9 Nisan 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

ii v Ye Ek i e yi 11) | t w ii ca tefrikamızın ARİKİ TEFRİKA: 6 İttihat ve (BAHAEDDİN ŞAKIR BEYİN BI T Terakki! IRAKTIĞI VESİKALARA GÖRE) Ali Kemal de Pariste!. Prens Sabahaddin — Paşanın oğulları Türkiye tarihinde hiç bir zaman silinemiyezek kadar kara bir leke bırakarak öbür dünyaya giden Ali İ Kemal dahi 1896 senesine doğu Suriyeden Fransaya kaçmıştı. O İs- | tanbuldaki uygunsuz harekâtından dolayı Halebe nefi edilmişti. Ora- dan bir çaresini o bularak kapağı Parise atmıştı. Fakat oradaki tar- zı hareketi ve arkadaşlarına karşı oynadığı çirkin oyunlar ken- disinin omasıl bir (oâkibete duçar olacağını daha o zamandan belli ediyordu: Karilerimiz Ali Ke- mal'in ne tınette bir adam olduğu- nu, meşrutiyetten evvel Avrupada nasıl yaşadığını ve hangi tarafta menfaat görürse nasıl o tarafa der- hal meylettiğini o devirlerde yazıl- mış olan mektupları da okuyarak anlayacaklardır. Pariste arzı endam eden zevat arasında tabii Prens Sabahattin Bey de vardı. Prens (o Sabahattin ve Lütfullah Beyler Damat Mah- mut Nedim Paşanın * oğullarıdır. Mahmut Nedim Paşa Abdülhamit- "Ali Kemal ten bir imtiyaz istemişti, fakat bu imtiyazı alamamıştı. Bundan muğ- ber olduğu için Avrupaya kaçmış” tı. Oğulları da beraberinde idi. Bu aile içinde İttihat ve Terâkki tari- © hinde büyük bir rol oynamağa mu- Sabahattin lâ'ya olan Prens Sal , 7 mezuniyet İemi merkoziyet meseleleri et- “da dönen münakaşaları sıra- « geldikçe o zamanlarda yazılmış olan mektuplardan ve neşredilmiş olan beyennamelerden aplayacan ğımız için kendisini şimdilik —. yanında takdim ediyoruz. ” “Pariste (İttihat ve Terâkki) ile berahe: çalışan (Şürayı Ümmet)in intişarında büyük hizmeti doku- Dari nezih o s'malardan birisi de Edip Sezai Beydir. Sezai Bey Os- manlı devleti ricalinden Sami Pa- ur, 1854 senesin- İstanbulda « Pederi- nin nezareti altında hususi mual- limlerden ders alarak tahsil etmiş- Ur. Henüz 18 yaşında iken neşret- etmiş bir ve edebi tasviri bilhassa takdire maz- han olmuştu. Sezai Bey gene 6 es- nada (Şir) namile bir tiyatro k'ta- bı yazmış ve bastırmıştı. Sezai Bey henüz yirmi yaşmda Hitlerciler Bir Çekoslovakyalı Zabiti kaçırdılar PRAG, 8 (A. A.) — Telegraf gazetesinin haber aldığına / göre hudut civarında gezinti yapmakta olan Çekoslovakya'lı yüzbaşı Kri- yonik, 20 kadar Hitlerci tarafından otomobil ile Almanyaya kaçırılmış- tır. Bu hadisenin evvelden tekarrtir ettirildiği muhakkaktır. Zira, Nev- 4 sen Belediye reisi, zabiti beklemek- | te olup gelir gelmez, tevkif etmiş. tir. Milli Müdafaa Nezareti, bu hu- sustaki tahkikatın neticesini bek- lemekte olduğundan bu haberi res- men teyit etmemektedir. İtalyanın Yeni kruvazörleri ROMA 8 (A. A.) — Bu aym 22 sinde, 5 parça yeni kruvazör, mu- tantan merasimle harp bayrakları- nı tesellüm edeceklerdir. Bu münasebetle, diğer 15 parça harp gemis. Venedik'te toplanacak tır. Damat Mahmut Nedim ve Abdülhamit.. iken Londra sefareti ikinci kitabe- tine