31 Mayıs 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

Neşriyat Müdürü n Rasim EVİ» Istanbul Ankara caddesi Yazı işleri telefonu; 23972 w <3 24370 : 20335 Uzak şark vaziyeti Uzak Şarkta geçen yaz ortasından- beri devam eden askeri harekâtın inki. galını istrateji mütehassı bile kavrayabilmeleri koluy değildir. Şimal- de Mançuryadan başlıyarak Oocenuba doğru bir kaç hafta evvel işgal edilen Amoy şehrine kadar uzenan geniş bir sebil mıntakasında, iki milyon üç yüz bin kadar Japon askeri Çinlilerle boğuş- maktadır, Fakat bu mücadelenin tabi- yesi iyice anlaşılmıyor. Japon kıtaları, biribiriyle rabıtası olmıyan bir takım cephelere ayrılmıştır. Bir defa şimâlde 1931 senesindenbe- ri Japonların işgali altında bulunan Mançurya vardır. Japonlar bu meml'e. kette Sovyet Rusyadom gelebilecek teh- likeye karşı üç yüz bin asker tahşid etmişlerdir. Cenuba doğru şimali Çin mıntakası belli başlı bir cephedir ki yakın zaman- Tara kadar Şantung cephesinden ayrı idi. Suşovun İşgöli ile bu iki cephe ara- sında bir rabıta kurulmuş olmakla be- raber, bu rabıtann pek sağlam olmadı. ğı bildrilimektedir. Amoy şehrinin iş- gali İle cenupta bunlardan ayrı bir cep- be kurulmuş demektir. Bundan başko vaziyeti büsbütün karıştıran bir âmil de cephe gerilerinde bir takım muntaka- Jarm hâlâ Çin hâkimiyeti altında bu- Tunmasıdır. Pekin yakınlarında bile bir takım Çin kuvvetlerinin faailyette bu. lunduğu haber verilmektedir berlere göre de iç Mongolis' fen miihnip bir İva Gi tahtinı Japonlardan İstirdat etmeğe çâ- aşmaktadır, Görülüyor ki Çindeki askeri harekât gok dağınıktır. Bunun neden böyle ol. duğunu anlamak için bu harekâtm te rihini hatırlamak kâfidir: Japonya ge şen yaz, Çine karşı teşebbüse girişme- ğe karar verdiği zaman, Asya kıtası ö- zerinde büyük bir harp yopmayı dü. günmüş değildi, Japonya dünyanın en kuvvetli aske- ri devleti idi Çin de dağımık bir mem- leketti. Bu memiçket içinde yaşıyan halka bir “millet, adı bile verilemezdi. Birkaç darbede Çinin yola getirileceği sanılmıştı, Fakat biribirini takip eden darbelerle Çin “yola gelmedikçe, Ja- ponya, yeni yeni tedbirler alınak mec- buriyetinde kaldı. İşte bu mahiyeti anlaşılmaz ve içinden çıkılmaz vaziyet böyle şaşırmış görünen bir Japonya ta. zalından zaman zoman alınan tedbirler neticesinde meydana gelmiştir. Japon- ya bütün kararına rağmen, Asya kıta- sında büyük bir harbe sürüklenmişti. Bugün bu kıt'a Üzerinde iki buçuk milyona yakın askeri (Ovardır. Fakat bugün için Asya kıtasında büyük bir harba girişmeği gönlü o kadar arzu et- m mez ki, böyle bir harp bütün hararetile | devam ettiği halde hâlâ buna inanmak istemiyor. Bu, İngilterenin Avrupa kıtasında bir asır devam eden macerasına benze- mektedir. İngilizler tarihte (O“yüz sene mu. harebeleri,, denilen bu mücadeleden sonra nihayet yalnız “Kale, yi ellerin. de tutabilmişler ve Avrupa kıtasından çekilmek me:buriyvetinde kn'mıslardır. Japonya da Asya kıtasında ayni ma- ceraya sürüklenmektedir. Fakat silâh ların ve harp tekniğinin tekâmülü, ar- tk asırlık muharebe yapılmasına mü. salt olmağığından bu macera daha kısa kesilecektir. Filhakika Tokyodan gelen haber- ler Japonyanın ıstırap içinde bulurdu- ğunu bildirmektedir. Bir kç gün evvel kabinede ehemmiyetli değişiklikler ya- İ pılmıştır,. Bunların şümul ve mânası hakkında türlü türlü tefsirler yapılmak- la beraber, bütün tefsirciletin birlertiği bir nokta şudur ki Çindeki askeri hare, kât pek yolunda yürümüyor. Ehemmi- yetli olan nokta da budur, Jopon hü- HABER — Aksam postam Alsas Lorem'de Alman propağandası Günün birinde Alsas Lorendeki Almanların da Almanyaya göstermeleri Baştarafı 1 incide alacağız!,,: “bizim Fransız olup olmı. yacağımız meselesi artık mevzuu babs- olamaz. Biz bu meseleyi kat'i şekilde hallettik ve menfi cevap verdik.,, Bunlar Biklerin dilinden düşmiyen #5ilerdir. Şefi bulunduğu Yungman- bayt teşkilâtı “Landerpartay,, partisin- den daha askeri ve gizli bir teşkilâttir. Bu teşkilâtın şubeleri 116 tanedir ve bunların toplantıları gizli yapılır. 