5 Nisan 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

İlk tahsil sevyiyesini anlamak için önümüzdeki hafta bütün Türk köylerinde imtihan ya- pılacak. © FIYATI $ KURUŞTUR. Roosevelt Ve Ayan Ayan meclisi ile Cümhurreisleri ında mücadele Amerikada po- hayatının hususiyetlerinden r. Cümhurreisi hem (devlet isi, hem de Başvekil olmak do- layısile geniş salâhiyet sahibi bir adamdır. Fakat Amerika teşki tına göre, âyanm da geniş salâ- hiyetleri vardır. Harici siyasetin tedvirine bile karışır. Mümessiller meclisi denilen meb'uslar meclisi de bilhassa paraya hâkimdir. Vel. hasıl Amerika sistemi, cümhurrei- si, mümessiller meclisi ve “yan meclisi arasında bir kuvvetler tevzinine dayanıyor. İdare maki- nesinin muntazam yürümesi için bunların ahenk içinde çalışması lâ- zımdır. Ahenk içinde © çalışmazlarsa ne olur? Parlmanter o memleket- lerde ya icra kuvveti istifa © ede- rek başka bir hükümet iş başma geçer. Yahut ta meclis feshedilir ve yeni bir meclis intihap edilir. Her halde hükümetle meclisin be- raber geçinmeleri lâzımdır. Ame- rikada vaziyet öyle değildir. Cüm- hurreisi, âyan ve meb'usan mec- lisleri muayyen bir müddet | için intihap edilir ve aralarındaki mü- nasebet ne olursa olsun, bu müd- det için devam edip gider. Bunun içindir ki icra #e teşri kuvvetleri arasında bir © anlaşamamazlık o- lunca, Amerikanın devlet meka- nizması çıkmaza girer. Roosevelt bir sene evvel iş ba- şma geçtiği zaman, politikacılar itibardan düşmüştü, Cümhurreisi bu vaziyetten istifade ederek ve A- merikayı kasıp kavuran buhranı ileri sürerek icra mevkii için çok geniş salâhiyetler aldı, Denilebilir ki Amerika cümhurreisi bir sene- denberi Amerikayı diktatör vazi- yetinde idare etmektedir. Salâhi- yetlerinin muhafazası hususunda daima titiz davranan o âyan için bu kuvvetleri Roosevelt'e vermek ağır gelmekle beraber Amerikayı iktısadi bührana sürüklemek mes'- uliyeti büyük mikyasta politikacı- lara tahmil edildiğinden bir sene- denberi meclis buna o katlanmak- ta ve Roosevelt'in serbest faa- liyetini uzaktan seyretmektedir. Ancak son zamanlarda Roo- sevelt'e karşı isyan emareleri gö- rünmeğe başlamıştır. Ayan mecli- si, Roosevelt tarafından Veto hak- kının istimal edilmiş © olmasına rağmen harp malüllerinin tazmi- hakkındaki bir kanun lâyiha- sülüs ekseriyet ile kabul etmiştir. Harp malüllerinin tazmi- nat meselesi sabık ocümhurreisi Hoover'in hezimetine yardım et- miş bir meseledir. Hatırlardadır ki büyük harbe iştirak eden bu as- kerler, Waşington, üzerine bir yü- rüyüş hareketi yapmışlar ve bu- nu takip eden nümayişlerde üzer- lerine silâh atılmıştı. Bu, efkâri umumiyede çok fena bir tesir hu- sule getirdi ve nihayet Hoover'in mağlübiyeti ömillerinden birini teşkil etmiştir, Ayan meclisi bir sene pusuda yattıktan sonra nihayet Roose- vek'i bu hassas noktadan urmağı göze almıştır. Meb'usan ve âyan geçen sene kesilen tahsisatın tek- rar verilmesi hakkında bir kanun lâyihası kabul etmişti, Roosevelt bunun bütçe için ağır bir yük teş- lâyihayı tek- İG koy- yan meclisinin ilk âleni is ini & Gerçi bir kaç gün sonra vümhür reisine Amerika harici ticaretinin genişletilmesi için ecnebi devletler. le mukavele yaparak gümrük ta rifelerini 9; 50 nisbetinde indirip çıkarmak için salâhiyet vermiştir. Bu, cümhurreisinin esasen pek ge. niş olan salâhiyetlerini daha ziya. de denişletmektedir. Fakat Roose- velt çok tehlikeli bir salâhiyet al- maktadır. Gümrük resimlerinin indirilip çıkarılması bir takım men- Faatleri lâl edecek ve belki de oosevelt'in yıpranmasına olacaktır. Salâhiyetler genis olursa, onların istimali de © derece naz”; bir mesele halini a- hır, Na Gerçi hez Roosevelt Ameri- rl vaziyete o hâkimdir. Fakat sebep | ne kadar | Sahip ve Başmuharriri : Siirt Meb'usu MAHMUT 9 uncu sene No. 2926 PERŞEMBE 5 NISAN 1934 “Tayyare ile bir kaç saatlık