13 Aralık 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 6

HABER — Akşam postası Başvekilin dünkü (Baş tarafı i incide) Bu meselenin Fransa ile olan cep. hesi şudur: Bizim , 921 ve 923 muahedelerile' hususi şartlar altında bıraktığımız İskenderun ve Antakya mintakasının tekâmül eden hadisat içinde istiklâls kavuşmasını istiyoruz. Bu meseleyi Fransa Cumhuriyeti ile Cemiyeti Ak. | vamda görüşeceğiz. k Evvelâ bu mıntaka için emniyet £ tedbiri alımmasını lüzumlu buluyo. ruz. Sinirler o kadar gergin olmuş. ar ki, ansızın vuku bulacak hadise. Jer, arzu edilmiyen akisler ve çok si. £ Kıntılı vaziyetler husule getirebilir. Sükünet içinde konuşabilmek için evvelâ bu mıntakada bir emniyet va £ ziyeti husule getirilmesini ehemmiyet. “HK buluyoruz. Cemiyeti Akvamdı bunu bir madde olarak mevzuu bah. edeceğiz. Sonrz ciddi olarak desi olan iki memleketin çetin bir mesele | © yi konuşması gibi, Fransa ile konuşa. » cağız. Dostluk siyasetinin ve dostluk * hislerinin zihniyeti bize hâkim olduğu £ mu söylemek benim için bir vazife. “dir. Biribirinin dostluğuna ciddi o. Jarak kiymet veren iki memleketin “Cemiyeti Akvam sinesinden bir anlaş > ma ile çıkmasını samimiyetle Ümit ve temenni ediyoruz. i Bir de meselemizin Suriyelilere #enlluk eden cephesini izah etmek is. / Aiyorum. İl Arkadaşlar, : Bazı Suriye siyaset adamları, bu mesele vesilesile, son zamanlarda si “mirlilik gösterdiler. İskenderun ve “Antakya havalisiniı Suriyeden ayrıi. “ masınz itiraz ediyorlar, Asırlık Arap © düşmanlarının, yani bizim, Türkle. Özin, Suriyeden kıymetli bir parça al. mak istediğimizi Arap milletine ilâ “ediyorlar. Daha çok tafsilât verm. “yorum. Bizi inciten nice acı sözleri ; * bizden esirsem' zerlar, Evvelâ şunu söylemek isterim ki. İ biz, İskenderun ve Antakya mınta. “kasını hiç bir zârıan Suriyelilere ver. miş değiliz. (Şildetli ve sürekli a). ş Kışlar). Hukuki tasfiye esnasında malı ve. ren biz olduğumuza göre hiç olmaz. sa malı kime ve nereye verdiğimiz! Ş bizim iyi bildiğimizi kabul etmek lâ “zımdır. Ondan sonra bizim Arap “milletine karşı hayırhah ve iyi dest “hislerinde bulunduğumuzu görmemek İiknıktır. Osmanlı imparatoriu “ğunda Arapların fena idare edildiğ! ni zikretmek, bize, milliyetçi Türk. İN Türk Cumhuriyeti evlâtlarıma karşı ortaya sürülecek bir sitem de. Idir. Hilâfetçi Osmanlı imparator, Tuğunun son 100 «enesindeki fena ida “resinden Araplar hiç olmazsa Türk. “ler kadar mesuldurlar, Biz pek iyi “katırlarız. o Memleektin (başında res “men bir Arnavut sadrazam ve Sul, Htan Hamidin yanında memleketin ha. ki sadrâzamı tanılan Şamlı bir ve ir bulunurdu. (Bravo sesleri). | Bu zatlarm imparatorluk idaresin. “deki ohliyetlerini ve devletlerine ola 'sadakatlarını münakaşa mevzuu et. ek fiktimden uzaktır. © GEÇEN DEVİRDE ARAPLAR Telarüz ettirmek istediğim nokta, Sİmparatorluk ideresinde Arnavut'a. rin da, Arapların da hiç olmazan "Türkler okadar mesul olduklarıdır. imparatorluk çöktüğü zaman Suriye. yi Anrdoludan ve Şamı Ankaradan Udaha mamür bızatığımızı zannediyo. £ruz. Milli devlet ilk temellerini atar “ken Arap memleketlerini Arap mil. Jetine bırakmayı kendi siyasetine e gas tutmuştur. Bunu resmi olara Bilir Millide ilân ettik. Misakı Miü.