16 Temmuz 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1
Almanya'da Buhran Siirt meb'usu: MA HMUT (ÖĞ Almanyadan gelen son ba ılırsa orada mali ve i Mi nlaşılıyor. Almanya, şiddeti ulibir buhran geçiriyor. Acaba bu ziyetini yakından takip eden- ır, memleketin ciddi bir tehli- ieye maruz kaldığını çoktan örüyorlardı. Almanya gibi bü- dünya ile müriasebeti bulu- ın, Avrupanın ve Amerikanın üyük devletlerine borçlu olan ir memlekette her hangi bir rsıntının tesiri yalnız o mem- Ekete münhasır kalmaz. Böy- bir sıkıntıdan her memleket ece derece müteessir olur. “o eb b Jar d diğer devletler gözden kaçırmamak mecbu- fiyetindedirler. İşte bu mecbu- fiyet; tehlikeyi gören Amerika | eisicümhuru Mister Hoove: e rekete getirdi. Almanyayı V& olayısile kendi menfaatlerini orumak için esaslı tedbirler ilmak lüzumunu takdir etti. allı bir alacaklı olarak böyle eket etme klâzımdı. Mister İĞ over alacaklı devletlere yap- de İliği teklifte, Almanyanın 1931 ımuzundan 1932 temmuzu- Ya kadar tediyesile mükellef ol- 2 ve bizim paramızla 850 ilyon liraya baliğ olan borç- rınnı tecilini istedi.Fransanım v iŞ iha a teklife yaptığı itiraz ve Di et günlerce müzakerelerden onra bulunan şekli hal malüm- i para vaziyeti ve bilhassa andaki haleti ruhiye; Ho- lerin teklifile zail olamayacak vahimdir. Acaba marazı ve tedbirleri almakta ok mu geç kalındı, diye ciddi ndişeye mahal vardır. Maatteessüf son alınari ba- erler bedbinanedir. o Alman rkı sabit bir para olmaktan ikmıştır. Bir kaç gün evvel 20 bir İngiliz lirası iken, dün ik 28 mark ile bir İni « alınabilmiş, bu gün ise bir Danlilz daha rek 23 mark ile ör İngiliz lirası almak müm- n olmuştur. Ahvali ruhiye memleketin o mâneviyatile 3 İk alâkadar olan bu kararsız- MİL hangi noktada tevekkuf ede “Sek, bilinemez. Alman hüküme i bir kaç gün için borsayı ka- mak mecburiyetinde kalmış- | Almanyada para vaziyetinin öyle sukuta, gidişinin sebebi ittir: Almanyada çok büyü sünlara baliğ olan yerli ve bi sermayeler vardır. Mem r eketin umumi vaziyetinden ve tisinden endişe edenler, son » İğümlerde bu sermayeleri harice Baçırmağa başlamışlardı. Tabi. r ki, sermayenin bu hicreti; İman markının ecnebi parası- Yeşi suretile vuku bulu- ye Alman Merkez Bankası bu- 9 “ğun önüne geçebilmek için onto haddini bir günde yediye dar çıkardı. Fakat bu tedbir, bet bir netice vermedi. öviz talebi her gün artıyordu. MO Nihayet mevcut döviz tükendi. aReybabank'ın tedavülde bulun- rduğu evrakı nakdiye karşılı" > “ğı yüzde altmış nisbetinde iken, | (Devamı ikinci şahifede) eclisin tarihi elsesi . İİ şte aleyhimizde, işte rejimin aley de yazı, yazanlardan birisi de bu ir. BAZİ İzzet Ulvi Bey (Afyon Kâkabi ) — Tuu, Allah cezasını versin. Misyonerlerin hediyesi Ali Saip Bey Devamla) — Efen- iler; Sonposta gazetesine nakli ke- » ediyorum, Zekeriya nammda bi- ü var, bu adam son zürmaslarda Yönerler aleyhine yazı yazıyordu n aldanmayın politika oyunu (Devam 5 inci sahifede ) buhran memleketi nereye vaziyeti yalnız | Sur. Anlaşılıyor ki, Almanya- | üzerine kabul | Suallere Cevaplar | 25 senelik | program hazır Türkiye ve Cemiyeti akvam “ Bu kürsüde hizmet- kâr tabiri kullanılmaz, Gazetelerin prim tahsisatı kaldırıldı ANKARA, 15 (Telefon) — Millet Meclisinin bugünkü ini- İ kadında birinci celsesinde Dev