mesafe?!,, M. Musolini son nutkunda bu sözleri ile hangi memleketi kastetmişti? Roma Elçimiz; M. Musolini ile görüştü. Hükümet bugün Meclisteizahat verecek ANKARA, 4 (Telefonla) — Son faşist kongresinde İtalyan bâş- vekilinin irat ettiği nutuk malâm- dur, M. Mussolini bu nutkunün bir yerinde İtalyanm şimalde ve Fran- sa tarafmda yapacak bir işi ol- madığı, ancak Asya ve Afrikada teşriki mesaide bulunması icap et- tiği yolunda bazı sözler söylemiş- ti. İtalyan başvekilinin Asya ile hangi memleketi ve “teşriki mesai, ile neyi kastettiği malüm olma - makla beraber, nütukta söylenen pek yakın, tayyare ile bir kaç sa atlik mesafede, tabirinin bilhassa hangi memleketi istihdaf edebil - mesi üzerinde durmuştu. Gaz, lerde çıkan yazıla; lerle ne kastedildi Beyanatı ile hangi memleketi ve meyi hastettiği merak edilen M. Mussolini İtalyan başvekilinin bu beyana- tı malüm olur olmaz, hükümeti » miz Roma elçimiz Vasıf Beye ta- limat vererek, bu hususta Mösyö Mussoliniden istifsarda bulunma » sını istemişti, Bunun üzerine Vasıf Bey İ- talyan başvekilinden mülâkat isti- yerek kendisile görüşmüş ve mü- lâkat hakkında Hariciye Vekâle- tine malümat vermiştir. Meclisin perşembe toplantısın- da bükümet bu hususta (izahat verecektir. Em Yeni sene Bütçesinin tetkiki Encümende ikişer kişilik heyetler ayrıldı ANKARA, 4 (Telefonla) — Bütçe encümeni 934 bütçe lâyi- hasının tetkikatına başlamak i- çin ikişer kişilik heyetler ayır - mıştır. Bu heyetler muhtelif ve- kâlet bütçeleri üzerinde bugün tetkikata başlamışlardır. Lâyihanın bütçe encümenin - de müzakeresine Nisan on beşi- ne doğru başlanacaktır. Bütçe encümeninde açık bulunan iki a- zalık intihabı meelisin yarınki içtimaında yapılacaktır, Azalık- lara Ali Muzaffer Bey (Konya) Resai Bey (Tokat) ın intihap - ları ihtimali çok kuvvetlidir. Mustafa Arif Bey Konya elektrik şirketi komseri oldu ANKARA, 4. A.A — Bundan bir hafta evvel İstanbul Tramvay, Tünel ve Rıhtım şirketleri o nafia komiseri o Nazım Beyin tebdili ya- pıldığı gibi bu defa da İstanbul Elektrik şirketi ve diğer müesse- sat mafia komise- ri Mustafa Arif Beyin ( İstanbul- daki (vazifesine nihayet verilerek Konya Elektrik şirketi komiserli- ğine tayin edildiği tebliğ olun- muştur, Bu vazifeyi şimdilik vekâleten İstanbul başmühendis vekili Cev- det Bey ifa edecektir. Balkan konferansı meciisı me saisini bitirmiş ve M. Papana tasyo Hasan den dolayı te Beye faaliyetin şekkür etmiştir. 24318, Y ve Matham £ 2 Hariciye vekilimiz hari i “ Hiç kimseye b Kimseden de bir yasetimizi tekrar izah ir şey verm şey istemey Tevfik Rüştü Beyin Bey: Hariciye Vekili Tev- İ fik Rüştü Beyin Bal - kan misakmın mahi rici siyaseti hakkında Voelkiseher Beobah - ter gazetesinin Avka- İ va muhabirine beya - natta bulunduğunu ha | ber vermiştik. Beyana tn bazı kısımlarını neşrediyoruz: — Yeni Balkan misa- kı, büyük Avrupa devlet lerine karşı Türkiyenin harici siyaseti üzerinde ne gibi tesirler icra ede cektir?. — Bu sual ancak ilk | nazarda haklı zanno - | lunabilir. Fakat misak ) münhasıran mevzii hemmiyeti haizdir, ve gayesi de malüm hudut garantile - | | ri gibi mütekabil teminat vermek | suretiyle balkanlarda müsbet bir e- sassa müstenit olarak daimi suret- | te sulh ve sükünün teminidir. Bun- dan maada, mukaveleye | iştirak | eden devletlerin eski teahhüdatı simdiye kadar cari şekil ve şümu - lü ile tamamen bakidir. — Misak mukavelesine dahil mem leketler müşterek bir birlikle milletler cemiyeti içinde meselâ bir blok teş - kil etmiş bir vaziyette bir rol oynaya caklar mıdır?, — Evet ve hayır. Balkanlara mü Hariciye Vekili Tevfik Rü; tü Bey teallik olan mühim iktısaz yasi meselelerde yalnız 86 esasma tebaan değil, ayni da Balkan konferansı ile tı len muhtelif itilâflar esasa hi tâbi olarak âkitler arasır Jak ve tam olmazsa da herl raflıca ve vâsi bir vahdet