24 Temmuz 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 7

riyö bir 8 taraf, ı Düriya inöide) dav Karşı Türkiye m “ A2eteri v ime vii a re N totoğrarçı t ta aiyenya KİN TAevEE almazndan İl “ti f may YÜ Eer Genç bir kız... N r, adlı ve ü Kl Gemiye e memurları. mg er merdivene sarıl “ — Min sm ettiğim taa har Su p ça ar radar ? aç, Üeetey ea akan te Kömür, m a e Prtyüyy ARIYOrdunuZ, de. arın parlak ana ME YAltain © sora selamlar © görünce *tti, Deni ve N tüyüiç yi öğ a a ka Bezaketle et ya hik, erinde az YAAR tai ve yeten Şok emek sarteğ. nı *7 olman; a a mn yg, ve mami bir Mi anların, bir tarzdn reyierini ul temenni ede, “mol bir neti, YAR “en tale edile. mami mülâkat bir ekseriyet bulmuş olsaydım ontarla çalış. maz mıydım? Sancaklaki Aleviler Arap mi ? Türk mü? Sünni Türk,, tabirini kullanmanız, ic. tihmd farkı dışında kabir bir Türk ekseriyeti mevcut oldüğunu gösteriyar ki bizim time dayanan, tarihe dayanan ve rakâma daya, nan kanaatimiz de budur. “ Aleviler arasında Türk olanla» rın bulunduğunu da kabul etmek müm- — Aleviler arasında arap olanlar da var mıdır? “ Hü kü mdarını kurtarmak için Fransa Türkiyeye başvurmuştu Barbaros ile beraber büyük Türk do. nanmasmın Provans seferi, on altıncı asırdaki Türk kudret ve azametinin muhteşem bir eseridir. Fakat ne kadar yazıktır ki bizim kaynaklarımızda bü “— Hayır. Alevilerin Suriye arapla. | parlak deniz meleri hakkında hemen hiç riyle hiç bir yakınlıkları yoktur,, ; İskenderun limanı hakkında beyanat. ta bulunan başmihendis Costa Öküzler arabanın ardına koşulmuştur ! — © Balde? yanlış ve hatalı ayrılıklar asır larca sürmüş olabilir, İclihad farklarından doğan manasız münaferetler de (asırlarda sürmüş olabilir,; fakat günün < birinde irki bir kaynaşma (btimali de dalma varid ola. maz mi? — Ban kat'i bir fikir'. şöylemiyeceğim, Yalnız bu Sancakta ber zümrenin bir diğer | aümreye karşı siniri o kadar (o gergin ki, faraza hepsi .briatiyan deyip, katoliği, gire. göriyeni, 'orlodokmu, MElKİL, şunu umu hep |” bir arada İfâde etek bile münkün değ. Yani demek istiyorum ki bu Sancakta nisbi bir tecanüs teminine muvaffak olmak ben. ce uzun zaman İşidir. Binaenaleyh Wu misbi İecanüsten evvel bugünkü idare şeklini Ka. bul etmek “öküzleri arabanm arkasına kop. mak, © bir iş oluyor. o Sancağa (verilen idare şekli Türkiye gibi bir imemlekette ka, hdi tatbiktir, Fakat Sancakta çok zordur. Sonra bir kanunu medeni yapdnamıştır. 'Bir atatut yapdmamıştır, Bunları toplansa, cak meclisin yapmasını beklemek hetadır,.. General! Veygand'ın söylediği sözler... Uzun boylu, tıknazca, mavi gözlü, Karınızı yüzlü ve babacan tavır: bir adamdı. Hatay. daki bâdisslere dâlms menfi bir tarzda ka. rışmış olan adam bu muydu? Bir Şuriye si. garası uzatdrak devam etu: “- Ben Sancaktaki bütün zümrelerle iyi geçindim, Hepsinde İyi intibalar bıraktığıma kanlim. Hareket ederken birçoldari beni ft. İatlarma muhatab ettiler, Zira