23 Kasım 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 5

TARİHİ TEFRİKA: 12 İttihat ve Terakki! (BAHAEDDIN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESIKALARA GORE) Her hakkı mahfuzdur. Yazan: A.C. Vehip B. Erzurumda Ermenilerle de müzakereye memur edilmişti © İttihat ve Terakki cemiyeti bu Bi fenalıkların . önüne geçmek İ İçin memleketin muhtelif yerlerine | i iller göndermişti. Bu mü- £ Messiller gece, gündüz çalışmaktan i durmuyorlardı. Meselâ Selâ- © nikte kurulan ilk Osmanlı Hürriyet © #emiyeti müessislerinden © İsmail | Mahir efendi Ankaraya gönderil- i ve orada cemiyet teşkilâtile bulunuyordu. Erkânıharp ibaşılarından Vehip bey Erzu- idi. Oradan yazdığı bir mek “ 4 Sunda işlerin iyi gittiğinden ba- uzun sönelerdenberi dördün- Sü orduda bulunan mülâzimievvel Halit efendinin üçüncü ordaya nak rica ediyordu. Vehip bey Er- Ermenilerle de müzakereye Memur edilmişti. Fakat (o kiminle Müzakere edeceğini bilmediği için Selânik merkezi la havale etmişti. dan bu hâdiseler esnasında, iyetin ilânı gününden sonra #eçen haftalar zarfında | isimleri T zatlar içinde İttihat ve €raki cemiyetinin eski hâdimleri- © e hemen hiç tesadüf edilmiyor «Şi bir şeydi. Halbuki bu eski hâ- Paper arasmda öyleleri vardı ki öğle merkezile, Ahmet Rıza bey- nd on beş senedenberi muhabe- © F etmişler ve hürriyet fikrini en ikeli devirlerde, Abdülhamit i- in en ziyade zulüm yaptığı ri hiç korkmadan memle- ime lardı. Bunla- başında sonraları Hamdi baba pamını alan o Hamdibey vardı. | is merkezile yaptığı muhabere. | “Ağabey,, imzasını kullanan © İu Hamdi bey gümrükte memur i- | Meşrutiyet ilân edildikten son- | Mİ Eylölde o Doktor Bahaddin di bey vasıtasile İttihat ve Te- © dişi temiyeti merkezine gönder $i bir mektubunda diyordu ki: ei Ben, Silistreli İbfahim paşanın 7 Alayum. 1293 senesinde biraderim lap Püâşa meclisi mebusana âza o- £ geldim. Meclisi mebusan ill edildikten sonra bervechi ma- ile hergün tazyiki | çoğaltı- i yükü altında vatanı- ili meşrutiyete çıkaracak bir mümtaze, bir kurtuluş yolu ni, tesisini kendime mes- olarak kabul ettim ki bu mes- bugüne kadar cüz'i bir inhira- Yukubulmamıştır. müze otuz şu kadar senelik ö hi içinde fakr ve yokluk yesiâver atla payı hayatımı takipte 18- €ttiği için, şu vatana düşündü- a kadar çok ve büyük, ümidi i, e hayalim gibi parlak bir hizme. ünü menetti; kâh arka- vefatları gibi elim va- » kâh en muhtaç bulunduğum Karia ir iyetten bulundurdu. Ama enzar her gersidemi örten düm mesar SN gördüğüm, iğüm, ve hayatıma gaye xe Betice olarak © bildiğim kütfu iyet ve şimdiye kadar gerek gerek İstanbulda bulun- ieR EE Er TEE YEPIF m ri geldiği tarihte beraberinde İs- | lâ devam eden nimeti itimatları hiç hiç bir mükâfata hacet bırakmıya- cak'bir mahiyeti haiz bulunmuş ve müsaadesiz bir o zeminde kâfi bir mükâfat olmuştur, Elhamdülillâh. Benim hayatım en faal geçen devri şu son on beş senesidir. Bu zamanda İstanbulda en ziyade e- min olduğum arkadaşlar arasında, hiç bir kimsenin delâlet ve müza- heretine mazhar olamıyarak bir ce- miyet