tabakat husule getirilecekt Bu dahili bağlılık hari toplu ve kuvvetli oluş mese itilâf bünyesinin kuruluş dan tamamen başka bir k re maliktir. (Devamı 6 mer sahi “Temps,,in bir makalesi Ee M: Muşanof hata ediyor! Bulgaristanın Balkan misakına girme- mesi için prensip itibarile mâni yoktur Sofya hükümeti Bulgar hissiyatını okşamak için Balkan misakına girmeyebilir fakat girmesi Milletler cemiyetinin 19 uncu maddesine muhalif değildir Bulgar Başvekili M. Muşanof Bulgar başvekili Mösyö Muşa- | nof geçen günü Sobraniada Bul- garistanın harici siyasetine dair beyanatta bulunmuştu. Temps gazetesi bir başmakale ile bu beyanatı tahlil etmektedir. Bu başmakalede (o Bulgaristanm ————— — devam edebileceği Amerikanın poli daima cümhurreislerile âyan ara- smdaki mücadelenin ilk safhalar rında icra kuvveti gelmiş, fakat neticede âyan muzaffer ol. muştur. Wilson'un âkibeti de bu- na bir misaldir. Acaba Roosevelt ile mücadele de Amei yatında an'ane halini i mi verecektir. Balkan misakına iştirak etmemesi hakkında ezcümle deniliyor ki: Bulgaristan Balkan misaki- na, Balkanlardaki arazi Statükosu hakkında mevcut o muahedelerin tekrar tetkik edilmesini arzu etti- ğinden dolayı girmedi. O millet- İer cemiyetinin tahdit ettiği saha- da hareket etmek âtiyi tehti em- niyete almak istiyordu. Bugün- kü hudutların devamma razı ola- rak muhteniel bir muahede tetki- katmın velceden terketmek arzusunda de- ğildi. Mösyö Muşanof'un sobranya- da yaptığı beyanattan dilebilen şey budur. ğer bu tarzı hareket milli noktai na; i hal hasıl olabilecek garantileri tamamile gayri muayyen bir is tikbale feda ettiği de doğru olsa ve bilhassa komşu milletlerle an- laşma ve dostluk © istediğini ve milletler meclisine de bağlı oldu- ğunu söylemiştir, Kendi t eçhile ancak mil- letler meclisi “mevcut haksızlıkla- rı imkân olduğu takdirde tashih etmeğe ve beynelmilel yi tesise kadirdi şüphe yok ki geni saiyi vücuda sait sözlerdir bundan ba; bugünkü şeki Müvaze- bunlar, hiç rmek için mü Bulgar e başvekili a Balkan misakmın ve neticesi ile sul- temin edeceği fevaidi ev» | İ | | i'ön avukatı Esat Bey (2) Vapsr eğme med ziyarete gidiyorler - İnsull'ü kaçırmak hik imdiye kadar resmini aldırmayan va ia anla nihayol Milliyet objekti finin karşısında Vali Bey Ankaraya gitti Vali Muhittin Bey Ankaradan aldığı talimat üzerine dün akşam Ankaraya gitmiştir. Vali Bey bu seyahatinde tramvay meselesi bak- kındaki müzakerelere iştirak ve zabıtai belediye kanunile belediye için tasavvur olunan bazı ye va» ridat hakkında hükümet merkezt- ne maruzatta bulunacaktır. Havanada patlıyan bombalar HAVANA, 4. A.A. — Dün, dört kamha matlamıa ve sahvin muhtelif kaptanı, (3) Tercüman (4) Vapur acentası Çelebidis Efendi İnsulfün eşyası vapurdan tevkif haneye “getiriliyor . . . . yesi de nereden çıkt Bankerin Bekle Mevkufla gazeteci diği Para Gel lerin konuşmas niçin müsaade edilmiyor? Banker İnsull, dün de tevkifha- sedeki odasında, mevkuf. vaziye * üni muhafaza etmiştir. Müddeiumumi Kenan Bey, dün | sabah saat onda tevkifhaneyi zi - yaret etmiştir. Kenan Bey, mevkuf İarm vaziyeti hakkında malümat almış ve bir aralık müflis banke - rin odasına da giderek kendisini zörmüştür. Kenan Bey, Insull'e: — Nasılsınız? Bir şeye ihtiya - cınız var mı? diye sormuştur. İnsull teşekkür ederek bir şeye ihtiyacı olmadığı cevabını vermiş - tir. lüddekumumi Kenan Bey, In : gull'ün yanından ayrılırken, bir ar bol bol sigara içmek ve ki | makla vakit geçirmektedir. dünden beri içt:ği yapral dal beklediği bir telgraf almış (Devamı 6 mer sahifed. zusu olursa, bunu tevkifhane mü- “ dürüne bildirmesini söylemiştir. Insull, yemeklerini Sultanahmet te Hasan Çavuş isminde birinin lokantasından getirtmektedir. Bol bol cigara içiyor Yediği sözler pek azdır. Müfiis banker, tevkifhanedeki odasinda denizin kısmen göründüğü pence-