5 Nisan 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

l l nisan Çarşambaya çıkıyor. Mündericatından ikisi: Sensiz Hayat; rouharriri: 1934 habri; muharriri: FTV* 1 Server Bedi Muharrem Feyzi Nn 3GKO İSTANBUL CAĞALOÛLU ^ T , . HO. dOOM Telgra! ve mektup adred: Cumhuriyet. Istanbul Posta kutusu: Istanbul. No. 248 FerŞeiTlbe 5 Telefon: Başmuharrir ve evı: 24290. Tahrir heyetl: 24298. Idare ve matbaa kısmile Matbaacılık ve Neşrlyat Şirketi, 24299 u m h u r îye t ... l r t n NlSaii I 9 3 4 Ankara 4 (Telefonla) AI dığtmız maluma • ta göre M. Mu solininin geçen lerde Romada i rat ettiği nutuk Millet Meclisin de meb'uslar a • rasında da ehem • miyetle tetkik e • dilntiş, Htaridye Vekilmin bu hu susta izahat ver • mesi için Meclis jiyasetine bir sual takriri verilmiştir. Hayat Ansiklopedisi Büyiik bir kölüphaneyi brr arada evinize getiren e ı faydalı eserdir. Her evde bfr fane bulunmak lâzımdır. Ecnebî düşmanhğına Mahal yoktur arsilyada çıkan bir Fransu gazetesi yeni Türkiyede ecnebi düsmanhğı zihniyetile hareket edildiğini iddia eden bir ma kale neşretmiştir. Bu gazeteyi bu id diaya sevkeden sebeplere göre, <on senelerde, bizim ecnebi düşmanlığırmz daha ziyade Fransaya husumet şeklinde tecelli ediyormuş. Meselâ Izmir nhtımma vazıyet etmişiz, Istanbul Su Şirketini şehre maletmişiz, tstanbul nhtı • mını almak isîiyormuşuz, tstanbul tramvayları içm iyi niyet beslemiyormuşuz ve nihayet tzmir Kasaba hattını sattn almağa kalkmuız. Bir taraftan Fran sa ile Türkiye arasında Fransada M. Heryonun riyaset ettiği dostluk cemi yetleri kurulur ve bunun akisleri An • karada Türkiye Büyiik MiIIet Mecli sindeki mukabelelerile dalgalanırken diğer taraftan Fransanın Türkiyede mevcut maddî alâkalannın son bağ lanm ktrmak istiyen bu hareketleri • Ruzi anlamak mümkün olamıyonnuf. Meselelerin Fransız efkân amumiyesine bir taraflı olarak bu surette arzı teessüf olunacak birşeydir Hakikatte yeni Türkiyenin hiçbir ecnebi düş • manhgı zihniyetile hareket etmemif ve etmemekte olduğuna çüphe yoktur. Hususile asırdide Fransız dostluğunun Türk kalplerinde daima samimî bir makes bulmakta olduğunu ve olacağını en ufak şüoheye mahal bırakmı • van bir kat'iyetle temin ve teyJt ede biliriz. Marsilya gazetesinîn sayip döktüŞü j'cre gelrnce, bunlann hiçbirinde Türkiye hükumeti gasıp rolünü yaparak vürümemiştir; ohjp biten şeyler o iş • lerin mukavelelerine uygun muamele lerden başka şeyler değildir. Meselâ îzmir Rıhtım şirketi meselesi.. Bu meseleye b'dayette cezaî bir sebeple vazıyet olunduktan sonra hiikumet onuo esaslı turette balli için mukavelenm dorpif ettiği satraalrria hakkını Utimal etmek istemiş ve alâkadarlarla bu mevzu üzerinde görüşülüp neticeye vanlmısbr. Istanbul Su şirketi işinde mukavele mucibince muhayaa zamanı hulul et • nv'şti, ve bu mubayaa ımdtavelemn derpiş ettiği ahkâm ve şerait daire • sinde intaç edilmiştir. tstanbul tramv» ytarnnda Fransızl