20 Mayıs 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

Samsunda Gazinin Anadolu- ya çıktığı 19 mayıs günü şim- diye kadar görülmemiş em- salsiz tezahüratla tesit edildi 8 in Sahip ve Başmuharriri: Siirt meb'usu MAHMUT ci sene No. 2611 FİATI 5 KURUŞTUR Roosevelt Beyannamesi inden biri de Büyük harbin neticelerinden Amerikayı dünyanın siyasi müvazene- sinde birinci derecede ehemmi devlet vaziyetine getirmesidir. i bir ülile meşguldüler. Şimem- diferleri: etmek için Avrupa dev etlerinden külliyetli mikdarda para İstikraz etmişlerdi. Ve bu borç 1914 #enesinde henüz tediye | edilmemişti. Amerikanın banisi olan, George Was. hington da Ayvrupanm “karışık itti faklarma” girilmemesi yolunda bir va siyeti vardı. Bu sebeplerle ikahı- lar Avrupa işlerine karşı lakayıt kal- meşlardı. i Harbi umumi Amerikayı borçlu bir devlet olmaktan kurtardı ve 2600 iyon İngiliz lirası mikdarında ala- İ: vasiyetine koydu. Sanayii hiç bir memleket ile kıyas edilemiyecek bir tekâmül safhasma girdi. Ticareti #enişledi. Dünya müvazenesinde bü- yük bir siyasi kuvvet halinde belirdi. O derecede ki İngiltere denizlerin kimiyetine bu yeni kuvveti teşrik ot- Mmeğc muvafakat etti. Ancak Amerikalılar, di kıalarına çekilerek, kendi Hile tinde yaşamağı düşündüler. Avrupa- GM e rr mi hin i Amerikalılar, Wilson'un ta- birile “dünyayı içinde rahatça yaşana- cak bir yer yapmak için” harbe gir- Mmişlerdi. Daha doğrusu propaganda ile Amerikalılar buna ii ir tekn iştirak etmiş oldukları gibi bir his altın. da kaldı, Ve bunun aksülâmelidir ki A- merikayı Avrupadan ayırdı. Ancak Amerikanm bu ayrılması zahiri idi. Hakikatte Amerika harpten sonra da Avrupaya ve bilhassa Al- manyaya milyarlarla mark para ikraz ediyordu. Almanya, tamirat borcu na- mw altında galip devletlere verdiği pa- Tanın hepsini »dan istikraz su vetile almıştır. Galip İtilâf devletleri suretile lâkasmı muhafaza et senesinde bu alâkayı da kes- incedir ki Avrupa ile ne ka- 8, devletlerine, itilâf devletlerinden de Amerikaya ve oradan tekrar Alman- Yaya nkıp giden devri daim durdu. evvelâ Almanyayı, sonra İngiltere- Yi, sonra diğer Avrupa devletlerini ve Bihayet Amerikayı müşkül vaziyete ia Ve il şunu an- i ki ya Avrupa ile beraber kurtu- lacaklar irakini kabul etmiyordu. R ©sovelt'in şimdi Avrupa devletlerile daha sıkı bir teşriki mesai siyaseti ta- kip edeceği anlaşılıyor. Ancak Roose- velt'in beyannamesinde iktısat konfe- ait beynelmilel ti- Caretin vella Min dannimi, f AAA ANARKEN AA AKLA OALAD Noktai nazarımız M. Roosvelt'in hitabesile tamamen hemahenktir AY | Felâketi durdurmak insanlığın vazifesidir Siyasetimiz Amerikan telkinlerine Ankara, 19 (A. A.) — Reisicümhu- rumuz Gazi Musta- fa Kemal Hazretle- ri Amerika birleşik hükümetleri | reisi M. Franklin Roose velt'in . hitabesine cevaben şu telgrafı göndermişlerdir: “Zatı devletleri- nin en yüksek in- sani ilham altında ve hüküm sürmek- te olan siyasi ve ik- tsadi buhranlar yü zünden dünyanın muztarip bulundu - ğu sıkıntıları objek tif ve ameli bir tarz da müdrik olarak bütün devlet reizle- rine gösterdiği hitabeyi almakla şö- seiyap oldum. Ve dünya iktisat kon feransının muvaffakıyetini temin et- mek için yaptığınız tahlil ve telkinleri hususi bir dikkatle mütalca ve tetkik ettim. Büyük Amerika cümhuriyetinin devlet reisi tarafmdan bazı formüller etrafında milletlerin birleşmesini ta- hakkuk ettirmek için sarfolunan yeni gayretleri saygı ile takdir ederim. formüller ki, heyeti umumiyeleri barile, ancak felâketi durdurmak ve bütün insanlığın ateşli bir sabırsızlık- la beklediği huzur ve belki de refah “ sirilmesini kolaylaştırmak i- gin fedakârlı in mek isterim ki, muhtelif beyanat! İn, siyasetimizin tmumi direktifle ri, hitabenizde