15 Ocak 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

— z —— — — Roma yolu Yazanı A, Duff Cooper Büugün büyük Britanya başyeki- li ve hariciye nazırı Romaya müte- veccihen hareket ediyorlar. Tarihin ilk zamanlarından, orta çağdan bü- güne kadar Romaya yapılan bütün seyahatlerin kısa bir — hülâsasını yapmak lâzımgelseydi kocaman bir kitaâap olurdu. Bu hafta yapılan bü seyahat de tarihin bugüne — kadar kaydettiği Roma — seyahatlerinden lâalettayin birisi kadar mühim ola- bilir. Omuzları — üzerinde çok âğır bir mesuliyet yükü taşıyan iki İngi- liz devlet adamı kendileri ile beraber bütün vatandaşlarının — muvaffaki- yet temennilerini de götürüyorlar. Vazifeleri çok yüksektir. Oraya be- raberinde gurür, şeref ve cesaret de götürüyorlar. Bazt kimseler bu yolculuğun mü- sait bir zamanda yapıldığına şüphe ettiler; diğer bir takımları da git- meden evvel Romada söyliyecekleri- ne dair parlâmentoda izahat verme- miş olmasına teessüf — ettiler. İlk bakışta bu tenkidlerin her ikisi de esasİir görünür. Eski diplomasi sis- teminde bütün ehemmiyetli terkedilir, ve devlet reisleri biribirile konuştuklarr zaman yalnız . tahak- kuk etmiş işlerden bahsederler, hal: ledilecek işler hakkında — ağızlarını açmazlardı. Bu usulü beğenen in* sanların bugün de mevcut — olması muhtemeldir. Fakat zamandâ uymak lâzımdiır; insan geçmiş — günlerin hasretini çekebilir; yalnız bu haya- tın yürüyüşünün tersine gitmek de“ mek değildir. Bugünün — diplomasi usülletinde salâhiyetli ve rassul dev- Tet reislerinindoğrudan — doğruya görüşmelerine çok ehemmiyet verili* yor. Hiçbir memleket bu — hususu| ihmal etmemeğe mecburdur. -— Mahrem olması icap eden mükâ- lemeler hakkında evvelden tami bir sürette malümat vermenin müuvafık olacağına dair olan telkinlere gelin- ce, bu görüşmeden evvel verilen i- zahatın, mükâlemeleri yapacak dev- let adamının hürriyetini tahdit edip etmiyecefini kesti bu da ökseriva müşküldür. Demok- rat hükümetler de şeflerine, totaliter bükümetler de milletin şefine karşi olan gurur ve emniyeti kadar emni- yet etmelidir. Esasen bu —emhüiiyet çok yerinde olur. Çünkü demokrat | hükümetlerde devlet adamıma emini- yet edilmeyince yerine bir diğerini geçirebilecek meşrut? usullere müra- caat edilir. Romada münakaşa edilecek mase- leleri bilmiyoruz, fakat İngiliz na- zırlarmın İtalyan milleti tarafından nasıl karşılanacağından emin olabi- İiriz. Bu karşılanış resmi bir kabur lün talimat dairesindeki heyecanı, resmi ziyaretçiler şerefine - yapılan kabul resmine iştirak etmeğe mec- Bur kalmış eminiyetsiz ve kindar bir milletin zöraki alkışları şeklinde ol- mıyacaktır. Bu karsgtlayış, tarihini kuvvetle bilen, ve kendile- rine her vakit en kuvvetli — dostluk tezahürleri göstaren bir memleketin mümessillerine Kalbdan gelen heye- canı ifade edecek, bu heyecana İtal- yan milletinin, Avrupanın en müş- kül bir anında dünya sulhunu kür- tarmiak için çok büyük fedakârlık- lar yapmış bir devlet adamına olan minnet ve saygısı da katılmış bulu- nacaktır.. Fakat merasim ve alkışlar bıltık ten sonra, bir odanın süküneti içe- risinde esaslı işler münakaşa edil- meğe başlanınca İfalyan milleti bu