allimlerın, bir bütçe işi mahiyetimde 0- lan bu meseleye karışı ın, mes- Âsilerin muhakemesine başlandı ATINA, 18 (A.A.) — İIhtilâle ilerden mürekkep ilk grupun mu- Almanya ve Uluslar kurumu PARİS, 18 (A.A.) — Berlinden gelen haberler, temekte olduğu askeri müsavatı elde etmiş olmasına luslar Kurumundaki mevkiüni almak için yeni bir mâni görmemel_zle haberler resmen teeyyüt etmiş Başmuallimlerin ve müfettiş erin tah- - — satından ne kadar tasarruf edilecek? — Müfettiş ve Başmuallimler bu vaziyet düşünüyorlar ? Almanyanın is- binaen atık U- mü * maaşları 55 ka * de, mevcud ılk tedl"t kel na göre, ilk tcdrısat muallim ve fettişlerinin asli n dar yükselirse | sat müfettişlerin.'n dbr_:,ıî' üçünııfn la aşı 25 lirayı şeçmez. 25 lira aslı m: Nİ alan müfettişler 60 lira para alacaklardı” Bugün 15 - 20 senedir muallimlik mü” fettişlik yapanlar vardır ki hâlâ asli mü” aşları 25 lirayı geçmemiştir. Başmualli.ntere gelince: Bunlar? asli maaşları daha azdır. Makam Üf lek ciddiyetile kabili telif olmadığ ihtar etmistir. Müf:<tüşler ve bııııııı_ı!liııılerin ma retleri kalk elire 43 lira geçen Lakif muallimlerin adedi ekseriyeti teşkil n decektir Bazı yeni mekteblerde kalö lerin maaşı 45 lıradır. Ayni kam t lması, i mektepler muhitinde umumi bir tees- sür uyandırmıştır. Bu mesele hakkın- da dân tetkikat yaptık. Oğrendiğimi- ze göre ilk tedrisat makam tahsisat- ması için seri tedbirler ştır Tayyarede validen Taşka karısı ile beş kşi daha var 1 unların içersinde Velinin Çd mmntaka- sında devir seyaha'ine işlirak e- “den ikide zabit buunmaktaudır. Yolcular beraberlerinde yiyecek buluncurmakttadırlar. BRÜKSEL 18 (A. A.) — Re- nard tayyazesini geniş ormaular içinde bulmak ümidi halâ . kesil« merriştir. İçersinı'e mühim - polis kuvvoti bulunan rbir vapur Lso- poldvillder nehir boyuna hareket etmiştir. çocukların harp dolaysile az ol- duğutu ve icabaeden askeri kadro yu doldurmadığını ileri sürmüş- lerdir. Bu son iki meselenin, bugünkü nüshamızda okuyacığınız Alman- yanın silâhlanmasile çok sıkı bir alâkası vardır. ları vaziyeti şöyledır: Türkiyede .4 bıw ilk mekteb mual- limi vardır. Istanoulda ilk tedrisat mü fettişi adedi 28 dir. Gene Istanbulda 400 baş Hiza vardır, bul hu- susı © ütçesinden, 28 müfettiş 400 baş muallıme verilen makam tahsisatı, se nede 65 bin liradır. Bütün Türkıyede, ilk tedrisat müfettişlerinin. ve başmu- allimlerin aldıkları makam tahsısatı mecmuu, hir yılda GÜO - 7V0 bin lirayı geçememektedir. İlk tedrisat müf_el « tişlerine ve başm:allimlerine verilen makam tahsisatlar: 1702 numaralı ka nunla verilmen'- “ır. Kendilci Je le - mas ettizimiz, muhtelif vilâyetlere mensup ilk tedrisat — müfettişler — ve ve başmuallimler gikirlerini şöyle - sah etmektedirler: b — Müfe.Lişlere ve başmuallimlere verilen makam tahsısatı 10 - 50 lıra dilerine verilmm'ş - bırçok işler vardır. Meselâ bir müfettiş, — mıntakasında as- gari 70 muallim vardır. İstanbulda bu mikdar ! - !6 ü bulur. 200 mualli- işini üzcrine alan müfettiş te wardır. müfettişlerin asli şi: azdır. Makam tahsisatları kalkınca ay da 19 İira mazş alan birçok mufettiş- ler olacaklır. WMüfettişin birçok mas - rafı vardır. W xil'ine bir ilan © “in - lüğü gösterebilmek için bir çok kitab - lar almak mecbu y_ıgıngç_ğı_r. 'l&u » arasmdadır. Bu paraya mukabil ken- | tebde 23 lira alan — başmuallim bu' / — nacaktır. ! »ş.a4ahimlere verilm.3 çok vazifeler vardır. Bunun bir zar? da köy kekteplerine olacaktır. Kî’ı» mekteplerinde «ır tek muallim var” Bu muallimsere başmuallım ünvan! | makam tahsisatı veriiir. Makam “ H sisatı kalkınca köylere ©ıde *vd * — metli muallim bulunamıyacaktır. Be / Bunlardan başka üç senede bir rilen kıdem Lamımı da kalkıyor. Bnğî nildiği ,ib: otomatik bir kıde!ll'd' dir. Üç sene muvafiakıyelle hiz! w_q den muallimleı #gıdem zammı a7 -: Yeni vaziyette, muali mler kıdem (e ü mak için, o vılayet kadrosunt K derece yüksek hıdema sahibi bir limin öradan ayrılmasını veya " tını bekliyecektir. Bu da; ıı(ıul“"»“1 t ilerleme sahasın. kapatacak, İ.i 'İk t€ yeise sürükliyecektır. Halbuki i! risat muallim.ctrı, bütün inkılâb ? lelerinde, yeni harf, yeni dil 1ş en fazla çalışnaş unsurlardır. ni va 'iyette, birçok ıyi unıurlklîw 4 ariften çekilmek vazıyetinde büg larılır. Bugün bile Anadoluda Halkevlerinin ana faaliyetini ıl_k yeti — Ha risat maalliümıeri ve müfettişleri Mr_ ( kil eder.,, LN Acıklı bir ölüm — . iy ANKARA, 19 ( Telefonla) — lediyeler Bankası uuum mü_d taz Bey bu akşamı an... — ça n