3 Eylül 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 10

Çekoslovakyada reyiâm mı yapılacak ger Baştarafı 1 incide ( manya bu tehdidin âdeta o monopolüne | vatanlarma iade edelim, fakat Çek va- tanımm on mühim parçasını elden çıkar. mağa asla razı olamayız. Beneş'in tezini . İngilizler, Fransızlar ve Ruslar kabul eğiyortar. Çekoslov«k- yayı bu iddlasında haklı Ogörmemek mümkün değildir. Zira bu memleketin şurasında burusında Alman bulunması Al manların bir gamanlar Çek topraklarını gasb ve istilâ etmiş olmalarmdan ieri gelmektedir. Lord Runciman'ım etüdlerinden çıks. cak neticelerin eski devirlerde cereyan etmiş bir gasb ve istilâ hâdisesinin Çek tapularmı Almanyaya babşedebileceği sanılmıyor, Almanlarm Macarları d& kendi noktal- nazarlarına imale ettikleri rivayet edi- iyor. Bu takdirde Alman kıskacı Çekos- lovakyayı cenuptan daha sağlam bir su- rette dişlemiş olacak. Fakat ne Olursa olsun Prag'ın Çek istiklâli mevzuunua Asla şakaya gelmediği artık dünyaca an. laşılmıştır. Çeklerin dürüst demokrat ve medeni oluşlarından pişman edilmeme'e- ri orta Avrupanın menfaatinedir. Sudet- lerin Alman eline geçmesi Tuna anber. larının anahtarlarını Berlin bankalarına vermek demek olacaktır, Alman nasye- malizminin 3,5 milyon Sudetli için silâh şakırdatmadığını herkes biliyor, Alman. ya Tuna boyundan şarka ve cenubu gar- kiye sarkmak istiyor. İşte bunun İçin dir ki Berlinin istediklerini ne Orta Av. rupada, ne şark! ne de garbi Avrupuda istiyene pek raslanmıyor. Hattâ Musoh- ninin bile Hitlerin politikasma O kerben müzaberet ettiği rivayet olunuyor. Loo. dranm yirmi mliyon sterlingiik bir kredi ile bu müzahereti kesebileceği muhak. kaktır. Bu takdirde Roma - Berlin mb. verinin yerini bir Prag - Cenova mihve- ri almış olacaktır ki Berlinin neo panjer- manizmini korkutan en mühim tehlike de budur. Hâdiselerden çıkan netlee şudur: 1 — Harb olmiyacak. 2 — Çekoslovakya müstakil devlet ol- mak hakkını yeni bir İmtihandan geçe rek kabul ettirmiştir. 3 — Tuna #tbarlarnm (o anahtarmı herkes Çek milletinde bırakmak istiyor. Bir Alman anbarcıya kimsenin İtinmdi yok, HABER Fransada endişe Paris,3 (A.A.) — Gazeteler, Obersalz- berg görüşmeleri hakkında (o mütaldalar serdetmektedirler, Övr gazetesi yazıyor: “Bütün işitilen sözler ittihaz edilmiş o- lan esaslı kararları (gizlemekten başka birşeyi istibdat o etmemektedir, Bu ka- rarlar, Hitlerin Nürenbergdeki söyliye- ceği program mahiyetindeki nutuktar ev vel ve hattâ belki de eylül ayının sonu- na kadar ilşa edilmiyecektir, Almanya” nm Ren nehri boyuna halen yapmakta olduğu istihkâmlar, ancak bu tarihte it- mam güilmiş olacaktır... Figaro diyor ki: “Hitler, icabında Südetlere yardım et- mek fikrinden vazgeçmiş değildir. Hitler, hürriyetini, ittihazı muhtemel üç karar arasında hürriyet ve ibtiyarını muhaiaza etmektedir: Südetlerin Çeklere karşı yap maları muhtemel bir kıyam himaye et mek, Çekoslovakyanın siyasi ve mülki bir inhilâline müncer olacak bir plebisit İstemek, sulh namma Çeklere fazla acı- lik hissi birakmıyacak ve onların bilâha- re büyük Almanya ile anlaşmalarını tes hil edecek son bir anlaşma teklifinde bu- İünmek.,, Ordr gazetesi, Çekaslovakyada yapıl- ması muhtemel bir plebisitten bahsederek diyor ki; “Birçok Fransızlarla (o Amerikalıların bu