vücude getirmiş ve bunu ef- radı ahaliye bir şem'ai hürriyet ve- rebilecek bir tarzda mütemadi bir sâyi ile idarede sebat ve arkadaş- larımm yardımlarile muhafaza et- miştim. Bu Ocemiyetaz zamanda hayli tevessü etti ve ara sıra hükü- metin artan şiddeti ve kudreti nak- diyeden mahrumiyetim sebeplerile kâh mütedenni, kâh parlak bir su- rejte neşri efkâr eyliyerek ta Ah- met Rıza beyin son iki sene zarfın. daki icraat ve teşkilâtının bidaye- tine kadar kemali namusla devam ettik, 3 Bu esnada takip ettiğim (hattı hareket halkı meşrutiyete imale e- decek telkinatı hafiyye icrası esa- sına müstenit idi. İki sene evvel Doktor Bahaddin bey tarafından yazılan bir mektup- ta Pariste tesis edilen Terakki ve İttihat cemiyetile birleşmek vesaire gibi bazı maksatlar münderiç oldu- ğundan bu teklif o zaman kabul e- dilmiş ve bilâhare doktor Baha bey gizlice İstanbula geldiği zaman vu- kubulan mülâkatımızda Ahmet Rı- za beyin efkârmı biz de takdir ve terviç ederek ittihada kat'iyyen ka- rar verip bu suretle senelerce de- vam eden mesainin artık bir zemin terakkiye girec: i görerek İtti- bat ve Terakki cemiyeti “İstanbul şubesini tesis ettik. Eğer biz bundan iki sene evvel Ahmet Rıza bey namına bir söz vermemiş olsaydık, ilânı meşruti- yetle maksadı cemiyet bence hasıl olduğu ve gaye ve takip edilecek meslek tebeddül ettiği cihetle arka- daşlarımızla veda eder, işe niha- yet vermiş olurduk. Bugüne kadar bir fırka halinde sebat ve devam, bir nevi teşebbüs maksadından ziyade Ahmet Rıza beyin İstanbula vürudundan ibaret bulunuyordu. Fakat kendilerinin meşkük olan avdetleri daha ziyade devamı müteassir kıldığından ce- miyeti mukaddeseye hizmet arzu ve şerefinde bulunanların isimleri- ni mübeyyin defterini Mehmet be- ye tevdian cemiyeti muhteremeye tevdi ediyorum. . Rüfekadan bazıları, alelhusus ben, artık vücudun zâfı ve ihtiya- cat aile tedariki ile ancak uğraşa- bilecek kadar zayıf ve hermedide olduğumdan bundan sonra böyle işlerle iştigalden beni ve rüfekayi imi millet ve muhterem ce- miyet af ve tekaüt eder. Zaten meş rutiyet ilân edilmiş, âtii vatanı dü- şünecek öyle genç ve faal arkadaş- lar yetişmiştir ki vatan bu hizmet- te bizim vücudumuzdan istiğna e- debilir, Bizim cemiyet için Paristen gön- derilen ve Rouet ha Hacı Bayarın nezareti altına konulan mühür el - yevm oradadır. Bu mühür ancak üç kere tarafımızdan kullanılmış - tar. (Bitmedi) her bâtgi bir sebeple sinirleri iyi çalışanıiyanları kurtaran Bromural âır. Bu müstahzar çocuklara bile verilmekten çekin i İmiyecek derecede» zarartız. olup sinir hallerini giderir, rahat bar uyku getirir ve uzun saman alina da alışıktık vermez. Bromaral sinil ilerin, teheyyglülerin ve uyuyamayan» ların Bâçedir. 