Sanenğa Şe. fim genersi, Veyrandın . emrile gitmiştim, Ben onun #iyasi bilro şefi idim. Bir gün be. ni çağırıp demişti ki: “— Biz Ankara ile yaptığımız. mu- ahedeye tam bir sadakat göstermek isti- yoruz. İskenderunda en ufak bir sızil- b olmamasını istiyoruz. Orada Türkiye- ye çok döst bir devletin büyük salâhi. yetli bir memuru gibi çalışacağınızı tah min ederek bu mühim vazifeyi" size ve- riyorlar,,, Şefimin bu itimadına tam oa dört senelik devamir bir müsbet çalışma ile mukabele et. tiğime eminim, Hatay meselesi çıknöaya kadar Türkiyede benim aleyhimde en ufak bir hareket görülmemişti. Pakst sonra, bil. hasta İstanbul güzeteleri şiddetli bücumlar. 1a heşemi bozdular Maamüfih şimdi herşe. yi Unutmuş ve eskisinden iyi dost olmuş bu. Töruyorüz Vatani partisi Suriyede kuvvetli midir ? Madam Düriyü (e nilenin genç (kızınm ve dostlarını bahniarmdan duha fazla ayır. mak nezaketsizlik olacaktı. Onlara hep bir. Tikte bir teslim çıkarmamız: teklif ettim, Ka bul etmemezlik etmediler ve fotoğraf işini gördükten sonra birdenbire sordum: — Vatas! partisinin Suriyede ietidar mev, kil Üzerinde, urun müddet rol oynayabilece. ğini tabınin eder misiniz? — Buriya,, Suriye, Dedi ve Bir müddet durduktan sonra de. ei dü: '— Bu memleks'te halk teçkilâtlen. mimişter, Hiç b'r siyasi akide, kanaat, | setihat Bilim dei ii kimse... ie bir kayt yoktur. Bunun içindir ki, Bar- barosun Provans seferi dönüşünde Türk donanmasiyle beraber İstanbula | gelmek üzete yola çıkan Fransız elçisi * Polinin papazı olan Antib'i Yerome Maurand'ın. “İstanbul “seyahatname « si, (1) tarihimizin eski; kıymetli ve o rijinal bir vesikasıdır. Bu sütunlarda bu | seyahatnameyi nakledeceğim. | Ön altıncı asrın'ilk yıllarında doğdu. ğu tahmin edilen ve hayatmı 1579 senc- | sin: kadar takip etmek mümlcün - olup | bu taribten az sonra seksen yaşların - | da olarak öldüğü zannedilen Jerome | Maurand ne parlak bir muharrir, ne de i | | Sadece, Şark memleketlerini ve bil | hassa İstanbulu görmek istiyen bir # İ damdı. Fransız elçisinin gemisine elçi nin papazt olarak binmiş; ve Barbaro, sun Provans dönüşü bir takım mektup- Jara ve hatrralara İstinat ederek değil, gözleriyle görerek nekletmişti. Jerome Maurand, gemiye bindiği 23 Mayıs 1544 tarihinden, elçi “Polinin İstanbul bir an evvel gitmek için Ka - labr sahillerinden Barbarostan ayrıldığı 16 temmuz 1544 tarihine kadar, Türk donanmasiyle berâber 54 gün süren bir yolculuk yapt Bu elli dört gün zarfın. kumandası altındaki 139 parça gemiden mürekkep muâzzam Türk donanmasına karşı çıkacak biç bir kuvvet bulunmr yan Barbarcs, İtalyanın gârp sahilleri- ni başta basa katetmiş, ve geçtiği yer leri bir hallâç pamuğu gibi atmıştı. Barbarostan ayrıldıktan sonra, Fran- sız gemileri Kalabr sahillerinden İstan. bula kadar uzanan denizi 25 günde al» mışlardı. o İstanbulda ise 10 eykilden 8 teştini evvele kadar oturmuslardr. Jörome Maurard'ın bü bir aylık İş