tuzağa düşeceklerine inanmak isteme” yiz. Plebisit usulü, Pancermanizme mu kavemet eden bütün devletleri berhava etmeğe yarıyacak bir şeydir.. Ve hiç kim se, bu usulün günün birinde Alsas Lore- ne tatbik edilmiyeceği hakkında bize te- minat veremez. Pancermanizm, daima plebisit sayesinde muvaffak olmak tali- hine mazhar olmuştur. Çünkü vurmağa hazırlanmış bir kuvvet tehdidini savur makta, mukavemete mecal bıralumıya « cak şekilde hareket (etmektedir ve Ak sahiptir... Popülerden: “Artık Çekoslovakyada dahili bir Sü- det meselesi yoktur. Ortada ancak Al manya ile Çekoslovakya arasında bir ih- tilâf vardır. Alman tehdidi, Alman taar rüzü tehlikesi mevcuttur. Hitler, bu su- retle hakiki rolünde görünmektedir. Harp ve sulh onun hareketine bağlıdır. Lord Rünciman, İngiltere ve Amerika o efkârı umumiyelerinin b uvaziyeti anlamaları» nı teshil etmektedir. Hitlerle mülâkat Berlin, 2 (A..A.) — Henlein öğleden biraz evvel Berchtesgadene kabul edil- miştir, Bu akşam Berhteşgadende aşağıdaki resmi tebliğ neşredilmiştir; “Hitler bu sabah Obersarzbergde, Sü- det Almanları reisi Henleini (kabul et- miştir. Henlein, İngiliz (o nazırlarından Runcimann arzusuna tevfikan Pras hü- kümetile Südet oAlmanları arasındaki müzakereleri Hitlere anlalmıştır. Bitler, Henleinin beyanatını büyük bir alım ile takip etmiş te bu o mülâkatın somunda bugünkü vaziyet hakkında tam bir fikir mutabakati mevcut olduğu mü- şahede edilmiştir. Hitlerin öğle yemeğinde misafir olarak bulunan Henlein öğleden ( sonra Ober- salzbergden hareket etmiştir.,, Obersalzbergden hareket eden Herlein, otomobille doğruca Çekosloyakyaya git- miştir. Alman hariciye nazırı von Ribbentrop da tayyare ile Berline dönmüştür. Almanlar akislerden memnun Henlein'in Hitlere yaptığı ziyaretin ecnebi memiçketlerde teviii ettiği ilk a. kislerden, Alman mahafili memnun gö - #ükmektedir, Barlinde beyan olunduğuna göre, mez- kür ziyaretin alenen yapılmış olması a- iâkadar taraflar arasındaki vaziyeti açık- $a gösterir. Almanya müzakerelerden hariç tutulamaz, Sudet Almanlıği "o Aİ, man milleti arasındaki bağlar bu ziyaret. le tabarliz etmiş bulunmaktadır. Alman- ya Çekoslovakyadaki Sudet Almanları - am bir plebisite müracaat etmeleri yolu- sa girmiştir. Sulhü kurtarmak için ye. güne çare de budur., Yeni teklifler Buradan alman haberlere göre, Hen- telin, Çekoslovakyaya döndükten sonra, Çekoslovakya hükümetinin tekliflerine karat mukabil tekliflerde bulunacaktır. Bükümet tekliflerinde Üç aylık bit si- yasi mütareke akdini ve Sudet Alman. larma kantonlar çerçevesi içinde Idari bir muhtariyet vermeği ileri sürüyordu. Henleinciler, bu projenin kabul edilmez | olduğumu söylüyorlar ve bütün Alman camiası İçin Idari taksimat yapılmaksı. sm muhtariyet istiyorlar. Pariste temas ve müzakereler Paris, 2 (A. A.) — Haritiye bazirı Boune, bugün öğleden sonra Fransanm Varşova büyük elçisiyle tekrar vazifesi, ne başlıyan İngilterenin Paris büyük el. şisini kabul ederek kendileriyle görüş- müştür, İngiltere büyük elçisi, Pragdan Lon- draya gelen malimata göre Runciman ve Reneş'in Sudet Almanları partisi İle yaptığı son müzakerelerin müsalt öldu- , ğunu Fransa hariciye Bazırma söyle, miştir. Bu malümat Hitler - Henlein mülâkatından evvele alttir. Berhtesga - den mülâkatı Pariste Çekoslovakyanm