10 ve 20 Kayi kav Mir mrde eceler de ecele ve sn. | Knoll Ai, kimyevi maddeler fabrikaları, Ludwigshafen */Rhin, M POLİSTE Esrarkeşler Bir arada Polisler ustalıklı bir cür- mü meşhut yaptılar Gümrük muhafaza kurumu ve em- niyet memurları tarafından Kasımpaşa da bir esrar kahvesinde (yaman bir Gürmü meşbut yapılmıştır Esrarkeş kıyafetine giren memur. lar, ötedenberi şüpheli bilinen bu kah- veye gitmişler , bir müddet beklemiş- lerdir. Bu sırada esrarcılar birer bi- rer gelmişler ve muayyen esrar çekme saati gelince kahvenin karşısında bu- lunan diğer bir yere giderek hazırlanan esrar nargilesinin başma üşüşmüşler- dir. Bunlarm arasında gizli memurlar da bulunduğu için, birdenbire bir cür- mü meşhut yapılış, bütün esrarcılar yakalanmışlardır. n Kahveci Ali, kansr Bergüzar, Nu rettin, Ahmet, Salih ve Osman ismin- deki suçlular polis merkezine götürül. müşlerdir. yapılan aramada, 100 kilo şarap, 50 ki loluk cibre bulunmuş, bakıkında taki. bata başlanmıştır. ö. Kaçak et Fenerde Haydar mahallesinde Ka- şıkçı sokağında oturan Ahmet isminde. ki şahıs evvelki gün çarşamba paza- rrmdan bir sığır almış ve evinde kese. rek pazara sstmağa gö elin. deki 198 kilo etle yakalanmıştır. Kalp durmasından Sirkecide Ankara — otelinde oturan 60 yaşlarında hammal (Fettah oğlu Hüseyin ağa köprü Adalar iskelesinde üzerine fenalık gelmiş düşmüş ve son- radan da ölmüştür. Yapılan muayene. sinde kalp durmasından öldüğü anla şılmuştar, Hırsızlar Eyüpte Sofular mahalle ve cadde sinde oturan bakkal Hasan efendinin evinden pantalon, ve esket (çalan ve Eyüpte oturan 19 yaşında Rifat oğlu Sadettin ile arkadaşı 15 yaşında Avni | oğlu Ahmet yakalanmıştır. Sola fren yapınca « Davutpaşada tramvay caddesinden geçmekte olan 4821 numaralı şoför 1. enhim efendinin idaresindeki | 1877 di maralı otomobilin önüne bir eşek çik- mış, şoför hayvanı o çiğnememek için yolun sol tarafına fren * yaptığı sırada oradan © geçmekte olan 62 mimaralı tramvay arabasına çarpmıştır. Otomo- bil hasara uğramıştır. Oluran vapur yarı yarıya kayalıklara bindirmiş Bozcaada önünde — karaya oturan Heluan vapuru hâlâ kurtarılamamıştır. Tahlisiye işine gemi kurtarma şirketi nin Sezar ve Alemdar vapurları çalış | maktadır. Dün gelen | haberlere göre, 7 bin tonluk olan bu gemi, karaya adam 8- kıllı bindirmiş, baş tafafı 8 kadem yu- karı kalkmıştır. Bu hal, vapur teknesinin hemön ya- ri yarıya karada bulunduğunu göster mektedir. Mevcut kurtarma vasıtalari" nm bu işi başarıp başaramıyacağı hak- kında , görüştüğümüz alâleadar bir zat şunları söylemiştir: “— Ii sene kadar evvel, gene o ci- varda (Prpvidance) isminde büyük bir vapur oturmuştu. Kurtarılmasında pek güçlük çekilmedi. Bu geminin de bir iki güne kadar kurtarılacağı umulur. Şimdi, aldığı az rahne kapatılmış, yüz- dürülme tertibatı alınmıştır. Ankara Himayeietfal balosu . B. M. M. Başkanı Kâzm Paşa Hz. nin yüksek himayeleri ulunda Türki- ye Himayeietfal Cemiyeti menfaatine 6-12.934 perşembe günü akşamı An kânapalas salonlarında verilecek olan milli kostümlü balonun çok zengin ve eğlenceli olması için büyük bir özenle çalışılmaktadır. Balo gecesi zengin bir de piyango gekilecektir. Geçen sene | yalnız ha- numar arasında yapılan milli kostüm müsabakası bu sene erkekler arasında da yapılacaktır. Müsabakada kazanan lara kıymetli hediyeler verilecektir. EE Dünkü hava ISTANBUL, 22 (A. A.) — Sıfır de- recei bararete