3 Eylül 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

AKŞAM POSTASI Sahibi ve” Nejriyet Müdürüy i Hasan Rasim Us ÜDARE EVİ: Istanbul Ankara ca a Yazı işleri, telefonu: 23972 idaro “,” be : 24370 ilân ” ” : 20335 ASONE ŞARTLARI © ramee $ po « Tan dtâdiseter, Pikirler Memlekette tek içtimai ahlâk yaratmalıyız. İmralı Cezaevinden alınacak ©n mühim defe budur, Bir çok köyler bize uymayan telâkkileriyle aramızda hâli Ortaçağı yaşatıyor. Yazan: Nizamettin Nasil Adliye Vekili Şükrü Saracoğlu, İm- | raya giderken, Kalamış vapurunda şöyle söylüyordu; " Biz tatlı dilden anlayan milletiz. Hakarete, cebrü tazyike tahammül e demiyoruz. Bize tatlı dille ve insanca muamele edilirse altında kalmıyor, İs- tenileni derhal yapıveriycruz, Darbı mesellerimizin çoğu iyiliğin, güze sözün kıymetini tebarüz ett Tür kün “tatlı dil dağ devirir,, demesi bir hekikattir. Türke tatlı dille söylendi mi Türk derhal işe koyuluyor ve dağı de virmeğe başlıyor.,, Münevver Adliye Vekilimizin mo dern hapishane telâkkileri ne derede umum! bir tasvibe mazhar bulunuyorsa Türk köylüsünün psikolojisi etrafında ki tahlilleri ve bu tahlil sonunda bizi ulaştırdığı neticeler de öylece umümi tasvibe ulaşabilir. Biz hakikaten böy- leyizdir. Ama yalnız köylümüz değil, şehirlimiz de böyleyizdir. Bize dalma Omuzdaş muamelesi yapılmalıdır. Bi- ze aslâ uşak müamelesi yapılamaz. Mill seciyemizin en bariz tarafı budur. Biz iyi insanlardan, asil ve temiz duy- gulu insanlardan mürekkep bir mille tiz. Peki bu derece asil ve temiz duygu- Iu bir millet içinde cinayet temayülle- rinin asğari derecesine dahi tesadüf e- dilmemesi lâzım gelmez mi? İçimizden bazılarmın hemcinsimize karşı çok daha rahim ve müşfik olamamasının sırrı nedir?, Saracoğlu bu suale şöyle cevap ve- riyor: “— Bizde profesyonel cani yok. Ci. nayetlerin çoğu köylerde işleniyor. Se- bepler gayet basit ve iptidaldir. Köy. lünün elinden bir cinayet çıkabilmesi, kendi içtimat ablâkında cinayetin fe- na bir hareket notu almamış olmasın» dandır.,, Yani vekilimiz demek istiyor ki köylü bir kavga sonunda karnı deşilerek, ka- fası patlayarak bir adamın hayata veda edişini gayet tabii bir hâdise gibi kar- şdamıyorsa bile bunda utanılacak bir taraf görmiyor. Türk köylüsünden bir suçlu yığınının içinde hırsıza rastlan- maması, nasıl köylünün ahlâikında hır- sızın pek adi bir mahlök sayılmasından ileri geliyorsa kanlılara rastlanması da bu nevi suçların içtimal ahlâk tera- HABER — Aksam Fatih ve Sultanahmet parkları yaz gün linde bilkassa akşamları, hava almak ürere, İstanbulluların uğrağı yerlerdir. #esimlerde Fatih parkında “Gençler ve yaşlar köşeleri!,, görülüyor. Bu münasebelle bir noktaya yeniden işaret etmek isteriz! Halkın parkları temiz tutması, bu olorin temizliğine kendi evlerinin ŞEHİRDE vE Surların tamiri Mimar Prostun fikri sorulacak Belediye ile eski eserleri muhafaza en cümeni arasında yapılan temaslar netice- sinde İstanbul surlarının tamıri için mü tehassıs mimar Prostun Oobeklenmesine karar verilmişir. Çünkü eski € ruma encümeni Anadoluhisarile Rumeli hisarı ve Yedikulenin olduğu gibi muha- fazasına, Bizans surlarının Giğer kısım larının ise yalnız kapıların ve sağlam ka- labilmiş burçların muhafazasına diğer kı sımların yıkılmasına temayül göstermiş tir, Mimar Prost bu hususta bazı müta- lealar ileri sürmi de kati bir rapor vermemişti. Bunun için Prosttan tetkik. ler yapıp kati fikrini bildirmesi istene- cektir . ceza evlerinin suçlulara yaptığı güzel telkini hür köylülerimize kim ulaştıra- cak?. Biz, Imralı adasındaki kolonlardan alınacak derslerin bir an evvel memle- kete yayılması