12 Temmuz 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

Dış Siyasa: İMALİ Amerika Birleşik dev. letleri hilkümeti hariciye ne. zareli müsteşarı Bay Summer Welleş, Virjinya Üniversitesi dış sıyasa ens- titüsüünde bir nutuk söylemiş ve dün ya ahvalini hulâsa ederken en ziyade İspanya meselesi üzerinde durmuş, ademi müdahale prensiplerini ortaya atmış ve buna taraftarlık göstermiş Olan devletlere karşı Amerilkanm ne büyük bir sempati duyduğunu izah ederek şunları söylemiştir; — Ne yazık ki bu gayret bosa çık. mıştır, Şimdi ufacık bir kıvılcım dün. yayı yakabilir, İspanyada “cephe tu. tan taraflara müzaheret eden, dost. Yuk gösteren devletlerin ademi müds- hale prensipine yeniden saygı göster. meye başlamalarını temenni edelim.,, Avrupa gazeteleri hariciye müste, Barmın bu vesileden İstifade ederek Şimali Amerika Birleşik Devletlerinin dış sıyasasını göyle hulâsa ettiğini de İ bildiriyorlar: 1 — Milletler arasında siyasf ahlâ. kım yeniden teessüst. Yani verilen söz. Jere riayet edilmesi ve hukuku düvel İkaldelrinin hâlâ mer'iyet mevkiinde bulunduğunun müştereken ilân. 2 — Milletlerarası ticaretin tekrar başlaması, 3 — Teslihatın tahdidi, silâhların Karşılıkir olarak azaltılması, 4 — Görüşlerde ve fikirlerde yakm- Yık ve anlaşma kurmak için muhtelif memleketlerin devlet adamları arasın- da devamlı temaslar ve milletler ara. sında serbest münasebetler tesisi. Bu hariciye müsteşarı, milletlerara. 8: ticareti mahveden, bugünkü korun. ma tedbirleri ortadan kalkarsa bunun yerine hiçbir memleket istihsal siste- mine fenalık vermiyecek bir sistem koyabilmek imkânma 'kanidir. Bay Summer nutlkuru şu sözlerle bitirmiştir: Cumhuriyet bayramımızda Ankaranın misafirleri Irak Başvekili ve Afgan Hariciye nazırı * da gelecekler Bu seneki cumhuriyet bayramı mızda Hicaz ve Yemen veliahtlariy- le birlikte Irak başvekili Afgan ariza nazırı da Ankaraya gelecek. Bundan başka Yugoslavya, Ro- manya ve Yunanistandan mümtaz e heyetler Ankaraya gelecek. Hataydan da bir heyet gelerek büyüklerimize saygılarını sunacak» Tardır. e yegâne sinemasına git- tim ve sahnelerinin | Za yl g ye ir ettiğini hay. Yazan: Şekip Gündüz “— Dünyanın bugünkü elemleri, sa- nıyorüm ki umumi harpten sonra İş. lenen haksızlıkların ve hataların ne. ticesidir. Bu siyasi, iktisadi ve ma. li haksızlıklar ve hatalar hâlâ orta- dan kalkmış değildir. İnsanları ümit- siz bir istikbale mahküm etmek ve onları bütün hayatlarınca eski nesil. leri idare etmiş olan şeflerin hataları. nı tazmine mahküm etmek nasıl doğ. rü ve nasıl mümkün olabilir? Böyle bir hayata mahküm edilmiş olan in- sanlar dalma önlerine çıkan ilk fır. satlan istifade etmişler ve kendileri. ni böyle tahammül edilemez esirlik. lerden kurtarmışlardır. Eğer Avrupa milletleri umumi harbin pürüzlerini ortadan kaldırmağa karar verirlerse böyle bir harekete mali ve iktisadi iş birliği temin etmek suretile yardım etmemize Amerika efkârı umumiyesi sanıyorum müzaheretten çekinmiye. cektir, Avrupanın bugünkü