sermayesinin de ale&ast bulunduğumı Marsilyaü gazetenin yazısından öğre • niyoruz. Fakat bu sirkette Fransız sermayesinin bulunup bulunmaması va • ziyeti değiştirmez, bu şirket islerinln mukavele ve madelet haricînde bir muamele gönniyeceğinden emkı ola • biliriz. tstanbul Rıhtmt şirketi işleri oldumolasıya bedbaht işler zümresinden sayılacak bir mevzu sayılabilir: tstanbul limarum tanzim edememiş olan bu Ş'Tketin işleri sermayeye de esaslı bir hayır ve menfaat temin etmemiştir ve etmemektedir. tzmir • Kasaba hattına gelince, bu demtryolu için de hükumetm gene mukavele mucibince zamanı hulul etmiş bir sahnalma teklifi mevzuu bahsol • maktadır. Her biri mukaveleye baplı o'an bütün bu işlerde mukavele mu • cibince yrapılan muameleleri husumet fikrile te'âkki ve tefsir etmeğe tabiî mahal yoktur Ancak mademki bu türlü meselelerden dolayı o tür'.ü lc • lâkki ve iddialara kalkışılabildiği gö • rülüyor, bizim onlarda dahi o türlü telâkkî ve iddialara meydan bırakmıyacak bir dikkat ve itina ile hareket etmekliğimiz lüzumu anlasıhyor de mektir. Bu sahada bilhassa matb'.ıata dü sen vazifenin ehemmiyetli olduğuna hükmetmek lâzım geliyor. MeselS son defa Tramvay sirketinin yeni hatlar tesisi hesabma vaktile yapılmış fiat za~nian işinde matbuatça biraz hafif hareket ettiğimizi zannetmek kabildir. Bu hususta yapılacak neşriyata daha esaslı tahkiklere istinat ettjrmeli idik. Yeni hatlar mşası içm mevcut hatlann biletIeri üzerme zam icra ohmabu'ıv mi? Bu bedahc.tr n gayrimakol ve b:naenaleyh hemen ilk bakışta gayrhnümkün bir iş görürriir. Yeni hatlar inşası için eski hatlann biletleri üzerinde zamlar icra etmek, yeni hatlan halka yaptırmak demek olur Haflc üzerinden geçeceği köprünün parasmı tediye eder ama esasen ticarî bir iş olan ve bir şhkete •Jt bulunan tramvayı da yaptırmaz a. Pek iyi, bu tramvay müzakereleri ne Insul Ingiliz ojduğunu söyliyor Italya Banker, dün kendi vaziyetile alâkadar olan Müddeiutmımî Kenan Beye tesekkür etti ve gazetecilerle görüşmek istemediğini söyledi İnsulden para istiyen münasebetsizler var Dört gündenberi mevkuf bulunan Amerkalı müflis banker M. tnsulün va • ziyeti dün yeni bir safh'ya girmiştir. Müflis bankerin avukatı Ahmet Esat Bey tarafmdan verilen temyiz istidası üçüncü ceza mahkemesi tarafmdan tetkik ed'lmistir. Başvekili "Ben Asyadan bahsettim TürMahkemece reddedilen temyiz talebi kiye Avrupahdır,, Eskişehire temyize gönderiliyor Hariciye Vekili, M. Musolininin nutku diyor hakkmdaki takrire bueün Mecliste cevap verecek Mahkeme temyiz talebini reddetti Mahkeme, avukatuı temyiz talebi ni, kanunî şeraite uygun olmadığı ve mesele kabili temyiz bulunmadığı mütaleasile reddetmiş ve istidayı müddeiumumiliğe göndermiştir Buna rağmen noktai nazannda ısrar eden Esat Bey, dün tnsulün hukuk müsaviri M. Aleksandr Mango ile birlikte tevkifhaneye giderek M. tnsul ile görüşmü» ve: «c Henüz iş bitmiş değildir. Ka • nunun bahşettiği