tayin olunarak üç buçuk sene orada kalmıştı. Ondan sonra me- | muriyetinden infisal ederek İstan- bula dönmüştü. Bu defa kendisi Viyana sefareti kâtipliğine tayin edilmişse de kabul içn Babrâli hukuk müşavi: mruayin- liğine memur edilmişti. Bu esnada neşrettiği (Sergüzeşt) namındaki romanı da nadir âsarı edebiyeden addedilesek (obüyük bir rağbete mazhar olmuştu. Sezai Bey bun- dan sonra türkçede ilk defa olarak (Küçük şeyler) namındaki küçük h kâyelerini neşretmiş ve bunu da | (Rümuzüledep) isimli o diğer bir kitabı takip eylemişti. Sezai Bey bu dört eserile o de- virde kendisini birinci sınıf edip- ler derecesine kadar yükseltmeğe muvaffak olmuştu. Fakat İstan- bul matbuatındaki sansörün tazyi- kinden dolayı uzun müddet bir şey yazamamıştı. Nihayet zulüm ve is- tipdat içinde çırpınan O vatanm dan ayrılmağa mecbur olarak Pa- rise gitmiş ve (Terâkki ve İttihat) cemiyetine iltihak eylemişti. Cemi. yete intisabından sonra cemiyetin İ trükçe naşiri efkârı olan (Şürayı | Ümmet) gazetesinin başmuharrir- liğini deruhte etmiş, cemiyet erkâ- nı esasiyesinden o olmuş ve Türk matbuatı kısmma riyaset eylemiş- ti, Ahmet Riza Bey gibi Sezai Bey lerini ayaklarile çiğneyerek uzun müddet bu cemiyet mesleğine de- vam eylemişti. | O Selânikte teşekkül eden (Osman k Hürriyet Cemiyeti)nin Paristeki | cemiyetle müştereken hareket etti. ğini yazmıştık. Bu cemiyetin mües- üz kişiydi. Bu aza meya- ip Ömer Naci B. de bulunuyordu. Hiç bir yerde w zun müddet oturamıyan ve daima dolaşmak isteyen bu zat ta meşru- tiyetin ilânından bir iki sene evvel bir gün Selân'kten vapura binerek Fransaya kaçmış ve Parise giderek oradaki müstakbel ittihatçılara il- tihak eylemişti. Fakat Ömer Naci oralarda da uzun zaman kalama- mış ve Abdülhamidin istipdadına karşı mücadele etmek için Batum tarikile İrana kadar gitmişti, Ömer Naci Beyin bu seyahatleri esnasın da Paristeki ve Selânikteki arka- daşlarma gönderdiği mektupları $ırası geldikçe okuyarak onun da ler yaptığını ye yapmak istedi- öğreneceksiniz. Pariste uğraşan ve çalışan, 80- nuna sebat eden ve Abdül hamide inanarak memleketine geri dönen, şimdiye kadar O ölen veya sağ kalan zevatı birer birer say- mağa ve tanıtmağa imkân yoktur. Onun iç'n bir çoklarını sırası gel- dikçe zikretmeğe mecbur kalaca- derek ondan sonra Avımpadaki genç Türklük vekayiine, (İttihat ve Trâkki) ye, bunun neden dolayı (Terâkki ve İttihat)a © münkalip olduğuna, meşrutiyete kadar de- | vam eden hâdisata ve meşrut'yetin ilk senelerinde geçen © vak'alara naklikelâm edeceğiz. — Bitmedi — Zelzelenin tesiri —e— Romanyada Kayan arazi BÜKREŞ, 8,(A.A.) — Son günlerde, Romanya'da birçok arazi kaymaları mü e © edilmiştir. Vaslui yakınındaki bir köyde, ev- ler, adeta bir yerden diğer bir ye- re seyahat etmişlerdir. Yaş şehri- nin bir mahallesinde müteaddit ya- rıklar hasıl olmuştur. Bu hadiseler, son zelzelelerle ve yer altından sı- © Hüsuf günü Rusyada bir stratosfer balonu uçurulacak LENİNGRAT, 8 A.A. — Sira- tosfer tetkikatile meşgul