1937 de, Strazburg şubesi (toplantılarını Sentoreli endeğdsinde 5 numaralı garaj. da yapardı, Pelis burasını keşfettikten sonra toplantılar başka yerde yapıl- maktadır. Bikler 34 yaşındadır, Babası Al man, anası Lorenlidir. 1919 da Alman tabiiyetine geçmiştir. Asıl mesleği a vukatlıktır, Kendisine Almanların gâ- malı haçına benziyen bir işareti alem olarak alan Bikleri, partiye mensup olanlar, kollarmı kaldırarak: "“Fray Folk! — Hür millet!,, diye selâmlıyor- lar.Oda: “Im aygenem land — kendi mem. leketinde!,, diye cevab vermektedir. Bu suretle, Bikler, Alsas Lorendeki Almanlar için, kendi memleketlerinde harbe muktedir bir millet olarak yaşa. malarımı, muhtariyetlerini istemekte- dir, “Hür millet,, isminde haftalık bir meşmua çıkaran Bikler, bir de kütüp. hane açmıştır. Ve Hitlerci propagan- da neşriyatı yapmakladır. Gazete, Di yor, Alsaslıların ana dillerini, alman. cayı unutmalarına çalışıyor. Mem- leketi sildhlarla kuşatarak iktisadiya- fina tarar veriyor. Majino hattı bir yaradır ve Alsashlar Fransanın, ken. di emniyeti için kurban vereceği ük askerlerdir. “Fakat, Fransanın siyaseti muvaf- Jakıyetsizlikle neticelenecektir, çünkü bia tamtmiyle bir Alman memleketi - yiz, bir Alman halkıyız ve arkamızda bizim kanımızdan olan yüz milyon ki, $i vardır. Fransız milliyetçiliği Alman müli . yetçiliğinden çok daha kuvvetlidir. Bunun misalini, aramızda frânsızca konuşan halk gösteriyor. Hitler Ak sasla alâkadar olmuyorsa da, bizim her şeyi çabuk unutan ve yabancı hâ. kimiyeti altında yaşıyan halkımız ara- sında ırkımızın istikldi için Berlinin çalıştığı muhakkaktır. Bununla beraber, bugün Alsasta na- mwsluoâ bir reyiâm yapılacak olursa, halkin yüzde yetmişi muhtariyet isti, yecektir. Buna eminim!,, Biklerin sağ kolu sayılabilecek bir kümetine giten yeni adamlar, politika tabiyeleri, başka askeri tabiye- ler kullanarak Japonyayı içine düştüğü çıkmazdan kurtarmağa çalışacaklar. Bu arâda Japon hükümetinin tazyiki ile Almanya Çindeki askeri mütehassıs- ları geri çekmeğe karar vermiştir. Bun. lar general Falkenkausen'in reisliği al- tında yirmi kadar mütehassrstı. Berlin - Tokyo mihveri namma Almanyanın, bu mütehassıslirı geri çekmesi, Çin - deki mücadele üzerine nasıl bir tesir yapacaktır?, Bu, Alman mütehassıslarınm cephe gerilerindeki rollerinin ehemmiyetine bağlıdır. Bu rol ekseriya izam edilir. Fakat he kadar ehemmiyetli olursa ol- sun, yabancı askerlerin geri çekilmele. ri, bir noktadan Çinliler için faydalı ol- malıdır; Çinlilerin kendi kabiliyetlerine olan güve tırmalı ve maneviyatla- rı yükse'tmelidir, Kurtuluş savaşın. dı en ehemmiyetli muvaffakryet unsu- rü kendine güvenmekterir. A.