haktan utifade ede ceğiz ve temyiz lâyihamızı doğrudan doğruya temyiz mahkemesine göndereceğiz!» demiştir. M. tnsul, avukatlarmdan uzun nahat aldıktan sonra neticeyi sükunetle beklemekte olduğunu söylemiftir Tevkifanede Insulü ziyaret edenler, toldan itibaren avukat A. Esat B., Maiotıs vapurunun kaptant MMisuris, hukuk müsaviri M. Mangu, acenta M. Çelebıdls Âmerikadan talimat gelmedi İnsulün Amerikan sefareti memurlarının refakatinde Fransa yolile Amerikaya sevki muhtemel Ankara 4 (Telefonla) Ame • rika sefaretinden yaptığım tahkikata göre tnsulün Vaşingtona sureti sevki hakkında beklenen talimat henüz gelmemiştir. Maznunu almak için tstanbula bir gemi gönderilmesi çok masrafh o • lacağı cihetle sefaretten bir veya iki memur refakatinde Fransaya kadar sevki ve oradan da Ameri • kaya giden vapurlardan birine bin. dİPİİTnesi muhtemeldir. Bu muamelenin bir iki gün içintfe yap/ıiacağı ümit olunuyor, f Yunan hükumetinin Maiotis vapurunun vaziyeti mttnasebetile te şebbüsatta bulunduğu hakkindaki şayialar doğru değildir. Roma sefirimiz Vasıf Bey Italya Kralı Hazretlerile görüşürken vermesi bekleniyor. Tevfik Rüştü Be M. Musolini, sefirimize, samh yin vereceği cevaba ehemmiyeti mahmiyet göstermiş ve nutkunda A*» M i »decl/ımei^^iir. ya hakkında beyanatta bulun Söylendigme göre Roma sefirimiz duğunu, Türkiyenin ise bir Ao • Vasıf Bey M. Musolmi tarafmdan ka • rupa devleti olduğunu bilhasstt bul edıimiş ve sefirimiz nutuk etrafın da hükumetimiz nanuna izahat istemiştir. tasrih eylemiştir. Hariciye Ve kilinin bu sual takririne yann cevap Kenan Beyin izahatı Müddeiumumî Kenan Bey, dün | % vukatlarun tesebbuslerinden bahseden bir muharririmize kııaca demiştir ki: (Mabadi alttncı tahifede) Tramvay Şirketi ile müzakere devam ediyor Nafıa Vekâleti halktan alınan fazla paranîn iadesİ* ni istiyor, şirketin bunu kabul etmesi bekleniyor 'Banker JnmJ Şurayi Devlet kararİarı Mesele bugün Mecliste karara bağlanacak, mühim müzakereîer olması bekleniyor Ankara 4 (Telefonla) Teşkilâ: h esasiye encümen nin Şurayi Devlet kararlannın kazaî mahiyette olup olmadrkları hakkmdaki mazbatası tabolunmuştur. Meselenin yaruı Mecliste konuşulması muhtemsldir. Bu müna • sebetle Mecliste ehemmive.Ii müzakereler olacağı tahmin edibnektedir. Encümen mnzbatasını mufassal vo müdellel bir surette hazırUm.ıs, mevcut kanunlar ahkârmna nazaran Şurayi Devlet kararlannın ka«ıî mahiyette olması lâzım geleceğini anlatmıştırMazbatanuı nihayetinde Hakkı Ta nk ve Yusuf Kemal Beylerin bu karara muhalif olduklan yazılmaktadır. Ce Petrol taharriyatı Bütçe Encümeninde dün yapılan müzakereler Ankara 4 (Telefonla) Bütçe encümeni bugünkü içtimaında tk • tısat Vekili Celâl Beyin huzurile petrol arama idaresine yeniden 200 bin lira tahsisat verilmeai lâyihasını müzakere etmiştrr. Celâl Bey en cümende petrol taharriyatına verilen büyiik ehemcnieyti izah etmiştrr. Ankara 4 (Telefonla) Nafıa ! Vekâletinde Tramvay şirketi mü messilleri ile yapılan müzakereye devam olunmaktadrr. Müzakeratı Nafıa Vekili Ali Bey bizzat yap • maktadır. Müzakernlerm henüz iptidaî safhasında olduğu anlaşıl • maktadır. Şirket murahhasları eski iddia larmda devam ederek, istimlâk ya pılmadığı için hatlann inşa olunma dığıru ve bu kusurun istimlâki vak> tinde yapmıyan Belediyeye ait ol duğunu söylemişlerdir. Nafıa Vekâleti, vaziyetin sarih olduğunu, hatlar yapılmadığı halde halktan fazla para alındığmı söy • lemiş, bunun iadesini istemekle beraber tarifelerîn de yeniden tadilini istemiştir. Şirketin, bu makul talep karşı • sında nihayet vaziyeti kabul ede rek fazla alınan parayı iade etmesi beklenmektedir. Şirket mümessilleri, şirketin hüsnü niyetle meşbu ol duğunu, bu işin iyi bir şekilde hal. line amade bulunduklarını söyle • mektedirlec. Nafıa Vekili Ali Bey Muhittin Bey Nafıa Vekâleti tara « f ından vaki olan davet üzerine dünt akşamki trenle Ankaraya gitmiştir, Muhittin Bey Tramvay şirketi mu» rahhaslarile Nafıa Vekâleti arasında cereyan etmekte oian müzake reye iftirak edeceği gibi ayrıca Vilâyet ve Belediyeye ait bazı işleri d takip rylijrcnktir KENDİ KENDİMİZİ Teşkılâtı Esasiye Encümeninde fcncü menin karanna muhalif kalan azalaT Hakkı Tank Bey Yusuf Kemal Bey lâl Nuri Bey de müstenkif kabmştır. lllllllllllllllllllinillllllllUIIIIIIIMIIIflllilllllllllllll TENKİT: Cam fabrikası çok müstacel bir ihtiyaç mı? Tesis etmek istediğimiz millî sa,nayi arasında bir cam.ve şişe fabrikası da reden çıkıyor denilecek. Tramvaya acibince hükâmet tarafmdan sahnalınvar. İktısadî vaziyetimizin ithalât ve it müıakereler bızce daha ziyade ma zamanı da geifniç bulunuyor Ye ihracatı şamil umumî manzarası için yeni hatlara ait vaktile geçmiş ni şeraite uyulmak veya şimendiferi de bunun âcil bir zaruret olup olmadımüzakerelere ilâveten tramvay nak satın almak hususlan hükumetin takliye ücretlermin daima şikâ ğı. hususunda tereddüde düştük. Bizi dir edeceği bir hesap meselesidîryet olunan pahalılığmdan ileri gel bu tereddüde düşüren sebebi çabuk ve Bütün bu işlerde muzm'r fHrir ara mekte olacak. Bütün bu müzakerelerâçık söyliyelim: Her memleketle ol • msk veya hissiyata yer ayırmak kat'iy(2e tstanbul Tramvay şirketi halktan duğu gibi Yunanistanla da iktısadî müyen abesttr. Cümlesi mvkavelelere para çalmıs zihniyetile hareket etroağe nasebetlerim:z arzu oîunan ferahlıkla merbut olan bu işîerin kâffes'nde hep mahal yok tabiî. Bu şirketin muarneyürümekte müşkülâta uğramaktan hâli mukaveleierin çizdiği çerçeveler t?a Iâh meydandadır, onlan tekrar gör • değildir. İki taraf yekdiğere kolaylık hilmde yürüniilme':te olduğuna dik • mek te eldedj*. Nihayet hükumetle lar göstermeğe kuvvetle taraftaT ol kat edilmek lâzımdır. şirket arasında makul ve âdil bir hal malarına rağmen vaziyet pürüzsüz yü Bununla beraber meseleler menfa • neticesine vanlaoağmı kabol etmek rüyememektedir. Ezcümle