9 Haziran 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

K TT ÖO A O — A hati Helüe L YABGENDOCERUYUNA UK GU GARUNUAĞUNUŞŞUŞCANUCURLAMEAERCARERUYEREPECUNAUCASEEYUTUÜCO CG EROŞACAEEAAĞUKA VÜNERANÜANTEKAUOUAANANECÜYAYURERPUNACENU "'.?A y MN bbb bar b lli el at de l bbb e b l ba t kateLatkelakekekekteki Dunun ve bugunun i S0N DA'KİKA İngiliz Hariciye Müstakil Tek - taraflı Nazırının - nutku milletlerin bir hareketle Mahvoldukları günler artık geçmiştir "Böyle her türlü teşebbüsün geniş ve azimli bir mukavemet karşısında kalacağına şüphe yoktur. Londra, 9 (A.A.) — Lordlar Ka. marasında bir nutuk söyliyen Lord Halifaks, ezcümle demiştir ki: “— Müstakil Avrupa milletleri - nin tek taraflı bir hareket netice - sinde mahvoldukları günler artık geçmiştir. Bu suretle hareket etmek üzere yapılacak her türlü teşebbü - sün geniş ve azimli bir mukavemet karşısında kalacağına şüphe yok . tur. — İngiliz milleti, daima Almanya ile mütekabil bir itimat dairesinde anlaşmağa çalışmıştır. Şimdi de böy le bir anlaşmayı şiddetle arzu edi - yor, İngiliz, milleti, büyük harbin sonunda ve harbten sonra birçok hatalar yapıldığını kabul etmeğe hazırdır. Meşru şekilde yapılması müm - kün olan tashihleri yaparak Al - man milletiyle dost olmağa süreti umumiyede taraftardır.., Lord Halifaks, Renin işgalinden sonra “Surprizler devrinin nihayet hulduğuna,, dair ve Ayusturyanın ilhakını müteakip: “Almanyanıri Südet memleketinde artık arâzi ta. leplerinde bulunmryacağı hakkında Almanya tarafından yapılan beya- natı hatırlatmıştır. “——. Münih konferansı esnasında İngiliz efkârr umumiyesi gayet ta- bif olarak endişe içinde idi. Fakat Alman noktai nazarını kabul etmek için olmasa dahi “anlamak,, için elinden geleni yapmağa hazır bu - lunmakta idi. Fakat bu hâdiselerden sonra Ya. hudilere karşı ilk hücum yapılmış - tır ki, bu da dünya vicdanımı müte- essir etmiştir. Bundan sonra askeri işgal altına alman Çekoslovakya - nın ottadan kaldırıldığı görülmüş - tür. Ö zaman Avrupaya kuvvetle hâkim olmak için yapılacak bir te. şebbüse mukabele etmek zaruretin- de mi bulunulacağı suali karşısın - da kalmmıştır. Bunun üzerine pek tehlikeli addedilen bir vaziyete kar. gı koymak için birçok memleketler derhal birleşmişlerdir.,, Beyanatta bulunmadan evvel Lord Halifaks, bir suale cevap vererek muhtelif memleketlerle yapıları mü- zakerelere telmih etmitşir. Nazır demiştir ki: « —. Polonya ile yakında müteka- bil bir daimt itilâf akdedileceğini ümit ediyorum. Romanya ve Yu. nanistana verdiğimiz teminat, tek taraflır idi. Halihazırda bunları ye. niden tefsir etmeğe lüzüm yoktur. Bu teminat, Polonya hakkında ol- duğu gibi, Romanya ve Yunanista- nn istiklâlleri tehdit edildiği sara. haten anlaşıldığı ve böyle bir teh- dit vukuunda bu hükümetler bütün milli kuvvetleriyle mukavemet et - meği hayati menfaatleri iktızasın . dan addettikleri takdirde tatbik edi- lecektir. Türkiye ile yaprlan müzakerele - Tin ilksafhası 12 mayısta mesut bir neticeye varmıştır. İstişarelere fa . aliyetle devam — edilmektedir. Pek kısa bir zaman zarfında bu istişa- relerin muüvaffakıyetle neticelenece- gini bildirecek vaziyette olacağımı ümit ediyorum.,, Sovyetler Birliği ile yapılan mü. zakereler hakkında Lord Halifaks, şunları söylemiştir: #” — Pariste ye Cenevrede Fransa hükümeti ile ve