mümessillerden actaba ne istiyecek- tir.? Bu Mmümessiller bu isteklere Kkarşı cevap olarak neler hazırlamış- lardır? Dönerken ana — yurtlarma neler getireceklerdir? İşte — bügün beynelmilel meselelerle alâkadaf her kesin dimağlarımda çizilen — sualler bunlardır. İşte bunün içindir ki her şeyden evvel İtalyanın gayesini ve ihtiras- larımı açıkça göstermeğe ve bu ar- zuların hanIı olup olmadığını ve ya- rmek İâzımgelir İi | kendi — Eski İngiliz Bahriye Nazırı — pilrp yapılamıyacağını araştırmağa mecbürüz. Bu süretle hareket eder- sek çok zaman kazanmış; ve statü- koda başlıyarak, ayni zamanda İ- talyanın Trablüsgarp — işgalinin ve İngilterenin Mısırda haiz — ölduğu hususi vaziyetin esaslarını araştır" mağa lüzum görmeden, Hebişstanın zaptt ve Kıbrıs idaresini tenkid et- meden vakiaları olduğu gibi kabul etmiş olacağız. İtalya bir —Akdeniz deyletidir. Mevcüdiyeti Akdenizle çerçevelen- miş biricik kuvvetli hükümettir. İtalyanın bütün sahillerini, ve âde- ta bütün İtalyayı Akdeniz dalgaları yalar. Büyük Britanya için Akdeniz faydalı bir deniz yoludur, fakat bu yol İngilterenin garp imparatorlu: Züunü müstemleke imparatorluğuna bağlar ve bu yolün yerine başka bir yol ikamesi imkânsız değildir. Hal— buki İtalya için Akdeniz hayat veya ölüm meselesidir, Eğer Akdeniz İn- gilterenin ticaret gemilerine tama- men kapansa bile bu gemiler biraz fazla gecikerek ve daha başka bir siyasi |iki mahzura katlanarak Ümit bur- işlerin halli tecrübeli mütehassıslara | nundan geçmek suretile — yollarına devam edebilirler. Fakat bu deniz İtalyan gemilerine kapanırsa İtalya hatici ticaretinin yüzde 86 sını kây- beder. Ve tamamile harap — olmak tehdidi altında kalır. “Akdeniz üç methali olan bir iç de- nizdir: Süveyş kanalı, Çanakkale ve Cebelüttarık: Bu üç — methalin hiç birisinde İtalyanın en ufak bir koğ: trolü dahi yoktur. Nazari olarak Sü: veyş kanalı beynelmileldir. — Fakat hakikat halde bu kanal bir Fransız kumpanyasının kontrolü altında bu- lunuyor. Bu kumpanyanın hisse' se- netlerinin de en'çoğu — İngilterenin elindedir. Çânakkale boğazı Türki- yenin mutlak hâkimiyetine tabidir. Üçüncü methale Cebhelüittarık müs- tahkem mMmevkii ile İngilizler hâkim- dir. İtalyanımn kendi öz malı “Mare Nostrum,, telâkki ettiği — denizin kapıların her birisinde yabancı bir nöbetçi bulunmasindan memnün ol- mayışı biraz da tabiidir. İşte mese- lenin en mütebariz noktası burası- dır; buna da kolaylıkla bır çare bu- lunabilir. İtalyanın Afrikanın şimalinde ve malik olduğu geniş Trablüsgarp top- rakları Sicilyanın cenubuna yakını Idır ki burası Akdenizde - ikinci bir Cebelüttarık teşkil eder denilebilir. Frânsız himayesinde olan — Tunu:s Trablusgarp ile hem huduttur. Bu memleket eskiden Fransa ile İtalya arasında — bir memnuniyetsizlik membarydı. Fransız - İtalyan dost- İuk semasıni kaplayan bu bulutun 1935 de Lâval ve Musolini arasın- da aktedilen bir mühade ile her iki taralı memnun edecek şekilde sıytıl- mış olduğu kabul edilmişti. Bu yıl İtalyanların Habeşistatir istilâ et- |tikleri yıldır. Bu tarihte Fransiz- ların müsamahasına — İtalyanların |çok ihtiyacı vardı. Musolini 1945 de Tunustaki bütün