1 Ocak 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 9
| ! .. MILLIYET PAZARTESİ I KANUNUSAİ Dahilde ve Hariçte 1933'de neler oldu? NI 1934 DAHİLDE O Kânunusani 1933 Ölçüler kanunu bir sene müddeti, tehir edildi, * Ergani bakır madeni- ne giden şimendi- fer hattının ikma- kil Fırkada mü- him beyanatta bu- hâsıl oldu. * Ali iktisat meclisi do- İsmet Paşa o kuzuncu lan tsnt yaptı, * Limanımıza bir mektep gemisi geldi. * Meclis dahili İstikraz kanununu kabul etti. * Posta tayyarelerinin tecrübeleri yapıldı. Şubat 1933 , Gari Hazretleri tetkik seyahatle- rine çıktılar. Bir çok üst etti. * İnhisar. larda ıslahat yapıl masına ve ecnebi mütehassıslar şe tirilmesine karar verildi. * Bursada | Türkçe ezan aley- binde bazı gafiller nümayişler © yap- Mazire Hanım tılar, Tetkik seya- inde bulunan Gazi Hazretleri Bur- taya geldiler, Bu hareket memleketin er tarafında nefret ve asabiyet u- yandırdı. * Nazire Hanım Türkiye e seçildi ve bu intihap hayli de lâyeşelâra yol aştı. * Yirmi dört vi- yete yeniden 88 Halkevi açıldı. * iri. mıydı, yok muydu da yürüdü. * Sovyetlerden a- lmacak makineler İçin bir heyet Rar Mart 1933 , Hariciye Vekili Cenevrede & Dönüşte Atmaya uğradı, Mi Çaldez Tiz ve -M. Venize- r losla görüştü. * Dil seferberliği başladı. Dil cemi: yetinin verdiği A- Şelerini bulmak için bütün millet da inden emir geldi. Nisan 1933 a rı için yeyekâleti mektep ki Frölüh rimi- ml im Heç ş “memesini karar al almak arafta Ergani bakır isabaka eder: Atinaya gitti, 4 pV! du, yüzlerce ev yıkar * Japon sefiri Ankaradan Mayıs 1933 Bi Yunanlılarla Atinad, den iktrmadi müzakerelerde yan pe ma oldu Fıldı, altı mil liralık kayıt yapıl dı. * Telgraf me, murlarınn maaş larına zam yapıl. dı. * Rus edibi Maksim Gorgi İş tanbula geldi. » Sümhuriyeti Ko. ruma Kanunu. Mec lise veri Adliye Vekiliğine geçti. * Tıp fakül tesinin Haydarpaşadan İstanbula nak Jine karar veri * Belediyelerdeki Oktrova teşkilâtr kaldırıldı. * Meclis Pariste imzalanan eski borçlar itilâ. fını tasdik etti. * Darülfününun Ü: versiteye kalbi için harekete geçi Ecnebi profesörler getirilmesine ka- rar verildi. * Sahillerimizdeki posta seferleri denizyolları işletme müdür. lüğüne verildi. Seyrisefain teşkilâtı iye * Tefeciler hakkında bir Kimin 1 İL * Sağı İm edildi. * Şair Ahmet Hâ Haziran 1933 za edi kişehirden ileride hattan çıktı, yok sulardan ölenler ve yaralananlar sat konferansına hareket etti. * Ga Zi Hazretleri İs- tanb; tep pulu teprif etti Saraçoğlu Şükrü Beş Temmuz 1933 , Tevfik Rüştü Bey Londradan gel. di. * İsveç ve Brezilya ile mukaveler »r imzaladık. * Türk dü tetkik yerkesi İstanbul la çalışmağa' ba; ladı. © Ünürersiie kadrosu son şekli- ni aldı. * Çivrilde müthiş bir zelzele oldu. On dört köy kâmilen denecek derecede (yıkıldı Yaralılar Deni: i iktısat meclisi toj Tevkik Rüştünlüy tadı. * İrak Me are Bey yebrimizden tarihe karıştı. —— ayın sonunda Ağustos 933 , Türkiyede ilim inkılâbına bu birinei günü geniş bir yol öçli, Dap ronkun Türkiye mü messili M. Lander? & memleketi terket idi, dank Hi k ? şehrimize