Soyyetler Birliği elçisi ile yapılan müzakerelerden sonra Moskovaya bazı tekliflerde bulunduk. Sovyetler Birliğinin hariciye ko- miseri beyanatta bulunarak bu tek liflerin hükümetini düşündürdüğü - nü itiraf etti. Halledilecek bir veya iki müşkül kalmıştır. Bunların en mühimi Baltık devletlerinin vaziye. tidir. Bütün bu müzakereler esnasın da İngiltere hükümeti, üçüncü dev- letlerin taleplerini isaf etmek gaye- sini gütmüştür. Fakat teminat iste. miyen memleketlere bu teminatı zor la tahmil etmenin doğru olduğuna kani değiliz. Ayni zamanda Sovyet ihükümetinin kendi emniyeti nok - tasından kaomşularının istiklâline karşı alâkasızlık göstermiyeceğini itiraf etmeliyiz.,, Fatihte esrarlı bir hâdise (Başltarafı 1 incide) şam üzeri Çarşamha caddesinde sokak ortasmda başının üç yerin- den yaralı bir halde bulunmuştur. Demirle başma vuruldufu anla. şılan yaralr fazla kan zayi ettiğin. den Cerrahpaşa hastanesine kaldı- rılmıştır. Bir müddet sonra kendi- sinden ifade istiyen —memurlara Muharrem gşunları söylemiştir: “— Ben buradan çıktığım za- man bu işi bana yapandan intikam alacağım. Ancak onu öldürdüğüm zaman kim olduğunu öğrenirsiniz.., Memuüurların Israrı boşuna git- miş, Muharrem kendisini yaralıya. nı söylememiştir. Bir ara yaralının ağzından Şev- ket diye bir isim kaçtığmdan bu hususta tahkikat yapılmaktadır. Ttamvay şebekesi Fazla araba işletil- mesine müsait değil... İstanbul Tranvay ve Tünel İş- fetmesi muvakkat idaresinden şu tezkereyi aldık: “Sayın gazetenizin 5 - 6 - 939 tarihli nüshasında çıkan “İstan- tramvayları,, başlıklı yazıda, tram- vay arabaları adedinin halkın ih- tiyacına tekabül etmiyecek dere- cede bulunduğurnldan şikâyet eı*.îîl-+ mektedir. İdaremiz, halkın şehirde kolay- lıkla seyahat edebilmesi için im - kân olan bilümum tedbirleri al- maktadır. Bilhassa sabah ve akşam kala - balık saatlerde yolcuların tram- vaylarda yer bulamamalı, servise çıkarılan araba Aaldetlerinin azlı-| ğından değil, şebekenin bundan fazla arabaya tahammülü olmadı- ğından ileri gelmektedir. Meselâ tekmil tramvay şebekesini bağla * yan yegâne vasıta Karaköy köp- rüsüdür. Sefere çıkarılan Aaraba adedi de bu köprünün kabiliyetin: göre hesap edilmiştir. Günün her hangi bir saatinde şebeke üzerin- de çıkabilecek en ufak bir hâdise arabaların bir iki dakika bile ge- cikmelerine — sebebiyet — verince, tramvaylar bütün köprü üzerin" de bir şerit gibi dizilmek mecburi- “ECBENGOSETÜLERĞÜAGECUNUNURDUĞUCGUĞGANU NUNGN UECUKĞSYURMU | güzel bir söz.. 'hurreisine hitap edilmesi SUr- Başlaranı | incide Reisicumhurumuz İsmet İnönü yanında refikası olduğu halde hu- susi trenle dün saat 10,26 da İzmi- te varmıştır. İnönü trenin pencere- sinde göründüğü —vakit istasyonu dolduran on binlerce halk tarafın. dan “yaşa, var ol,, sesleriyle al. kışlanmış, Reisicumhurumuz bu te- zahürata haâlkı selâmlamakla muü- kabele etmiştir. Bir aralık İzmit valisi Ziya Te- keli ile görüşen İnönü, — vilâyetin sıhhi ve ziral vaziyeti hakkında malümat almıştır. Biraz sonra De. rinceye hareket edilmiştir. Hususi tren Derincede gdahiliye vekili Faik Öztrak, İstanbul valisi Lütfi Kırdar, İstanbul kumandanı, mebuslar ve kalabalık bir halk kütlesi tarafından büyük — tezahü. ratla karşılanmıştır. İstasyonda 15 dakika kadar. isti- rahat eden İnönü, oradan Savaro- na yatına geçmiş ve Yalovaya ha- reket etmiştir. Yat donanmamızın önünden geçerken başta Yavuz ol. mak üzere bütün gemiler Reisi. cumhurumuzu toplar atmak Bureti- le ıe!