Ş. ESMER Ulus Utinak arzusu mümkürmüş adam daha vurdır ki, daims Almanya. | dası arasında, birçok neşriyat vardır. ya gidip gelmekte ve Berlinle temas etmektedir. Fritz Şpirer ismindeki bu adamm Üzerinde, Almanyadan gelir- ken, birkaç kere gümrük muayene memurları bizim paramızla 1000 - 2000 lira kadar bir para bulmuşlar - dır. Şpizer, memlekette bir reylâm ya. pılırsa halkın yüzde 80.85 inin muhta- riyet lehinde rey vereceğini söylüyor, Alsns üzerindeki Alman propagan- Bunlardan başlıcası “E. L, 2.” (Alsss Loren gazetesi) dir ki, 4000 nüsha ba- san bu gazetenin 1500 nüshasını Al manya almaktadır. Diğer neşriyat a- rasında gündelik gazeteler 1000, haf. talıklar 1700, yarım aylık 5100, ay- tıklar 15400, diğerleri 200 nüsha tut- maktadır ki, bunların yekünu 70.000 nüsha etmektedir. Bu neşriyat Alsas Loren srazisin. de, asıl fiatlarmn yarısma #atılmak- tadır. ei Barselonada, anaları, babaları, harpteölen çocuklar toplanarak hükümet tara. fından iaşe edilmektedir. Sayısı on bini bulan bu çocuklara hergün süt verilmek- tedir. 360 liraya bir otomobil / mi İİ 4 Almanya harb sanayline ve memle, ketinde bulunmıyan ham maddeleri sun'i şekilde yapmıya çalışırken oto. mobil sanayiine de büyük bir ehemmi- yet vermektedir. Hitler, geçen sene söylediği bir nutukta, yakında herke- sin otomobili olacağını müjdelemiş ve küçük otomöbil yapılmasını teşvik et. mişti, Benzini ve diğer yakılan maddeleri sun'i bir gekilde imal eden Almanya- da otomobil sanayii de inkişaf halin. dedir. Bügün açılan yeni bir fabrika. da yalniz küçük bususi otomobili tipi arabalar yapılmaktadır. Bu otomobil. ler bizim paramızla 300-350 Jiraya satılmaktadır ki, daha çok miktarda yapıldığı zaman daba ucuzlıyacaktır. Resimde, Hitler Tabrikada bu oto - mobillerden birini tetkik ederken gö- rülüyor. Uzan dev gemile! “Uçan dev gemiler, fabrikadan çıkım Bu deniz tay: li vi 8000 mil gibi büyük bir süratle uçabili yor. Tayyarenifi arkasında, Cunda top ve makineli tüleği vardır. 5 ismi verilen bu ağır âskert tayyarelerin ilki İngilterede ve tecrübeleri yapılmış tır. İtalya Krali varın Libyadan, ital- yaya dönüyor Roma, 30. (A.A.) — Kral bugün Bingaziden Derneye gitmiştir. Yarın Topbruka gidecek ve oradan Salvaya yatı ile İtalyaya dönmek üzere libyadan ayrılacaktır. ——— italyan âyan meclisi 938 - 939 Bülçesıni kanu! etti Roma, 30 (A.A.) — Ayan meclisi bü- ronliye nazareti 1938-1939 bi. çesini kabul etmiştir. Meliye nazırının verdiği izahata gö- re 30 nisanda 9 milyar 597 milyon li- retlik gümüş para tedavülde bulunuyor- du. Geçen senenin aynı devresine nis- betle 68 milyon 700 bin liret fazladır. Hükümet nikel paralar yerine başka bir halita kullanacaktır. Maliye nazırı dalgalı borçlarm tevhi- di için istikraz akdinin düşünülmedi ğini tasrih eylemiştir. —— Eski Ingiliz Kra! Versaydan ayrıldı Paris, 31 (A.A) — Dük ve Düşes D5 Vindsor, antibe gitmek Üzerever saydan ayrılmışlardır. Ve İstasyonda ları tarafından uğurlanmışlardır. GK SA A E dümenin ü-| 31 MAYIS — 1938 KURUN Bir suikast piânı RANSANIN Hatay meselesi etrafında berdiği teminatı kaydederken Asım Us bilhassa feberüz eltiriyor ki, Türk elkârı umumliyesinin hassasiyeti eksilmiş değil, bilâkis armışlır. Bunun sebebi de şudur; Fransız hariciye nezareti bir laraf- tan Türkiye hariciye — vekâletine en koft dosttük teminatı verirken diğer larajtan Fransız dahiliye nesaretinin tasv taydakt Ermenileri Türk davası al harekete getirmek için dört yöz sayfalık kocaman bir kilap neşredilmiştir. Asım Ls diyor ki ransızlar Hataydaki Ermenileri Türk lerden ayırınak için neşreltikleri bu kitap ile şöyle bir telkinde bulunuyorlar: — Ermeniler Türkler ile birleşirse Ha- taydaki Fransız mandası kalkar. Burnda bir Türk idaresi kurulur, Halbuki Hatay. da bir Türk idaresinin kurulması İleride Kilikyayı Ermenistan yapmak plânının ta bakkukuna engel olur... Fransızların Ermenileri iğfal