tanbul ikametini ne kadar büyük bir heyecan içinde geçirdiği, onun Türk sa taylarından, Türk tuvaletlerinden ve Türk yemeklerinden hayranlıkla bah- settiği zamanlar anlaşılmaktadır. Fakat hiç şüphesiz ki, bu seyahatna- menin en orijinal kısmı, Barbaros ile geçmiş olan ilk elli dört günlük hatı» ralardır. Kanuni e e Dare işler nel) ET Barbaros ve- So. reza Türkiye ve Fransa gibi medeni memleketlerde olduğu gibi kendi menfa atlerini ve milli menfaati anlamış değil. dir. Orada din o hükimdir. Klerikal kuvvetin nüfüğunu kullananlar, bu | kuvveti tamsil edenler Suriyeyi idare e- deceklerdir. Şamda bütün demagojiler hep dinidir, Aleyiler- Suriyelileri hiç sevmezler ! — O halde alevi halkin bu kadar Hat Zlmnğ kara bir şeriat havasına ısınmaları wüm kün müdür? “— Sanmam;.. Aleviler' Suriyelileri || sevmezler, Nitekim Suriyelilerin de ne alevilere ne de Antalya ve İşkende- rurun Türklerine itimatları vardır.,, Münevver Türklere Suriye- lilerin fena muamelesi... — Bu dahi tek başma Hatayın istiklâlini aramakla 96 kadar haklı hareket ettiğimizi isbat etmez mi7 Bu shalime doğrudan doğruya cevap ver. medi, Karşıda İstanbul evlerinin batan gü, başla ışıldayan çamlarma gözlerin! daldıra, “o BİZE bir İsügahedem anlatayım. dedi , Sancak Türk merkezlerinden ayrıl, mesi bunlar için çok zararlı olmuştu, Faraze, eskiden Sancak mekteplerini bitlten genç. ler tahslilerini ikmal için Türkiyeye gide. miyorlardı, Şam ve Beyrut& gitmeye da im, kân bulamıyorlardı, Zira bü “şehirlerdeki yüksek mekteplerde tahsil arapçadır. : Fransaya zilmeği tercih edenler oldu. Se, kiz ca yılda Parisii, birçok © merteplerinde iyi neticeler almış yelmiy sekseni Türk gen. ci yetişti. Ne Ş$amda, ne Eeyrütta bunlara iş veren olmadı Resmi dairelerin tem bir Doykotu ile karşılaştılar, Ama yalnız Fran. sada tahalllerin! Bitirenler deği, Ooyonradan Türkiyede tahsilterini ikmale “muvaffak 0. Yantara da Suriye İdâresi ayni: hareketi gös, terdt, Belki veee sonra işin yekli de dedik Tefrika numarası : 1 Provans seferi dönüşünde Barbarosun filosiyle İstan- bula gelen Fransiz papazı Jerome Maurandın hatıraları ve seyahatnamesi. i i i ; i i Nöâkleden: Reşat Se? em KOÇU vereaarsasse eren seraanse, Bavnee sarsam De Barbiroy büstü — Heybeli Deniz Lisesinde — kollu Mehmet Paşa gibi Türk tarihinin büyük simaların; gözleriyle gören ve muhteşem Türk dönanmasının Provâns seferi dönüşüne iştirak eden Jörome Naurand'ın seyahatini anlatmağa baş- lamadan, kısaca, “bu mmiğzam - Türk donanmasının Fransa sahillerine ne gibi şartlar dahilinde gitsiğini küydet - mek lâzınıdıt. 1 ikincikânün 1515 te, Birini Prân 2 sua Fransakrak olmuştur. 