2 Temmuz 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 7
- 3 KK D 5, 'l'ıl...'_—_. B g e ee A B D 4 gi* && Sak et & 3 TEMMUZ — 1937 HABER — Akşam posltast Hı;riciye Vekilimizin ziyareti münasebetiyle ——i aa e Z Kardeş İran göereennanı Hekeknnane nn bersene eee aeSNSENE DA nerAAEKA AAA | f ten terakki yoluna girmiştir. İ İ L:f:cek ve dünya barışıklığının da İran, Asyanın cenubu garbis'nde, şi- n Hazer denizi ve Türkiştan, şar . kan Afganistan ve Bülucistan, çenuben Halici Fars ve garben ile mahdut olup nüfusu tahminen 16.000.000 dur. İran yaylaşının garbi mailinden teşekkül edip İndo - h ve Kafkas daği muş olan bu Tnın arasına sıkiş memleketi Etrek, Kızıl - Özen, Aras ve gaire gibi nehirler sular- | Mütenevvi mahaulleri ve yeryer çök | mahhsuldar arazisi vardır, İran 1906 senesindeberi meştütiyet le idare D'lun.ır_ Müstakil bir devlettir. Pek eski zamanlarda Asyanın Pamir yıı'yhiı Civarımda aryalar zuhur cde “ yek bunların bir takımı İndus (Sind) "îh"' İ, bir kısmnı da şimadiki İran ara * ZiBİnİ işgal etmişlerdir ki İranda yerle- şenler Medesler ve Persesler İdiler. Milâttan tahminen 560 sene evvel meşhur. Keyhoşsrev (Cyrus) Medesle- Tin hükümetini devirmiş ve yerlerine îr_irıil:.- kaim olmuşlardır. Keyhisrev Gildantler ( Chaldeens) ve Mrsriler ile İttifak ederek Lydia hükümdarı Gresu. | sün İran için endişeyi bâdi olan iktidarı na hâtime gekmiş ve — Anadoluyu da İranda bütün garbi Tit y zamanında (M.'E. 521 — 485) tranda idari teşki. lât mükemmelen vücuda getirilmiş ve İran, Mısıtı TAPtettikten başka Cam - byse devrinde Pencak Arazisini, İndus (Sind) nehri l'_l'izlıını ve şi"ndı"ı.i Rüs- Yanın Karadenize mücayir a taraflarını kendi hududu içine almıştır Nihayet, Erdişiri —. Babegân (Aşr“ taxerxes) Milâdın 225 senesinde Sa d Saniler (Sassanides) sülâlesini teşkil olan cenup et miş ve bu sülâle 3raplar tarafından İra Tin zaptolunduğu tatihe kadar Milâdın 65 senesine kadar devam tir yani: etmiş Arapların İfanda 1220 milâdı senesi- Ne kadar imidat ©den saltanatları, islâ - miyet havzasında biribiri ardınca tuhur eden teşrikalardân dolayı sirf — itibar! bir $ekilde devam €tmiş ve arada sıra. da baş kaldıran valiler ve İtanlı ve Tu- zanlı prensler busüsi hükümetler tesis etmişler ve punlardan Tahiriler, Saffa. Filer, Ali —. Büveyh ve sönra Gaznavt. ler Arap hülefasiyle birlikte İkan üçe < hüküm sürmüşlerdir. Gaznevilerin saltanatma — Selçuktler olmuşlar ve Dunlar da Milâdın 1194 genesinde indirilerek Di yerlerine harezmiler geçmişlerdir. On üçüncü *urda İran Cengiz hanının muzaffer or “ülâarına mukavemet edemiyerek - Mo - Zolların idareti altma zirmiş ve bu ida, re Milâdın 1405 senesine kadar devam etmiştir . Nihayet, Nadir Şah, Safevileri orta - Mezopotamya | Majeste Şehinşah Pehlevi ile Reisicumhur Atatürkü !»ir_biıı;iqe ba; t ve bu iki şefin iki kardeş millet arasında vücuda getirebildikleri Dost memle bugünkü v | i2ci genç kızlar birlikte Zaptetmiştir. (Milâttan 5$4 se neevvel). Sonra da Gildânilere dönerek onlardan Babil şehrini almış ve az bir zaman içinde Müstakilen Asyarım Sahibi olmuştur. Birinci - Dâra (Dariys) Majeste Şehinşah Pehlevinin tahta geçtiği 1925 senesindenberi İran, £ mühim âmillerinden biri olacaktır. ketin ta ğlayan büyük ve samimi muhab- müşarünileyhin sayesinde hakika- Şarkta sağlam bir sulh temin | rihine ve aziyetine bir bakış... dan kaldırmış ve © sıralarda her taraf. 