İtalyan mekteple- rinin FPransızlaştırılmasını ve 1965 de de Tunusta oturan — bütün İtal- yanların Fratnsız tahlfyetine geçme- sini kabul etmek süretile bu anlaş manin bedelini ödemiştir. İtalya bu anlaşmanın bütün — menfaatlerin" den-istilade etti. Fakat kendisine tahmil edilen m::cî:uriyctlerden hiç """ Müsolini bu taahhutlerm hükümsüz — olduğunu ilân etti. Bu hareket tarzt çok basit- tir. Pazartesi yapılan bir iş cumar- tesi tediye edecefini kabul — etmek ve cumartesi gelmeden mukaveleyi feshetmekten farksızdır. * * & Tünusta bir hayli İtalyan bulun- duğu; Fransızların kendi müstemle- kelerinde atutan ve milli emeller bes liyen ecnebiler hakkında — sempati beslemediklerini kimse inkâr etmez. Fakat her meseleyi tetkike iyi veya fena târaftan girişmek — şiklari her Vvakit mevcuttur. Ve bütün memnü- nıyet vencı hal tarzları — meseleyi da seyahatler yapacaklardır. Önwersıı!'ede srmıcs'fr talili dünden z(_ıburen bmlanm!ır 6 şubata kadar sürecek olani bü tatil zâarjinda tâlebeler memlekel içinde ve dışın- Sömesir tatili münasebetile son sınıf talebelerine çay ziyafeti mekte olan Üniversite Rektörü Cemil Bilsel dün de Tıb fjakültesi son ver- sınıfına bir ziyafet vermiş ve talebelerle Bundan başka, hukuk faküllesi talebeleri de * « kasbihallerde ; da bir tanışma çayı terlip elmişlerdir.. Resimlerimizde, 4&0 lardan iki grup görülüyor. İstanbul tevkifha- nesindeki azılı mevkuflar Üsküdar hapishanesine naklediliyor İstanbul tevkilhanesinde bilhas- sa son günlerde sık sık ileri gelen hâdiselerden sonra bu hususta ted- sirler alınmasına. başlanmıştır. İlk olarak İstanbul tevkifhanesi ve ha- pishanesinde — bulunan en azılı ve 2n belâlı mevkuflardan — 15 kadarı Üsküdar hağisl-anesine nakledilmiş- lerdir. Bunlardan başka bir ksmınım lahâ Üsküdara nakilleri kararlaş- mıştır. Böylelikle aralarında bit tür- ü geçinemiyen — mevkuf ve mah- kümlar biribirlerinden ayirtılmak- tadır. Üsküdar hapishanesindeki sr kı disiplin altında bu mahkümların kısa bir.zamanda az çok — Islahıhal edecekleri ve kabayılıklarını kaybe decekleri muhakkak görülmektedir. münakaşa ve tetkike girişmek şek- line tabidir. Taahhüt ettiği bir şeyi, bu taahhüdün kendisine tahmil et- Uği mecburiyetleri yapması için muayyen olan yade gelmeden evvel, fakat kendisi bu taahhütten istifade attikten sonra, bozmak tabil bir me- meseleyi kötü tarafından — tetkike girişmektir. Vaziyeti bilmiyen tale- be yığınları taralından — göklere çı- kartılan “Tunüs, Korsika, Nis,, ses- leri affedilebilir. Fakat bu sözler es- ki devirlerde Roma statüsünün top- 'andığı yerden çok uzakta bulunmui- yan İtalyan mebusan — meclisinde de söylenmiştir. Eğer Musolininin de Roma imparatörluğunu — bütün haşmetile tekrar diriltmek niyetinde olduğu hakikatse, İtalyan başvekili- nin, Roma imparatorluğunun en haş metli devirlerinde, bütün İtalyanla- zın ağır başlı adamlar olduğunu, ve Roma statüsünde kudretlerini kay- bettikleri zanşan ile asalet ve gürür- larmı müuhafaza ettiklerini de hatır- 'aması lâzimgelir. İtalyanın Nis üzerinde hak iddia stmesi için — gösterdiği — sebeblerle Fransa da Napoli üzerinde hak id- dia edebilir. Korsikanın İngiltereye 3it olduğunu diyenler vardır. Fakat bu ada hiçbir zaman İtalyaya ait olmamiştır. Bunlar büyük Britanya- yı doğrudan doğruya alâkadar etmi- yen vel halldelicek mesele'erdendir. Fakat İtalya ile İngiltere arasında dahi Ak deniz ve yakım şarka dair münaka- şalr bir çok meselelerin mevcudiye- (tinde katiyen şfiphe edilemez. 