keşmeke- ginde bizim hiçbir hissemiz yoktur. Yalnız bu keşmekeşin doğurduğu fk- tısadi sistemin fenalığı ve bu keşme. keş içinde silâhlanmanım tahdidine imkân bulunamaması bizi de muzta. rib etmektedir... ». Görülüyor ki Amerika hariciye müs, teşarınm izah ettiği dış sıyasa bizim dış sıyasamıza tam bir paralel yap- maktadır, Cebeltittarık'ın ayırdığı iki büyük denizin biribirinden en uzak iki kıyısı- nı idare eden iki büyük şefi biribirle. nine yaklaştıran, ısındıran ve biribir. lerine hayran eden sır, syni büyük ide. ale ikisinin de ayni ateşli imanla sa. Tılmış bulunmasıdır: Sulhü candan istemek ve daima da. ha iyi, dalma çok mükemmel insan olmak ideali, Şekip GUNDUZ Moskovadan Fransiskoya yeni bir sejer Moskova, 12 (A.A.) — Üç Sov. yet tayyarecisinin bindiği Ânt - 27 markalı tayyare şimal kutbu yoliyle San Franciscoya gitmek üzere saat 3,10 da buradan hareket etmiştir. Ea saçım inekler 175 inekten mürekkep bir sürü 170 dönüm Jük bir çayırı 12 günde yer, B1 ineklik başka bir sürü de 162 dörümlük bir çayır otları 31 15 günde bitirirse, 240 dönüm (genişi ğinde bir çayırı 18 günde bitirmek için kaç ineklik bir sürü lâzımdır acaba.? Yalnız parası unutmamalıdır ki: Her üç çayırda otlar ayni yüksekliktedir, ve inekler içindeki otları yerlerken çayırlarda yetilden ot bitmemektedir. Bu bilmecemiz mükâfatlıdır. Halledenler den iki kişiye hediye verilecektir. Cevapların 19 temmuz tarihine kadar yollanılması JA zımdır. Irat sahibi ile iradı 6 temmuz tarihli Arap saçınm halidir: 1 Mralık bir sermaye yüzde (5 getirince 1/20 liralık bir irat mevzuubahs demektir. 20 lira 1 Iralık irat getirmektedir. Demek ki irat yekününun 20 defası yani 20 defa soldaki sayı ie 20 defa sağdaki sayı aramakta olduğumuz yektinu bize verecektir Bu da soldaki sayımın yüz misline © sağdaki saymın ilAvesidir. O halde 18 kere sağdaki sayı, 80 defa sol dak! sayıyı verecektir. Hal hiç şüptesiz 1980 dir Çelinkl sağdaki adet Üç rakam olamaz) irad da 19-4.80--00 liraya o miliaavidir. Bu bilmecemizi yalnız aşağıdaki yazılı bir okuyucumuz doğru halletmiş ve hediye ka zanmışlır. 1 — Mustafa Tüzer Çatalca Tümen askeri hükimi, Ardp saçı Kuponu 12 TEMMUZ — 1937, | e | Hüdieler me ikiler. | Amerikadış siyasası| Ingiliz aliahlehri ve Türkiye... karşısında Italya ve Almanya... Yazan : Piyer Dominik Fransızlar Alman genel kurmay reisinin Parise geldiğini görmekten belki hayrete düşmüşler ve bu hare. ketin mânası ne olduğunu sormuşlar - dır. Çünkü general Gamlene Wir neza. ket ziyareti veya sergiyi gezmek gibi se bepleri ciddi telâkki edemeyiz. Herşeyin başında Ingiltere Her şeyin başında, İngilterenin bü - yük meydan okuyuşu ve beş senede 180 milyar sarfetmek projesi vardır. Bu pa- ranın büyük bir kismr silâhlanmaya harcanacaktır. ve harcanmaktadır. İngiltere geri kalmıştır, fakat bu ge. ri kalışı telâfi etmektedir, ve Avrupa - da hiç kimse bilhassa Almanya ve İtal- ya, onunla yarışa çıkmazlar. Birçok ra. kamlar verildi. Hepsinin yanlış olması #auhtemeldir; ancak