lâzmgeleceği kanaatin- deyiz. Zira, cezaevlerimizden çıkan sabık suçlunun gkleceği yer köydür. Köy, yeni ahlâk telâkkileriyle dönen eski çocuğuna kendi ahlâkını tekrar ve kolaylıkla telkin edebilir. Bu takdirde içtima! bünyemizden ci- nayetlerin tahribini azaltmak keyfiyeti şöyle dursun, çezaevlerimizin bu çok güzel faaliyetinden elde edilecek neti- celer dahi cemiyetle ilk temasta iflâsa mahküm olur . Mesele dönüp dolaşıp propağandaya geliyor. Bu sütunlarda, memlekette iç ve dış propağandayı kudretle çevirecek bir sağlam ve münevver teşkilâta, ne devamlı bir sabırla lüzum gösterdiği - miz unutulmamıştır. Kuvvetli ve iste- nilen hedef uğrunda derhal seferber e dilebilir bir propaganda teşkilâtı sek- zisinde tartılmağa değerli görülmeme- İsen bin köyümüze yeni ahlâkımızı telkin sinden ileri geliyor. Demek ki Adliye Vekili, bizim ka- nunlarımıza prensib clan içtimal ah- Ikimiz ile köylümüzün içtima! ahlâkı arasmda bir aykırılık bulunduğunu kabul ediyor. Modern hapishanelerin kuruluşunda ve faaliyetinde gözönüne alman hedefin de bu aykırılığı gider - mek, suçlulara “kanlı adam, lğın “'hırsızlık,, kadar menfur bir fenalık ol duğunu telkin etmek olduğu düşünü: lürse ortaya çok mühim bir mesele çe kıyor? Memlekette tek içtimai ahlâk yarat- mak.. Şükrü Saracoğlu bu sahada şüphe- sir pek dar bir fayda temin edebiliyor Zira o ancak idare ettiği adliye meka mizmasmın çarhları aranma tesadüfle - rin fırlatıp attığı betbabtlar üzerinde iş İeyebiliyor. Ya geriye kalanlar? Ya 'Tür edebilir. Aksi takdirde kanunlarımız, sadece adliye kuvvetimizin ceza çarh- larını ayar etmeğe yarayacak ve bu gü- zel mevzuatımızın ruhunu memlekete ümümi bir ablâk halinde sindirmek mümkün olamıyacaktır. Bence İmralı cezaevinden almması lâzım gelen en mühim ders budur : Memlekette tek içtimai ahlâk ya- ratmak., Nizameddin NAZİF kiyemizin seksen bin köyünde yaşayan. | İğ lar? Onlarla kim uğraşacak? Modern Dr bahçesi kadar itina etmesi lâzımdır. Sultanahmet parkının tramvey €6 kanındaki ilk kısma sıralarında olurmak bis koku dolayısile kabil olan dır. Burasının çöplük değil, park olduğunu bilmiyenlere öğretmek lâm MEMLEKETİ Pazarlıksız satış usuli MÜ suiistimal ediyorla | Kanunun tatbikine başlanmadan Kontrol edilmemiş fiyatlarla maktu satış yapılıyor Yeni pazarlıksız satış kanunundan İs- tanbulun bazı açıkgöz esnafı derhal ve hiç umulmadık şekilde istifade yolunu bulmuşlardır. Şehrimizde bâzı esnaf yü: zünden üç gündenberi halkın zaranna başıboş ve fâhiş fiyâtlr bir - ticaret şekli başlamıştır. İğneden ipliğe kadar giye- cek eşyasının her çeşidinde, meyveden hububata kadar yiyecek maddelerin her nevinde yeryer tesadüf edilen bu hileli ticaretin bir tek esası bulunmaktadır İstenilen fiyatı halkın bir kısmınm itiraz $ız kabul etmesi... Bir kısım İstanbul es nafı pazarlıksız satışı tatbik için sanki elbirliği etmişlerdir. Müşterinin ufak bir itirazını dinlememekte ve iki misli fiyat istedikleri halde üstelik: “e İşte böyle, pazarlık yok. Kanun var kanun! Sen devletin kanununa kar şı mi geliyorsun?,, Diyerek bir de yavuz hırsız durumu almaktadırlar, Pazarlıksız satış kanununu bir ihtikâr vasıtası yapan ve kanun Üzerinde tatbik ten evvel geniş bir lâubaliliğe yol açan bu halden Istanbul halkı daha bugünden bizar olmuştur. Halbuki geçen gün de yazdığımız gibi pazarlıksız satış kanunu henüz tatbik e- dilmeğe başlanmamışlır. Kanunun eylü- lün birinde tatbikine geçilmesi evvelce kararlaşmış ise de sonra bazı hazırlıkla” rın ikmal edilememesi odolavısile bu iş beri kalmıştır. Ay başında maktu satışm başlayacağını bilen ve eylülün (birinde kantınun tatbikine (geçileceği oyolunda yanlış bir haber veren bir bazateye alda" nan halk, bir kısım esnafın söylediği fiya tı resmi makamların kontrolünden geç- miş sanarak İstenilen parayı verme buriyetinde kalmaktadır. Kanun hakika- ten tatbik edilince fiyatların kontrol edil- mesi mukarrer olmakla (beraber henüz işe başlanmadığı cihetle ortada hiçbir Tonton amca zayıflıyor kontrol olmadığından halkı alabildiğine aldatmak mümkün olmaktadır. Bu vaziyet üzerine belediyenin dikka" tini çekeriz. Güzel neticeleri (beklenen bir kanunu imal etmeğe cüret eden ler tuttukların yanlış yoldan geri çevril melidir. Tatbikata gelecek ay başlanacak Ankara, 2 (A.A.) — Pazarlıksız sa- uş kanunu tatbikatı hakkında not; Perakende ticarette pazarlıksız o satış mecburiyetine dair olan 3489 numaralı kanun 1 eylülden itibaren meri yete girmiş bulunmaktadır. Şu kadar ki, pazarlıksız Satış ve etiket usulünün han gi şehirlerde, hangi maddeler için ve ne suretle tatbik edileceğine dair kararname çıktıktan sonradır ki, mezkür kanunun ilk defa olarak tatbikine geçilecektir, Bu maksatla, İktisat vekületice ilk ka Tarname projesi hazırlanarak İcra vekil- leri heyetinin tetkik ve tasdikine arzedil- miştir, Bu projeye nazaran, mezkür kanunun, şimdilik Ankara, İstanbul, İzmir şehirle- ri belediye hudutları dahilinde tatbiki detpiş edilmektedir. Bu şehirlerde, pazar İtksız satış usulüne tâbi tutulması düşü. nülen maddeler, başlıca gıda maddeleri, mahrukat ve giyecek eşyası gibi en zaru- ri ihtiyaçlara cevap veren maddelerdir. 3489 mumaralı kanun, çok yerleşmiş bir itiyat bahse mevzu olduğundan pa zarlıksız satış usulü tatbikinde tedriç €- sasını derpiş etmiştir, Bunun içindir ki, ilk tatbikat neticeleri elde edildikten ve gerek halk ve gerek tüccar ve esnaf bu yeni satış usulüne alıştıktan sonra, ted- ricen kanunun tatbik sahası genişletile cektir. Pazarlıksız satış o mecburiyetine dair 3489 numaralı kanun fiyatların tekevvü- nüne müdahale etmemektedir. Bu kanun, fiyatların hükümet tarafından tayini've- ya fiyatlara narh konması gibi hükmü muhtevi değildir. 3489 numaralı kanunun o güyesi pera kende satışlarda câri olâgelen pâzarlık Buğday mahsuit Bu sene g€©$ senelerden | İstihsal senesi dünyanın he ikmal edilmiş olduğundan b* dünya buğday rekoitesi lan karışık tahminlere bir $99 kati neticeyi öğrenmek mü N tur, Son rakamlara göre dün istihsalâtının katiye 1,040,000,000 kentadır. Avru salâtı 455 milyon kentayı © day istihsalâtı geçen o ve son beş sene vasatisindei nin rekoltesi en düşük ( #* olacağı zannına düşülmüştü. ticesi olarak başta Italya “İ birçok (memleketler ( tedbi mecbur olmuşlardı. Fakat yavaş bu tahminler değişmiş netice belli olmuştur. —— Tedavüle çıka yeni paral# Ankara, 2 (A.A.) — TÜ kuriyet Merkez Bankasmön” Bankamızın 15 ikinci t€ rihinden itibaren tedavüle İ başladığı yeni harfli barkn9 eylül 938 tarihine kadar: Beş liralıklardan On ” Eli ” Yüz . Ceman altmış sekiz müy“ otuz iki bin dört yüz be? çıkarılmış ve mukabilinde banknotlardan ayni miki#* kaldırılmıştır. itiyariımı ortadan kaldırmak i pazarlıksız (maktu) şiyatla nü koymaktır. Bu maks3 kende satılan ve karar? fi dilecek glan mallar üzeri rir etiket konması ve böyle fiyatların altıda, veya EM ile satış yapılmaması me vi zi maddeler için, halkın. s ve saf kaliteleri olan adi olanlarını âyırabi bin de etiketlerle ilân? ihtiva etmektedir. Bu bi retle tatbik edileceği de Mi -. kararamede tayin ve © Kararname projesi vi e malın mesi İS dair tince teklif veçhile kabi de 1 ilkteşrin 1938 taribi girecek ve bu tarihte HİS. nun kararname hükümler? tat kara, İstanbul ve 1 lanmış olacaktır.