'Teferrüatı pek malüm olmiyan bü meseleler hakkınmda İngiliz mille- tinin vaziyeti kisaca hülâsa — edile- bilir. İngilizler sulh yolundâ birçok fedakârlıklar yapmağa hazirdırlar. Fakat karşılıklı tehdit halinde kalan fedakârtlık yapmaktan — yotulmağa başlamışlardır. İngilizler — âlicenab ve cömert bir millettir. Lüzümu ol- duğu vakit her şeyi — sarletmektlen çekinmez. Fakal hiç tahammül e- demediği bir şey, aldanmış olması- dir, ,30 eylü'de İngiltereye sulh va- arl olunmuştü. Fakat İngiltete bü- gün sulau elde ettiğinden emin de- mize göre İstanbulda iyi su mesele- ensa ile İtalya — arasında ! İstanbullulara hilesiz Belediye her halli için esas Belediye, 'İstanbulun iyi su mese- lesini esasından halletmek için bu meseleyi bütün ehemmiiyetle ele al- tarş bulunmaktadır. Bu — maksatla belediye tarafından sıhhat müdürlü- , günde bir kömisyon teşkil edilmiş:- tir. Bu komisyon, İstanbul gibi ta- biatin en mebzul bir şekilde dünya- nın en leziz sularına sahip — kıldığı bil beldede bir türlü halledilemiyen iyi su işini her cepheden tetkik et- mektedir. Vali ve belediye reisi Lütfi Kırda- rın gösterdiği lüzum üzerine bü he- yete sutülar cemiyeti reisi Avukat Aziz de iştirak etmiş ve öğrendiği" in bütün gağretlere rağmehine H, çin birtrülü halledilemediği hakkın- da etraflı ve filliyata dayanan iza: hat vermiştir. Belediyetlin bütün kontrollerine, her iyi su çeşmesi ve menbar başm- da bir belediye memuru bulunduğu, su kaplarının ağızları belediye me- müurları taralından bizzat —mühür- lenmesi icap ettiği halde İstanbullu- ların nasıl ölüp da bu kaplar için- den gene terkös ye sarnıç suları iç- tikleri bu heyetten açıkça mevziü- bahs edilmiştir. Bu meyanda su ba- şında düran belediye memurlarının ücretlerinin çok azlığına da işaret o- lunmuştur. Vali ve belediye reisi Lütfi Kır- dar, İstanbulluların iyi ve sıhhi su içmeleri işine birinci plânda yer ver- mektedir. Bunun için belediye mev- tüt olduğu görülen hilekârliğı — ve halkın sıhhâtine suikasti herne ted: gildir, İstikbalde bütiin müzakereler itina ile tetkik edilecek ve — matldi bir menlfaat görülme'ikçe kabul e- dilmiyecektir İtalyan milletinin noktai — nazârı bundan başka türlü müdür? Bazan İtalya şunü veya hunu istiyor deyi- veriyoruz. Fakat İtalyada makarna- sını yiyen adam, kıyılara ağını ge- ren balıkçı, akşam üzeri öküzleri ö- nünde evine dönen çiltçi, kanalda şarkı söyliyen göndolcu a- caba Tünüus, Süveyş, büyük Roma meselelerile meşgğul müdür? Hayır, onlar Musoliniye yalnız kendilerine iş bulduğu, memleketin asayişini te- min ettiği, İtalyan ismini yükselt- tği için minnettardırlar. Ve — şimdi Musöliniden eserini en kıymi&tli bir &e ile süslemesini bekliyorlar. Bü- tündünya mülletleri sulh istiyoralr. AM we İT | dilerinden alınıp da Övr'den femiz su ve yağ iki mese'enin de ı tedbirler alacak