âmlımışîardır_. ıııııı SöNUTENNSUNE ıııııııııııııı ge sen e ni «0dEcUrERASANĞN Cumhurreisimiz Yalovada İnönü öğle yemeğini yatta | ye- mişlerdir, Yat, refakatinde bulunan Adatepe torpitosu ile beraber sa- at 15 de Yalovaya varmıştır. Reisicumhurumuz yanlarında Te. fikası ve dahiliye vekili -Faik Öz. trak, İstanbul valisi ve komutanı olduğu halde yattan Sakarya motö- rü ile Yalova isîşeieıine çıkmışlar- dır, İskele meydanında toplanan bin- lerce halk İnönünü şiddetle alkış. lamış, küçük bir mektebli kız İnö, nüne bir buüket vermiştir. Bu sıra- da şehir bandosu istiklâl margşını çalmış, İsmet İnönü asfalt cadde- nin baş tarafma kadar yaya olarak yürümüş ve oradan otomobile bine- rek halkm tezahürati — arasında kaplıcalardaki köşke hareket et. Cumhurreisimizin bir müddet Ya. lovada istirahat ettikten sonra Ça- nakkale, Biga, Tekirdağ ve — diğer bazı Trakya şehirlerine giderek tet kikler yapacağı tahmin edilmekte- dir. Derince istasyonundan Yalovaya 'kadar Cumhurreisimize refaka e - den İstanbul vali ve kumandanı dün akşam şehrimize dönmüşlerdir. Bü (Baştarafı 1 incide) ruz. Önder.diyoruz. Muharrirler, bizden tahsillidir, her halde onlar bunu beğenmiyorlar. Daha uygu- nu bulsunlar. O daha güzel olursa, onu söyleriz. Bay Nizameddin (Kunduracı) : el Ona millet bir kere “Şef,, dedi, “Millt Şef,, dedi. Hiç gazete yazısiyle bu değişir mi? Hem, Şef Şef denilmesi iyi roluk. 4, Ab Bay Hüsnü (Bakkal) '— Şef yabancı bir kelimedir.. Önder daha güzel.. Kendisine Ön- der denilsin.. Milli bir söz, milli bir kahramana yakışır, Bayan Refia: “— Önder kelimesi Türkçeden geliyor. Kenklisine Önder diyelim. Şef zaten Türkçe değilmiş.. Kul. lanmnıyalım.,, Bay Cafer (Üsküdar); “— İsmet İnönüne şef diye hi- tap etmek benim hoşuma gidiyor. Ben Atatürkede Önder kelime- sinden daha fazla şef kelimesini yakıştırdım. Milletin başında ve kalbinlle Atatürkün boş bıraktığı mevkii alan bir Cumhurreisine an- cak böyle hitap edilebilir. Bayan Hasibe (Kadıköy): — Benim aklım ermez. Şef ke. Himesi kulağıma yabancı gelmiyor. Önder kelimesi daha yabancı, bir başka şey söylenilmek isteniyorsa bunu halktan değil, muharrirler- den sorunuz. Onların bu şeye aklı daha erer. Bayan Seniye (Kadıköy): — Şef kelimesi bana hiç te ya- baner gelmiyor. Şimdiye kadar e- tasen Atatürkümüze kle ayni su- rette hitap etmedik mi?, Eğer bu kelime yabancı ve kulaklara aykı- rı gelir bir kelime olsaydı, en ev- velâ O, bu şeye itiraz eder, bana şef denilmesin, derdi. İsmet İnönü, Cumhurreislik ma kamiına yükselmiş kıymetli, fakat lâaletayin bir vatandaş değildir. Bir şeftir. Bunu ordunun başın!lda olduğu kadar Başvekâlette bulun duğu zamanlarda da hepimize is- ba! etmiştir. Ben Fransızca bilirim, Fransız- ca kökten gelen bu sıfatın bir cum gayet tabiidir. Sonra da şef kelimesi Türk okuyucularına bugünlerde muharrirlerimizin kullanmağı iti. yetinde kalmaktadırlar. Bu vaziyette servise — çıkarılanı araba adedini #rttırmağa iİmkân yoktur., , — BU e aT Hsü ğğ a Bi a in dd ük anketimiz yat edindikleri bir çok ecnebi keli- melerklen daha menustur. Bay Ali Bülend: — İsmet İnönüne, İsmet İnönü demek ona karşı bir şefe karşı dır yulan bir hissin