yapılan telkinlere en ziyade yaklaşır bir surette izah edil- miştir, Filhakika dünya iktisadiyatı bahsin- de, Vashingtondaki hazırlık çalışmala- fi sırasında hükümetinize gönderdiği- mz muhtırada para meselesini tetkik ederek milletler arası mübadelelerde tahvil olunabilir ve memleketler içeri- leri halde teminattan kaçınmışlardır. Halbuki başta Fransa olmak üzere, bir zümre Avrupa devletleri teminat e erin ehemmiyet veriyorlar: oosevelt'in bu mesele hakkındaki teklifleri iktısadi eaikielerleki tekli- finden daha esaslı ve daha müsbettir. Bir defa tecavüz silâhlarının ilgasını teklif eyer İk emniyet mesele- inde hiç bir ait askerlerin, hiç bir sebeple yabancı bir memleke: ön hudutlarını ge Dayak milel taahhüt kaymak atiye Yani Amerika Cümhurreisi silâhsızlan > alipm. rine her i- ki Şireser de taarruz ediyor. en ziyade yaklaşan bir siyasettir İki devlet Cümhurreisleri ; Gazi M. Kemal Hazretleri ve M. Roosevelt sinde tahvil olunamaz altın ösasiniri ip basını istemiş ve bu slretle şitndiki-i- tatlara en ziyade uyan ve koyduğunuz. ümuml prensipten de katiyen ayrılmı- yan istikrarı iltizam etmiştik. Dünya ticaretinin tenzimi de bu muktıradaki telkinatımızmı mevğüumu teşkil etmiş ve milletler arasmdaki mübadelelerin ço Kalmasına elverişli ve milletlerin inkı- razını değil, refahmı temin eder mahi- yette gördüğümüz vasıtaları terviç et- miştik. iktisadi kalkınma gayi düşünlülmüş beynelmilel toplu tedbir- lerle tamamlanması zaruri olduğunda temamiyle mütabıkiz. Bu vadide beynelmilel emeklerin her millete kendi hususiyetlerine uygun bir inkişaf imkânunr verecek surette bir leştirilmesi icap ettiğini ve dünyanın iktisadi refahr hımusunda heritas tara- fından umumiyetle kabul olunacak fikrin, her memleketin kendine has şart lar içinde terakki ve refaha erişmek bu susundaki hakima riayet etmek oldu- ğunu her zaman beyan ettik. Bu husus ta da nokta nazarımızın hitabenizdeki direktiflerle temamen hemahenk oblu- ğu müteldasmdaym. Silih bırakımı konferansına gelince, bu hususta da zatı devletleriyle bera- (Devamı 2 inci sahitede) — m m | bellür eden ihtilâflara göre Roosevelt teklifinin her devleti memnun edecek ve etmiyecek tarafları vardır. Alman- Fakat muahe- deler tadil edilmedikçe emniyet lesine girişmek istemiyecek, Fra: lara gelince; bünlar da çok öhemmi- yet verdikleri emniyet noktasından memnun . Fakat silâhlar hak- kındaki teklifleri aynen kabul etmek istemiyecekler. Bununla beraber, Ro- teklifi | silâhsızlanma yolunda Smmm ES CUMARTESİ Almanya silâhsızlanma kon- feransında İtalya ile müşte- rek bir cephe almak için mü- zakerede bulunuyor. Müdür 24318, Yazı müdürü 24319 İdare ve Matbaa 24310 | Büyük dava dar hudut inkü müsamerede nutuk söyliyen eski Samsun valisi Kâzem Paşa 19 mayıs Samsun dün en heye- canlı gününü yaşadı Büyük Gazi 14 sene evvel dün Sam- suna çıkmış ve Türk milletinin kurtu- huş hazırlıklarına başlamıştı. 19 Ma- ye tarihi Türk'ün ilelebet hafızasın- da yer tutacak tarihi bir gündür. Bu münasebetle bugün Samsunda tev'it e- dildiği gibi şehrimizde bulunan Sam- sunlular da “Gazi Çocukları” ismi al- tında toplanarak dün Darülbedayi ti- yatrosunda bir müsamere vermişler- dir. Müsamerede esbak Sumsun ve İzmir meb'usu Kâzım Paşa ile Ces det Kerim, belediye muavini Hâmit ve operatör Mim Kemal Beyler ve bir çok Samsunlu gençler bulunmuşlar. dır. Merasimş İstiklâl marşı ile baş- lanmıştır, Operatör Mim. Kemal Bey 19 mayısın kıymet ve ehemmi; den bâhis kısa bir nutuk söylemiştir. Bundan sonra Kâzun Paşa da şu nut- ku irat etmiştir: Muhterem: huzurunuzu saygılarla se lâmlarım ve bu huzuru ihzarda ben- denizi de anmak vefakârlığında bu- | Yunan değerli genç Samsun hemşehri- İörime vevbunlara Ağabeylik