şu kadarını biliyo. ruz ki 35.000 tonluk 15 zırhirsnr mu - hafaza eden İngiltere yeniden beş ta - ne daha inşa etmektedir. Kruvazör ve destroyer filolatını iki misline çıkaracaktır ve Larnaka ile Hayfada muazzam deniz üslerin! tesis etmektedir. Ayni zamanda biliyoruz ki İngiltere hava kuvvetlerini süratle takviye edi . yor, öyle ki sene sonunda, derhal hava- lanmaya âmade 10.000 tayyaresi ola . caktır, Ham maddeler mücadelesi Ham maddelerin en esaslılarından altısı; Kömür, demir, bakır pamuk, petrol ve kauçuktur ki Almanya bunlar dan alruz bir tanesine maliktir: Kömür. Ve İtalya hiç birine sahip değildir. Tabit Almanya sentetik kauçuk imal e- derek; bir milli yakacak kullanarak, yedek stoklar biriktirerek meseleyi halletmek istiyor. Fakat bütün bunlar kâfi değildir. Sterlin tarafından cezbedileri İsveç demiri Alanyanm elinden kaçırıyor; mukavelelerin yenilenmesi esnasında, Almanya İsveçten hiç bir şey tedarike muvaffak olamıyacaktır. İtalya, her şeyden mahrumdur. ve ek - siklerini büyük miktarda satın almak için parası da yoktur. Almanya hâlâ mübadele suretiyle baz şeyler alabi - lir, fakat İtalyanın arzedilecek pek az şeyi vardır. Netice İtibariyle, İngilterenin silâh - lanma teşebbüsü, Almanya ve İtalyayr, silâhlanmanın tahdit veya durdurulma, ından bahse mecbur ediyor. Musolininin teklifi Museolininin bir teklifi karşısında Dulunuyoruz. Kendisi silâhların azaltı - Jamracağı fikrindedir hattâ buğün imal ve inşa halinde olan silâhlara devam e. dilmesi fikrindedir. Fakat bununla ikti. fa olunamaz mı?, Yani, Musolini, iyice silâhlı olan Al #aanya ve İtalyanın avanslarmı muhafa. za etmelerini teklif ediyor. Bir misal ele alalım: İtalyanın tez . gâhta bir miktar gemileri vardır: Bu gemiler arasında her biri 1.200 milyona malolacak 35.000 tonluk iki zrrhir bulu- nuyor. Aşikârdır ki İtalya daha fazlasını yapmak İstemiyor. Buna mukabil, 26.000 tonluk Dunkerk zırhlısı çalış . makta olan ve ayni hacimdeki Straz. burg zırhlısı da yakında tamamlanacak olan Fransa 35,000 tonluk iki zırhir in- şasına başlamıştır. Fazat bunlardan iki veya beş tane daha inşa etmeyi tasarlamaktadır. Bun. da bir fevkalâdelik yoktur. Fakat bunun İtalya için arzettiği tehlike Omeydandadır . Fransa 35.000 tonluk dört zırkiıya malik olun. ca, İtalya ayni kuvvetteki iki zırhlısile zayıf mevlide kalacaktır. Bu donan - ma, hattâ kuvvetlerini taksim etse bile, İtalya ve Almanyanın müşterek donan. malarma karşı koyabilir. Esasen biz 8.000 tonluk kruvazörle. rimizi çoğaltmak, destroyer ve denizalti filolarımızı yenilemek, tayyare gemile- i ri imal etmek niyetindeyiz. Bugün İtalyanm bizimkine müsavi bir dönanması vardır. (Zırbir itibariyle biraz zâyıf, kruvazör itibariyle biraz üstün). Yarın, yani 1940 vea 1941 de, Üstünlük Fransaya geçebilir, ve donan - ma sabasımdaki üstünlükler “uzun za. man devam eden cinstendir , Alman manevrası Musolininin bu manevrasından ha - berdar bulunan Almasya, İagüterenin, 150 milyarı beyhude yere sarfetmeden. $e, bu