ve deniz seviyesine im- dirilmiş barometre bu sabah: saat 7 da 762, saat 14 te 761.5. Hararet de- recesi saat 7 de 9 saat 14 te 11, Aza- mi hararet derecesi 11 Asgari hararet derecesi Rüzgâr mütehavvil esmiştir. Aza - mi sürati saniyede 8 metreye çıkmış” tır. Dün saat 15 ten büzün 16 ya ka- dar yağan yağmurun irtifar (8) mnili- metredir, MİLLİYET CUMA 23 TEŞKINISANI 1934 Otomobilli Gazeteciler Beş parasız memleket memleket dolaşıyorlar Otomabille seyahat © etmekte olan iki gazeteci, Mösyö Boris Mogaro ve Mösyö Joseph Zahradink iki üç gün- denberi Istanbulda bulunuyorlar. - Bu iki gazeteci © Belgratta çıkan Nedeia ve Çekoslovakyada çıkan Svet gazelesi namına parasız olarak memle- ket memleket dolaşmaktadırlar ve bir yıldanberi seyahat etmektedirler, Bu iki meslektaş, verdikleri izaha- ta göre, bem gözetecilik hem de oto- obil aldıkları firm için propaganda yapıyorlar. Cepleri 4 para > dığı halde “uğradıkları memleketlerde tedarik ettikleri para ile geçiniyorlar. Bunlar 1935 birinci veya ilinciteş- rinine kadar 100 bin kilo metre yol al- mak için bahse tutuşmuşlardır. O ta- rhe kadar'bu kadar yol aldıklarını is- bat edince kendilerine vadedilen para- yı alacaklardır. Iki arkadaş 1933 O sene şubatında Belgrattan yola çıkmışlar ve şimal mem- leketlerinden geçerek Fransa, İspanya Portekiz ve Cebelitarik yolile Fas Ce- zayir ve Tunusa gitmişler ve Italyadan Istanbula gelmişlerdir. Buradan Suriye, Irak, Iran, Efga- 'nistan, Azerbaycan, Hindistan, Şang- hay, Singapur, Japonya, Siberya, Rus-. ya, Lehistan Çekoslovakyaya uğradık- tan sonra döneceklerdir. İsmet Paşa Hz. Soyadını aldılar (Bzşı 1 inci sahifede) kelimelerini soyadi seçmişlerdir. çok yazarlar da yeni soyadı almışlar» dır. Yazı işleri müdürümüz Etem İz - zet Bey esasen kendi sile re « “Benice” yi muhafaza iş, yazı er di Bürhanettin Bey (Felek), Bürhan Cahit Bey “Köroğ - lu,, Salâhaddin Bey (Güngör), Tevfik Necati Bey (Güney), Topkapılı Sait B. (Kesler), Zeki Cehal Bey “Bak” Mü- nir Bey (Berik), kelimelerini soyadı Bir- | olarak seçmişler: Diğer muharrir arkadaşlarımızdan kurun arkadaşımızın başyazarı Asım Beyle kardeşleri Tarık ve Rasim Bey- ler (Us), Vâlâ Nurettin Bey (Tamir) idlarını soyadı olarak seçmişlerdir. Gazetemiz idaresinde çalışanlardan koşucu Sünusi de (Karakurum) soya» dımı almışlar. T) . “e e Herkesin gözü Ya Silâhlanmakta (Başı Linci sahifede) mazdan (bahseden Mancester Guardian gazetesi, dün Sir Con Siymon ile M. Maltsudeira arasm- daki mülâkattan sonra vaki beya- nata göre retmi İngiliz mah nin eskisi kadar betbin olmadı nın anlaşıldığını söyledikten sonra diyor ki Bu intiba, müzakerelerin birden bere inkitaa uğramamış olmasın- dan bir ferahlık hissedilmiş oldu- ğu suretinde tefsir olunabilir. Times gazetesi, Amerikan heye- tinin Vaşington, antlaşması bozul- duğu takdirde mezkür antlaşma. nın bütün maddelerinin ve mese- lâ bazı mevkilerin tahkim edilme- mesine dair olan maddenin de hü- kümsuz kalacağını ve Amerikanın Guam adası ile Manille'i ve hatta Aleoutiennes adalarmı tahkim et- mekte