geldi. Büyük kir sami - miyetle karşılandı. » Almanya ile de bir ticaret munhedesi imzalandı. * Bü yük Erkânı Harbiye reisi Mi zi Paşa şehrimize me başlandı. $ Ve purcular şirket teşkilinde bir türlü an laşamıyorlar, * Mısırdan doktor ve ga zstecilerden mürekkep bir misafir kafilesi geldi. * Rusyaya giden spor cularımız avdet ettiler. * Takas uu - lü bir müddet için kaldırıldı. * Boğ, ların silâhlandı. da terviç on som Yamanlar Eyldl 933 Deniz sefereri * Istanbulda y hükümete geçti. mali teşkilkt işleme ğe başladı. * Orta mekteplere ve lise lere büyük bir te- hacüm başlad, ge- çen seneye nazı Tan üç binden faz la talebe var. * Ga zi Hz. Ankar, avdet buyurdular, Hiç Yunan Başve - ii ; , M. Çaldaris o di. e gi ti, munhede imzalandı, Gazi Hz M. Şakar kabul buyurdular, * Tü tün konferansı içtimalarına * Halik fırkası için bir bk nesi kabul edildi. * Başvekil İsmet Pa şa Solyaya hareket etti. * Zehirli gaz lardan korunmak için bir cemiyet teş kil edildi. * Bursada gede bir yangın Şıktı, 22 dükkân, iki hane yandı. * M. Venizelos geldi, Ankaraya gitti, Gazi Hazretleri tarafından kahul buyrul - du. * Güreşçilerimiz Balkan turnuva Şina iştirak etmek üzere hareket etti- ler, » Teşrinisvvel 933 Yuzoslav Kralı Alexandre Hazret ir Senenin Ku Saraçoğlu Şükrü Bey l sbakışı ÇTE HARİ Kânunusani 1933 Geçen sene bu aya girdiğimiz za- man umumi har'si vaziyet, bu sene- ye nazaarn bazı müşabehetler ar- zediyor. oAlman- lar bugünkü talep lerini o serdediyor lar, © silâhlanma- ğu hudutların tas- i istiyorlar. tere ve Mısır ara sında yeniden mü- zakerelere | başla M. Hitler mak üzere hazır- lıklar yapılıyordu. * Çin ve Japonya arasnda gerginlik devam ediyor ve yeni naklı çarpışmalardan korkulu- yordu. Filhakika Japonlar Mançurya dan cenuba saldırmışlar, yaktık! Çin şehirlerinde ahaliden üç bin çişi ölmüştü. Yüz binlerce insan cenuba doğru kaçışıyorlurdr. * Bulgaristan- da komitecilerin faaliyeti devama edi- yordu. Mihailof'u öldürdüler. * Fran sızların Atlantik vapupru yandı. * Yunanistanın yeni sefiri geldi. * İstan —————— — Jeri İstanbula geldiler, Gazi Hazretle ri ile görüştüler ve gece hareket bu - yurdular, * Gazi Hazretleri Anka - raya döndüler. * Romanya Harici - ye nazırı M. Titu - İescu geldi, Anka- raya gitti. Reisi - cümhur Hazretle « ri tarafından ka - bul edildi. * Eski- şehir şeker fabri - kası işlemeğe baş- Kral Alexandr iadı. * Büyük ser- maye ile eroin kaçakçılığı yapanlar cezaları teşdit süretile mahküm edil diler, * Türk - Romen muahedesi im- zalandı. * Bir Sovyet filosu lü M »r. * Beşinci milli Tep kongresi top - andı. * Türk - Macar'muahedesi boş sne müddetle imzalandı. * Af kanu- a neşredildi. * Sovyet Rusya Harbiye somiseri Voroşilof, Karahan ve di. irler, Cümhuriyetin onuncu y ümü bayramı genli ila karşılandılar. * Köylü kadınla” muhtar olabilecekleri hakkındaki nun kabul edidi. * Bütün memeket Cümhi in onuncu yıldönümünü üç gün üç gece görülmemiş bir fev - kalâdelik ve sevinç içinde tesit etti. Teşrinisani 933 Gazi Hazretleri büyük bir hitabe ile meclisi açtılar. Amerika