7 Ekim 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 10

| Büyük Okyanusta korsanlık başlıyor! Amerika (OCumhürreisi Ruzveltin nutku her tarafta büyük akisler yap. mıştır. Her memlekette gazeteler bu nutuk üzerinde sütun sütun yazılar neşretmekle meşguldür. Birçok yerler. de Amerikanm dünya işlerine fiili bir müdahalede bulunmasının başlangicı suretinde telâkki edilen bu nutuk, A. merika devletini tam bir siyasi taah. hülde bağlamış sayılmaktadır, Ameri. kadan gelen son haberlerinde bu tahmindeki isabeti göze vurmakta ol duğunu kaydetmeliyiz. Ruzveltin nutku bütün düfhya me. selelerini biribirine bağlı olarak mü. talpa etmekte ve bu meselelerin topu. nu birden halletmek esası üzerinde te. merküz etmektedir. Bu vaziyet, Ame. rika âyan âzasından mühim bir sima. nm geçen yıl içinde Ruzvelte atfede. rek yaydığı bir tasavvuru hatırlat. © © maktadır. Yani “bellibaşir dünya dev. f letlerinin milli şeflerini toplıyacak İ büyü? bir dünya konferansı,, projesi. ni... O zaman da bir hayli münakaşa e. dilen ve tatbikma imkân bulunup bu. Tunmuıyacağı etrafmda muhtelif fikir, ler dermeyan edilen bu projeyi hatır. Yattıktan sonra, Amerikada Ruzveltin nutkunu takip eden siyasi hareketleri İl sıralıyalım: t 1 — Londrada toplanması muhte İ mel dokuz devlet konferansına Ame. | rTikanın iştirak edeceğine muhakkak nazariyle bakılmaktadır. (*) 2 — Milletler Cemiyeti 23 ler ko. mitesinde Japonyayı alenen takbih e. den karara, Amerikanın Bern sefiri Harrison, gazetelere verdiği beyanat. Ja hükümetinin iştirak etmekte oldu. ğunu zımnen bildirmişti. Nutuktan sonra, Amerika hükümetinin, bu indi. rect tasvibe kanmıyarak takhih kara. rını birdefa da resmen ve doğrudan doğruya tasvib edeceği bildirilmekte. dir. 3. — Nutkun Amerika efğirı um, i miyesi tarafmdan büyük bir hararet. ç le kabul edilmiş olması Ruzveltin iste. i diği şekilde hareket etmek imkânları. nı bulacağma, istediği kadar fazla harb ve silâhlanma tahsisatı kopara- bileceğine delil addedilmektedir. 4 — Nulkun metni bütün hükümet. lerin emrine amade bulundurulduğunu bildirmektedir ki, bu şekil ile nutuk "Amerikanın devletlere verilmiş bir si. yasi muhtırası manasını almaktadır. 5 — Nutuk Amerikanın bütün neşir vasıtalariyle, radyo istasyonlariyle dünyaya mütemadiyen tekrar edi için ayni zamanda dünya efkârı umu. miyelerine çıkarılmış devamlı bir ma. nifeste manasını göze vurmaktadır. 6 — Relsicumhur Ruzveltin “müs. tacel kanun projeleri için” parlâmen. tonun fevkalâde içtimaa çağrılacağını bildirmesi manidar addedilmektedir. Japonyanın verdiği vevap ve giriştiği hareketler Japonyanm Amerikadan gelen bu İ hücum karşısında şaşmadan giriştiği işe devam edeceği ve bildiğini yapmak İz ısrar edeceği sanılıyor. Japon dış bakanlığının Vaşington nezdinde her. hangi bir teşebbüste bulunup bulun - madığı henüz malüm değildir. Yalnız Japon diş bakanlığı namma konuşan bir zat şunları söylemiğtir: “— Çinde çalışma ve yayılma hür. riyeti istemekteyiz. Dünya herkesin. dir. Japonya milli hedeflerinden mene. dilemez.,, Ajensm verdiği şu haberden de si. yasi bir askerin ayrıca beyanatta bu. lunmaya âmirleri tarafmdan mezın kılındığı anlaşılıyor: Tokyo, 6 (A. A.) — Japonyanm Çin ataşemlliteri Kitan beyanatta-bu. lunarak demiştir ki: “Japonya simali Çinde yeni bir dev. let kurmak fikrinde olmadığı gibi ora. da bir askeri işgal de idame etmek ar Zusunda değildir, Fakat Çin, Japonya. ya karşı muhasım hattı hareketinde ısrar edecek olursa Japonya şimali Çinde kendi