| e © zamanki güç şartlar içinde 7a. Tur; olarak yapılmış saymak yanlıştır. (Misakı Milli, şuurlu bir siyasetin ve| erin bir kanaatir. ifadesidir. Çünkü! şakı Millide zikredilen Türk mem.| etlerini bize hazır vermediler. Bir gelip devletlere karşı daha dört £sene harbettik, Daha dört sene har. #bettikten sonra hazırlanan muzaffe. İriyet neticesinde Arap memleketler'. ne karşı olan vaziyetimizi ve zihni timizi değiştirmedik. © Lozan muahedesinde bir çok müca Üdelelere ve birçok tazyiklere karş ürk milletinin istiklâlini ve hakla. rmı müdafaa ederken Arap milleti, üzerinde bir manda (tesis olunma mâsı için, yani Arap (istiklâlinn mü nafi bir vaziyeti munhedede kabul et. memek için de çok eziyetler çektik En nihayet kabul ettiğimiz bu mın. takaların alâkadarlara bırakılmam:$ olmasıdır.. Alâkadarlardan maksat eğer manda sahibi devletler olsay dı bu kadar mücadeleye lüzum olmak- sızm onlarm adını sadece zikretmek kifayet ederdi. Alâkadarlar, herkes ten evvel, bizim, nazarımızda, bıraktı ğımız memleketlerin halkı idi. Arkadaşlar, Cumhuriyetin harici siyasetinde bütün komşnlarile iyi olmak arzusu zannediyoruz ki Üzerinde imesi mümkün olmıyan bir 8i tir. Bütün komşularile iyi münasebet kurmak ve bütün eski düşmanlıkları tedavi ederek sıkı ve samimi dostluk- lara çevirmek için Türk milleti elinden gelen her fedakârlığı yapmıştır. Kom. şumuz olan Irak memleketinin müsta- kil bir devlet olarak kurulmasını biz herkesten evvel ve Cemiyeti akvam dan evvel arzu ettik. Trakm müstakil bir devlet olması muhadesi ilk olarak bizim tarafımızdan imza edilmiştir. Ondan sonra da bu memleketle kom. şuluğumuz o kadar iyi hislerle ve 6 kadar iyi istikamette inkişaf etti ki! çok zaman hudut hadiselerinde iki memleket bir vücut gibi hareket etti. Tam bir emniyet havası Irak - Türx hududunda hâkim bulunmaktadır. | Süriyeye de biz kıymetli bir kom- gu gözü ile bakmak istiyoruz. Suriye.) Werin istiklâli ihtimalinden bahsedil dikçe biz bunu daima aşikâr bir se vinçle karşıladık. Cemiyeti akvamda Fransanın Suri. yelileri istiklâl yolunda inkişaf ettir | mek için bulduğu her fırsat bizim ta rafımızdan büyük sitavise uğradı, son defa resmi notlar teati ederken ve Su. riyede siyasi adamları Türkler ii»| hoşa gitmiyecek her türlü sözleri söy.) ledikleri vakitler dahi Suriyelileri mtis takil bir devlet olarak inkişaf ettirer Fransaya karşi tebrik duygularımı ve Suriyelilere karşı sevgilerimizi ve iy komşuluk hislerini tebarüz ettirmeğe çalıştık, Bizim bu kadar hayırhah ve dürüst vaziyetimize karşı Suriyenin istiklâle giderken bir Türk iline hük metmek arzusu göstermesini yanlış. haksız ve çok zalimane buluyoruz. (ŞiJ detli alkışlar) Yüzlerce metre uzunlukta &w- dutlarda yanyanayız. İyi komşuların içinde bulundukları huzur havası, en cazibeli mücadelelerin verebileceği men faatlerden üstündür. Muhtelif komşu larla tecrübe ettiğimiz içim bu bahti. İ veyahut arzu etti l halkına ve