Cümhurre İsi Türk milletinin hitabesine karşı Ga zi Hazretlerine ce- vap gönderdiler. Sovyet heyeti An - karadan İzmire geç ti. * Üniversiteye alman ecnebi pro- fesürleri o kâmilen takas komitesi teş- kil edildi. * Sovyet misafirler İzmir - M. Varoşilof den şehrimize geldiler. Ve tezahürat Ja teşyi edildiler. * Mübadele komis- yonunun lâğvı hakkındaki itilâ me hazırlandı. gitti, fabrikaları gezdi. * Üniversite edildi. * Ankara Hu - kuk fakültesinin diploma tevzii mera siminde Başvekil mühim bir nutuk söy ledi. * İilkemektep muallim ve müfettiş- lerine zam yapıldı. * Üniversite için bir istikraz yapılmasına karar veril- di. * Başvekil ve İktısat Vekili kömür havzasında tetkikatta bulundular, © lik Türk Üniversitesi merasim'e açıl- gi. Hikmet B. Maarif Vekili | oldu. Balkan konferansına giden murah- baslar döndüler. * Tevfik Rüştü B. A- tina ve Belgrada hareket etti. * Tür- kiye ile Yugoslavya arasmda dostluk, sdemitecavüz ve uzlaşma muahedesi imzalandı. Kânunuevvel 933 , Karadenizde fırtınalar müthiş tah- ribat vaptı. * Muhtelif iüilerie iz a rasında beş senelik bir poragram da- hilinde hava pos taları projesi ha- * İstanbul yandı. * Eskişehir şeker fabrikası merasim- le açıldı. * Hükü- metçe 5 senelik bir iktısat ve sanayi programı (tanzim edildi. * Ergani is- M. Costes tikrazınn B tah- villeri satışa çıkarıldı. * Tasarruf haf- tası yapıldı. * Maarif Vekâleti sanat eek — karar o verdi. * Ekmeğin kilosuna bir kuruş verii zammedilecek.* Sinema vetiyatioların kapanma saatleri 23 e indirildi. * Fran sız tayyarecisi Costes geldi. Tisten itimât yada bu seneki fesâtçılar iğtişaşlar çıkarmışlar, muhtelif şehirlerde müsa demeler olmuştur, * Londrada topla- nacak cihan iktisat konferansı için ha zırlıklara başlandı. * Hesaplara göre bu ay içinde dünyada otuz milyon iş- siz vardı. * Hindistanda çıkan isyan ay ortasına doğru bastırıldı. * Tupkı bu seneki gibi Yunanistanda siyasi vaziyet karışıktı. Nitekim Çaldaris akalliyette kaldı ve çekildi ve kabine nin teşkili tekrar kendisine teklif e- dildi. * Sovyetler ikinci beş senelik program hazırladılar. * Çin - Japon meselesinde Milletler Cemiyetinin va ziyeti gayet nazik bir safhaya girdi. On dokuzlar kimitesi bir çare arama» ğa koyuldu. * Ay sonlarına doğru Av rupayı meşgul eden en mühim mese- leler Amerikaya olan borçlar ve ikti. sat konferanış meseleleri idi. © Al manyada Hitlere teşkil edilecek yeni bir kabinede bir nezaret te teklif edildi. Fakat Hitler mutlaka başvek'i olmak ve kabinesini kendisi teşkil etmek istiyordu. rülüyor, Alman Başv €her nihayet istifa etti. rüşmeler devam ediyor. Nihayet Hit- lere kabinenin teşkili teklif edildi. Es ki Başvekil Von Papen Hitlere muavin oluyor. * Fransada da Paul Boncour kabinesi akalliyette kalarak istifa et- ti, kabinenin teşkili M. Dala teklif edildi. Şubat 1933 Alman ve Fransız kabineleri son sekilerini aldılar. Hitler istediği £ iş başma geçti. * Almanyada kan lı müsademeler ol j du. Raiştağ feshe- dildi. Yeni intiha- batın 5 Martla ya pılmasma © karar verildi. Hitler icra atı tahakkuk et. tirmek için Alman lardan dört sene za /) mühlet istedi. Hit lerin Başvekölete selmesi, Raiştağ- M. Daladis, m feshi üzerine silâhları bırakma konferansının hava sı değişti. Alrtanyada yapılacak yeni intihabın netiğesine kadar her şey yüz üstü bırakı'dı. * M, Daladir Mec di iler Almanyada almak ve vazi- matbuat hürriyetini tehdit eden bir beyanna- me neşretti. “İçtimalara karşı da ted- "birler alımdı."