yapan sevgili “opretörümüz Kemal Beyefen- diye şu aziz müvacehede açık teşek- kürü vazife bilirim. Bugün Mayısın 19 undü günü ve ya- ni Gazimiz Hazretlerinin İstanbuldan Anadoluya geçerek milli | savaşımızı bazırlamıya ve Türk istiklâlini kurtar- mıya filen başladıkları (o bir gündür. Filen dedim. Çünkü bunun, tabir caiz- se, fikreni daha pek çok evelden onun varlığında yaşıyan ve taşan bir gaye, ir ülkü Gayeye hudut vermekle hata ettim ve çünkü idrak ettiğimi; gayenin bugün intikalimi- xi aşan namütenal içindeyiz. luya geç- mek üzere Samsuna ayak bastıkları andan itibaren yaşadığımız tarihten bahsi şu 19 Mayıs toplantımızın mev- (Devamı $ inci sahifede) izlemi ami çi li Saracoğlu Şükrü Bey Ankaraya gitti Paristen gelmiş olan Saraçoğlu Şük rü ve Maliye vekâleti Nakit işleri mü- dürü Sudi Beyler dün akşam Ankara ya gitmişlerdir. Türk Dayinler veki- İi Zekâi Bey de dün akşam Ankaraya gitmiştir. RI SİN Mülkiyelilerin gezintisi Mülkiye: Talebe cemiyetinin Mülki- ye mezunları ve Mülkiyeciler için tertip ettiği vapur gezintisi dün yapılmıştır. Sabah snat 9,5 ta Köprüden kalkan 71 numaralı vapur Üsküdara ve Begik- taşa da uğramış ve buradan aldığı de- vetlilerle beraber Kalamışa gitmişti Kalamışta “Belvü” gazinosu Mül yelilere tahsis edilmişti. EN Burada büyük bir samimiyet içinde öğle yemeği yenilmiş ve eğlenilmiştir. Davetliler akşam üzeri Adaya gitmiş ler ve gece Boğazda vapurla gezinti yap Küzm © Karabekir © Paşanm mektuplarında, © swretihaktan O gö rünerek, yazıldığma şüphe olmıyan bir çok yanlışlıklar var. Bugünkü ya- zımızda bu noktalar üzerinde dura- cak ve bunların ne kadar çürük ol- duklarını göstereceğiz: Kâzm Karabekir Paşanın ilk hatâsı, daha ilk günlerde vaziyeti yanlış mi etmesi © ve bu yanlış mütalea üzerine, (hükümlerinde de yanlış yollara sapmasıdır. Kâzim Karabekir Paşanm üçüncü mektubundan: “Şarkta yeni milli bir Türk Hükü- meti vücuda geti Şarki tehlike- den kurtardıktan sonra Garp tehlike- si bertaraf edilebilir. Bu suretle mü- — “Ani bir tehlike melhuz değildir. Çünkü İtilâf devletleri barbarlara kar- w harp yaptıklarını senelerce haykır- muşken ve kaybolmuş milletlerin mev- cudiyetleri yeniden ortaya çıkarken ve bu işler © Vilson prensiplerile da) teyit olunurken Türk milletinin Gazetemiz tarafından her sene ter- tp edilen tenis turnuvası dün güzide bir halk kitlesi önünde başladı. Geçen senelerde temmuz ayı zarfında n bu müsabakalar, 1933 senesi te- programının yüklü olması dolayı- sile, bu ay içinde oyanıyor. Bu sene turnuvamız - her zaman ol- duğu gibi - büyük bir rağbet görmüş ve şehrimizin tanınmış yüksek tabaka sına mensup beyler ve hanımlar işti- rak etmişlerdir. Son günlerde havalar bozuk ve yağmurlu geçmesine rağmen hemen bütün müsabıklar, çalışmışlar ve form larma girmişlerdir. Dünkü oyunlara gelince: On yedi singi, ve iki double maçı yapılmıştır. Dün havanm kararmasile intaç edilmiyen, dört singl, iki double da bugün oynanacak ve bu suretle bir rinci elimination bitmiş olacaktır. Pazar günü turnuvamız dömi fi- (Devamı 5 inci #ahifede) taş, Vefaya 3-0 ga- | lip geldi. Tafsilâtı spor sütunlarımızda içinde halledilemezdi Gazi Türkiyenin kurtuluş plânını çok evvelden hazırlamışken.. , Kâzım Karabekir:Paşa mütareke hududu dahilinde kalmağı muvafık buluyordu Gazi Sivasta veya imhası cihetine olamaz.,, gidilmesi varit ... Kâzım Karabekir Paşa; İtilâf dev. letlerinin mütareke hududu dahilinde kalacaklarını, bu hudut © içinde yeni (Devamı 8 inci sahifede Ankaralının Defteri sütunlarımızda ) Tenis turnuvamız başladı Günün en mühim hadisesi A. Fe. ridin . Şaduvarı yenmesi oldu Melle. Bornstein ve Mongeri. (A. şağıda) Ahmet Ferit ve Şoduvar hakemleri Sedat ile beraber eeaaieasenaamanak ikea seki