olan kon ferans mesaisini bitirmişt'r. Kon. ferans Sovyet Rusyada topla - nacak beynelmilel bir stratosfer kongresinin içtimaa davet edilme- sine karar verm'ştir. Kongre, güneşin 1936 da tam toplanacak dahi Abdülhamidin yüksek teklif. | zan bazı sularla alâkadar görülmek | Fransada MİLLİYET PAZARTESİ 9 NISAN 1934 HARİCİ HABERLER| galeyan! Posta memurları nüma- yiş yapmağa başladılar Nümayişçiler international marşını söylemişler ve Dumerg hükümetini tehdit etmişlerdir Fransız bütçösindeki "açığı kapatmak için Mösyö Dumerg memur bütçesinde tasarruf yapmağa karar vermiş ve bunun için emirnameler hazırlamıştı. emirnamelere (nazaran Bu Fransada 60,900 memurun tekaüde sevkedilmesi lâzım geli yordu. Bu husustaki kanun geçen günü ilân olunmuştur... Bu suretle iki milyar 760 milyon franklık bir tasarraf vücuda ge tirilmektedir. Halbuki mevcut bütçe açığı 4 milyar franktır. Geriye kalan min edilmektedir. 1 milyar 240 milyon frank diğer suretlerle te- 'eni tasarruf şeklinin ilk aksi tesirleri dün- den itibaren görülmeğe başlamış ve evvelce de bir ihtimal olarak yazdığımız gibi gayri memnunlar nümay'şlere teşeb- büs etmişlerdir. Bu sefer yalnız posta memurları arasında baş- layan nümayişlerin od ğer memurlara da sirayet edeceği mu- hakkak (telâkki olunmaktadır. telgrafları aldık; Dün'bu mesele etrafında şu Posta memurlarının nümayişleri PARİS, 8 (A.A.) — Merkez | postahanesi memurlarınm nüma - yişleri münasebet'le posta ve tel graf nazısı, evvelisi gün ve dün, hizmette vuku bulan teehhürün te- lâfi edildiğini beyan etmiştir. Nazırın ifadesine göre, nüma- yise iştirak eden 1800 memurdan ancak 30 kişinin müşevvik vazi- yetinde bulundukları ve bunların | ötedenberi maruf bir o komünist zümresi teşkil ettikleri tebeyyün etmişse de bir hâdiseye sebebiyet vermemek için bugünlük bunlar aleyhine cezai hiç bir tedbir alın- mamıştır, | Muhtelif şubeleri yekdiğerin- den ayırmak ve ezcümle tels'z mer kezini tecrit etmek üzere merkez- de lâzım gelen tertibat alınmış - tır. PARİS, 8 (A.A.) — Umumi sendika, direktif olmaksızm icra- sına Leşebbüs edilen ve şahsi tard mücazatma müncer olabilecek o- lan muhtelif harekâta iştirak et- memelerini kendi azasına tavsi - ye eylemiştir. Maamafih, evvelki gün oldu * ibi, postahaneden #türekkep mühim bir grup, dün öğle'Yakti, posta avlusunda toplanarak mu- M. Dumerg vakkat kanunlar aleyhine nüma- Yişte bulunmuşlardır. Nümayişçiler, nezaret'n cüm- le kapısına sokularak ve sokakta biriken kalabalığın göz- leri önünde, enternasyonal mar - şı çağırmışlar ve tehditler savu- rarak Dumerg hükümetini tezyif etmişlerdir. Kral Karol Nazırlarına olan İtimadını söyliyor Kralın huzurunda yapılan bir kabine içtima D'vanı harbin M. Ducat'nın katillerine nisbeten hafif bir ceza vermesi ve Demir Muhafız teşki- lâlını beraet ettirmesi Romen ef- kârı umamiyesinde o hükümetin nasyonal sosyalizm aleyhinde ta- k'p eiliği siyasetin mağlüp oldu- ğu kanaatini tevlit etmişti. Kral dün bu dedikoduların önünü al - mak üzere