* On dokuzlar komitesi Mançurinin tanınması aleyhinde ra: por verdi, Japonyanın cemiyetten kilmesi içtimaları kuvvetlen: Silâhları bırakma konferansını vinef Sovyetlerin tezini anlattı, Al manlar da bir program verdiler. * İ- talyanların Avusturyaya gizlice silâh vermesi hayli dedikoduları mucip ol- du. * Zeven Provincien isminde bir Felemenk harp gemisi mürettebatı isyan etti ve asi zırhlının peşinden bir filo gönderildi. * Uzak Şarkta Çin ve Japon orduları karşı karşıya geldiler. Ondokuzlarım kararı tasvip edilince, Japonlar derhal Milletler Cemiyetini terkettiler. Müsademeler başladı, bir çok Çin şehirleri çayır çayır yakıldı. Jeholde kan gövdeyi götürdü. * Ber- linde Rieschtag binası yirmi yerinden ateş verilmek suretile yakıldı. Bütün Almanyada örfi idare ilân olundu, ko münist mebuslar tevkif edildi. Bir ge- cede komünist tevkifatı iki bini bul» du, Komünist fırkasının merkezi ka- patıldı., üstüne Nazi bayrağı çekildi. Rieschtag”ı Hitlerin yaktırdığı söylen Mart 1933 Ayın dördünde Amerikanın yeni Cümhurrelsi 29 Roosevelt iş başına geçti. * Japonlar Jehole — girdiler, hattâ bir çok yer- lerde Çin Seddine kadar o dayandı lar. Bu muharebe- lerde de ölenler binleri buldu. * Al manyada — intiha- bat yapıldı ve Hit ler ekseriyet ka- xandı. * Yunanis- *anda ceneral Plas tiras diktatörlük M. Roosevelt (ilân etmek istedi, muvaffak olamıyarak kaçtı. * Çalda- ris başvekil oldu. * Almanyada Nas- yonal Sosyalistlerin gamalı bayrakla rile beraber imparatorluk bayrakları da çekildi. İngiliz ve Fransız Başve- killeri Pariste vaziyeti bir kere daha gözden geçirdiler. * Ceneral Plastira sın İstanbula geldiği şayi oldu. * Si- lâhsızlanma konferi a hezimet- ten kurtarmak için İngiliz Başveliki kolları sıvadı, Paristen sonra Roma- ya gitti. Nihayet Mac Donald sayılı ordu ve sayılı tayyareleri muhtelif memleketlere taksim eden bir plânı ortaya çıkardı. Türkiye için de ancak yüz tayyare ayırıyordu. * İtalya Baş- vekili de bir proje hazırladı. Dört devlet arasında bir nevi direktuvar te sisini, istedi. Fransa ne Mac Donald- m plânını, ne de ind it devlet misakını i. * Yeni Rieschtag Potsamda açıldı, Almanya da geceli gündüzlü şenlikler yapıldı* Silâhsızlanma o konferansının tehiri mevzuubahsediliyordu. o Almanyanın vaziyeti karşısında devletler takip ©- ailecek hattı hareket etrafında karar 8ız bulunuyorlar. * Balkan Birliği kon feransı Sofyada açıldı. * Silâhları a- zaltma konferansında moktai nazarı: mızı izah ettik. * Yunan Başvekili Yu nanistanda * Almanya Yahudilere bir cehennem olmağa başladı. Neşre- dilen resmi bir beyanname ile Yahu dilere boykotaj yapıldı. Yahudilere dükkânlarını