20 yaşında idi. İri yarı, sağlam yapılı, zarif bir gençti, Kurunu vusta şövalyeleri gibi maceralar peşinde koşmaktan zevkalı - yordu, içi, muharebelerde bulunmak iştiyaki ile yanıyordu. O zamanlar par- ca parça bir halde bulunan İtalya, orun da hırsını celbetmişti. Milân dükalığı - nr zaptetmek #rzusuna kapıldı ve bu hususta Venediklilerin ittifakını temin etti, tir, Kont dö Martelin son nutku A eme MK iğ a Tgm yen m ne düşündüğünü açıkça © göstermiştir. biz De bizimle Türkiye urusmda; he de Türkiye | Le ile Suriye arasnda Sancağı bir mürazaa | vesilesi olmamasını arzu eden bir zibriyetin memurlariyız, Iskenderun limanının büyük kıymeti Büsirada yanı başımızda ellnik, ve çevik bir gat belirmişti, onu bars takdi'e bei «Mühendis ögte, On Uç yıldunberi An. takya ve İskenderonun nafa işlerine , bek. maktaydı. Büyük yollar, birçok binalar yap. Hıştır.,,, Bilhama llman İşlerile uğrağıyor.. Ona sordum: —Mükenderun lisanı ne İiâldedir” V- Biliyöpunuz ki çimdi oraya (o geziler girömiyer., dedi . Almanlar yıllarca eyvei Orada ilman' tesisatı yapmağa başlamışlar, Evvelâ küçük limesir yapmışlar, Yam bü. zinde » yük bir liman için lâzımgelen © öukalsirm. tarama makinelerinin, sabih viziçlerin bar maları için lâzım olan limanı, Sonra siyasi sebeblerden dolayı işi yüzüstü bırakmışlar. Bu iman pek mükşmmel | olabilir, Zira senede Ancak beş gün muhnlif bir bava bu Umunda irkâp ve ihraç işlerini stıkayabllir 360 günde ise liman gayet o muhafazalıdır., Bösim bulunduğum yılarda Antakya ve İs, kenderunda mafia İşleri için sekiz | Buçuk milyün Suriye lirasi sarfeğildi> birçok işler yapıldı, Sekiz buçuk milyon Suriye o Tirası biz başka memleket için #ilihir bir pars değildir'ama Antakya ve İakenderundaki u.. suali düşünülürse ehemmiyeti anlaşılır, sy» Kökteyi saat! gelmişti, Kamarollar Gong Galarak etrafta dolâşıyorlerir. Dudakların. dah ve yanaklarından bir parça şikemporver olduğunu tahmin ettiğim sah'k Mendutu ve mağamını selâm'ayıp yanlarından ayrildim, Nizamettin NAZİF (8) Dürtyünlün bu sözlerinden — sas) bir mana glkarmalı, Acaba nç demek istiyor? Milletler cemiyetirden maksadı ns? Bu keli, menin altında eski manda devrinde olduğı gibi “bütün aalihiyetlerin — Fransız velive | Yani elaltından gene Fransaya devreğilmesi, e bir arr mu saklı? ”. NO 5 | Büyük bir ordu ile Alpları aşan Fran sa karlı, Milân şehri civarın - da bir meydan muharebesi kazanı. Bu zafer, Birinci Fransuayı Milân dükalr. ğırun hâkimi yaptı. Başta Papa ve İs panya kralı Şarl bulunmak üzere bütün dü'manları ve rakipleri Fransaya bovun eğdiler. Milâ dükalığının ihakını tas . dik ettiler, Fakat bu sulh ancak beş yıl kadar sürebildi. Burada bir lâhza İspanya kralın a- dı üzerinde durmalıyız: Almanya imparatorlu tacına sahip ©. Jan Habsburg ailesi OBurgondiya ve İspanya hükümdar ailelerinden kız al- İ omuşlardı. Bu üç ailenin varisi de İspan. İ ya kralı Şarl idi. Baba cihetinden Hol - landa, Flânder, Artua, Franş — Könte, ve Avusturya memleketlerine. ana ta. ralından İspanya, Sardonya, Sicilya, Napoli krallığı ve yeni keşfedilmiş olan Amerika müstemlekelerine sahipti. 