'a duçar olan İranı izmih. tan taarruzlar: âlden kurtarmıştır. Milâdın 1779 sene- sinde, birçok dahili muharebelerden sonra, Kacar sülâlesi İran tahtıma geç miş ve Milâdın 1832 senesinde Rusyaya, | muharebe neticesinde mühim arazi terketmiştir. Nihayet, den çıkmış olan Kaca: sonra, İra idareleri gittikçe mihverin. r, büyük Av « büsbütü ket onların rupa harbinden idare edememişler ve meml! yüzünden senelerce bir çok ehlikeler atlattıktan sonra in- idaresi eden Majeste Rıza Şah Pehlevi sini tesis ederek 1925 senesinde İran tahtına geçmiştir İran en eski meden İranlıların eski diller dinleri de başlangıcı tarihin karanlık - larında kaybolan Zerdüştilik (Mazede. isme) idi. Zerdüşt, Milâttan tahminen | ©On altı asır evvel (Atropatence) de, ya. ni şimdiki Azerbaycanda doğdu. İran müslüman olduktan sonra orada yetişen başlıca şairlerden birincisi olan vetlerden biridir. 'end,, idi. Eski Ferdevgidir, Şahnamesi dünyada mevcut altı büyük dâistandan biridir. Mitâdın ©n birinci asırda bedbin Philosophe Ki am yetişm'ştir. Khayyamın rubâileri lisanların cümlesine tercüme edilmiş ve herkesçe tarılmıştır. On ikinci asırda kasideleriyle çok mazuf olan Enveri ve büyük mutasavvıflardan Attar —zuhur etmiştir. ve epicurien bugün medeni On üçüncü asırda hükemadan ve ah. lâkiyundan Şirazlı Sadi ve meşbur mü- tesavvıf Mevlâna — Celâleddin — Ru. mi ve on dördüncü asırda Şirazlı Hafıt ve Câmi yetişmişlerdir. Bugünde ka « da- ha hir çok parlak şairler ve müverrih . ler İrgndan çıkmışlardır. dar, bizer birer sayılamıyacak gib Muhtelif devirlerde, biçok ırklar İran | da hâkim vaziyetinde bulunmuşlar ise | de, İranlıların hayret edilecek kadar me. tin olan hayatiyet kudretlerini kırama- | mışlardır. ve İr, tçok - Badirelerden sağlam kurtulmuştur. İranın asıl terakkisi şimdi İranda hükümran olan Majeste Rıza Şah Peh. levinin işleri eline aldığı günden baş . lar. Müşarünileyhin büyük himmeti ve metin iradesi sayesinde, İranı Hazer de- nizinden Halici Farsa kadar yarıp geçe. cek bir demiryolmun inşasina şimalden ve cenuptan birlikte — başlanılmış memleketin şarkından garbına uzanan geniş çölleri geçmeğe şimdiye ve ve doğru dereler, köprüler ve tünellerle aşılarak ve aza . metli Elborr tepeleri ve korkunç Loris. tan dağları parçalanarak ve uğraşılarak hakiki bir san'at kadar mâni olan dağlar senelerce âbidesi vücuda gı Bu demiryolu Hazer denizi cihetin . | den Tahrana vasıl olmuş ve orada As.. ya garlarının en güzeli ve en mükem- meli adolunmağa lâyik büyük bir is . tasyon binası da yapılarak açılma res, mi bu