açtırmadılar. Bu mralrk çelik mağferlilerie komünistler bir ih Glâl çıkarmak istediler, iki binden fazla tevkifat yapıldı. Nisan 1933 M. Roosevelt iktrsat konferansına hazırlık olmak “zere; devletlerden Vaşingtona o mu rahhaslar gönder mesini istedi. ” Hitler o Almanya- da milli birlik e saslarını — kurdu. Kendi direktifle- rine bağlı valiler tayin etti. * Avus- turya Başvekili M. Dolefuss Romaya yet fabrikalarma sujkats yapmaktan suçlu İngiliz mü- hendislerinin muhakemelerine başlan- Torington dı. Mühendisler mahküm edildiler * Razgratta Bulgarlar Türk mezarlığı” na tecavüz ettiler, taşları kırdılar, me zar bekçisinin kulübesini yaktılar. * di bir döello başladı. İngilizlerin Sov yet mallarma tatbik ettikleri boyko- taja mukabil, Sovyetler de mukabil tedbirler aldılar; * M. Mac Donald A merikaya gitti, harp borçları ve sadi vaziyet hakkında başbaşa görüş tüler. * M. Herriot da Vaşingtonga gitti, o da ayni vaziyeti görüştü. * İktısat konferansının 12 Haziranda toplanmasına karar verildi, Mayıs 1933 Yunanistanla iktısadi anlaşma ol- du, iki tarafın gösterdiği samimi hüm nü niyetle itilâf A *inada imza edil di, * Fransa mua- hedelerin — değiş- miyeceğini bir kö- re daha teyit etti.” Almanyada Hit re taraf taraf haklar o çoğaldı, Hitler yüksekten ve şartların artık ponl şimal Çin topraklarına manların da Milletler Cemiyetini ter ketmesi ihtimalleri baş göster Londrada da beynelmilel iktisat kon- feransı için hazırlıklar iyice ilerledi. * M. Roosevelt bütün dünyaya bir be yanname neşretti. Her millete şamil bir ademi tecavüz misakı yapılmasını istiyor. Bütün o Avrupa milletleri be- yannameyi kendi lehlerine tefsir etti ler. * Alman başvekil muavini sabık Mistır Vilhelmin bir gün Almanyaya döneceğini açıkça söledi. * Yunanis- tanda diktatörlük ilâna kalkışan Plas tiras Mersine uğradı ve oradan Mar- silyaya geçti. * Bütün devlet reisleri Roosevelt'in gö: ği e- gönderdiği ye cevap verdiler. Bu beyanname An karada müsait karşılandı. Gazi Haz- retlerinin gönderdiği cevap Cenevre- de alkışlarla karşılandı. * Japon kuv koldan Pekini tehdide baş- * Balkan milletleri arasında vetleri dadılar. müdafaasınm temini lâzım geldiğini söyledik. 4 Haziran 1933 Silâhsızlanma konferansı gene bir İrdi ve müzakereleri üç haf GRİŞ ES akli kil uzun uzun diplo- masi muhabere ol du. Fakat bir tür- Tü misaki imzala” namıyordu. Bin te reddütten sonra sah çekildi. * Ha- riciye o Vekilimiz ir istasyona M. Venizelos ve Tevfik Rüştü Beyin trenine binerek kırk kilemetre yi beraber geçtiler. Kralın bu celilesi alâka ve muhabbetle karşılandı. Venizelosla refikasına otomobille A- tinaya gelirken müthiş bir suikast ya pıldı, kurşunlar atıldı. M, Venizelosa bir şey olmadı, karısı altı yerinden ya ralandı, * Berlinde bir Afganlı talebe Afgan sefirini öldürdü. * Dünya iktı sat konferansı Londrada kralın bir nutkuyla açıldı. * Almanlar bir kere daha siyasi meselelerin hallini istedi ler. * 15 Haziran borç taksiti için M. Roosevelt yüzde onu kabul etti. * Lon dra konferansında heyetimiz müsbet iki teklifte bulundu ve alkışlarla kar sulandı. * Sofyada Balkan münakalât feransr açıldı. * 4l devlet güm- ük mütarekesini kabul etti. * Hitler Almanyada Sosyalistleri dağıttı.