1519 da. bilyük babası imparator Maxim'lien de öldü. Alman. pr rensleri tarafından İspanya kralı Şari, beşinci Şarl — Charles Çunit adiyle impara . tor seçildi. Halbuki bu muazzam impa - ratorluğun yeni sahibi henüz 19 yaşım da idi. Bu intihap, Birinci Fransa ile Şarlın arasını açmağa kâfiydi. İki rakip yek - diğerinin karakter itibariyle tamamen aıddıydı: Şarl, bir muharip değil, bir diplomattı. Muannit, haşin, soğuk bir adamdı. Şayanı hâyret - detecede kendisine hââkimdi. En: parlak muvaffakıyetler bile bu adamı heyecana düşürmemişti, Samimi bir dindardı. Mütevazi bir kis- ve altında sonsuz bir ihtiras gizliyor - du. Burgondiya dükasmın torunu olmak z asebiyle, vaktiyle Fransa kralı on bi- rinçi Lü: tarafından Fransaya ilhak edil miş olan Burgondiya ve yarin kendi meşru mirası addediy AA. Mukaddes Röma Cermen (diman- ya) imparatoru intihap edildikten sonra da, vaktiyle bu imparatorluğa dahil o. lan İtalyayı, Rhön mıntakasını, Do. fine ve Provansı köndi topraklarındai addediyordu. İsiparator sıfatiyle “de bütün kralları kendi tâbileri telâkki € diyordu. Kendisine “Cihanşümul,, bir saltanat tahayyill ediyordu. Bütün Avrupa hükümdarlarını kor - a bu muazzam kuvvet, bilhassa Fransa kralını dehşet içinde bırakıyor - du. Fransanın çepçevre bütün hudutla- En ötesi, imparatorun memleketleri idi, Şarl, Fransuayı bir çember içine al. mıştı. Paris, imparatorun hududundan ancak 150 kilometre imtidadında idi; Harp tabii bir netice oldu; ve 1521 den 1526 ya kadar vören ilk safha, Fransa için ek meşum oldu. Evvelâ, her iki rakip bir müttefik o- larak İngiltere kralı sekizinci Hanriyi kendilerine çelbe çalıştı. Sekizinci Han, ri ile ilk mülâkatı Fransun yaptı. İn - giltere kralmı, çadırları altın “işlemeli gohadan yapılmış , “altın kumaş ordu s gâhr,, nda kabul etti, Bu parlak istik'» datma malolmuştu. Şarl, daha-kurnaz, kuvvetli bir kralın emniyetini kazan - mak, için ax Kalabalık bir maiyet ile biz. zat İngilereye gitti. Ve sekizinci e Şarlkeni Fransuaya tercih etti. Fransa kral birinci Fransua, 24 bat 1525 te Paviede imparatorun larına mağlüp ve esir olmuştu. Harp meydanında bir şövalyeye yakışacak cu. rötte dövüşen Fransua, esir olduktan sonra anasına yazdığı bir mektupta” “madam, her şeyim mahvoldu, yalnız hayatım ve şerefim kaldı,, diyordu. Fransua, imparatorun kendisine bir” ral gibi muamele edeceğini umuyor - du. Adi bir esir muamelesi gördü. Şarl, onusla görüşmeğe tenezzül etmedi. Fransa kralını Madrid civarmda. bir kuleye hapsettirdi. Fransua, hürriyeti » nİ, ağır şartları ikstiva eden Madrid muahedesini o imzakyarak (kurtardı, (14 kânunusani 1526). Meras'mi mzh- susa ile yemin ederek Milân dükalığın, dan, İtalyadaki iddialarından vazgeçti- ğine ve Bürgondiyayı imparatora iade edeceğine söz verdi. Biri veliahdi ol , mak üzere iki oğlunun Charles — Çuimte rehine bıraktı. © (Devamı var) ĞU İtindr afre de Jerome Malrand dAnti, Des 4 Constantinople (1544) Tekir atin pull pour lü prsınldte fois #vec whe intro bal, kendisine krallığının on yıllık vari,