7 Ekim 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r HAVA ve KiMYA HARBi Dirim Erksal Korunması Hastalıkları Çıkanştır. 150 kuruş HASAN KADRİ Doktor İZZED KEMAL Klmyager Tedavlsi umhuri Ondördiincü yıl sayı: 4814 Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366. Tahrir heyetl: Te BAYRAKCAR1NIZI YERLLMALİ.AR PAZARLARINDAN İKBAL KiTABEVi igraı ve mektub «1»*: cumhunyet, tstanbm. Posta kutusu: tstanbui. NO 246 24298 tdare ve Perşembe 7 Birinciteşrin 1937 A L INIZ matbaa fcısmı 24299 24290 Profesbr Bn. Afelin «Resim galerisi» kakkındaki nefisesi Rooseveltin nutku bütün Istanbulun IDDfi ç gün evvelki sayımızda Profesör Bayan Afetin son günlerde Atatürk elile açılan resim galerisi vesilesile Tarih Belleteni için yazdığ; güzel yazıyı kendi lutufkâr müsaadesil ilk olarak Cumhuriyet'e dercetmek bahtiyarlığına mazhar olduk. Resim sergisı inkılâbcı Atatürk Türkiyesinde nasıl bir medeniyet ve terakki hamlesi ise ProfeBör Bayan Afetin bu yazısı da güzel 6an'atların ehemmiyetli bir kısmına yepyeni, fakat temelli bir ufuk açan bu müessesenin memlekete vadettiği yücelikler yolunda kuvvetli bir görüş, biliş ve anlayış merhalesidir. Güzel san'atların resim ve heykeltraşlık kısmında dünyanın ve bilhassa Avrupanın birçok memleketleri bu kadar ilerilikler temin etmişlerken Türklerin bu sahada neden geri kalmış olduklarının malum sebebini kendisine has güzel ve kat'î bir ifade ile bir daha tesbit eden Profesör Bayan Afet, bu teessüf ve hatta teessürle karş.Ianacak mahrumiyete rağmen kadın erkek bütün Türklerin güzel sanatlara aid yüksek kabiliyetlerini ispat eden göz nuru mahsulü binbir güzel ve şaheser örnekleri çok derin bir hassasiyetle tebarüz ettirmiştir. Şimdi artık Atatürk inkılâblarile Türkün elini bağlıyan zincirler kırdıp atılmış olduğundan Dolmabahçe saraymda açılan ilk galerinin zamanla memleket ölçüsünde çoğalacak daha nice saraylarla alabildiğine şüjnul ve vüs'at kazanacağmda sayın Proiesörün samimî kanaatine bütün milletçe tereddüdsüz jşürak ederiz. Atatürk inkılâbları Türk milletine bu sonsuz yükselme imkânlannı verdikten sonra bizzat Atatürkün nurlu eli bu resim galerisini de açarak bize gidilecek yolla tutulacak usulü de göstermiş oldu. Atatürk devrinin bilhassa millî kültür mevzulannda sezışi en kuvvetli profesörlerinden biri olan Bayan Afet de bu vesile ile yapılan işın büyüklüğü hakkında hepimizi, her cümlesi üzerinde çok duracağımız sehli mümteni bir yazı ile, aydınlatmış bulunmaktadır. Mevzuun büyük ehemmiyetıle beraber yazının güzelden daha ileri bir ifade ile mükemmelliğine binaen bu eseri naçiz ifadelerimizle şerh ve izaha çalışmaktansa onu bir de bu sütunlarda aynen tekrar etmekten kendimizi alamıyoruz. Profesör Bayan Afetin resim galerisi vakıası karşısmdaki derin manalı yazısmı burada bir daha beraber takib edelim: Beşeriyetî insanlıfla davet 1 dünyada tasvibkâr akîsler bıraktı kurtuluş bayramı dün tezahüratla kutlulandı donandı, halk sabahlara kadar eğlendi Mes'ud bir günün yıldönümü Amerika Reisicumhuru sivil halkın haksız yere öldürülmesine şiddetle