nazırlarını sarayda top- lamış ve kendilerine itimadını bil- dirmiştir. Bu hareketle efkârt umumiye- deki karaatin her halde esaslı su- rette tebeddüle uğrayağar mu « hakkaktır, Dün aldığımız telgraf şudur: BUKREŞ, 8 (A.A.) — Kral dün sarayda toplanan nazırlar mec lişine riyaset etmiştir. Bu mü- nasebetle ziraat borçlarının tah- vili hakkındaki kanunu imza et- miştir, Başvekil M. Tateresko irat et - tiği nutkunda bu çetin meselenin kat'i halli demek olan kanunun memleket için elemmiyeni gös - termiştir. Kral cevap vererek a- lacaklıler ile borçlular arasında tükenmez münakaşalara nihayet verecek olan kanunu imza etmekle bahtiyar olduğunu bildirmiştir. Kral demiştir ki: “Bütün memleket, bu kanunun semerelerini ve efkâı umumi yenin istediği uzlaşmayi bekl'yor. Bu uzlaşma şimdiki hükümetin başlıca hedefi olmuştur. Bugün | tahakkuk ettirdiğiniz müsbet eser, | s'ze clan itimadımı takviye ede- cektir. Resmi gazete tahvil hakkında- ki kanınla devlet müdafaası hak kınd. kanunu neşretmiştir. tir, Konferansın mesaisi neticesi rusça Ve İngilizce olarak tabedi- lecek ve #tratosfer tetkikatı için bir mehez olacaktır. Silâhsızlanma Fransız notası Ve İngilizler Nota Londrada büyük memnuniyetle karşılandı CENEVRE, 8 (A. A.) — Kon- ferans reisile M. Agnidis, Londra ve Paris'ten buraya gelmişlerdir. Milletler Cemiyeti mehafili, kon- ferans bürosunun salı günü, bu fik- ri terriç edeceğini ve gerek Sovyet Rusyasmmn ve gerek Küçük İtilâf devletleri mümessillerinin buna mu zaheret edeceklerini tahmin etmek tedirler, PARİS, 8 (A. A.) — M. Hen- derson ile M. Bartu dünkü mükü. lemeleri esnasında silâhsızlanma konferansı umumi komisynunun 23 tarihinde içtimaa davet edilmesini ehemmiyetle derpiş (o etmişlerdir. Fransa'nın 17 mart tarihli notası, Pasaport harçları arttırılıyor ANKARA, 8 (Milliyet) — Mecliste bugünlerde konuşma mevzula rından birisi de pasaport harçlarının çoğaltılması için encümenlerden geçen lâyiha olacaktır. Bütçede mü vazeneyi temin için aranan varidat membaları arasında para İiymetleri üzerinde uzun senelerden beri vu ka gelen değişikliklere rağmen hiç bir kayda tâbi tatalmamış olan pa saport harçlarının arttırılması hükümetçe zarari görülmüştür. Yeni lâyiha ile bir senelik pasa portların harçları 25 liraya çıkartıl - maktadır. Tahsile gidecek talebelerden harcın yarısı, ameleden ise bir lira alınması kararlaşmıştır. Üç aylık pasaportlar için 20 lira ve bir s6- yahate mahsus olarak mühtaçlara verilen pasaportlar için beş lira harç tesbit olunmuştur. Maruken kaplı pasaportların basma masrafına karşılık olarak ay - rıca bir lira alınması kararlaşmış! r. Memleketmize seyyah gelmesi ine mâni olmamak için vize harçları aynen muhafaza edilmiştir. Gümrük kanununun 13 üncü maddesi ANKARA, 8 (Telefonla) — G ümrük kanununun 13 üncü maddesi hükümleri mucibince gümrüklerde adet ve rees üzerinden resim veren- lerden gayri ithalâttan ticaret eşyasından kap başına 10 ve döküm ha - linde bulunanlardan tonilâto başına 20 para olarak