ifadesidir. Önder kelimesi bana sempatik gelmiyor.. Bu kelime “Führer,, kelimesinden alınmış gibi bir şey.. İsmet İnönü her şeyden evvel İsmet İnönüdür.. Kazandığı zaferle Türkün istik- kahramana kendi soyadından daha 'Yük ne isim verebiliriz?. Bunun yanında Şef, Cumhurre. isi veya yeniden icat edilmiş her- hangi bir kelime kıymetsizdir. O, $ef de olsa, o cumhurreisi de olsa, olmasa ida bizim için tarihimizin en şanlı sayfasını yazan büyük ku mandan, Türkün istiklâl savaşını kazandıran, cesaret, temkin ve milli gururu nefsinde sembolize e- den milli kahramanlarımızdan bi- ridir, O bizim için inkılâp senelerinin mücahidi vatandaş İnönüdür. Bu millet öona dünyanın en karı- şık İdevrinde ve Atatürkünü kay- bettiği o heyecanlı ve kederli güü- lerinde bütün değerli, krıymetli, mümtaz, dürüst ve vatanperver Türkler içinde ancak enm mümtazı- na en değerli, en kiymetli ve <n vatanperverine verilecek olan ün- vanı vermiştir. Ö nasıl Türk va- tandaşlarının intihabiyle İnönü is- mini aldıysa bütün bir milletin her ferdinin müttefikan verdiği reyle Cumhurreisi olmuştur. O, Cum- vanı, onun için bütün bir milletin saygı, sevgi ve bunlar kadar hattâ bunlardan çok daha kıymetli olan itimadını ifade eder. Şef kelimesi ona lâyık olacax kadar büyük bir ünvan değilse, o. na Cumhürreisi İnönü diyelim, vatandaş İnönü İdiyelim, sadece İnönü diyelim, ne dersek diyelim. Nasıl hitap edersek edelim, o bi - 'zim için daima ayni insan kalacak tır. İnandığımız, ve güvendiğimiz, Türk kahramanı İnönü... Bay Ziya (Kalamış) ; — İsmet İnönüne milli şef de- mek bence idoğrudur. Fakat eğer bu kelime lâzım gelen küuvvetle, ona böyle hitap etmekle ifade et- mek istediğimiz düşünceye tercü- man olamıryorsa o zaman muharrir lerimiz, ediplerimiz, şairlerimiz braraya gelsinler, bir başka, fa- kat kulaklara menus gelen bir ke- lime bulsun. Maamafih Cumhurre- isimizin söy adı, en yüksek ünvan, en tımtıraklı elkaptan daha iyidir. İbalini Heğiştiren bu . büyük ;; milli hüurreisi İnönüdür. Cumhurreis üu | habef' ve hadıselerı ıııııııııı “ada aĞ ÜYU ASE ÖU UUUE AU GEĞLEYUR GUUT BU GRA CUREOLÜĞÜCÜNÜRUCAKURUREĞPERUUYECUNRUREKEEUECENEEYEERRE N AA KGK AKN Roma, 8 (A.A.) Gazeteler Lejiyonerlerin dönmesindeki &€- hemmiyeti tebarüz ettirmekte ise- ler de bu dönüşün başlanan işin son perdesi olmadığını ihsas et - mektedirler. Laçaro Façista, mücadelenin bitmediğini, zira “eski dünyada hâlâ irtica ve. teşevvüşler mevcut olduğunu ve fakat zühur edebile- cek her şeyin daima ayni reaksi * yonları tevlid edeceğini,, bildiri - yör ve diyor ki: lejyonerin dönmesiyle nihayet bul mamıştır. Zira Italya, İspanyayı brrakmamış ve bırakmıyacaktır . Ve İspanyollarla İtalyanların ve Romanya Hariciye Nazırı Romanya hariciye nazırı Gafen- ko yarın Daçya vapuru ile şehri- mize gelecektir. Refakatinde, Ro- manya hariciye nezareti siyasi iş. ler ve hususi kalem müdürleri bu. lunmaktadır. Romanya hariciye nazırı rıhtrm- da vali, İstanbul kumandanı ve şehrimizde bulunan Bükreş elçimiz Hamdullah Suphi Tanrıöver tara- fından karşılanacaktır. Gafenko Perapalas otelinde bir müddet istirahatten sSonra yarmım tir. Römanya hariciye nazırı Anka. rada üç gün kalacak, başvekil ta, rafımdan kabul edilecek, Hariciye Vekilimiz Şükrü Saracoğlu ile gö- rüşecektir. Görüşmeler — Avrupa - daki ve bilhassa Balkanlardaki