birle olursa olsun önlemeğe — karar vermiştir. Yağların kontrolü Belediye, bundan bir müddet ev- vel ortaya atılan yemeklik yağların tağşişi meselesile de büyük bir e“ hemmiyet vererek meşgul olmakta- dır. Belediye zabrtası memurları yal- nız büyük imalâthane ve toptancı- lardan değil, mahalle bakkalların- dan dahi halftada birkaç defa nü: müune almağa başlamışlardır. Bu şe- kilde devam ettirilecek Sıkı bir kon- trolle toptanciların mağşüş yağ yap mağa imkân bulamıyacakları gibi, bakkalların da bu nevi — yağları al- man;aga bilhasşa dikkat edeceklerı fümit olunmaktadır. — Alınan yağ nümuneleri hemen be- lediye kimyahanesine sevkedilmek- te ve fahlil neticesine intizar olun- maktadır.. Bu suretle belediye kim- yahanesinden yağ tahlilleri işi mü- him bir yekütn tutmağza başlamıştır. 'Bü arada İstânbul bakkalları bir iddit ortaya atmışlardır. Bakkallar zemiyeti mümessilleri, — bizzat vali ve belediye reisi Lütfi Kırdara ken- tahlilhaneye sevkedilen yağların sıra — beklerken orada acıdığını ve bozulduğunu, bu sebeble kendilerinin cezaya uğradik- latını ileri sütmüslerdir. Belediye reisi, bu iddiayı tetkik — edeceğini bildirmiştir. Askerliğe davet Bakırköy askerlik $ubesinden: l — FPiyade sınıfımndân — yoklama kaçağı bakaye — hastalık ve diğer meşrtr sebeblerle şimdiye —kadar sevkolunmıyan islâm 316 . 329 do- gumlular celb ve sevkedilecektir. 2 —— Bedeli nakti vereceklerin be- delleri 20-1-0939 cuma günü akşa - mına kadar kabuül edilecektir. Şube., de toplanma günü 321-1939 dır. 'ö — Alâkadaranm muayyen gün- de müracaat etmeleri, Mesut bir evlenme Beşiktaş evlendirme memuru Fe- rit Tekirin kızı Hayrünnisa ile AL- puüllü şeker fabrikası — merkez fen memüuru Hürrem Sümerin evlenme törenleri dün gece Kadiköyünde Sü- seyya salonunda yapılmıştır. Yeni evlilere saadetler dileriz. f Tenton amca kunduracı sokaklariyle Kireçbur? Halkevleri” faaliyet! İki Merkez birleştirilecek "i Eminönü halkeyi'içif ki binanın yanımda ? lan yeni büyük bi mı tamamlanmıştir. gençlik sarayı mahi rtinde durulmuş bulü fimizde Eminönü, B& Üsküdar, Kadıköy kaf#” mini ve Şişli nahiyele leri bulunmaktadır. ayfı ayır yardım gö ayrı faaliyet sarfetmel halkevleri tahmatnâfneâ' te müsaittir. Her kazd lüzum hasıl olunca bif labilir. Fakat, İstani bir şehirde de bu şekll“'. zum var midır? İşte DU dd tüle 1 tetkikler arasifi da evvelce olduğü gibi bul ve Beyoğlunda blfef lunması ciheti üzerind? muüş bulunmaktadır. * rafında tetkikler yapl? Tamir edile yollar Mayıs uıhayetln“. . edilecek Belediye tarafından rın tamiri faaliyetint mesi kararlaştırı Beyoğlu, —Adalafı kazalarında isimleri * edilen ve mayıs nihâ tamiri tamamlanacâ? başka Kadıköy kâ ye, Misakımilli, Faz hetefendi ıokaklarîî e zerindeki tramvay ri”'“ sım yerlerin de met olunacaktır. A Sarıyer kazasında * Karaorman, Canfes ..ı me, Yeniköyde Salkıf” 4 çuktepe, Ermrgaüd* Rumelihisarında Me larında kaldırım ve, taçeğme sokağında da P ti yapılacak, Sarıycl"':î “ lenecek, Yenimahall? köprüleri tamir oluna” Fatih kazasında yesinde Yeşiltulumbü Samatya nahiyesınde Mütesellim, Marmarâı trük nahiyesinde Sarâ) remini nahıyesmde ve Tepedağı ı;ı:ıkâkw"ı lecektir.