alınmakta olan re sim ücretinin kaldırılması hakkınd a hükümetçe hazırlanan lâyiha mec lise verilmiştir. Yeni hatların inşası için ANKARA, 8 (Telefonla) — Fevzipaşa - Diyarıbekir ve Irmak - Fil yos hatlarım inşa eden şirkete zarar ve fazla masraf mukabili ola - rak 108 bin lira tediyesi zarureti hâsü olduğundan bu paranın münaha le suretile verilmesi hakkında hüümet Meclise bir lâyiha vermiştir. Şir ket bu inşaatı 1935 senesi kânunuebelinde ikmal etmiş olacaktır. Devlet matbaası tevsi edilecek ANKARA, 8 (Milliyet) — Devlet matbaasının tevsii için hükü - met bir lâyiha ile Meclisten tahsisat isteyecektir. Bütçe encümeninde müzakereler ANKARA, 8 (Milliyet) — Bütçe encümeni Kocaeli Vilâyetinde Karasu isimli bir haza teşkiline dair lâyiha ile mülga Darülfünundan açıkta kalan müderris ve marallimlere açık maaşı verilmesi hakkında Üniversite kanununun iki maddesinin tadiline dair olan lâyihayı ka « bul etmiştir. Almanlarla ticaret itilâfnamesi ANKARA, 8 (Telefonla) — Almanlarla yapılmakta olan ticaret iti lâfnamesi müzakeresi ilerilemiştir. Müzakerenin ay sonuna kadar ik - mali muhakkaktır. İzmirde bir katil idam edildi IZMIR, 8 (Milliyet) — Melek Hanım namında bir kadını parasına damaen öldürmek suçundan ölüm cezasına mahküm edilen Ali oğlu Hü“ seyin bu sabah saatkulesi önündeki meydanlıkta idam edilmiştir. Hüseyin cürüm ortağı mahküm Zehraya Kuladaki evini terketti - ğini bildirmiştir. Üç soyguncu yakalandı IZMIR, 8 (Milliyet) — Torbalının Çapakköyü ile Sahipler köyü & rasında bir soygunculuk hâdisesi olmuştur. İzmirli kasap Mehmet Ef. Çabaktan Sahiplere giderken önün e çıkan üç kişi kendisini karnından yaralamışlar, kırk lirasını almışlardır. Derhal takibe çıhan jandarma müfrezesi soyguncuları yakalamıştır Bunlar Çabak köyünden çoban Be kirle arkadaşları Ömer ve Ibrahim namında üç şerirdir. Soyguncular c ürümlerini itiraf etmişlerdir. Amasyada istisal edilen şakiler AMASYA, 8 (A.A.) — Hapisaneden kaçarak vilâyet dahilinde şekavet yapan Karsanlı Hasan jandarmalarımızla yaptığı müsademe - de öldürülmüştür. Şekavet arkadaşı Caynak Hasan diri olarak ele geçi” rilmiştir. Buğdayı koruma lâyihasında bazı değişiklikler yapıldı ANKARA, 8 (Telefonla) — Bütçe encümeni buğdayı koruma lâ- yihası üzerinde tetkikatını bitirmiş ve lâyiha ruznameye alınmıştır. Bütçe encümeni ekmeklerden alınması mukarrer resmin yalnız bele diye (o hudırtları içindeki ( fırınlarda (o yetiştirelen ekmeklere inhisar (ettirilmesini oOve (mahalleler ardı firnlarda ye tiştirilen o ekmeklerden resmin alınmasını zaruri görmüş velâyihada ona göre değişiklik yapmıştır. Ceza hükümleri arasında pulsuz her ekmekten alınacak bir lirayı ağır g ören encümen bunu yarım liraya in dirmiştir. Bundan başka encümen hem resmin ziyaına meydan vermemek ve hem de halkın sıkıntıya uğ temin etmek maksadile herhan” uğramamasını . n gi bir sebeple pul bulunmayan yerlerde belediye encümenlerinin, bele“ diye teşkilâtı olmayan yerlerde de ihtiyar heyetlerinin her gün etsbit e