Arap milletine karşı dostluk nutku yar neticeyi salâhiyetle söyliyebiliriz. Biz kuvvetle kâniiz ki Suriyelilerin Türklerle iyi komşuluğu €6sa8 tutma. ları, Arap milletinin de menfaatine da ha çok yarıyacâktır. Fakat bir nok- tayı açık yürekle söylemek isterim. Bizimle kemhüdut olan bir Türk mem- leketinin Arap devleti tarafmdan dini harsi ve Iktisadi türlü vasıtalarla mil liyetinden uzaklaştırabileceğini zannet mek yanlış bir hesaptır. Bu, bütün Türkiye memleketini huzurdan mah. rum etmek ve onu çıldırtmak için, İş- kence İçine atmak demektir, Buna as- la muvafakat etmiyeceğiz. (Alkışlar) Böyle bir ihtimali niçin kabnl et- miyeceğimizi vicdanımızın bütün ka. naatiyle söylemek İçin soğukkanlılık. la, herkese kanaat verici deliller bula- rok izaha çalışıyoruz. Büyük heyecan günlerinde bazı siyaset adamları mem leketin vatanperverliğini değerli özle. rinde topladıklarını zannederler, Ve ifratlı mülâhazalara düşerler. Ümit e- diyorum ki hadisatı daha soğukkanlı mütalea etmek mümkün olduğu vakit Türklerle Arap milleti arasındaki iyi komşuluk ve iyi dostluk faydaları mf rit düşüncelere hâkim tutulacaktır. Suriye devletini doğarken muhab- betle selâmlıyoruz. Fakat onu daha doğarken Türk illerini elde etmek he. vesleri göstermesini doğru bulmuyo- ruz. Türk muıntakasımda İskenderun limanma Suriyenin muhtaç olacağını düşünmek, bu mıntaka üzerinde Suriye devletinin hâkimiyetine ihtiyaç göster- mez. İskenderun muntakasına liman olarak buğünkü Türkiye cumhuriyeti arazisinden muhtaç dulunan sahalar, şimali Suriyeden muhtaç olan kısımdan daha büyüktür. (Bravo sesleri) Dünyanm her yerinde sahili olmayan sahil kismr başka memleketlerin de bulünan yerlerde, milletlerin birbirile iktisadi münase - betlerini kolayca tanzim edecek garrler bulunmuştur. Demek istiyorum ki # sadi mülâhazalar devlet hâkimiy Jâhazasından tamamen ayr: olarak mü talca edilebilir. Bu mülâhazalarla Suriye hislerimizi hal ve istikbal için ifade et- meğe ve bizim İskenderun, Antakya ve havalisi meselesini ne kadar milli ciddi görmeğe mecbur olduğumuzu izah etmeğe çalıştım. Ümit ederim ki bu sözlerim haklarımızı ciddi ölçülmüş! bir çerçeve içinde nasıl anladığımızı dn göstermiş olacaktır. Biz Cemiyeti Akvam prensiplerine bağlıyız. Cemiyeti Akvam ınekanizması dahilinde milletlerin ciddi meselelerini müzakere edebileceklerine ve bü 'yoldan mesut neticelere (varılabileceğine ina- niyoruz, (Alkışlar) ve Fransa ne istediğimizi hâlâ TT (Baş tarafı 1 incide) M. Vienot, Türkiye ile (Fransa ara- sında değil, Fransaya” verilmiş olan manday: tadile yegâne salâhiyettar olan Milletler cemiyeti ile Türkiye arasında ihtilgf mevcut olduğunu kaydetmiştir. Not: Anadolu ajansı, Türk talebinin hiçbir zaman İskenderunun müstakbel Suriye cumhuriyeti çerçevesi içinde oto notmisini istihdaf etmemiş olduğunu be- yana mezundur. Mili Müdafaa Vekilinin nutku Paris 12 (A.A.) — Havas ajansı bil. diriyor: Iskenderuna dair bazı yabantı mat. buat organları tarafından Oo neşredilen tahrikimiz haberler karşısında, Havas Ajansı, manda otoritelerinin icraatı sa- yesinde