statistik ve Maliye le düyunu umumiye | bütçeleri müzakere edilmiştir. Celsenin açılmasmı mütea- kip Halil Bey (İzmir) söz ala- rak muamele vergisi kanunla- rının bütçe ile bitmesi geldiğine nazarı dikkati celbet- miş ve makamı riyasetten mez Dünkü müshamızda da yazmış li tediyat etmiştir. Bankanın bu ka- Farı vermesinin muhtelif sebepleri vardır. Bu sebeplerin en küvvetliği, alâkadar olduğu Cenevre banka; nın son günlerde uğradığı müşk kaç gün evvel tatili tediyat etmişti. Ismet Paşa ve M harici siyase Mecliste çok hararetli münakaşalar oldu #azhar Müfü, S. Sırrı, Emin, H. Me' tik: Ticaret ve Sanayi bankası tati- lâttir. Malümdur ki, bu banka da bir Başmukarıriri: Siiri Molturmun MA EINEU'N Borçlara ait tahsisatın tayyı teklifi hükümetin izahatı edilmemiştir Mecliste düyunu umumiye hakkında beyanatta bulunan ve hatiplere ce- vap veren Başvekil İsmet Pş. kür kanunun bütçenin ikmalin- den evvel müzakere edileceği bildirilmiştir. Şurayı Devlet Bundan sonra Şurayı Dev- let bütçesinin müzakeresine ge çilmiştir. Bu münasebetle bazı hatipler söz alarak Şurayı Dev- ette işlerin sür'atle intaç edil- mediği hakkında beyanatta bu lummuşlardır. o Şurayı Devlet (Devamı 6 ıncı sahifede) m er Beğler Iflâsdeğil şimdilik tatil! Milli müessiselerle mutabık kalı- nırsa vehamet zail olacak ve tekrar işe başlanabilecektir.. T. sanayi bankası idare meclisi dün de uzun bir içtima yaptı; vaziyete çare aranıyor. | Bütün Ordu mensuplarının Fevzi Pş. Hz. nin banka- j okur. rat ile askeri mektep talebesi- İ lecek bu paralar İçin bankaca | İ komisyon ve masarit alınma- İ ten dolayı en âli askeri makamlar- "nan İş Bankasının bu kararı, 5 maretini İ tan, etrat ve mensuplarının a- Ticaret ve sahayi bankası dün de £ gerek mevduat sahiplerine ve ge giy-yii rek olduğu hesaplar namma ” : p hiç bir tediyatta bulunmamıştır. niden taaliyote ve tediyata geçmesi Bankanın memurları dün de çalış | mümkündür. Herhalde vaziyet, alâ- mışlardır. Hattâ meclisi idaresi uzun | Kadarların endişesini tahrik edecek bir içtima aktetmiş ve imühim karar lar vermiştir. Bizim aldığımız malümala gü bankanın iflâs mevzuu bahis deği dir. Ticaret ve Sanayi bankasr bu gün bir çok müşkülâta maruz bulu nuyor. Fakat bu müşkülât iktiham e dilemeyecek kadar ağır değildir. Ban | kanm elindeki muhtelif esham, em- lik, arazi, senedat ve nukutun kiy- meti, borçlarını kapamağa kâfi gel- mektedir. Ticaret ve sanayi banka- &ı, milli bankalarla temas halindedir. Eğer bu milli mücsseselerle mutabık kalınırsa, vaziyetteki vebametin zail olacağı ve binaenaleyh bankanın ye bir mahiyette değildir. Borsayı ve memleketin maddi ve manevi kredi- sini alâkadar eden bu gibi mesele- ler etrafında iyi tahkik ve tevsik edi lememiş haberlerin neşrinden tevek. ki olunmak lâzımdır. #4 Bursa kaplıcaları şirketinde Tica ret ve Sanayi bankasmın , alâlkası, sadece bu şirkette yüz bin liralık bir hissesi bulunmasından ibaretti Halbuki şirketin sermayesi bir mil- yon liradır. Binaenaleyh Sanayi ve Maadin bankasının -tediyatını tatil etmesile, Bursa kaplıcaları | şirketi- nin faaliyeti arasında hiç bir müna- sebet yoktur. 