* Lon 'dra konferansı bir çıkmaza doğru yü rümeğe başladı. * Bulgar hükümeti komitecilerin faaliyetine bir nihavet vermek için Sofyayı işgal için orduya emir verdi. Münakalât durdu, gaze- teciler çıkmadı. Her tarafta araştır. malar yapıldı. Temmus 1933 Türk » Fransız dostluğunun kuv- vetlenmesi yolunda Tevfik Rüştü Bey Londradan dö Fransız nerken dası altında 24 İ- talyan o tayyaresi geçe Oksanusu rek M. Mussolini bir misak imzaladık. * Iktısat Vekili Pariste Türk - Fransa ticaret muahe« müzakerelerde bulundu. * Romada M. Mussoli- ytü, Kredi meselesi mevzu- * Hitler Türkiyenin hay rete şayan inkişafından takdirle bah setti, * Dörtler misakı Romada imza landı. * Türk sporcuları Moskovaya gittiler. * İktisat konferansı saplı $ı çıkmazdan kurtulamadı ve simle dağıldı. * Fransa ile ticari bir itilaf imzaladık. Ağustos 1993 Almanyada şiddet idaresi aldı, yü rüdü. * Almany» ile Avusturyanm arası açıldı. Doll fuss — Avusturya nın dalma müs- takili (o kalacağını ve Almanya ile birleşmek (imkân larmı o kaldıracan ğin açıkça söy- ledi. * Fransız tay i Co kor kırdılar. * İ rakta © Asurilerle M. Dollfus. o İrak (o kuvvetleri arasında şiddetli çarpışmalar oldu. * Balbo filosu Amerikadan İtalyaya döndü. Balboya mareşallık rütbesi * M. Çaldarisin Ankaraya 98 hazırlıkları başladı. * Avus- tarya Başvekilile Mussolini görüşmek üzere Romaya geldi. * İrakta Asuri meselesi alevlendi, İsviçreye gitmek üzere bulunan kral Feysal, tayyare ile Bağdada giden İngiliz sefirini bek ledi, birlikte vaziyeti görüştüler. Eylal 1933 Sovyetlerle İtalyanlar arasında bi taraflık ve ademi tecavüz mukavele si imzalandı. * Yu üan Başvekili Yu- nan meclisinde An kara seyahatinin esaslarını anlattı, * irak kralı Fey- sal İsviçrede ve- tek etti. ler yn yor. * Başveleii fs. met Paşa Sofyada Bulgarlarla dost- zak mukavelesini Merhum Feysal Hz. baş sene müddet- le temdit etti, * Küçük itilâf mazırla” ri Sinayada toplandılar. Meksikada müthiş bir kasırga oldu, şehirler, köy ler yıkıldı. € Teşrinisvve! 1933 .Cenevrede umumi içtimalar NE in davası ine Me Pe nil * Ak kil oldu. * Yunan M. Sarraut hükümeti o Gazi Hazretlerinin Selânikte doğdukları © ve bir levha koymağa karar verdi. Teşrinisani 1933 Bütün dünya gazeteleri Cümhuri- yetin onuncu yıldönü münasebelile memleketimizle meşgul oldular, * Filistinde © kas şalıklar o oldu. Balkan konferan sı Selânikte top- landı. * M. Litvi- nof Amerikaya git ti. İki memleket a rasındaki © siyasi münasebal iade © dildi. * Almanya- da intihabat ya- pıldı, Hitlerin tas M. Litvino. o kip ettiği politika tasvip olundu. * İtalyanlar muahede- lerde gösterilen miktardan biraz fax la Almanyaya silâh verilmesini istedi ler. * Yunanistanda Çaldaris 8 Mart hâdisesi mes'ulleri hakkındaki af ka rarını imzaladı. * İspanyada intihae bat yapıldı. Ayni ve Hicazın arası açıldı. Kânunusvvel 1933 Yoguslâvya ittihadın on beşinci (Lütfen sayıdayı çeviriniz)