Otoritesi altında yarı müstakil bir rejim tesis edecektir. (*) Dış sims sütünumuzdaki ma. Malede buna temas eden cihetler var. i | Eğer muhasamat devam ederse bü . tün mühim sevkuleeyş noktalarınm da işgali icab edecektir. Şimdi mu. vakkaten işgal altmda bulunan top - raklar ileride vaziyetin lüzum göste. reseği rejime hazırlık olmak üzere da. ha şimdiden hususi bir idareye tâbi tu tulacaktır., Fakat Japonyanın gösterdiği en Bü. him hareket ve cevab, cenubi Çin denizinde üç adayı işgaliyle başlamış ve verilmiş bulunuyor. Bu adalar Prat ras adaları namiyle maruftur ki, kü- çük olmalarma rağmen stratejik €- hemmiyetleri pek büyüktür. Bu ada. ları garbi Akdenizin “Balear” adala. rma benzetmek mümkündür. Japonya adaları İşgal eder etmez derhal üçünde de tayyare meydanları yapmı. ya başlamıştır. Bundan çıkarılan ne. tice şudur: Bu adalardaki tayyareler hem ce. nubi Çini bombardıman edip şimeli Çinde ve Şanghayda olduğu gibi, bil hassa Kıvang eyaletinde de tahribatı azami haddine çıkarmak vazifesini a. lacaklardır. Hem de buradaki tayya- reler vasıtasiyle, Çine yapılacak silâb ve yardım sevkiyatı tehdit edilecektir. Bu cihet çok mühimdir. Japonların garbi Akdenizde harb ve ticaret ge- milerini havadan tehdid etmiş olan meçhul (!) tayyarelere benzer “meç- hul tayyare” ler yaratmak ve kullan- mak kararmı sanılıyor. Bu hareket pasifikte de korsanlığm tıpkı Akdenizde olduğu gibi havadan baş. layıp deniz altında devam etmesi teh- likesini hatıra getirmektedir. Hele böyle bir korsanlığa Japonların üç yıldanberi hazırlanmış bulundukları da düşünülecek olursa yakım bir 72 - manda Büyük Okyanusun alacağı deh haş manzara kendiliğinden belirir. « Maemdiur”k Taponlür 1500-fedak tah: telbehirei yetiştirmislerdir ve bular için tek kişi tarafndan kullanılır ve idare eden adamla birlikte infilâk e. der büyük torpiller inşa etmişlerdir. HABER Almanya harp kuvvetlerini istiyor ? Ruzveltin nutku ile tehdide ve bi. cüma maruz kalmış olan üç devletten Almanya ise siyasi bir zekâ oyunu ile işin içinden sıyrılmak tarafına sap. maktadır. Alman gazetelerinde görü - len yazılar ve Berlinden gelen telgraf. Amerikaya kiralamak mı | tehlikesi “HABER — Akşam posts. vetli bir rüzgâra tahammül edecek bir sağlamlıkta olmadığını göze vuruyor. Faraza bu telgraf haberinin mana. sı bu iddisyı kuvvetlendirir: Berlin, 6 (A. A.) — Ruzveltin Şi. kagodaki nutku hakkında tefsirlerde | bulunan Körespondans Diplomatik e Politik gazetesi ezcümle şöyle yazmak tadır: “Ruzvelt, sureti umumiyede (mua. hedelerin kutsiyetinden) bahsetti. Fa. kat hangi. muahedelerin — beynelmilel ahlâka uygun olduklarını tasrih etme. di. Hatib, mütecavizane emeller bes. liyen memleketlerle, yalmız kendi mü. dafanlarını düşünen © memleketlerden bahsetti, Fakat bunların arasmdaki farkı söylemedi. Eğer Amerika Reisi. cumburu selâmeti sulhperver devlet . lerin kötü niyetli devletlere karşı bir. leşmesinde buluyorsa, bu teklif ancak sulhperver ve kötü niyetli olanların kimler olduklarını açıkça tarif etmek şartiyle pratik bir mana ifade edebi. lir. Roosevelt tarafmdan tarif edilen misdak iyiyi kötüden ayırmağa kâfi değildir. Bununla betaber Amerika Reisicumhuru vaziyetin ıslahma me - dar olacak bir hareketin mes'uliyetini eldden üzerine almak istiyorsa, Vil . sonun muvaffakıyeisizliğini gözönün . de bulundurmalı ve hâkikaten adale. tin zaferini temin edecek bir kuvvete malik olup olmadığını arastırmalı - dır.,, Bunun &on kısımlarına Almanya âli sıyasa müesseseleri