hücum ve Japonyanın suçlu olduğunu resmen ilân etti Istanbulu ikinci defa fetheden kahraman ordumuzun şerefine büyük bir ziyafet verildi, şehir baştan başa Japonya için zecrî tedbirler düşünülüyor Londra 6 (Hususî) Amerika BirIeşik devletleri Reisicumhuru Roosevelt, dün bir köpninün açılması münasebetıle bazı devletler aleyhinde şiddetli hücumlarda bulunmuştur. Roosevelt, ezcümle şunları söylemiştir: « Kellog Briand paktının doğurduğu büyük ümidler, yakın zamanlarda bir anarşi içinde yok olup gitti. Bu, birkaç sene evvel diğer milletlerin dahilî işlerine müdahale ve yabancı memleketlerin arazisi üzerinde yapılan işgallerle başladı. Bugün de medeniyetin temellerini sarsacak derecede vahim bir tehlike halini aldı. Harb ilân edilmeksizin, haber vermeden, haksız yere sivil ahali, tayyare bombalarile öldürülüyor. Denizaltı gemileri sebebsiz yere gemiler batırıyor. Bazı devletler, kendilerine fenalığı dokunmıyan diğer memleketlerin dahilî Amerika Reisicumhuru M. Roosevelt harblerine iştirak ediyor. Bu gayrimeşnı yacağını kimse temin edemez. Bu gidişhareketler, gittikçe genişlemektedir. le medeniyet mahvolacak, insaniyet girAmerika Birleşik devletlerinin bu va daba yuvarlanacaktır. ziyet dahilinde bir hücuma maruz kalmı[Arkası Sa. 9 sütun 1 de] Irak Hariciye Veziri Ankaradan ayrıldı Aziz misafirimiz «Yolumuz daima Ankaradan geçecektir» diyor IMtBDîer l Dükkân dükkan dolaşan talebe kitab bulamıyor Programları zaten dolgun olan sınıflarda talebenin bir de kitabsızlıktan boş vakit geçirmesine mâni olunmalıdır rimizden ayrıldı. Misafirimiz bugün de şehirde gezintiler ve tetkikler yaptı, bu arada Çubuk barajını, Ziraat Enstitülerini gezdi. Çankayada yeni yapıl mış olan Irak sefareti binasmı da gördü. tAricası Sa. 7 stltun 3 tei Dünkü merasimden üç intıba Dün îstanbulun Kurtuluş bayramı, içten gelen büyük bi: sevincle tes'id edilmiştir. Bir gece evvelinden bütün dükkânlar, evler, resmî ve hususî daireler bayraklarla süslenmiş bulunuyordu. Dün sabah erkenden halk sokaklara dökülmüştü. Resmî daireler, hususî müesseseler açık ol duğu halde sokaklarda büyük bir kala balık kütlesi göze çarpıyordu. Saat 9 da bütün askerî kıt'alar, mekteb ve birlikler Sultanahmed meydanınAnkara 6 (Telefonla) Aziz misa • da toplanmışlardır. Saat 10 da Sultanfirimiz Irak Hariciye Veziri Tevfik El ahmed meydanından atılan 21 pare topSuveydi bu gece Toros ekspresile şeh la merasime başlanmıştır. Bu sırada as kerî kıt'alar, mektebler ve birlikler bir dakika ihtiram vaziyeti almışlar ve top seslerile beraber limanda bulunan büyük ve küçük bütün vapurlar düdüklerile kurtuluş bavramını tes'id etmişlerdir. Bütün kara ve deniz vasıtaları da bir dakika olduklan yerde durmak suretile Istanbulu bu büyük güne ulaştıran aziz şehidleri anmışlardır. Bunu müteakıb önde motosikletli polisler, fırka mızıkâsı ve Yedek Subay okulu, Askerî Tıbbiye, Deniz mızıkâsı ve Deniz Harb okulu, Kuleli mızıkâsı ve lisesi, Maltepe mızıkâsı ve lisesi, 33 ün[Arkası Sa. 8 sütun 1 de] Atatürk Kızı S. Gökçen manevrasahasınagidiyor Kıtaatın miihim bir kısmı