senin iptidasında Şah tarafından icra olunmuştur. Halici — Fars sahilinden şimale doğ ru yürüyen hat dahi içinde lunarak şimal hattiyle birleşecek bu sene ikma! we açılma resmi yapılacaktır. İranın büyük şehirleri bütün düz ve hıdir ve bu yollarda otome zam işlemektedir. Majeste Şah Pehlevi. nin en mühim $ biri de llarda emniyetin tekarrür ede- ilk evvel aşiretlerin kâffe . sini silâhlarından tecrit etmiş olması . dır. İranda izcilik teşkiltı da pek ileri git- miştir. Maarif nezaretinin teşvikyle kız lardan ve erkeklerden mürekkep İ Erupları büyük şehirler arasında gezin. tiler tertip ederek spor hareketlerine | tirak etmektedirler. Erkeklerden ve kız lardan mürekkep izcilerin âdedi son dört sene zarfında on iki bine baliğ ol. müştür. Tahranın Pehleyi mahallesinde 300 bin metre murabbalık arazi üzerinde | gayet muazzam bir “Cite Üniversite,, inşa olunmaktadır ki bu her dört fakül. teyi birden ihtiva edecektir. Müsbet ilimler, — adeletleri hergün artmakta olan mektepler vasıtasiyle ve büyük bir sür'atle memleketin her ta . rafına intişar etmekte bulunmuş — ve çarşafı başlarından attıkları gündenberi kadınların ve genç kızların malümat tahsiline gösterdikleri rağbet çok şaya- nı dikkat bir dereceye çıkmıştır. Bun . dan başka on iki senedenberi her yıl İrandan başlıca Fransaya, Almanyaya, İngiltereye, İtalyaya tahsillerini ikmal etmek ve bir meslekte ihtisas kesbeyle. mek üzere, Avrupada İranlı kontrolör - lerin nezareti altında, birçok talebe gön derilmiş ve bunlar tahsillerini - bitirip İrana avdet ettikleri zaman, her biri kendi mesleğinde tâvzif edilmiştir Hazer denizi ile Halici Fars sahili . nin müdalaası için Avrupadan yeni ve son sistemde “Garde — Cotes,, ler ge. tirilmiş ve Şehinşah Pehlevinin zama - nına kadar hiçbir deniz kuvveti mev . cut olmıyan İran denizcilikte maharet | kesbetmek üzere İtalyaya yüzlerce ta. lebe göndermiştir. Tahranın günden güne güzelleşmesi ve gittikçe artan nüfusun ikametine sa- Nh ve bütün gıhhi şartları haiz bir şehir çin hükümet mütemadi. | raatlarından halini almas: yen çzıııınıkudıı. Tahran bugün bâştan başa elektrikle aydınhıımıkudu ve şehrin içinde on bin elektrik feneri direği mevcuttur. Tahranın, şimdiye kadar şeraiti sıh. hiyeyi pek haiz olmıyan — içilecek sula- ; rının da temizlenerek, bir taraftan içil - meğe, bir taraftan da toprağın sulanma. ı meve Ayrılması ameliye. sına mahsiti İranlı hâkimler yeni resmi - kıyafetleriyle Sa Majesle İran iera edilmek üzeredir. 'Tahrarun yakınlarında bulünan “Ke - retch,, nehrinin suyu müteaddit büyük havuzlarda taktir olunduktan sonra de- si bugünlerde mir borulardan geçirilerek kısmen içil. ğge, kısmen de yiraate sarfolunacak . Tn tinde pek mebzul mik- tarda pirinç, Lâ! İrak (Sul- tanabad ve civarı) da buğday ve hubu. bat, Tebriz, İsfahan ve sair yerlerde bol bol meyva yetişir. Majeste Rıza Şahın en ziyade imarı. na himmet sarfettikleri ve İranda yap- Giylam vi nda ç Kratlbest t Yertimeleri mak istedikleri