seçim devresinin Sancak dahi- İlinden hiçbir mühim hâdise vuku bul. maksızın geçtiği hakkında Beyruttaki Havas muhabirinin evvelce verdiği ha- beri doğruluğunu tekit - edebilecek ette bulunmaktadır. Şurası tasrihe lâyıktır ki, örfi idare ilin edilmemiş ve siyasi mahiyette hiçbir tevkifat yapma mıştır. Sadece bazı kimseler, silâh taşı. mak, evlere taarruz etmek cürümlerin- den ve diğer âdi (o cürümlerden dolayı mahkemeye verilmiştir. Anadolu ajansı Anâdolu Ajansı aynen bültenine ge- girdiği yükarıdaki tekzipleri esasmdan tekzip edecek bir takım malümat ve ve sikalara maliktir? 1 — İntibabat günü örfi idare Fran ; talepde re kadar haklı anlamamış mı ? sız memüru tarafından ilân edilmiş, bu- na dair ilânat duvarlara talik olunmuş ve ahkâmı o günden itibaren cereyana başlamıştır. Bunu gösteren matbu ve sikalar Ajansa kadar gelmiştir. 2 — Muhakkak olan bir nokta; hal kın yüzde doksanının intihabata iştirâk etmemiş oldu ve sokaklarda onümayiş yapanlara karşı mitralyöz ve zırhlı oto- mobil kullanıldığıdır. Bu yüzden iki ölü ve 50 kadar yaralı vardır. 3 — Şehirde dükkânlar köylülerin şehirlere gelmesi miştir, 4 — Halepden, Şamdan © başıbozuk Çerkez taburları getirilmiş, köyler ev- ler basılmış, çarşıda, pazarda kadınların üstübaşı aranmıştır. $ — Ekseriyet iştirak © etmediği için zorla alınan reylerle intihap edilen me- buzlar, zırhlı tömobillerle Halebe kaçı- rılmıştır. 6 — Antakya ve İskenderun vesair yerlerde yapılan tevkiflerin aded ve e- samisi herkesçe malimdur. 7 — Dahilde gazeteler kapanmıştır. Antakyaya baricten hiçbir gazete sokul mamaktadır. Antakya ve İskenderun| hudutları her taraftan herkese karşı ka! panmıştır. in bunlar tekzibde © gösterilmek istenilen süküna delâlet etmez. Bu se- beplerdir ki Türkiye Cemiyeti Akvam- dan ihtiyati muhafaza tedbirleri alınma sını istemiştir, Türkiye hariciyesinin bu olduğunu her kapatılmış menedil- günlün hâdisatı isbat etmektedir. 13 Birincikâmın — 1936 İıkvalara dair Falih Rıfkı Atav'a açık mektup Yalnız Türkçe değil, yabancı dil- den daha iyi bilirsiniz ki, vaziyet bu lerde okuduğum yazılar arasında da,!değildir. Meselenin asıl ve mühim nok bence yazılarınızın yüksek bir yeri vardu. Dünya kronikörleri arasmda! Falih Rıfkı Atay ismini anmamak haksızlık olur. Bunları, en kuvvetli . insanlarm bile lâkayt kalamıyacakları bir şeyi yapmış” olmak için söylemiyorum. Çünkü sizin kendi kusur ve meziyet- leriniz için olduğu gibi, başkalarmın kiler için de verilmiş hükümleriniz ol. duğunu zannediyorum, Aksi takdir. de, en büyük vasht akir selim olan yazılarmızın altında başka bir “imza görmek, pek tabil olurdu. Sizin yazılarınızı takdir etmekte, memnuniyetle görüyorum ki, hiç de yalnız değilim. "Ulus, ta çıkan Fa. lih Rıfkı Atay, imzalı makaleleriniz!e “Fatay,, imzalı fıkralarinız, bugün, bazı İstanbul gazetelerinin fıkra sü- tunlarmı işgal ederek, oralarda gör- meğe alıştığımız yazıların kıymetle rini arttırmış bulunuyor. Meselâ, kânunuevvelin birinden altısına kadar “Tan, da 6, “Açık Söz,, de 4, “Aksam,. da 2 makele ve fıkranız çıktı. Bugün de “Akşam.. da |, “Açık Söz.,de ve “Tan, dı 2 fıkranız var. Ben,şahsan bu hadiseden fevke- lâde memnunum. Çünkü memleke- simizde ilk defa olarak bir muharri- rin bir tek yazısı dört gazetede bir den, ve altı günde, ayni muharririn muhtelif gazetelerde 18 makalesi ve fıkrası ckıvor. Hakikaten bir rekor. Yalnız benim kadar; Hetta ben tası, bugazeteler - için, Falih Rıfkı Atay gibi bir muharririn yazılarını koymaktan ziyade, Falih Rıfkı Atay gibi bir muharririn yazılarını parasız ve bedava olarak neşretmektir. Eğer böyle olmasaydı, hiç olmazsa bu ma- kale ve fıkraların altlarna “Ulus,, tan alındığına dair bir işaret ko- yarlardı. - Yabut, bir ikinci ihti mal var. Belki sizbü gazetelere yazılarınızı serbestçe (iktibas et- mek hakkmı vermişsinizdir. Ben ki, bu yazımı neşredebilmek imkânı. nı bile size hitap etmiş olduğum için bulabilmiş bir muharririm, bir yazı- mm muhtelif gazetelerde neşrinden büyük bir gurur duyarım. Bunun için ve sizi bu gururun üstünde gör mekle beraber, böyle bir müsaadevi vermekte hakkınız olduğunu tamı- miyle teslim ediyorum. Eğer üste- dım, bu ihtimal varit ise, sizden, ken dim ve bütün meslektaşlarım namt- na bir ricam var: Bu müsaadeyi geri almız. Çünkü yazı yazmak husu sunda, birçok sebenlerden dolayı, sizin ayarınızda değiliz. Şimdi, üste- lik bi. de yazılarınızı muhtelif gaze- telerin parasız almalarma müsaade ederseniz, bizlere karşı bu sizin tara fmızdan vanılmıs hakar bir damning olmaz mı? Hem öyle müthiş bir dam ping ki: daha iyi kalite ve bedava! Bize, hiç olmazsa siz acıymız! Bütün eamimivetivle Fikret ADİL Adana İ Seylâptan sonra Adanâ Adana seylabınm feci neticeleri gün geçtikçe daha genişlemskte ve ma- alesef yeni yeni cesetler bu seylab kur- banlarmın adetlerinin tahmininden da- ha üstün olduğunu göstermektedir. Dün de yeniden altı ceset bulun- muştur. Bu cesetlerden beşi ayni aile dendir. Aile relsi olan Ahmet köyden dün gelmiş ve yıkılmış olan evinin en- kaziyle karşılaşmıştır. | Ahmet derhal deli gibi bu enkazın o üzerine atılmış ve kendi eliyle karısınm, kız kardeşinin, anneşinin ve iki erkek çocuğunun cese*- lerini çıkarmıştır. Müthiş - bir. “ tayyare kazası İngilterenin Kroydon tayyare “İstas yonundan bir yolcu tayyaresi havalan- mışken sis içerisinde bir'eve çarparak feci surette zedelenmiş va yanmıştır. Bu kaza esnasında 14 kişi ölmüştür Aralarında — evvelce yazdığımız gibi faciası hükümet dairesi Allahın bir lâtfu ularak Ahmedin dört yaşındaki Remzi ismindeki çocuğu ocağın içinde diri olarak bulunmuştur. Remzinin enkaz altında günlerce nasıl yaşadığına hayret edilmektedir. Koca aileden yalnız bu yavru sağ kalmıştır. Enkaz arasında daha başka cesetler olduğu muhakkak oulunmakta- dır, Adana'ordu evi ve kız Dsesi bina sının vaziyetleri tehlik:li görülmi Kızılay Adanaya dört bin kilo kö* mürf göndermiştir. Yurdun ber tara'm dan para yardımları yapılmaktadır. — Otojiro adıyla'anılan tepeden perv neli ve Şakuli vaziyette yere inip bav$ ya çıkahilen tayyarenin mucidi ve is veçin eski başvekili de bulunmaktaydı” Ölenlerin 12 si yolcu, ikisi tayfaydi-