9 azı hiz. —— Ankara, 15 (Telefonla) — Gazi Hz. nin pazartesi günü Ankara'dan İstan- bul'a hareket buyurmaları muhtemeldir. İş bankası ve Ordu alacakları ve verecekleri havaleler için banka şu- beleri para almayacak. ya gönderdiği mektup Haber aldığımıza göre Türkiye İş Bankası umumi müdürü; şubele- i bir tamimde bankanın mum ümera, erkân ve.zabitamı askeriye tarafın- dan, aileleri; gönderilecek lü komisyon ve masraftan muaftir. Bu paralar, bankaca meccanen nakloluna- 2 —Silâh altında bulunan ef WEE Iş Bankası U. Bo Erkânı Harbiye Müdürü Reisi Müşir Celâl Bey Fevzi Pş. Hz. ne ailelerinin gönderdikleri pa ralar da keza meccanen naklo- lunacaktır. P 3 — İş Bankasının şubeleri- nin bulunduğu yerlere gönderi | yacaktır. Ancak devlete ait damga pulu ve Sair vergiler ve havale telgrafla yapılmak iste- nildiği takdirde telgraf ücreti tahsil olunacaktır. İş Bankasının bu kararı, askeri malsamatı âliyeye e arzediliiştir. Bu milli müessesemiz sevgili ordu- muz hakkında göster alakadan ve bu kadar sitayişkârane hareket- dan ve kumandanlardan takdir ve teşekkürnameler almıştır. Memleket te kırk üç şubesi olan ve şubelerinin | i merkezlerimizde yi darların mwamelelerini mühim suret te kolaylaştıracaktır. Bu münasebetle bankanm u- mum müdürlüğüne yazılan mektup imi yoruz: “Cümhuriyet Ordusu sabi- ilelerine ve silâh altında bulu- nan efrat İle mektep talehele- rine aileleri tarafından gönde- rilecek mebeliğin « meccanen nakli suretile orduya karşı gös terilen samimi alâka ve teveç- cühten dolayı bütün silâh arka daşlarım namına teşekkür eder bilvesile hürmetlerimizi teyit eylerim efendim. Büyük Erkânı Harbiye si Müşir Fevzi Matbuat betmestliği Fazıl Ahmet Bey ma — bulu. | büyük erkân | » harbiye riyasetinden, 1 letanbulun Uk günleri 2- Marie! ve son haberler. 3 öncü sahlfede; 1 Ekmek (la yapılamaz Borçlar işi Mecliste münakaşa edildi aliye vekili izahat verdiler. Tevfik Rüştü Bey ti izah etti. Dahiliye vekili hatiplere cevap verdi Koca Almanya buhran ve para: sızlık içinde nasıl panikledi ? e. Almanya'daki mali ve iktisadi iğtişaş Istanbul borsalarmda da mühim bir hassasiyet uyandırdı ! Dün borsada 70 bin Ingiliz lirası satmak vaziy. kalan Doyçe Oryent Bank'a mevduat sahipleri kafile kafile geliyor ve paralarını alıyorlardı Dün borsada mark üzerine muamele olmadı.. Almanyanın vaziyetindeki vahamet de- vam ediyor, 100 milyonluk kredi tecdit edildi mi? Telsizlerin verdiği haberler Dün de gelen telgraflar, Almanya daki hâd buhranın geçirdiği safahat ile doludur. malümdur ki, Amerika Reisicümhuru M. Hoover nihayet a- lacakhısı bulunduğu Almanyanın bir iflâs ile yıkılmasının önüne geçmek üzere, harp ve tamirat borçlarının bir sene müddetle tecilini devletlere teklif etmişti, Bu teklifi bir çok hü- kümetler derhal kabul ettiler. Yal- | mız Fransa bazı şartlar dermeyan etti. Bunun üzerine Fransa ve Ame- rika arasında başlayan çelin müza- kereden sonra, her iki hülcümet bazı İ esaslar üzerinde mutabık kaldılar, Fakat bu sıralarda Almanyada vazi- yet büsbütün başka bir manzara al- dı. Halk bankalardaki mevduatını çekmeğe ve Alman parası harice çık mağa başladı. O kadar ki, Hoover teklifinde mevzuu bahis yardım. Al manyada maküs bir metice verdi. Vaziyetin nezaketini gören halk ban kalardaki paralarını çekince, bir çok İstanbul borsasında. bankalar müşkül mevkide kaldılar. Hattâ Almanyadan harice çıkan pa- ra, Almanyanın devletleer olan tek- sit borcunu bile geçti. Bir rivayete göre de, Alman devlet