ve belki de bütün Avrupanın vaziyeti hu. susunda kat'i bir safha arzettiği tahmin edilmektedir, Bununla bersber Fransız mahafilinde, gerginliğin hafif bir suret- te zall olduğu intibar vardır. Lebrün'ün riyasetinde toplanan nasır. lar moelisi bilhassa harici vaziyeti tet- kik etmiştir. Daladye umum! vaziyet hakkında izahat vermiştir. Bonne diplo- matik müzakerelerin halihazırdaki vazi- yeti hakkında meclisi tenvir etmiştir, Nafla nazırı de Monzle kömlür komitesile maden federasyonu arasında yapılan mü- zakerelerin müspet bir şekilde neticelen. diğini bildirmiştir, Ruzvelt vaziyeti tehlikeli gö- rüyor Vaşington, 2 (A.A.) — Enternasyo - nal vaziyetin" nazikliğine, binaen reisi cumhur Ruzvelt, kendisinin Vaşing - tondan ayrılmasını icap ettirecek hiç Hatay Devlet Reisi 4 EYLUL — 1938 4 dün seçildi Di Bap” Daştarafı 1 incide Hatay Millet Meclisi yeni devletin resmi adirr “Hatay, ,olarak kabul et- miştir. Açılış nutku Antakya, 2 (A.A.) — Anadolu A- jansının hususi muhabiri bildiriyor: Hatay meclisinin bugünkü açılış celsesinde en yaşlı aza sıfatiyle riya set eden mebmet Adalı aşağıdaki nutuk la celseyi açmıştır; “Sayın meb'uslar, Yaş reisi olarak Hatayın ilk meclisi- nin ilk celsesini açmakla bahtiyarlığım sonsuzdur. Milletlerin mukadderatını kendileri- nin idare etmeleri siyast adaletin bula - bildiği yegâne gayedir. Cihan Harbinin eski Osmanlı impa- ratorluğunu teşkil eden milletlere mu- vakkat da olsa tahmil ettiği şartlı ka- yıtlı idarelerin bügün tam bir istiklâl şekline inkirlâp edeceğine kanaatim vardır. Biz Hataylılara nasip olan bu saadeti başkalarında da görmek en ha lis emelimdir. Büyük Türk milleti ve Ulu Şefimiz Atatürkün ilham ve iradeleriyle kurta- rılan istiklâlimizi tebrik ederken bü- yük Türk milletine ve Ulu Şefimize sonsuz bağlılığımızı tekrar etmeği şe- refli ve milli bir vazife bilirim, Ruznamede meclisin reis © intihabı vardır, Reis intihap buyurunuz.,, Meclis Reisinin nutku Hatay Millet Meclisi riyasetine $€- gilmesi münasebetiyle Abdülgani Türk- man Şu mutlu söylemiştir ; “ Sayın Hatay meb'usları, Milli coğrafyamızda şimdi Hatay di- ye anılan bu havali büyük Türk mil - letinin ve onun şerefli tarihinin ayrılık bilmiyen ve dünya bir araya gelse ay- tılmıyacak olan kudsa! bir yurdudur. Nihayet talim ymukarrerata ve ar laşmalara dayanan bu -mes'ud netice hasıl oldu, Bu mes'ud neticenin en müessir âmi- Ni, Ulu Şefin daha ilk günlerdenberi izhar ve ifade buyurdukları irade ve kararlardır. Bu büyük mill? şefimize derin ve engin şükran ve bağlılığımızı cihan hu- zurunda bu kürsüden bir kere daha ar- zederim. Türkiye cümhüriyeti Türk * Fran. 8iz münasebetlerinin Hatay işinin iyi bir yönde yürümesine bağlanmıştır. Fransa cümhuriyeti de Türk dostlu. ğunu Hatayın hürriyet ve Istiklâlinde bulmuştur. Hataym hürriyet ve istik. lâline ve onun bilfiil tahakkukuna da- yanan bu mesut hâdise ayni zamanda ciban sulhünün de milessir bir âmili oldu. Hürriyet ve iatiklâlimizin tahak. kuğu iki büyük millet arasında anlaş, mayı arttıracak ve cihan şulhfinü koru yacaktır. Bizim tam bürriyet ve istik- lâlimizin mebdei adalet ve gayesi de halkımızın saadetidir, Bu kadar insa, ni ve yüksek ideallere dayanan siya, si varlıktan her millet ve bususile komşuarımız yanız fayda görecek . lerdir, Bizim