si- yasi meseleler üzerinde olacaktır. Gafenko dönüşte şehrimizde bir gün kalacaktır. Çekoslovakyada (Baştarafı İ incide) malar, tiyatrolar ve müesseseler kapanacaktır, Hocaların büyük bir kısmı tah- rikât yaptığı için bütün mektepler kapanacaktır. Saat 20 ile sabahın 5i arasında bütün kapılar ve pen- tereler kapalı bulunacaktır. Gecenin bu saatlerinlde agık kalan pencerelere Alman zabıtası ateş edecektir. Klodnoun belediye reisi ile be. lediye meclisi azası azledilmişler - dir. Bunların yerine bir komisyon teşkil edilecektir. Vazifelerini ya- pamadıkları için Çek - devletinin polisleri silâhları alındıktan sonra vazifelerinden çıkarılacaklarldır. 9 Hazirandan evvel cinayetin failleri tevkif edilemediği takdir - de başka tedbirler de alınacaktır.., ! * * * Bu sabahki posta ile gelen İn- gilizce Sankley Kronikl gazetesi “Hususi,, kaydiyle verdiği bir ha- berde, Alman devlet reisi Hitlerin geçen hafta Viyanaya gizli bir zi- yaret yaptığmı bildiriyor. Bu zi- yaretin Avusturyada Nazi aleyhta rı faaliyetin artmakta olduğuna layrsiyle yapıldığını yazrıyor. Alman şirketile ihtilâf Maliye Vekâletile Alman şirketi arasında Kütahya . Balıkesir hat- tından dolayı çıkan ihtilâfı hallet- mek üzere hakem tayin edilen Yu- nanistanın Paris sefiri Politis Yusuf Kemal, diğer murahhas ve müşavir- lerle beraber. Ankaradan dün şeh . rimize dönmüştür. Öğleden sonra “Demokrasilerin kâbusu 20.000 | çakşam Ankaraya hareket edecek- dair aldığı heyecanlı raporlar İdo- || ıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııı vAurHüĞa ıııııııünoıııu ı.“ı' “İtalya, Ispanyayl bırakmamış ve — bırakmayacaktır ! , Roma gazeteleri " Esrarengiz denizâ gemileri.. nin İtalyaya ait olduğul itiraf ediyorlar demokrasilerin kâbusu dâ korkunç hale gelecektir. Roma, 8 (A.A.) — Forf? mata gazetesi, İspanyd har | İtalyan bahriyesinin oynat yük rolü tebarüz ettiren blf!ıq sında, İtalyan bahriyesinit! » senesi sonundan 1937 sent$i yetine kadar geçen dört âY da İspanyaya 100 bin ukerı kamyon, 40 bin ton harp İ ve 750 top, taşıdığını blıw ve ÂAkdenizde İtalyan “Lej denizaltı gemilerinin "K’;'S; seyrisefaini faaliyeti ÜZ thfd büyük tesirlerini tebarüz € bu denizaltı gemilerinin w ticaret gemilerinin batîf Cervantes kruvazörüyle dlül torpido Mmuhribini kaydeylemektedir. KA —| Metris çiftliğinde 8”" Topçu atış mektebinin 21 tış kursu son — atışları Dü Metris çiftliğinde yapıldı. yıl topçu müfettişi Tümgenet M olmak üzere birçok yüksek zabit, gazeteciler a bulundular. M Saat tam 10 da, mekteb M ni Albay Sırrmın izahati ve 10,50 de atışlara başlw”',,, Büyük bir muvaffakıyetl? " | lan atışlar saat 12,20 ye W * vamı etti. Müteaâakiben topçu atiş de dayvetlilere bir ziyafet bâ Romanya gıaemiâî"li ziyafet Romanya Kralr Majeste lün memleketine avdetinil yılı münasebetile dün tamirde bulunan Romen gemisi süvarisi tarafından sinde bir ziyafet verilmiştir: fette resmi birçok davetliler e" buat erkânı bulunmuştur SÜ . eâââ ZAYİ 4619 sicil numaralı şoför ı namemi zayi ettim. Yenisini yoîd cağımdan eskisinin hükmü * —| Sti Z B ”| Venı çıkt! Kenn Hulüs! , elef' Bahar hıkây (Kitabın ıçınde M Tarlaya çevrilen güeü “3' vaklıkoz hanında bif | Tuhaf bir ölüm—Dö . [) kulaksızı — Milyarl a Kinleyin halıları — B% şu — Bir bahsin w““ ggt yüdüum su — Esman! vilâyette bir toplantı yapılmıştır.