dün mevzilerde yer almıştır. Misafir heyetler pazar sabahı harekât sahasında bulunacaklar tzmir 6 (Telefonla) Sabiha Gök çen manevralarda bulunmak üzere yarın sabah sekizde beş tay^'arelik bir filo ile Eskişehirden uçarak 9,40 ta şehrimize gelecektir. Bugün de kıtaat, tecemmü mahalle rinde toplanmakta devam etmiş, kuv vetlerin mühim bir kısmı sabahtan itibaren mevzilerinde yer almağa başla mıştır. İzmirden cumartesi günü hareket edecek olan misafir heyetler ve zevat o akşam Sökede. ertesi sabah da ma nevra sahasında bulunacaktır. Halk. İzmirden tahrik edilecek iki, Denizli ve Dinardan tahrik olunacak bir trenle ve T c 80 tenzilâtlı biletle manevra sahasma gidecektir. Halkın hertürlü istirahat esbabı Vilâyet ve Kı zılay tarafmdan temin olunacaktır. Aydmdan verilen bir habere göre Aydın ve Germencikte birçok taklar kurulmağa başlamıştır. Geçmiş yıllar da aylarca yaya yürüyü§ yapan eski Türk askerleri; Cumhuriyet kuvvetle rinin en seri, en modern vasıtalarla manevra sahasma akışmı seyrederken: Ah ne olurdu, biz de gene ve Mussolini İspanya isini sonuna kadar bırakmıyacak Ingiliz Fransız notasına verilen cevab menfi Türkiye, ilk resim galerisine, Atatürkün elile açıldıktan sonra sahib oldu. Osmanlı devrinin sarayı bu işe en iyi yaradı. Bu galeri bir asırdanberi resim üzerinde işlemeğe çalışan Türk san'atkârlannm malıdır. Bu eserler arasında şüphe yok ki garbın Rönesans şaheserlerine tesadüf edilmez. Çünkü o asırlar, Türkün elini, resim yapmanın günah olacağı hurafesine dayanarak, bağlamış bulunuyordu. O Türk kabiliyetleri, gene o asırlarda, en ince san'at eserlerini dünyaya hediye ettiler. Eski tabir veçhile, göz nurunun döküldüğü eserler Türk elinde nekadar inceldiğinin örneklerini gösterir. Bir milletin, tarihi içindeki kültür safhaları, müspet ve menf i olarak yer alırlar. Devletlerin siyasî hayatlarında en çok tesir gösteren, içtimaî bünyedeki, fikrî ve ekonomik tecellilerdir. Bunlar o milletin yükselişinde en büyük amil olurlar. Şahısta ve sosyetede fikir hayatı herşeyin temelini teşkil eder. Bunda, ilim ve güzel san'atlar diye iki cephe ayırabiliriz. Güzel sanatlar: Resim, heykeltraşlık, mimarî, edebiyat, musiki, dans; bunlar, insan kudretinin zevklerini tecelli ettirirken, gene insan bediî zevklerine hitab eder. Meselâ musiki, insan zekâ ve duygusunun tabiata olan üstünlüğünü ne güzel ifade eder. Resim ve heykeltraşlık ise tabiatta daima değişikliğe uğnyan safhalara boya, taş ve maden vasıtasile en büyük canlılığı verir. İnsan hergün, her an tabiatm muhtelif tecellilerine bakar, onu görür, ondan zevk alır, veya almaz, nihayet bunlar insan ömrünün geçen günleri içinde kaybolup gider. Fakat bu duygular ve göreyler hisşe Çocuklanmızın istikbalile alâkadar oEkserisinin tabı adedi yü&sek oldu lan bu mesele etrafında yaptîğımız tetkiklere göre vaziyet maalesef ilk ğuna göre esasen yalnız dızılıp basıl tahminirnizden de berbad bir şekil ar ması bile uzun zaman istiyen bu kitab[Arkası Sa. 8 sütun 3 fe] zediyor. IIIIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIIIIIII1II1IIIIII1IIIIIIIIIIIIII1I1IIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIII Paris 6 (A.A.) Figaro'nun Roma muhabiri gazetesine şöyle yazmaktadır: «İtalyanın Fransız îngiliz notasına bilkuvve menfi bir cevab verdiği dün akşam anlaşılmıştır. Valans'ın son dakikada iaşesini temin htiyacından husule gelecek neticeden evvel Franco'nun muzaffer olacağı zanKitabsız sınıflarda bir talebe... nedilmekte olduğundan Pirene hudu Mekteblerimizin kitabsız kaldığım ve Çünkü öğrenmiş bulunuyoruz ki dunun tekrar açılması gayrivarid veya bu halin, en nikbin hesablara göre, iki mevcud olmıyan ve hazırlanmakta ol hükümsüz addedilmektedir. üç ay devam edeceğini dün yazmıştık. duğu söylenen bu kitabların bir kısmı [Arkası Sa. 7 sütun 3 te\ henüz basılmağa bile başlanmamıştır. Filistin Müftisi yardım istiyor Arab hükümdarlarına telgrafla müracaat etti Kudüs 6 (A. A.) Kudüs müftisinin Arab hükümdarlarına birer telgraf çekerek Fılis tin hükumetınce alı nan tedbirleri bıl dirdiği ve bu hü kümdarları Filistin Arablarına karşı adaleti yeniden te Hacı Emm sis etmesi icin în Elhuseyni gıltere nukumetı nezdinde derhal teşebbüste bulunmağa davet ettici söylenmektedir. [Arkası Sa. 7 sütun 4 te] Garbî Anadolu manevralanna da iştirak edecek olan kahraman tayyarecimiz Sabiha Gökçen Cumhuriyet devrinin askeri olaydık! demektedirler. Kumandanlarm bir kısmı Aydın ü zerinden manevra sahasına geçmişler « dir. [Arkasz Sa. 9 sütun S tc] dildiği anda tespit edilirse onlar nesillerin malı olarak kalırlar. Her neil, gözü okşıyan intıbalardan zevk alarak terbiye görür ve büyür. Resim galerisi, bizim neslimize ilham ve hız verecek bir membadır. Onun kurulması, Atatürk emrinin yapılış nümunelerinden biridir. Kültür Bakanı aldığı bu emri çok az bir zamanda başardı. Türk san'atkârlan, san'atlarının :akdir ve muhafazasını Cumhuriyet devrinde kazanmış oldu. Türk san'atkârı! Senin eserlerinle dolduracağın bu saray gibi daha ne büyük yerlerin vardır, ve olacaktır. Türkün eli işler, gözü görür, hissi heyecanda olursa o yalnız kendi milletine değil, cihan kültürüne de örnekler ve şaheserler verecek kudretler gösterir. Bu güzel ve mükemmel yazıyı tekrar okuduktan sonra anhyoruz ki onu bir daha değil, pek çok defalar daha okumakta ancak vicdanî zevk ve kültürel gıda buluruz. San'atkâr Türk, Profesör Bayan Afetin son cümlesinde tabiî bir cereyanla yer buluvermiş olan çok ehemmiyetli noktaya elbet dikkat edecektir. Yüksek san'atkâr, milletlerarası zevk ve irfanının hayranlık takdirini kendi üzerine ve kendi üzerinde kendi milletine çekmeğe muvaffak olmağa kadar ilerilemiş olan üstaddır. Türk milletine güzel sanatların bu alanında alacağı mesafelere de işte bütün inceliği ve bütün şümulü ile işaret olunmuş bulunuyor. Kendisine bu kadar vuzuh ve samimiyetle gösterılen her yolda Türk milletinin zafer hedefine kadar yürüdüğü ise cihanm malumu olan Bugün 7 nci sahifemizde Bir seyahatin notları I Yazan: Kandemir Niçin boşanıyorlar? I Yazan: Salâhaddin Güngör j~™ KORKUYORUM! Server Bedi'in yeni romanı beşinci sahifede bir hakikattir. YUNUS NAD1