teklif ve vaidlerle iktifa edeceği » ni sanmış olabilir. Fakat İngiltere bun. İarla iktifa etmedi. Denizlere hâkim olan, yani Amerikadan, Asyadan, Afri- kadan Avrupaya ham maddelerin gel . mesine mâni olabilecek olan İngiltere, elindeki güzel fırsatı tepmek istemedi , Almanya ,bütün bunlardan, İngiltere ve Fransaya yakınlaşmak Jüzumuna kani oldu ve İtalyadan evvel davran - mak için bu hususta acele etmek iste - di. Noyratm Londraya ve general Bekin Paris ve Londraya seyahat pro. jeleri bünun mahsulü oldu. Gneral Bekin seyahati bilhassa psi . kolojik bakımdan ehemmiyetlidir. Bu, iki milletin mutlaka ananevi düşman olması icap etmediğini gösterir. Fakat general Bekle general Gâmlenin kâra ve belki de hava silâhlanmasmın ayni zamanda kesilmesi hususundaki teknik imkânlardan konuşmuş oldukları düşü- nülebilir. Deniz silâhlarma gelince, Al. manya, bu işi İtalaya bırakmaktadır; onun için deniz meselesi ikinci plânda kalır, Fransız, Tügiliz reaksiyonu rtahsa ve İnginete bu teşeoDüMer karşısında nasıl hareket edeceklerdir? İngiltere, aşikârdır ki, emniyetsizlik gösteriyor; Fransa da öyle.. Bu iki dev- let, Musolininin o teklifleri nevinden tekliflere âskeri masraflar üzerinde en- ternasyonal bir köntrol konulmasını ve askeri bütçe rakamlarının malüm ol. masını tercih ederlerdi. Esasen bunlar bile, bâzı memleket lerin hileye başvurarak daha fazla silâh lanmalarına mâni olamaz.. Bu şartlar içinde İngiltere gibi hareket etmek, ya- ni bücüm edilmez bir hale gelmek en doğru yol olmaz mı? Bir misal alalım: 193$.— 1936 da, Habeş harbinin ortaya çıkardığı buhran esnasmda, İtalya, Akdeniz kendisinin olduğunu ileri sürebiliyordu. o Neden İtalyanm hava hâkimiyeti yüzünden; hafif filolariyle denizaltı filolarınm Üs. tünlüğü yüzünden; deniz üslerinin mik. tarr yüzünden... İngiltere yeni üsler techiz etsin, Ak- denizdeki donanmasını kuvvetlendirsin, İtalyanm sahip olduğundan daha fazla miktarda zırhlı, kruvazör, denizaltı ve tayyareleri Akdenize getirsin, vaziyet tamamen değişir. Belki Cibraltardan Süveyşe geçmemesi müm. kündür. Fakat İtalya da Trablus ve Habeşistanla irtibatr kesilmiş olarak yarım adasında abloka edilmiş olacak « ter, İMGE p; N İşte bunun içindir ki İngiltere Fon Noyratla general Bekin teşebbüslerini Gİ devam edecektir. Neticeler Neticeler: Bu seyahatlerden Muso - tahdit edileceği, hattâ bugünkü seviye. sinin arttırılmıyacağı bülkmü çıkarılma” malıdır. Bazı milletler şimdiden silâh - ıdırlar, bazıları daha silâblanmalarını tamamlamamışlardır; bunların silâh. lanmıya devam etmeleri lâzımdır. Ne Londrada, ne de Pariste, Alman- ya ve İtalyanın, silâhlanmak suretiyle emniyetlerini sigorta etmek hakları in, 13 TEMMUZ — 1937 di dair | İS Mübarek insiye A RKADAŞIM, vapurda, dre Dumas'nm bir kuyordu. Yillar var ki o mubi hiç bir "eserine el sürmedim: ğimde pek sevmezdim; Monte - to'yu, Joseph Balsamo'yu şöyle karıştırmıştım, işte © kadar. Biliyorum ki böyle şeyleri itirsi mek oldukça ayıptır; çünkü kendimize