iktisadi rer küçük örneğini tathik içn her yerden evvel gözönünde bulndurdukları Mazen deran vilâyetidir. Bilhassa tabiatın feyrine mazhar o. müşarünileyhin lan bu şimali vilâyet itinayı mahsusu — sayesinde çok ileri gitmiştir ve Hazer denizi kenarındaki limanları ve zarif, medeni köşkleri ve lâtif portakal ve turunç bahçeleri ve istihmama salih sıcak ve soğuk su banyoları ile seyyahların dikkatlerini celbetmektedir. MA Şükrü Kaya yarın Moskovaya gidiyor Dahiliye Vekili dün İstanbul gazetecilerile bir hasbıhalde bulu Dahiliye vekili Şükrü Kaya Moskova: yarın hen hareket ede- cektir, Dah e vekilimiz Parti — Genel | heyetinden Rahmi, mebus doktor Şükrü | Ozan ve hariciye vekâleti memurların- mütevec İsveç sanayii | Türkiyenin siparişlerini temine çalışıyor Almanlar, Nafia Vekilimizin Isveçe davelini böyle tefsir ediyorlar Stokholm 1 (A.A.) — Alman istihba- rat bürosu bildiriyor : Türkiye Nafıa vekili Ali — Çetinkaya | İsveç hükümetinin daveti üzerine birkaç | gün kalmak üzere temmuz içinde Stok holme gelecektir. Alınan malümata göre, bu ziyaret İs- fından İsveç sanayüine Türk si- vi için sarfedilen yeni gay retlerin bir neticesidir , Anadolu ajansının notu: Öğrendiğimize göre, Nafia vekili Ali Çetinkaya yakında, İsveç h bu davetine icabet ederek tetkikatta bu Junmak üzere İsveçe gidecektir. ümetinin ndu dan Nizamettinle birlikte Romanya vak purile şehrimizden hareket — edecek ve Romanya - Prag yoluyla — Moskovaya ya ve arkadaşları Moskovada hariciye vekili Tevfik Rüş- tü Arasa intizar edeceklerdir. Haritiye vekili Tevfik Rüştü Arasın riyasetinde bulunacak olan heyetimiz Rusyada 20 gün kadlar kalarak Sovyet vle görüşecek ve bazı ilmi, içtima! tetkiklerde bulunacaktır. Bu ziyaret tamamile dostane bir ma- hiyettedir. Türk cumhuriyeti, memleke- timizin sıkıntılı zamanlarında bize dost gidecektir. Şükrü luk ve yardım elini uzatmış olan Sovyet Rusya hükümetine kalbden — gelen bir rabıta ile bağlıdır Dahiliye Vekilimize ziyafet Dahiliye vekili şerefine İstanbul Ba- dün Perapalasta bir ziyafet verilmiştir. Ziyafette Kurum idare azalarından başka şehrimizde çı- kan gazetelerin sahip ve başmuharrirle- rile yazı işleri müdürleri ve fıkra muhar rirlerile ressamlar bulunmuş ve bu ve- £ bir hasbihal yapılmıştır. sın kurumu tarafında: sileyle sa: Kızîuy ' haftası başladı Dün sabah başlamış olan — “Kızılay haftası,, daha ilk gününde verimli neti- celer göstermiştir. Ve her tarafta halkın bu en büyük şefkat müessesesine bağlı- Hığı muhtelif vesilelerle görüşülmüştür. Haftanın atıl tezahüratının tatil günle- ti olan yarın ve pazar günü görüleceği anlaşılmaktadır. | A —— ——— ——— Polis okulu mezunları Poliş okulunun - bu seneki ellinci devre mezunları bugün saat on ye- dide merasimle Cumhuriyet âbidesi* ne çelenk koyacaklardır. Bu tören münasebetile nutuklar irat edilecek Bandonun iştirakile İstiklâl ve Cum- huriyet marşları söylenecek ve bunu müteakip bir merasim geçişi yapıla. rak gruplar verlerine döneceklerdir.