dahili işlerimizde politikamı. zın esası, din ve dili, ırkı ne olursa ol” sun bütün Hataylılarım geniş birshür. riyet ve tam bir müsavat dairesinde saadet ve refablarının inkişafı ve bu husustaki bütün fırsat ve imkânarı temin edecek cümhuriyet esaslarına dayanan halkçı ve demokrat bir politi, kadır, Arkadaşlar, vazifenizin de şerefini. zin büyüklüğü ile mütenasip, ağır ol. duğuna nazarı dikkatinizi celbetmek isterim, Hatay müstakil devletini kuracak bir daveti kabul edemiyeceğini bildir. miştir. Amerika büyük elçisi bugün Aber donda söylediği bir nutukta şimdiki enternasyonal (vaziyetin vahâmetine sebep bazı memleket idarecilerinin sa- bırsızlığını ve ihtilâfları sulh yoliyle halletmekteki acizleri olduğunu beyan etmiş ve bu temayüllere Amerikan - İngiliz münasebatınmn mülhem olduğu anlaşma prensibini karşı çıkarmıştır. ve koruyacak kanunları siz yapacak- sınız. Bu kanunların hak ve adalet prensipine dayanarak memleketimizin ve halkımızın saadet ve refatını te. min edecek medeni ve aki icsasları ih. Liva edeceğine eminim. Bu memleketin varidatı ve vasta" larmı munhasıran halkımızın refahına hasretmek, istiklâlimizin temelidir. İç emniyetimizin tam korunmasmı ancak, milli zabıtamız temin edebilir. Tegekkül edecek milli hükümetimizden milli ihtiyaçlarımıza sarfedecek ve verimli bir bütçe ve köylerimizi ve hemşerilerimizi haydutların şerrinden koruyacak milli bir zabıtadır. Millet namma hükmedecek, mah. kemelerimizi kurmak bilgin âdil ve reyinde bür milli hâkimler seçmek ve onları medeni usuller ve kanunlarla teçhiz etmek teahhur kabul etmez bir vazifedir, Arkadaşlar, her şeye takaddüm e . den bize, millete, ve hükümete teret- tüp eden en önemli vazife bu istiklâ. le, bu vatana 'Ayık olmak evsafmı ha. iz olmaktır. 19 sene süren frtret dev“ rinin girdibadi şuunu ve bin bir cere. yanları arasında binbir saik altında masumane veya gafilâne hareketler. de bulunmuş olanların durmaları âr tık maziye ait ve artık hatırası bile gi, hinlerden ve gönüllerden silinmelidir. Yeni devlet ve yeni rejim dürüst bir siyasi umde taşıyan ve temiz ahlâk sa hibi, sadık ve vicdanlı, seciyeli, va . tansever tipinde bir vatandaş ister. Şahsi ve ailevi veya diğer içtima! ve siyasi sebeplere müstenit kinler ve a davetler durmalı ve durdurulmalıdır. İyi vatandaşlık vasfı bundan son . râki hareketlerimizin neticesine ve fi. Vi tezahürlerine bağlı olacaktır. Bu memleket ve halkı bundan #onra ne 48'#'i politika ihtiraslarınm, ne de si- yasi entrika ve dolapların tezvir saha. si olmıyacaktır. Hemşerilerime ve her kese hakikati söyliyeyim ki, böyle tah rikâta hem meydan verilmiyecek hem de yapanlar asla hoş görülmiyecek . lerdir. Kanunlarm kudreti hükümeti- mizin icraatı, halkımızın gayz ve nef. reti ve partimizin murakabesi nihayet daha yüksekten almacak tedbirler bu maküs harekât ve cereyanları önliye. cek ve kökünden imha edecektir. Biz” de her yerde olduğu gibi şahsin kıy . meti ve itibari ve vatana bağlılığı, ka. nunlara itaat, rejime sadakatle ölçü- ecektir, Arkadaşlar, müstakil ve hür Hatay devletinin bugün milet meclisinin bu içtima: ile medeni milletler camiası. na yeni bir uzuv olarak filen ve huku. kan iltihak ettiğini bütün cihana bura” dan ilân etmekle son derece bahtiya. rım, Türkiye Büyük Millet Meclisine ve 