değil, el âlemin k hüküm verdiğimizi gösterir. iz dre Dumas'yı çok kimseler zevki£" Ri olmazsa eğlene eğlene birle yel bam da onun romanlarına b iy vi v 2 ab) kep beş 2 türkçeye tercilme edilenlerini : ablalarıma getirirdi, Onlardan hoşlanmayışım, hiç şüphesiz, Ales ini Rı dre Dumas'nn edebiyatı aleyh” öteden beriden birtakım sözler * olduğum içindi, Bundan sonrâ; gençliğimin vr sızlığını tamir için, onun romahli Çi okuyacağımı iddia edecek değilim. yaştan sonra yeni fikri âdetler, yek ler edinmek kabil mi? Alexandre ” mas, daha birçok müharrirlerle P ber, benim ilelebed tanımıyacağı) âlemin meghur bir siması olarak * lacak. Fakat vapurda, arkadaşımın sl ki romant alıp bir göz gezdirdim. le başlıyor. “Onuncu Gharles saltanatın sö! Ba doğru politikacılar arasında 4d bir silâh bırakma, bir mütareke O Martignac “kabinesi, partilerin $ rine bazı tavizatta bulunması ye teşekkül etti; düşünceleri pek deri i gitmiyen kimseler de bir an, vi an'aneleri ile istikbal insi; “e uzlaştığını sandılar; i Kitabı kapattım. İstikbal in Tt (les instincts de Favenir) tabiri © hoşuma gitmi; Evet, nsan er ananelerden ayrılıp yeniliklere, melere götüren . düşüncesi değil, yakıdır, Düşünce ekseriya reybi bedbindir. “Gelecek günlerin g© | geceden,.hlikmil yok, farkı yok varan | ermek RA. söyler. İnsan oğlunun hiçbir: daha iyiye gidemiyeceğini, bütün retlerinin neticesinde halini bira$ ha fena etmezse memnun olmasi zım geldiğini iddia eder, Asir! bıraktığı uyup yaşamanı? doğru yol gayet parlak saller, mülâ isbat eder. miyeti ve insan oğlunu.dahe İyi. haklı şartlar içinde'yaşatmak isti) lerle; “Hayalperest! Sair!,, diye #* * | kalkar ve bizi güldürür, fi Fakat Insan biç bir zaman öyle liyen filosofların, gayet parlak en kâ sahibi gibi görünen Kis zilne aldanıp : durmamıştır. Çünkü nun içinde her zaman yeniye, ai türlüye gitmek istiyen, bir asırda duğu kanunları öteki asırda Ten, bazan ağır, bazan kizli, takak Fi. 4 temadiyen ilerlemesini iyon a küvvet vardır. Bu kuvvet, bu ipi ö mübarektir, Daha iyiye sl için değil, çünkü bazan daha f götürdüğü de olmuştur. Fakat daima daha iyi ve daha haklı ği pi. | veri SESLERE pa #8 w $ > tee .—we dar e . Ea e Vk maktır, Maziye bağlanmağı te edenler. ise daha iyiyi aramanın çocukluk olduğunu söylerler. " derler, bu şartlar ideal şartlar dir; fakat ne yapalım ki imkân yoktur, Onun için kötüye olalım.,, Bunlar içlerinde hek ini kını öldürmüş insanlardır. İstikbal insiyakı, insanı değ re, inkılâblara götüren o kuvvet ei adalet sevgisinin ta kendisi değil 1 v urullah ATAĞ, li ti kâr ediliyor değildir, fakat onlar tedbirleri kendileri hesabma da /i stmek hakkını muhafaza ediyor” Roma ve Berlinde ,son seneler da, devletleri genç ve ihtiyar, ve dinâmik diye taksime tâbi t9 moda olmuştu. Genç ve dinamik olanlar güni İtalya idi. Çünk İngiltere ve el sulh istiyorlardı. Bu kanaate ol ye | Fransa ve İİ renin ebedi Ea dinamizmini fazla istihfaf edi! Bugün hatalarının farkına varıyof”7., $ (“La Tribune des NAR ek ai