için kul. landıkları bu dilden biz Türklerin anladı- Bımız mana İse şudur: Büyük barplen s00- ra Adananın İşgeli ile Türk valanı wley- binde ortaya koyduğu suikastından Lozan munhedesinin isızasından sonra vazgeç” miş değildir. Suriye mandasını sadece 8 sa ne için aldıktan sonra bu arsı idareyi o- rada ebedi bir Fransız işgali beline ge tirmesi, bahusus bu işgal sahasını Hatay mıntakasına da teşmil etmesi Anadolu lop eaklarına karşı olan gizli emellerin açık bir dellildir.,, Başmuharrir, gene yazısında şunları ilâ ve ediyor: “Şimdiye kadar Hatay meselesi Türkiye için oradaki Türklerin hayat o haklarını muhafaza etmek, ayni zamanda cenup hu» dutlarımızda kaçakçılık vesaire gibi fena- hklara karşı bir emniyet mıntakası vücüs da getirmek mahiyetindeydi. Fakat Hatay. İ daki Fransız askeri işanlini bir gün'tek- rar Anmdolu içerlerine doğru yürümek i- çin Bir ileri karakol tedhiri sayan F: sırların bü türlü solkastları açığa çıkıtkt sonra artık bü milli dara Türkiye için en hayati bir valan meselesi olur. TENTU SABAH ———— — ÖSEYİN Cahit Yalçın, yüz eliiiikle rin ve istiklâl mahkemesi mahkâm- larının affedileceği hakkında verilen ha- Derler karşısında duyduğu < memnuniyet ve sevinci anlatıyor ve şöyle diyor : “Bugünkü affı umumi bir merhaledir ve bize yeni merhaleler müjdelediği de şüp- hesizdir. Bundan sonraki merhaleyi mat- buat kanununun biraz tadili şeklinde gö- receğimizi ömüt ediyorum. Fakat bu mok- tada hükümetin atacağı adımı kolaylaştır- mak yarifesinin bize terettüp ettiğini de söylemek lâzımdır. Tenkid hürriyetinin lâzum ve faydasını inkâr edebilecek bir kimse tasavvur et- miyorum, Fakat, bilhassa siyasi terbiyesi noksan olan, hürriyet ananelerine asırlar- danberi alışkan butunmıyan memleketler- de, meşru ve elzem tenkid hürriyeti ma- mına yapılabilecek sulistimallerin vatana hakiki zararı dokunabileceğini ber kalem sahibi idrök etmelidir. Arada bu © vatsel vazifede kusur edebilecek bir kalem gö rülürse ekseriyet onu mesleğinin şeref ve haysiyetini gözetmeğe mecbur edebilecek derecede şan hissi duymalıdır. Zaten bügün, ilmi sahada söz ve tenkid hürriyeti bizde tem surelle mevcuttur. Ben beş senedenberi FİKİR HAREKETLERİ'4 de dünyanın bütün sosyal meselelerini vE fikre ait hareketlerini tam ve katl bir İ* tklAk ve hürriyet delresinde izah ediyo” İ rum, Dünyanm en hür bir memleketinde bile bunilan daha fazla serbest yazı YA” İ mağa imkün yoktur. Bir parti o adamı ö8 değilim. Böyle olduğu halde, ilim ve kültür sahasını tecavüz etmiyen bu en hür mer yat resmen hiçhir mümaneata maruz kal madığı gibi ufacık bir ihtarı bile dö“ etmemiştir. Şu halde sivasiyat ve aktüslite sahası” da da tenkit hürriyetini inkilâp Tür yesine yakışacak bir sürette görmek hi #nennda Eslem sahipleri ühdelerine d olsunluk, basiret ve itidal eserlerini, KEY di kabiliyetlerini gösterdikleri zaman b kömetin matbust kanununda matlüp sikliti memnuniyelle (o yapacağına * edilmez. Suriye Gazete'eri müddets'z olarak kapatılab lecek Şam, 30 (A.A.) — Suriye tosu yeni masbuat kanununu ka! resi, İşinde pek ağır bir yük ve mühimmat olduğu balde, saatte inilir. , la: wi e Bundan böyle hükümet her beni bir gazeteyi müddetsiz olarak tatil Bu sön sistem ağır askeri tayyareler, İngiliz hava ordusunu Kuvvetlendirmek; bilecektir. Suriye gazetecileri kanuni. için hazırlanan inşaat programında büyük bir denizde, hem karada mühimi bir müdafaa silâhı teşkil edetektir. et tutacaktır. Bu tayayreler hem kabulünü müteakib nümayişli bir İ da müzakere salonundan çulcmnıglard"“