gecikmiyeceğini duyurmuş olduklarını yazmış idi. Amerikan heyeti mahafilinde bu kabil bir iddianm Londradaki heyet aza- sından hiç biri tarafından ne res- men ve ne de gayri resmi olarak i- leri sürülmemiş olduğu kati suret- te beyan ve Times'in bu havadisi tekzip olunmaktadır. Japonlar vaziyeti nasıl görüyor? TOKYO, 22 (A.A.) — Londra de niz görüşmelerinden ötürü neşre - dilen yarı beylik bir beyannameye göre, Vaşinton ve dökuz devlet ve dört devlet muahedelerinin arala - rında hiç bir ilişik yoktur. Japonya şu düşünüşte direni - yor: Şimdiki pazarlıklarda, ancak deniz işleri gözönüne alınmalıdır. 1935 konfdransında, Japonya, ve Amerika ile ikişer taraflı barış antlaşmalarile başlaşmağı düşün - meğe kazırdır, ancak çok taraflı an laşmalara katiyen karşı gelecektir. İngiltere, uzak şarktaki siyasal işleri ortaya atmak isteree, Japan- ya buna engel olacaktır. Hindistan İdaresi DE | Yeni teşkilâtı esasiye | projesi neşredildi LONDRA, 22 (A-A.) — Büyük Biri | tanya imparatorluğunun istikbalini â- likkadar eden çok mühim bir belge dün | Londrada neşredilmiştir. Bu belge, Hindistan kanunu esasi projesi hakkında mühtelit parlimente komisyonunun on sekiz aydanberi ha- zırlamakta olduğu rapordur. Rapörda hükümetin projesi heyeti umimiyesi itibarile tasvip edilmekte i- #e de çok esaslı birkaç noktaya ilişil- mektedir. İlişilen bu noktalar projeye karşı mubafazakârların yaptığı itiraz lara uygun gelmektedir. Raporda çok mühim olarak şu üç teklif yapılmaktadır: 1 — Zabıta İşlerine ait her hangi bir nizamname o mıntakada İngiltere nin mümessili olan vali tarafından tas- dik edilmedikçe mer'i olamıyacaktır. 2 — Tethiş hareketlerine karşı mü- cadele icap ettiği takdirde İngiliz hü- kümeti Hint hükümetinin her dairesini mürakabe etmek için salâhiyeti tame meyi haiz bulunacaktır. 3 — Ingiltereden gelecek | mallara karşı konulacak tarifeler hakkımda w- mumi valinin veto hakkı olacaktır. Parlâmento azası şimdi komisyonun raporunu öğrendiğinden meseleyi bö- tün teferrüntile tetkik edebilecektir. Bu projenin müzakeresi beş ay kadar sü- recekir. Bundan sonra maddelerin tetkikine geçilecektir ki bu da şimdiki toplanma devresinin son raporun on sekiz ay gibi uzun bir zaman zarfında hazırlan- mast ve gerekse parlâimentoda rapora uzun bir müzakere devresi; ayrılması Hindistan imparatorluğu kanunu esasi inin tadili işine İngiliz efkârı unumi- yesinin ne büyük bir ehemmiyet verdi- Zini göstermeğe kâfidir. Müsülmanlar memnun değil KALKUTA, 22 (A.A.) Royter a- janst muhabirinden! kat yegâne gazeteleri olan Indra,, tekliflerin o inkisar uyandırıcı olduğunu yazmaktadır . On bir ayda otomobil altınde ezilenler HARTFORD, 22 (A.A.) — Yek culuk üzerine sigorta yapan kumpan- yaların istatistiklerine göre, 1984 ye lının on bir ayında otomobil kazaları neticesinde 20,400 kişi ölmüş ve 740 bin kişi de yaralanmıştır. © Otomobil | kazalarının bindir. Yel sonuna kadar bini bulması muhtemeldir. ii sayısı 600 ölülerin 37 Sarre kömürleri ROMA, 22 (A.A.) — Fransız ve Alman mütehastısları Sare kömür ma- denleri hakkında