decekleri ihtiyaç mikdarında çıkarılacak ekmeklere ait pul bedellerini konferansı sevkeden prensiplerin | Ziraat bankası şube sandıklarına veya malmüdürlüklerine | yatırtmak terkedilip edilmiyeceği hakkında alâkadar devletlerin iştirakile yal- nız umumi komisyonun karar vere» bileceğini bildirmekte idi. Bu 23 mayıs içtimamın iyetini gös termektedir. e Bu kadar yakın bir tarihin tespit edilmiş olması, me- selelerin cereyan etmekte olan nok- tai nazar teatisine devam suretile altı haftada kâfi derecede tenvir e- dilmesi mümkün olacağını gösteri- yor. Fransanın © son şifahi notası Londra ile Paris arasında muhte- meci mükavelenin esası hakkında müzakere açmaktadır. M. Suvitin yakında Londra'da İngiliz nazırile görüşecektir. z in umumi komis- Bu görüşmelerin yonun akıbeti hakkında bir karar vermeğe davet edilmesinden evvel neticelenmesine intizar edilmekte- dir. Büronun salı günü bu noktai eki iştirak edeceği anlaşılmakta ır. Gazeteler ne diyor? LONDRA, 8 (A. A.) — Bu sa- bah Fransız notasısın © vurudunu müteakıp resmi mehafilde hasıl o- lan memnuniyet hissine, pazar gü- nü intişar eden başlıca İngiliz ga- zeteleri tercüman olmaktadır. Meselâ, Sandey Taymis gazetesi bilâhara yatırılan bedel mikdarında pul imha edilmek şartile pulsuz ek mek çıkarılmasına meğuniyet yerilmesini münasip görmüştür. Eücümeli bu kanunla Ziraat Bankasına oldukça mühim bir vazife ve külfet tah * mil edildiğini görerek buna mukabil icabında Ziraat Bankasına müns sip bir komisyon verilmesi hususunda hükümete salâhiyet verilmesi ni kararlaştırmıştır. diyor kit imkân ve müsaade bahşedecek bif “Bu nota, silâhları bırakma hak-| lâhika ilâvesi mümkündür.,, kındaki müzakerelerin heyeti umu- Amerika ve silâhsızlanma miyesini yeni ve mühim bir safhaya sokmakta ve bir mukavele aktinin imkânı ümitlerini kuvvetlendirmek tedir. “Fransız motasının İngiltere siya seti üzerine ilk tesiri şu olacaktır ki, İngiltere hükümeti, silâhlarm hudutların inde tes- ay bir itilâf aktinin olmıyacağını araştır £ bulacaktır. şaa edil. ğ ırbi Avrupa için husust bir misak derpiş etmek mevzuuba- his değildir. Tasavvur edilen, umu- | mi bir mukavele dairesinde birta- kım müteselsil muahedeler aktidir. Esai, Avrupai mukavele, Sovyetler de dahil olduğu halde, Avrupa'nın İ heyeti mecmuasına şamil olacaktır. Bu mukaveleye, Japonya bunu im-| zadan istinkâf ettiği takdirde, Rus-' | yanın Uzak Şarkta silâhlanmasına | VAŞİNGTON, 8 (A. A.) — Hül, silâhlar meselesine müteslli beynelmilel her hangi bir misak * lâl edenlere karşı almacak el tedbirler hakkındaki © vaziyeti dair Amerika hükümeti namına bir resmi taahhüde girişilmedi beyan etmiştir. Mr, Norman Davis, Amerika #* kümeti namına taahhüdata giri! ğe salâhiyettar değildir. a Amerikadaki grev NİONTOVN (Pensilvonya)ı © (A. A.) — Fayet mıntakasınd maden havzasında grevciler, $ıklıklar çıkarmışlardır. Dört y9 hr vardır. Birçok bombalar atıl" tır. İşlerine gitmekte olan mad€ ciler grevciler tarafından fena amelelere maruz kalmışlardır. |