tam bir iştirak te. mayülünde bulupuyorlarsa bunun düz türkçe ile manası gu olabilir: "Biz mütecaviz devletler arasmda bulunmıyabiliriz. Fakat bunun için e. lmizdeki büyük harb kuvvetlerini kiralamanız lâzımdır.,, ngillere ve Çin #ş “Bir Rus gazetesinin verdiği haber Izvesliya gazetesinin Londradaki muhabiri bildiriyor: İngiliz hava nezareti, İngiliz firma. arma, Çinden tayyare siparişi alma. Jarma müsaade etmiştir. Bugünlerde İngiliz vapurları, ilk tayyare partisi. ni hâmilen Çine hareket edeceklerdir. Gloster fabrikalarında yapılmış olan bu tayyareler en son sistemdir ve sa- atte 450 kilometreden fazla bir sira. te maliktirler. Tayyarelere birçok tay yaretiler refakat : etmektedirler ki, bunlar gönüllü olarık Çinde uçacak. ler, Roma - Berlin mihverinin kuv. ( lardır, Kumandanlarımız harekât sahasında Atatürk de yarın hareket edecek dırlar, çok tahkimat yapmıştır. chen cephesinde vaziyet, Japonlara mü saitti. Japonlar, düşmam tardetmek suretiyle ileri hareketlerine devam etmektedirler. 7 İLTEŞRİN — 1557 — — 1937 Bu haber diğer birçok menbalardan da teyid edilmektedir. Japonların For. moz adasiyle Pratras adalari arasın. m ye teb- iğ etmiştir. Son dakika da Çine silâh nakliyatına mâni iz « merika Ja içi gir we ra mari Amerika Japon- kp ak saten msi | yayı resmen Ispanyada: takbih ediyor Rusya ve Çekoslovakya Vaşington, 7 (Radyo) — Hariciye nezareti Çenevrede 23 ler komitesinde Japonyayı takbih (için alınan karam metniniBerndeki sefiri Mister Harri « sondan tebellüğ ettikten sonra bu takbih kararma âynen iştirak etiğini beyan © der. Bu münasebetle Amerika hariciye nezareti şunları bildirmeği vazifeleri cümlesinden addeder: “Uzak şarktaki muhasamanm baş. ladığı günderberi Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti gerek Çin, gerek Japon hükümetleri nezdinde arala. rmda bir anlaşma tesis etmek ve vazi. yeti sulhçu metodlarla halletmek te. Silâh göndermişler Roma, 6 — Salamankadan haber ve. riliyer: “Vocin Espana” gazetesi bugün mühim bir vesikayı neşrelmektedir. Bu vesika ile, Fransadan ve Çekos. lovakyadan kızıl İspanyaya son gün. lerde külliyetli miktarda yardım kuv. yetleri ve cephane (o gönderilmiştir. Bunlar arasmda Fransadan gönderi - len ve bir Fransız vapuru İle nakledi. len çok miktarda cephane vardır. Pragdan da büyük bir gönüllü kafi. lesi yola çıkmıştır. m) gebbülsinde bulunmuştur. Paris, 7 (ASA) — Delbos, dün öğle 16 Temmuzda ve 23 Ağustosta ha. den sonra Amerika maslahatgüzar: Vil. | TişiYe mezaretimiz mese Sara abu Gİ etrafında hükümetin düşünceleri. Sahalindeki * J: ni bildirirken bu muhasamaya da te. ApON | ans eylemişti. Amerika hükümeti suL trolleri ve Rusya Tokıl, 7 dl) —öğrenildiğine gö. re, bu konferans esnasında Jâiponya, Salhalin adasınm şimalindeki Japon imtiyazlarının müşkül vaziyetine Mos- kova hükümetinin nazarı dikkatini celb &ylemek kararı verilmiştir. Korsanlık devam ediyor galiba Tanca, 6 (A.A.) — Telsiz telgraf is- tasyonu tarafından alınmış olan tesirat dolayısiyle bozuk bir telgrafta ezcümle şöyle: denilmekteldir : “Prankistler, bizi Palmaya gitmeğe icbar ediyorlar. Veziyet:-20:30 derede arzr şimâliçğ-deröte'»tull şarki; ' Ku » mandan $ Cassidaige.., Geminin ismi meçhuldür. Çin - Japon harbi Nankin, 6 (A.A.) — Çin resmi teb- liği: Şanghay cephesinde düşmanın son derecede şildetl bombardımanlarına rağmen Çin kıtaatı, harikulâde bir kah. ramanlıkla mevzilerini tamâmile muha- hü muhafaza için milletlerarası mü. nasebetlerini idare edecek prensipler arasında şunların bulunmasmı lüzum. Yu bulur: 1 — Milletlerin silâhir kuvvetleri siyasi emelleri için kullanmamaları, ve diğer milletlerin dahili işlerine ka. Tışmamaları, 2 — Milletlerarasr münasebetlerden doğacak meselelerin müzakerelerle ve anlaşma yollariyle halledilmesi; 3 — Her milletin diğer milletlerin haklarına hürmet etmesi. 