'Türk milletine, cümhuriyet hükümeti, ne istiklâlimizi kurtaran, kuran ve ko” ruyan Ulu Şef Alatirke milletimizin ve meclisimizin derin şükranlarını ve sarsılmaz bağlılıklarını sunmak hepi. miz için şerefli bir ödevdir. Dost Fransız millet meclisine, sa. yın hükümetine ve onun yüksek devlet şefi Relsicümhur hazretlerine dosta” ne arzetmeği bir vecibe bilirim, Asırlarca bir devlet halinde birlikte yaşadığımız İrak, Suriye ve Lübnan milletlerine bu asırlık alâka ve mi'na zebetlerin icap ettirdiği dostluk ve iyi komşuluk hislerimizi saadet ve ikbal, leri hakkında beslediğimiz halisane temennilerimizi bildirmek bizim için bir vazifedir. Arkadaşlar, bütün memleketimizin, idealimizin ve mesaimizin tek hedefi Hatay halkının refah ve saadetidir. Kendilerini, bin bir fedakârlık bahası” na kazandıkları istiklâllerini kutlar, can ve gönülden hepimize saadetler ve Hatay millet meclisine muvaffakıyet. ler dilerim. ,, “.. Müstakil Hatayın devlet ve hükümet erkâninen kısaca tercümei hallerini ya- zıyoruz: Devlet Reisi Tayfur Sökmen *Amikte, meşhur ve zengin - Türkmen beylerinden Mustafa paşa Moralı oğludur. 45 yaşındadır. “. — dö İlik tahsilini Amik köylerinde we larak yapmuş, sonra muhtelif iyi lerde okumuştur. Umumi harbi yea müteakıp babası ölmüş, Tayfur çiftliklerinin başma dör Harpten sonra mücadele 92 A büyük hizmetleri görülmüştür. Seni kara itilâftnamesini müteakip © vi bırakarak Türkiyeye hicret eMİ ex de Adanada “Antakya * hee lâl cemiyeti,,ni kurmuş, 1 da: “Antakya - İskenderunlula” ye birliği,, reisliğinde (bulunmuş Ani Türkiye Büyük Millet Meclisine * ya saylavı seçilmiştir. Meclis Reisi | Abdulgani Türkmen Türkmen 55 yaşındadır. anak Türkmen ailesindendir. RüşüY€ geri Antakyada yapmış husus! dersle tür, m Osmanlı idaresi zamanmda bil re Antakyadan mebus çıkariâ” yi Ahmet Türkmenin küçük kardesi. tayın mücadele yıllarında ağabeyi Ter lışan Türkmen Hatay davasınd3 yapı fur Sökmenle mesai arkadaşlığı öd tur. Abdülgani davanm başında “var kadar Antakya halk partisi un kanlığında bulunmuştur. » Başvekil namzedi - Abdurrahman Melek 43 Yağlı ye Beyrut tıbbiyesinden İstanbul V ygöl ne geçmiş ve tahsilini bitirmişti den sonra Antakyaya gelerek gi başlamıştır. Hatay davasmda ir Son bir iki ay önce Hatay valisi tur, l Adliye Vekili nam-edi ce Yurtman pr 40 yaşlarındadır. 1922 de stand kukunu bitirerek Antakyay& Ç Bir müddet avukatlık yapmıŞ ili kiyeye dönerek muhtelif vilâyet takya müddeilumumisiydi. Kültür bakanı namzedi Türkmen Faik Türkmen, Antakyanıf. gel & silesindendir. 80 yaşındadır. peel rüver$tesi tb fakültesi diş debiyat fakültesi felsefe mezundur. İstanbul askeri diğer selerde mmaullimlik 1953 de neşrettiği “ si,, adlı eserile dikkati harbiye tarafmdan ihtisas üzere Parise gitmiştir. sele yüksek tahsil diplomssi taüştür.. Faik Türkmen Türk tarihç Türk dili inkılâbı üzeri bi hazırlamış 1500 sayfa Pariste doktora da Hatay davasının bidayetind? lerimizde yazılar yı tanıtmış son zamanlarda İs ten ibaret büyük bir Hata” Iamıştır. Faik Türkmen 900 tay matbuatının başında Nafıa Bakanı Alpar Istanbul Mühendis zundur, 40 yaşlarndadır. rüpada da yapmıştır. Hatay çalışmış, İskenderun halkevi da bulurmuş, İskenderun idare etmiştir, Son iki AY rün Halkevi! başkanlıl Sancak nafia müdürlüğüne pek li k il a yg