adamları, Al- manyadaki vaziyetin focaatini anlat * mak ve hattâ bolşevizm tehdidi göstermek için, ortalıkta böyle bir 'paniğin tahaddüsüne müsamaha et- mişlerdir. Yalnız hakikat şudur ki, | bilecek çareler kullanmaktadır. bunun için mezkür krediye iştirak etmiş olan diğer bankaların da tecdi de'muvafakat etmeleri şartını ileri sürmektedir. Vazıyeti kurtarmak için BERLİN, M4 (A.A.) — Almanya- ya nisbeten uzun vödeli krediler verilmesini bir takım siyasi şartlara tâbi tutan Fransanın çıkardığı müş- külât karşısında Alman hükümeti dün Balede vadedilenden başka ha- ricin hiç bir müzahereti olmaksızın vaziyeti bizzat kendi vesnitile kur- tarmağa karar vermiştir. Hükümet bu bapta “ihtilâl tedbirleri,, denile- Bu sahada ittihaz olunan ilk tedbir ban kaların tasarruf sandıklarının ve sa- Devamı 2 inci sahifede)* Yy Dikkat ve tayakkuz! Halkı yanlış tefsirlere sürüklenmekten korumak için tedbirli olmalıyız. Bu günlerde kambiyo piyasa smda büyük bir hassasiyet mevcuttur. Bu (hassasiyetin sebebi, Alman markinin arzet. tiği kararsızlıktır. Markın suku tu tabii olarak bizim piyasanız- da da bazı ecnebi bankalarını ve Almanya ile muamelesi olan töc car ve müesseseleri endifeye sev ketmektedir. Şehrimizdeki ticaret ve sana yi bankasının tediyatını tatil et- mesi ise Almanya buhranile ali kadar değildir. Bu bankanın, ö- teden beri Cenevre bankasile mü nasebeti vardı. ve o bankadan kredi almakta idi. Ahiren Cene ve bankasının muhtelif sebepler le tatili tediyat etmesi, buradaki ücaret ve sanayi bankasını da bu karara sevketmiştir. Halk, bütün bu sebepleri bilmediği i- nTürk borsasındaki hassesiyeti yanlış mânada tefsir edebilir, Al manyadaki mali buhran mevzii- dir. bizi pek az alâkadar etmek- tedir. Bu gibi vaziyetlerde halk iyi bir menbadan tenvir edilmezde yanlış fikirlere sapar. Hattâ ga. zetelerde her işittiğini yazmakta olduğundan memlekette yanlış fikirlerin yayılması daha ziyade muhtemeldir. Onun için borsa idaresi tarafından mı olur, yoksa ticaret ofisi mi olur, her gün bir tebliğ ile efkârı umumiyeyi ten- vir ederse, çok faideli bir iş olur kanaatindeyiz, i Mart 1340 Saat 18,45 Aydın meb'usu REŞİT GALİP “Reis — Kanunun umumiyesini reyinize koyuyo- rum, Kabul edenler el kaldır- sın! Aksini reye koyuyorum, kabul etmiyenler el kaldırsın Kanunun hey'eti umumiyesi kabul edilmiştir efendim... (al- hey'eti| Fransızlar Almanyaya para verebil. mek için mutlak surette siyasi ivaz almak İstiyorlar. İstedikleri şey de, ların ve bir de Anshlus'tan sarfınazar et- gmeleridir. Halbu ki Almanlar yapı- lacak müavenetin siyasi o teminata raptedilmesini hiç istemiyorlar. Va- ziyetin karışık cephesi buradadır. 700 milyonluk kredi açıldı LONDRA, 14 (A.A.) — Nevyork Federal Reserve bankası, diğer fede | ral bankalarla müştereken Rayhiş- banka açılmış olan 100 milyonluk krediyi tecdit etmeğe muvafakat et- Yeni muallim hanımlar dün mekteplerinde samimi bir içtima yaptılar. Kız muallim mektebinin bu seneki ve eski mezunlarından bazıları gözükmektedir. | Yazısı maarif haberleri sütununda | kışlar), 1340 yılı martının Birinci günü, sant 18,45 te, Büyük Millet Meclisi. nin tarihi celselerinden birini kapı yan bu karar, aynı zamanda Türk ibinin hâlâ acısını çekmekte oldu- ğumuz iğfal ve safsata devirlerinden (Devamı 6 ıncı sahifede