4 — Muakedelerin mukaddes olduğu * prensipinin ie kuvvetlendirilme isi. b Şikagoda "Cumhurmetsi Ruzvelt bu prensiplerin ehemmiyetlerini * tebarü? ettirmiş ve beynelmilel anarşinin sul hü bütün esaslariyle tahrib etmekte | olduğunu ve her milletin yakm ve müs takbel emniyetleri tehdid altımda bı. | lunduğunu bildirmiştir. e Amerikan milletinin hayati menfaatleri, beynel « Beray faza etmektedir. sallal Siyasi Ra de mite le yakımı ' dan alâkağardır. Uzak şarktaki vazi. Dün gece Chapei'de Japon kuvvetleri in inkişafı i birkaç defa ilerlemeğe teşebbüs etmiş: se de göğüs göğüse şiddetk muharebe. lerden #önra her defasınlda geri püğkür- tülmüştür. Keza Japonların tanklarla yaptığı bir taarruz da tardolunmuştur. Kıtaatımız o düşman mevzilerine el bombalariyle müessir baskınlar yapmış lar ve ağır zayiat verdirmişlerdir. Tokyo, 6 (A.A.) — Tebliğ: Şimali Çinde Pekin — Hankor de- miryolu üzerinde Japon kıtaatı, Cheng ting'e karşı birtaarruz hazırlamakta. reketlerini beynelmilel münasebetleri idare etmesi Jâzımgelen esaslarla te lif etmek mümkün olmadığımı ve 9 dev let misakı ile Briyan - Kellog misaki. na muhalif olduğunu Amerika. hükü. meti beyana lüzum görür. Binaens leyh, Amerika hükümetinin Çin me « #elelerine dair aldığı kararm Millet 4 ler cemiyeti tarafından verilmiş olan kararlara tamamiyle uygun olduğu be yan olunur, © Dört metörlü yolen tayyaresi Yarın ilk seferini yapacak Devlet hava yollarının İngiltereğen getirttiği dört motörlü * büyük yolcu tayyaresi yarın ilk İstanbul - Ankar8 seferini yapacaktır. İ - On yolcu alan modern ve çok rahat Çin ordusu, bu mevkide kuvvetli mü dafaa mevzileri vücuda getirmiş ve bir Şanghayda Lotienchen — Liuhang- Çin ordusunun bir zaferi Japonlar, Ckapci üzerine çok hon- har bir hava taarruzu yapmışlardır. Bü tün'bir filo hep bir anda şehrin üzeri; ne bombalarını boşaltmışlardır. Vühie ve Nankin de bombardıman, edilmiştir. Bir Japon tayyaresi Çin tayyareleri tarafından takip olunarak düşürülmüş- tür. Tsinpu cephesinin cenüp mıntakasın da Tsangşu ve Şimal mıntakasinda da İSovyetRusyadâ | - 9 memuridama | mahküm olmuş > Roma, 6 — Moskovadan haber dığına göre, bugün yüksek askeri keme 9 memuru idama mahküm ©“ miştir. , Bunlar, Sovyet idaresine karşı kast hazırlamakla ve düşman na casusluk, kundakçılık yap Manevraların yapılacağı sahayı gösteren harita (Baş tarafı 1 incide) Kumandanların ekserisi manevra || Bu sabah saat 10 da Eskişehirden | #ahasma gitmişlerdir. w | bir hava filomuz İzmire geldi. Atatürk | e kızı Sahiba Gökçen de bu tayyareler- den birinde bulunmaktadır. Misafirler cumartesi günü Buradari hareket edecekler, © geceyi Sökede geçirerek ertesi günü manevra sakası- na hareket edeceklerdir, topu ve müh miktarda bşk ldikm iğtinam ol: İaponlar burada iü»: mitsiz bir muharebe yapmışlardır.» « İşin man'dar tarafları 1 — Ruzveltin nutku İtalyan gaze- teleri tarafından AMR 2 — Alman matb Birinci ordu milfetişi Orgeneral Fah- * reddin Altay, beraberinde üçüncü kol. © ordu komutanı Korgeneral Salih, Kor- generaİ Cemii Cahit ve Trakya, umum miifettişi generai Kâzmm Dirik olduk- ları halde bu sabık sâat onda İzmire