biz kendi atlere taalluk etmek hasebile bittabi muvafıktır. Şirketin ziyan etmesini kendimize Yunanistandan ne alabiliriz, hassasiyet uyandırmaktan hâli kalmakimse arzu etmez, halkın menfaatleri ne arabilelim diye sorup duruyoruzdıgını ve bu hassasiyet guya bizim ne muvafık tedbirlerin almması ise hüYunanistanda bir cam ve şişe fab • gayridostane hareketlere cevaz ver kumetm vazifesidir. rikası vardır. Meselâ beş on sene için mekte olduğumuza kadar ileri göiürültstanbul rıhtımı denilince, deı.'hal biz cam ve şişe ihtiyaçlanmızı dünya düğü nazan dikkate alınarak bu gibi batıra Istanbul limanı gelmekten dafiatile Yunanistandan almağı düşün ahvalde o gîbi düfüncelere meydan ha zarurî birşey olamaz. tstanbulun sek işte bu matah üzerinde oradan a • vermîyen çok geniş bir vuzuh ve sa • nbtun imtiyazı çok geniş bir daireyi lacak birşey bulmuş oluruz. Buna mu rahatle hareket etmekliğimiz muvafık ihtiva ettiği halde İstanbulun nhtım kabil Yunanistana ihracatımız fazlala olur. Bu işlerde hiç gizli düşünceleri lara müstenit bir limana malikiyetten şır ve sağlamlaşır. Bir muddet için Yumiz olmadığım tebarüz etthen vuzuh mahrumiyeti gözönünde olan bir hananistanın mensucatından bile pekâlâ ve sarahat üzerinde ısrar etmekliği kikattâ*. Acaba bu nhtımlann alınması istifade edebjliriz. Sun'î gübre ve saire mize ihtiyaç buhmduğu anbaşılıyor yerine hükumetle şirket arasında İs gibi Yunan mamulâtından nasıl isti demek olur. Herhalde muhakkak olan tanbıd linmnmı vücude getirecek bir ,fade edebileceğimiz e&emmiyetli tet * cihet şodur: Yeai Türkiyede manasız anlaşmaya da gidüemez mi? Fikrimizkîk mevzuîandır. Hep* irtracatımızı lco"bir ecnebi husumeti yoktnr. Biz beyce bu da bütün bir hüsnüniyetle derpis htylaştıfrnak ve* çoğartmak hesabına. nehnilei mnnasebet ve teMnüdiin za • edilebtlecek bor mevzudur. \ • r Hele°%u cam'"Ve sise fabrikasından rnretine kanüz Bu zaruret bilhassa şîmdilik^vazgeçemez miyiz? İlk iş o tzmir • StMfcba hattma gelince barp dostlar â r â ^ d ^ . evfevîyetle varittir larak şunu ciddi bir tetkik etsek. , .sonu hayatmda vaziyeti yeni şeraite tevfik ediknek esası kabul edilmiş o Muhittin Bey dün Ankaraya gitti İstanbul Vali ve Belediye ııııtıııı Romanyadaki Türkler ııııııııııııııııııııııııııııııııiı'iııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııiııtıııiııııııınııııııiıııtıııııııiııııııııııııııııııııııııııi)iıııtııııı:ııw reisi Şehrimize gelen Romanyalı talebe dün şehrin muh* telif yerlerini gezdiler ve matbaamızı ziyaret ettiler) . . , Şehrimiz4e bulunan Romanyalı Türk talebenin dün •l~ 1.A. ',5 rnatbaamızda alınan bir resmi yUNUS N. , Evvelki gw»^ehrimJze. gelen Ru/nen Talebe Birliğine mensup olan bu gertçDarülfünunlularile birlikte 2 0 ilmk ler Galatasaray Lisesine nüsafir edil genci de memleketimzi ziy ret eirajj , mişlerdir. Köstence Belediye reis mu • tir. Rumen Darülfünunlanndaki Türk j (Mabadi dördüncü »ahifede)