esas itibarile uyuş- muşlardır. Romadan dönüş MILANO, 22 (A.A.) — Avustur- ya hariciye nazırı M. Valdenek bura - da Avusturyanın tahakkuk © ettirdiği eser hakkında bir nutuk söylemiş ve şimdiki hükümetin programını anla tarak diğer” devletlerden sulh içinde çalışabilmekten başka hiç bir şey is temediğini kaydetmiştir. Bu nutukta M. Mussoliniyi tem silen Hariciye müsteşarı hazır bulun- Maarif müdürü izinli ÜTEFERRİK-HABERLER Londrada Beklenilen düğün Prenses Marinayı kral ve kraliça karşıladılar - LONDRA, 21 (AA) — Kral ile kraliçe prenses Marinayı — karşılamak için saraydan çıktıkları vakit sis o ka- dar kesif idi ki saray görülemiyordu. Prenses trenden inince ilk hareketi kraliçeyi ve sonra kralı öpmek olmuş tur, Bej tuvaletinin içinde pek cazip olan prenses kralın önünde güzel bir reverans yapmış, silindir şapka ile gel- miş olan kral | kendisine muhabbetli bir surette tebessümde bulunmuştur. Prenses bundan sonra bir iki adım i- İerliyerek Düşes dü York ile kucaklaş- mıştır, Jatikbal her türlü merasimden azade bir sile samimiliği içinde cere- yan etmiştin. Prens ve prenses Nikola kızları müteakip trenden inmişlerdir. Prenses ile kraliçe öpüşmüşlerdir. Bunlardan sonra trenden prenses o Marinanın iki güzel kız kardeşi, prenses Pol ve Kom tes Töring, ile kont Töring inmişler, müteakiben mesut ve mahcup bir sw rette gülümsiyen dük dö Kent gözük- müştür. Halk istasyondan Bükingham sara- yına kadar nişanlıları hararetle alkış . Yunanistan askeri techi- zat proğramı ATINA, 22 (Milliyet) — Dün ge- ce toplanan Hariciye, Harbiye ve Bah riye nazırları Yunanistanın müdafaa programını tetkik ettikten sonra kara ve deniz kuvvetlerinin teçhizatı asko riye programını tanzim edilmek üze ve kara ve deniz iskân harbiyelerine emir verilmiştir. Kurtoğlu Faik Bey ANKARA, 22 (Telefonla) — Iletö sat vekâleti müsteşarlığına tayin edi. len Kurtoğlu Faik Bey Türkofis roisli ğini de vekâleten idare edecektir. © hala Emniyet müdürü ANKARA, 22 (Telefonla) — Te tanbul emniyet müdürü Fehr Bey hareket etti. Durakta © ömmiye işleri umun müdürlüğü erkânı tarafından w Hurlandı. Nizamname projeleri ANKARA, 22 (Telefonla) — Ikti- sat vekâleti tarafından hazırlanan de- niz yolları esas nizamname © projesi, fabrika ve havuzlar esas nizamname projesi ve Akay nizamname © projesi Maliye vekiletinde tetkik © edilmekte. dir. eriği Denizlide el tezgahları DENİZLİ, 22 (A.A.) — Vilâyeti- miz dahilindeki tezgâhları tetkik için gelen Iktisat Vekâleti mütehassnsları Denizli mmtakasındaki el ve ev tez * ghlarını teftiş ettikten sonra Kadıköy nahiyesine giderek yurdun her tara - fınca tanınmış olan Kadıköyün nefis dokumaları üzerinde tetkikatta bulun muşlardır. Vilâyet dahilinde yedi bin- den fazla el tezgâhı vardır. Yapılan tetkikattan dokumacılar çok Memnun kalmışlardır. Heyet dün Buldana gi « derek oradaki tezgâh ve dokumaları da inceden inceye gözden geçirmişler dir. Trakyaya yerleştirilen soydaşlarımız TEKİRDAĞI, 22 (A.A.) — Ana» kişi zorla Hint yağı içi * Bu sene zurlmda Sovyet Rusyaya üç yüz tayyare mo-